Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā

    ८. उय्युत्तसेनासिक्खापदवण्णना

    8. Uyyuttasenāsikkhāpadavaṇṇanā

    चतुरङ्गिनिन्ति हत्थिअस्सरथपत्तीति चत्तारि अङ्गानि एतिस्साति चतुरङ्गिनी, तं चतुरङ्गिनिं। ‘‘द्वादसपुरिसो हत्थी, तिपुरिसो अस्सो, चतुपुरिसो रथो, चत्तारो पुरिसा सरहत्था पत्ती’’ति (पाचि॰ ३१४) अयं पच्छिमकोटिया चतुरङ्गसमन्‍नागता सेना नाम, ईदिसं सेनन्ति अत्थो। तं पन विजहित्वाति केनचि अन्तरिता वा निन्‍नं ओरुळ्हा वा न दिस्सति, इध ठत्वान सक्‍का दट्ठुन्ति तं दस्सनूपचारं विजहित्वा अञ्‍ञं ठानं गन्त्वा।

    Caturaṅgininti hatthiassarathapattīti cattāri aṅgāni etissāti caturaṅginī, taṃ caturaṅginiṃ. ‘‘Dvādasapuriso hatthī, tipuriso asso, catupuriso ratho, cattāro purisā sarahatthā pattī’’ti (pāci. 314) ayaṃ pacchimakoṭiyā caturaṅgasamannāgatā senā nāma, īdisaṃ senanti attho. Taṃ pana vijahitvāti kenaci antaritā vā ninnaṃ oruḷhā vā na dissati, idha ṭhatvāna sakkā daṭṭhunti taṃ dassanūpacāraṃ vijahitvā aññaṃ ṭhānaṃ gantvā.

    सेनादस्सनवत्थुस्मिन्ति सेनं दस्सनाय गमनवत्थुस्मिं। अयमेव वा पाठो। हत्थिआदीसु एकमेकन्ति हत्थिआदीसु चतूसु अङ्गेसु एकमेकं, अन्तमसो एकपुरिसारुळ्हहत्थिम्पि एकम्पि सरहत्थं पुरिसन्ति अत्थो। अनुय्युत्ता नाम राजा उय्यानं वा नदिं वा गच्छति, एवं अनुय्युत्ता होति। तथारूपप्पच्‍चयेति ‘‘मातुलो सेनाय गिलानो होती’’तिआदिके (पाचि॰ ३१२) अनुरूपकारणे सति। आपदासूति जीवितब्रह्मचरियन्तरायेसु ‘‘एत्थ गतो मुच्‍चिस्सामी’’ति गच्छतो अनापत्ति।

    Senādassanavatthusminti senaṃ dassanāya gamanavatthusmiṃ. Ayameva vā pāṭho. Hatthiādīsu ekamekanti hatthiādīsu catūsu aṅgesu ekamekaṃ, antamaso ekapurisāruḷhahatthimpi ekampi sarahatthaṃ purisanti attho. Anuyyuttā nāma rājā uyyānaṃ vā nadiṃ vā gacchati, evaṃ anuyyuttā hoti. Tathārūpappaccayeti ‘‘mātulo senāya gilāno hotī’’tiādike (pāci. 312) anurūpakāraṇe sati. Āpadāsūti jīvitabrahmacariyantarāyesu ‘‘ettha gato muccissāmī’’ti gacchato anāpatti.

    उय्युत्तसेनासिक्खापदवण्णना निट्ठिता।

    Uyyuttasenāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact