Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
൨. ഉയ്യോജനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
2. Uyyojanasikkhāpadavaṇṇanā
ഗാമം വാ നിഗമം വാതി ഏത്ഥ നഗരമ്പി ഗാമഗ്ഗഹണേനേവ ഗഹിതന്തി ദട്ഠബ്ബം. പവിസിസ്സാമാതി ഏത്ഥ ഗഹേത്വാ ‘‘ഗന്ത്വാ’’തി പാഠസേസോ, അസമന്നാഹാരോ വാ തസ്സാ ഇത്ഥിയാ തസ്മിം ഗാമേ സന്നിഹിതഭാവം അജാനന്തോ വാ ‘‘ഏഹാവുസോ, ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ പവിസിസ്സാമാ’’തി ഭിക്ഖും ഗഹേത്വാ ഗന്ത്വാതി അത്ഥോ. യം കിഞ്ചി ആമിസന്തി യാഗുആദികം യം കിഞ്ചി ആമിസം. ഉയ്യോജേയ്യാതി അത്തനോ കീളാനുരൂപം ഇത്ഥിം ദിസ്വാ ഉയ്യോജേയ്യ പഹിണേയ്യ. തേനാഹ ‘‘മാതുഗാമേന സദ്ധി’’ന്തിആദി. ആദിസദ്ദേന വുത്താവസേസം കായവചീദ്വാരവീതിക്കമം സങ്ഗണ്ഹാതി. ‘‘ഗച്ഛാ’’തിആദീനി വത്വാതി ‘‘ഗച്ഛാവുസോ, ന മേ തയാ സദ്ധിം കഥാ വാ നിസജ്ജാ വാ ഫാസു ഹോതി, ഏകകസ്സ മേ കഥാ വാ നിസജ്ജാ വാ ഫാസു ഹോതീ’’തി (പാചി॰ ൨൭൫) വത്വാ. ഏതം അനാചാരമേവാതി ഏതം യഥാവുത്തം ഹസനാദിഅനാചാരമേവ. ന അഞ്ഞം പതിരൂപം കാരണന്തി ഠപേത്വാ വുത്തപ്പകാരം അനാചാരം ഉഭിന്നം ഏകതോ ന യാപനാദിം അഞ്ഞം പതിരൂപകാരണം പച്ചയം കരിത്വാ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. അസ്സാതി ഉയ്യോജകസ്സ. സോതി യോ ഉയ്യോജിതോ, സോ.
Gāmaṃ vā nigamaṃ vāti ettha nagarampi gāmaggahaṇeneva gahitanti daṭṭhabbaṃ. Pavisissāmāti ettha gahetvā ‘‘gantvā’’ti pāṭhaseso, asamannāhāro vā tassā itthiyā tasmiṃ gāme sannihitabhāvaṃ ajānanto vā ‘‘ehāvuso, gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisissāmā’’ti bhikkhuṃ gahetvā gantvāti attho. Yaṃ kiñci āmisanti yāguādikaṃ yaṃ kiñci āmisaṃ. Uyyojeyyāti attano kīḷānurūpaṃ itthiṃ disvā uyyojeyya pahiṇeyya. Tenāha ‘‘mātugāmena saddhi’’ntiādi. Ādisaddena vuttāvasesaṃ kāyavacīdvāravītikkamaṃ saṅgaṇhāti. ‘‘Gacchā’’tiādīni vatvāti ‘‘gacchāvuso, na me tayā saddhiṃ kathā vā nisajjā vā phāsu hoti, ekakassa me kathā vā nisajjā vā phāsu hotī’’ti (pāci. 275) vatvā. Etaṃ anācāramevāti etaṃ yathāvuttaṃ hasanādianācārameva. Na aññaṃ patirūpaṃ kāraṇanti ṭhapetvā vuttappakāraṃ anācāraṃ ubhinnaṃ ekato na yāpanādiṃ aññaṃ patirūpakāraṇaṃ paccayaṃ karitvā na hotīti attho. Assāti uyyojakassa. Soti yo uyyojito, so.
അനുപസമ്പന്നേതി സാമണേരേ. സോവ ഇധ അനുപസമ്പന്നോതി അധിപ്പേതോതി വദന്തി. ഉഭിന്നമ്പീതി ഉപസമ്പന്നസ്സ വാ അനുപസമ്പന്നസ്സ വാതി ദ്വിന്നമ്പി. കലിസാസനാരോപനേതി (പാചി॰ അട്ഠ॰ ൨൭൭) കലീതി കോധോ, തസ്സ സാസനം ആണം കലിസാസനം , തസ്സാരോപനേതി അത്ഥോ, ‘‘അപ്പേവ നാമ ഇമിനാപി ഉബ്ബാള്ഹോ പക്കമേയ്യാ’’തി കോധവസേന ഠാനനിസജ്ജാദീസു ദോസം ദസ്സേത്വാ ‘‘പസ്സഥ ഭോ ഇമസ്സ ഠാനം നിസജ്ജം ആലോകിതം വിലോകിതം, ഖാണു വിയ തിട്ഠതി, സുനഖോ വിയ നിസീദതി, മക്കടോ വിയ ഇതോ ചിതോ ച വിലോകേതീ’’തി ഏവം അമനാപവചനസ്സ ഭണനേതി വുത്തം ഹോതി. സുദ്ധചിത്തേന പനേവം ഭണനേ ദോസോ നത്ഥി. ഏവമാദീഹീതി ഏത്ഥ ആദിസദ്ദേന ‘‘മഹഗ്ഘം ഭണ്ഡം പസ്സിത്വാ ലോഭധമ്മം ഉപ്പാദേസ്സതീ’’തി ഉയ്യോജേതി, ‘‘മാതുഗാമം പസ്സിത്വാ അനഭിരതിം ഉപ്പാദേസ്സതീ’’തി ഉയ്യോജേതി, ‘‘ഗിലാനസ്സ വാ ഓഹിയ്യകസ്സ വാ വിഹാരപാലസ്സ വാ യാഗും വാ ഭത്തം വാ ഖാദനീയം വാ നീഹരാ’’തി ഉയ്യോജേതി, ‘‘ന അനാചാരം ആചരിതുകാമോ സതി കരണീയേ ഉയ്യോജേതീ’’തി (പാചി॰ ൨൭൮) ഏതേസം ഗഹണം.
Anupasampanneti sāmaṇere. Sova idha anupasampannoti adhippetoti vadanti. Ubhinnampīti upasampannassa vā anupasampannassa vāti dvinnampi. Kalisāsanāropaneti (pāci. aṭṭha. 277) kalīti kodho, tassa sāsanaṃ āṇaṃ kalisāsanaṃ, tassāropaneti attho, ‘‘appeva nāma imināpi ubbāḷho pakkameyyā’’ti kodhavasena ṭhānanisajjādīsu dosaṃ dassetvā ‘‘passatha bho imassa ṭhānaṃ nisajjaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ, khāṇu viya tiṭṭhati, sunakho viya nisīdati, makkaṭo viya ito cito ca viloketī’’ti evaṃ amanāpavacanassa bhaṇaneti vuttaṃ hoti. Suddhacittena panevaṃ bhaṇane doso natthi. Evamādīhīti ettha ādisaddena ‘‘mahagghaṃ bhaṇḍaṃ passitvā lobhadhammaṃ uppādessatī’’ti uyyojeti, ‘‘mātugāmaṃ passitvā anabhiratiṃ uppādessatī’’ti uyyojeti, ‘‘gilānassa vā ohiyyakassa vā vihārapālassa vā yāguṃ vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā nīharā’’ti uyyojeti, ‘‘na anācāraṃ ācaritukāmo sati karaṇīye uyyojetī’’ti (pāci. 278) etesaṃ gahaṇaṃ.
ഉയ്യോജനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Uyyojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.