| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๑๐. อุโยฺยธิกสิกฺขาปทวณฺณนา
10. Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā
สมฺปหารฎฺฐานสฺสาติ ยุทฺธภูมิยาฯ พลสฺส อคฺคํ ชานนฺตีติ ‘‘เอตฺตกา หตฺถี, เอตฺตกา อสฺสา, เอตฺตกา รถา, เอตฺตกา ปตฺตี’’ติ (ปาจิ. ๓๒๔) พลสฺส โกฎฺฐาสํ ชานนฺติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, วิหารเคฺคนา’’ติอาทีสุ (จูฬว. ๓๑๘) วิย โกฎฺฐาสโตฺถ เหตฺถ อคฺคสโทฺทฯ เตนาห ‘‘พลคณนฎฺฐานนฺติ อโตฺถ’’ติฯ เสนาย วิยูหนฺติ ‘‘อิโต หตฺถี โหนฺตุ, อิโต อสฺสา โหนฺตุ, อิโต รถา โหนฺตุ, อิโต ปตฺตี โหนฺตู’’ติ (ปาจิ. ๓๒๔) เสนาย ฐปนํ, ราสิํ กตฺวา ฐปนนฺติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘เสนาสนฺนิเวสเสฺสตํ นาม’’นฺติฯ ทฺวาทสปุริโส หตฺถีติ จตฺตาโร อาโรหกา, เอเกกปาทรกฺขกา เทฺว เทฺวติ เอวํ ทฺวาทสปุริโส หตฺถีฯ ติปุริโส อโสฺสติ เอโก อาโรหโก, เทฺว ปาทรกฺขกาติ เอวํ ติปุริโส อโสฺสฯ จตุปุริโส รโถติ เอโก สารถิ, เอโก โยโธ, เทฺว อาณิรกฺขกาติ เอวํ จตุปุริโส รโถติฯ
Sampahāraṭṭhānassāti yuddhabhūmiyā. Balassa aggaṃ jānantīti ‘‘ettakā hatthī, ettakā assā, ettakā rathā, ettakā pattī’’ti (pāci. 324) balassa koṭṭhāsaṃ jānanti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, vihāraggenā’’tiādīsu (cūḷava. 318) viya koṭṭhāsattho hettha aggasaddo. Tenāha ‘‘balagaṇanaṭṭhānanti attho’’ti. Senāya viyūhanti ‘‘ito hatthī hontu, ito assā hontu, ito rathā hontu, ito pattī hontū’’ti (pāci. 324) senāya ṭhapanaṃ, rāsiṃ katvā ṭhapananti attho. Tenāha ‘‘senāsannivesassetaṃ nāma’’nti. Dvādasapuriso hatthīti cattāro ārohakā, ekekapādarakkhakā dve dveti evaṃ dvādasapuriso hatthī. Tipuriso assoti eko ārohako, dve pādarakkhakāti evaṃ tipuriso asso. Catupuriso rathoti eko sārathi, eko yodho, dve āṇirakkhakāti evaṃ catupuriso rathoti.
อุโยฺยธิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
อเจลกวโคฺค ปญฺจโมฯ
Acelakavaggo pañcamo.
