| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೮-೯. ವಾಚಾಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
8-9. Vācāsuttādivaṇṇanā
೧೯೮-೯. ಅಟ್ಠಮೇ ಅಙ್ಗೇಹೀತಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಅಙ್ಗೀಯನ್ತಿ ಹೇತುಭಾವೇನ ಞಾಯನ್ತೀತಿ ಅಙ್ಗಾನಿ, ಕಾರಣಾನಿ। ಕಾರಣತ್ಥೇ ಚ ಅಙ್ಗ-ಸದ್ದೋ। ಪಞ್ಚಹೀತಿ ಹೇತುಮ್ಹಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ। ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಸಮನುಆಗತಾ ಪವತ್ತಾ ಯುತ್ತಾ ಚ। ವಾಚಾತಿ ಸಮುಲ್ಲಪನ-ವಾಚಾ। ಯಾ ‘‘ವಾಚಾ ಗಿರಾ ಬ್ಯಪ್ಪಥೋ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೩೬) ಚ, ‘‘ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೯) ಚ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಯಾ ಪನ ‘‘ವಾಚಾಯ ಚೇ ಕತಂ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧ ಕಾಯಕಮ್ಮದ್ವಾರ) ಏವಂ ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ಚ, ‘‘ಯಾ ಚತೂಹಿ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ ಆರತಿ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೨೯೯) ಏವಂ ವಿರತಿ ಚ, ‘‘ಫರುಸವಾಚಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸೇವಿತಾ ಭಾವಿತಾ ಬಹುಲೀಕತಾ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಕಾ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೪೦) ಏವಂ ಚೇತನಾ ಚ ವಾಚಾತಿ ಆಗತಾ, ನ ಸಾ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಕಸ್ಮಾ? ಅಭಾಸಿತಬ್ಬತೋ। ‘‘ಸುಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ, ನೋ ದುಬ್ಭಾಸಿತಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಸುಭಾಸಿತಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಭಾಸಿತಾ। ತೇನಸ್ಸಾ ಅತ್ಥಾವಹತಂ ದೀಪೇತಿ। ಅನವಜ್ಜಾತಿ ರಾಗಾದಿಅವಜ್ಜರಹಿತಾ। ಇಮಿನಾಸ್ಸ ಕಾರಣಸುದ್ಧಿಂ ಅಗತಿಗಮನಾದಿಪ್ಪವತ್ತದೋಸಾಭಾವಞ್ಚ ದೀಪೇತಿ। ರಾಗದೋಸಾದಿವಿಮುತ್ತಞ್ಹಿ ಯಂ ಭಾಸತೋ ಅನುರೋಧವಿವಜ್ಜನತೋ ಅಗತಿಗಮನಂ ದುರಸಮುಸ್ಸಿತಮೇವಾತಿ। ಅನನುವಜ್ಜಾತಿ ಅನುವಾದವಿಮುತ್ತಾ। ಇಮಿನಾಸ್ಸಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೀಪೇತಿ। ಸತಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಂ ಅನನುವಜ್ಜತಾತಿ। ವಿಞ್ಞೂನನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ। ತೇನ ನಿನ್ದಾಪಸಂಸಾಸು ಬಾಲಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾತಿ ದೀಪೇತಿ।
198-9. Aṭṭhame aṅgehīti kāraṇehi. Aṅgīyanti hetubhāvena ñāyantīti aṅgāni, kāraṇāni. Kāraṇatthe ca aṅga-saddo. Pañcahīti hetumhi nissakkavacanaṃ. Samannāgatāti samanuāgatā pavattā yuttā ca. Vācāti samullapana-vācā. Yā ‘‘vācā girā byappatho’’ti (dha. sa. 636) ca, ‘‘nelā kaṇṇasukhā’’ti (dī. ni. 1.9) ca āgacchati. Yā pana ‘‘vācāya ce kataṃ kamma’’nti (dha. sa. aṭṭha. 1 kāyakammadvāra) evaṃ viññatti ca, ‘‘yā catūhi vacīduccaritehi ārati…pe… ayaṃ vuccati sammāvācā’’ti (dha. sa. 299) evaṃ virati ca, ‘‘pharusavācā, bhikkhave, āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṃvattanikā hotī’’ti (a. ni. 8.40) evaṃ cetanā ca vācāti āgatā, na sā idha adhippetā. Kasmā? Abhāsitabbato. ‘‘Subhāsitā hoti, no dubbhāsitā’’ti hi vuttaṃ. Subhāsitāti suṭṭhu bhāsitā. Tenassā atthāvahataṃ dīpeti. Anavajjāti rāgādiavajjarahitā. Imināssa kāraṇasuddhiṃ agatigamanādippavattadosābhāvañca dīpeti. Rāgadosādivimuttañhi yaṃ bhāsato anurodhavivajjanato agatigamanaṃ durasamussitamevāti. Ananuvajjāti anuvādavimuttā. Imināssā sabbākārasampattiṃ dīpeti. Sati hi sabbākārasampattiyaṃ ananuvajjatāti. Viññūnanti paṇḍitānaṃ. Tena nindāpasaṃsāsu bālā appamāṇāti dīpeti.
ಇಮೇಹಿ ಖೋತಿಆದೀನಿ ತಾನಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತಂ ವಾಚಂ ನಿಗಮೇತಿ। ಯಞ್ಚ ಅಞ್ಞೇ ಪಟಿಞ್ಞಾದೀಹಿ ಅವಯವೇಹಿ, ನಾಮಾದೀಹಿ ಪದೇಹಿ, ಲಿಙ್ಗವಚನವಿಭತ್ತಿಕಾಲಕಾರಕಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಮುಸಾವಾದಾದಿವಾಚಮ್ಪಿ ಸುಭಾಸಿತನ್ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ತಂ ಪಟಿಸೇಧೇತಿ। ಅವಯವಾದಿಸಮನ್ನಾಗತಾಪಿ ಹಿ ತಥಾರೂಪೀ ವಾಚಾ ದುಬ್ಭಾಸಿತಾವ ಹೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರೇಸಞ್ಚ ಅನತ್ಥಾವಹತ್ತಾ। ಇಮೇಹಿ ಪನ ಪಞ್ಚಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಸಚೇಪಿ ಮಿಲಕ್ಖುಭಾಸಾಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಘಟಚೇಟಿಕಾಗೀತಿಕಪರಿಯಾಪನ್ನಾಪಿ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಸುಭಾಸಿತಾವ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಹಿತಸುಖಾವಹತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ಮಗ್ಗಪಸ್ಸೇ ಸಸ್ಸಂ ರಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಸೀಹಳಚೇಟಿಕಾಯ ಸೀಹಳಕೇನೇವ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಯುತ್ತಂ ಗೀತಿಕಂ ಗಾಯನ್ತಿಯಾ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ವಿಪಸ್ಸಕಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು।
Imehi khotiādīni tāni aṅgāni paccakkhato dassento taṃ vācaṃ nigameti. Yañca aññe paṭiññādīhi avayavehi, nāmādīhi padehi, liṅgavacanavibhattikālakārakasampattīhi ca samannāgataṃ musāvādādivācampi subhāsitanti maññanti, taṃ paṭisedheti. Avayavādisamannāgatāpi hi tathārūpī vācā dubbhāsitāva hoti attano ca paresañca anatthāvahattā. Imehi pana pañcahaṅgehi samannāgatā sacepi milakkhubhāsāpariyāpannā ghaṭaceṭikāgītikapariyāpannāpi hoti, tathāpi subhāsitāva lokiyalokuttarahitasukhāvahattā. Tathā hi maggapasse sassaṃ rakkhantiyā sīhaḷaceṭikāya sīhaḷakeneva jātijarāmaraṇayuttaṃ gītikaṃ gāyantiyā saddaṃ sutvā maggaṃ gacchantā saṭṭhimattā vipassakabhikkhū arahattaṃ pāpuṇiṃsu.
ತಥಾ ತಿಸ್ಸೋ ನಾಮ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಪದುಮಸ್ಸರಸಮೀಪೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪದುಮಸ್ಸರೇ ಪದುಮಾನಿ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ –
Tathā tisso nāma āraddhavipassako bhikkhu padumassarasamīpena gacchanto padumassare padumāni bhañjitvā –
‘‘ಪಾತೋವ ಫುಲ್ಲಿತಕೋಕನದಂ,
‘‘Pātova phullitakokanadaṃ,
ಸೂರಿಯಾಲೋಕೇನ ಭಿಜ್ಜಿಯತೇ।
Sūriyālokena bhijjiyate;
ಏವಂ ಮನುಸ್ಸತ್ತಂ ಗತಾ ಸತ್ತಾ,
Evaṃ manussattaṃ gatā sattā,
ಜರಾಭಿವೇಗೇನ ಮದ್ದೀಯನ್ತೀ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೨೧೩; ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೫೨ ಸುಭಾಸಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ) –
Jarābhivegena maddīyantī’’ti. (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.213; su. ni. aṭṭha. 2.452 subhāsitasuttavaṇṇanā) –
ಇಮಂ ಗೀತಿಂ ಗಾಯನ್ತಿಯಾ ಚೇಟಿಕಾಯ ಸುತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತೋ।
Imaṃ gītiṃ gāyantiyā ceṭikāya sutvā arahattaṃ patto.
ಬುದ್ಧನ್ತರೇಪಿ ಅಞ್ಞತರೋ ಪುರಿಸೋ ಸತ್ತಹಿ ಪುತ್ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಟವಿತೋ ಆಗಮ್ಮ ಅಞ್ಞತರಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ಮುಸಲೇನ ತಣ್ಡುಲೇ ಕೋಟ್ಟೇನ್ತಿಯಾ –
Buddhantarepi aññataro puriso sattahi puttehi saddhiṃ aṭavito āgamma aññatarāya itthiyā musalena taṇḍule koṭṭentiyā –
‘‘ಜರಾಯ ಪರಿಮದ್ದಿತಂ ಏತಂ, ಮಿಲಾತಚಮ್ಮನಿಸ್ಸಿತಂ।
‘‘Jarāya parimadditaṃ etaṃ, milātacammanissitaṃ;
ಮರಣೇನ ಭಿಜ್ಜತಿ ಏತಂ, ಮಚ್ಚುಸ್ಸ ಘಾಸಮಾಮಿಸಂ॥
Maraṇena bhijjati etaṃ, maccussa ghāsamāmisaṃ.
‘‘ಕಿಮೀನಂ ಆಲಯಂ ಏತಂ, ನಾನಾಕುಣಪೇನ ಪೂರಿತಂ।
‘‘Kimīnaṃ ālayaṃ etaṃ, nānākuṇapena pūritaṃ;
ಅಸುಚಿಭಾಜನಂ ಏತಂ, ತದಲಿಕ್ಖನ್ಧಸಮಂ ಇದ’’ನ್ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೨೧೩; ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೫೨ ಸುಭಾಸಿತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ) –
Asucibhājanaṃ etaṃ, tadalikkhandhasamaṃ ida’’nti. (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.213; su. ni. aṭṭha. 2.452 subhāsitasuttavaṇṇanā) –
ಇಮಂ ಗೀತಂ ಸುತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಸಹ ಪುತ್ತೇಹಿ ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಂ ಪತ್ತೋ। ಏವಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ವಾಚಾ ಸಚೇಪಿ ಮಿಲಕ್ಖುಭಾಸಾಯ ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಘಟಚೇಟಿಕಾಗೀತಿಕಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ವಾಚಾ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಸುಭಾಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸುಭಾಸಿತಾ ಏವ ಅನವಜ್ಜಾ ಅನನುವಜ್ಜಾ ಚ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಅತ್ಥತ್ಥಿಕಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಅತ್ಥಪ್ಪಟಿಸರಣಾನಂ, ನೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಪ್ಪಟಿಸರಣಾನನ್ತಿ। ನವಮಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Imaṃ gītaṃ sutvā paccavekkhanto saha puttehi paccekabodhiṃ patto. Evaṃ imehi pañcahi aṅgehi samannāgatā vācā sacepi milakkhubhāsāya pariyāpannā ghaṭaceṭikāgītikapariyāpannā vācā hoti, tathāpi subhāsitāti veditabbā. Subhāsitā eva anavajjā ananuvajjā ca viññūnaṃ atthatthikānaṃ kulaputtānaṃ atthappaṭisaraṇānaṃ, no byañjanappaṭisaraṇānanti. Navamaṃ uttānameva.
ವಾಚಾಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vācāsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya
೮. ವಾಚಾಸುತ್ತಂ • 8. Vācāsuttaṃ
೯. ಕುಲಸುತ್ತಂ • 9. Kulasuttaṃ
