| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
१०. उय्योधिकसिक्खापदवण्णना
10. Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā
सम्पहारट्ठानस्साति युद्धभूमिया। बलस्स अग्गं जानन्तीति ‘‘एत्तका हत्थी, एत्तका अस्सा, एत्तका रथा, एत्तका पत्ती’’ति (पाचि॰ ३२४) बलस्स कोट्ठासं जानन्ति। ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, विहारग्गेना’’तिआदीसु (चूळव॰ ३१८) विय कोट्ठासत्थो हेत्थ अग्गसद्दो। तेनाह ‘‘बलगणनट्ठानन्ति अत्थो’’ति। सेनाय वियूहन्ति ‘‘इतो हत्थी होन्तु, इतो अस्सा होन्तु, इतो रथा होन्तु, इतो पत्ती होन्तू’’ति (पाचि॰ ३२४) सेनाय ठपनं, रासिं कत्वा ठपनन्ति अत्थो। तेनाह ‘‘सेनासन्निवेसस्सेतं नाम’’न्ति। द्वादसपुरिसो हत्थीति चत्तारो आरोहका, एकेकपादरक्खका द्वे द्वेति एवं द्वादसपुरिसो हत्थी। तिपुरिसो अस्सोति एको आरोहको, द्वे पादरक्खकाति एवं तिपुरिसो अस्सो। चतुपुरिसो रथोति एको सारथि, एको योधो, द्वे आणिरक्खकाति एवं चतुपुरिसो रथोति।
Sampahāraṭṭhānassāti yuddhabhūmiyā. Balassa aggaṃ jānantīti ‘‘ettakā hatthī, ettakā assā, ettakā rathā, ettakā pattī’’ti (pāci. 324) balassa koṭṭhāsaṃ jānanti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, vihāraggenā’’tiādīsu (cūḷava. 318) viya koṭṭhāsattho hettha aggasaddo. Tenāha ‘‘balagaṇanaṭṭhānanti attho’’ti. Senāya viyūhanti ‘‘ito hatthī hontu, ito assā hontu, ito rathā hontu, ito pattī hontū’’ti (pāci. 324) senāya ṭhapanaṃ, rāsiṃ katvā ṭhapananti attho. Tenāha ‘‘senāsannivesassetaṃ nāma’’nti. Dvādasapuriso hatthīti cattāro ārohakā, ekekapādarakkhakā dve dveti evaṃ dvādasapuriso hatthī. Tipuriso assoti eko ārohako, dve pādarakkhakāti evaṃ tipuriso asso. Catupuriso rathoti eko sārathi, eko yodho, dve āṇirakkhakāti evaṃ catupuriso rathoti.
उय्योधिकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
अचेलकवग्गो पञ्चमो।
Acelakavaggo pañcamo.
