| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya |
७. वच्छगोत्तसुत्तं
7. Vacchagottasuttaṃ
५८. अथ खो वच्छगोत्तो 1 परिब्बाजको येन भगवा तेनुपसङ्कमि ; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो वच्छगोत्तो परिब्बाजको भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सुतं मेतं, भो गोतम, समणो गोतमो एवमाह – ‘मय्हमेव दानं दातब्बं , नाञ्ञेसं दानं दातब्बं; मय्हमेव सावकानं दानं दातब्बं, नाञ्ञेसं सावकानं दानं दातब्बं; मय्हमेव दिन्नं महप्फलं, नाञ्ञेसं दिन्नं महप्फलं; मय्हमेव सावकानं दिन्नं महप्फलं, नाञ्ञेसं सावकानं दिन्नं महप्फल’न्ति। ये ते, भो गोतम, एवमाहंसु ‘समणो गोतमो एवमाह मय्हमेव दानं दातब्बं, नाञ्ञेसं दानं दातब्बं। मय्हमेव सावकानं दानं दातब्बं, नाञ्ञेसं सावकानं दानं दातब्बं। मय्हमेव दिन्नं महप्फलं, नाञ्ञेसं दिन्नं महप्फलं। मय्हमेव सावकानं दिन्नं महप्फलं, नाञ्ञेसं सावकानं दिन्नं महप्फल’न्ति। कच्चि ते भोतो गोतमस्स वुत्तवादिनो च भवन्तं गोतमं अभूतेन अब्भाचिक्खन्ति, धम्मस्स चानुधम्मं ब्याकरोन्ति, न च कोचि सहधम्मिको वादानुपातो 2 गारय्हं ठानं आगच्छति? अनब्भक्खातुकामा हि मयं भवन्तं गोतम’’न्ति।
58. Atha kho vacchagotto 3 paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama, samaṇo gotamo evamāha – ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ , nāññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ; mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ; mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Ye te, bho gotama, evamāhaṃsu ‘samaṇo gotamo evamāha mayhameva dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ. Mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ. Mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti. Kacci te bhoto gotamassa vuttavādino ca bhavantaṃ gotamaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ byākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānupāto 4 gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati? Anabbhakkhātukāmā hi mayaṃ bhavantaṃ gotama’’nti.
‘‘ये ते, वच्छ, एवमाहंसु – ‘समणो गोतमो एवमाह – मय्हमेव दानं दातब्बं…पे॰… नाञ्ञेसं सावकानं दिन्नं महप्फल’न्ति न मे ते वुत्तवादिनो। अब्भाचिक्खन्ति च पन मं 5 असता अभूतेन। यो खो, वच्छ, परं दानं ददन्तं वारेति सो तिण्णं अन्तरायकरो होति, तिण्णं पारिपन्थिको। कतमेसं तिण्णं? दायकस्स पुञ्ञन्तरायकरो होति, पटिग्गाहकानं लाभन्तरायकरो होति, पुब्बेव खो पनस्स अत्ता खतो च होति उपहतो च। यो खो, वच्छ, परं दानं ददन्तं वारेति सो इमेसं तिण्णं अन्तरायकरो होति, तिण्णं पारिपन्थिको।
‘‘Ye te, vaccha, evamāhaṃsu – ‘samaṇo gotamo evamāha – mayhameva dānaṃ dātabbaṃ…pe… nāññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti na me te vuttavādino. Abbhācikkhanti ca pana maṃ 6 asatā abhūtena. Yo kho, vaccha, paraṃ dānaṃ dadantaṃ vāreti so tiṇṇaṃ antarāyakaro hoti, tiṇṇaṃ pāripanthiko. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Dāyakassa puññantarāyakaro hoti, paṭiggāhakānaṃ lābhantarāyakaro hoti, pubbeva kho panassa attā khato ca hoti upahato ca. Yo kho, vaccha, paraṃ dānaṃ dadantaṃ vāreti so imesaṃ tiṇṇaṃ antarāyakaro hoti, tiṇṇaṃ pāripanthiko.
‘‘अहं खो पन, वच्छ, एवं वदामि – ये हि ते चन्दनिकाय वा ओलिगल्ले वा पाणा, तत्रपि यो थालिधोवनं 7 वा सरावधोवनं वा छड्डेति – ये तत्थ पाणा ते तेन यापेन्तूति, ततो निदानम्पाहं, वच्छ, पुञ्ञस्स आगमं वदामि। को पन वादो मनुस्सभूते! अपि चाहं, वच्छ, सीलवतो दिन्नं महप्फलं वदामि, नो तथा दुस्सीलस्स, सो च होति पञ्चङ्गविप्पहीनो पञ्चङ्गसमन्नागतो।
‘‘Ahaṃ kho pana, vaccha, evaṃ vadāmi – ye hi te candanikāya vā oligalle vā pāṇā, tatrapi yo thālidhovanaṃ 8 vā sarāvadhovanaṃ vā chaḍḍeti – ye tattha pāṇā te tena yāpentūti, tato nidānampāhaṃ, vaccha, puññassa āgamaṃ vadāmi. Ko pana vādo manussabhūte! Api cāhaṃ, vaccha, sīlavato dinnaṃ mahapphalaṃ vadāmi, no tathā dussīlassa, so ca hoti pañcaṅgavippahīno pañcaṅgasamannāgato.
‘‘कतमानि पञ्चङ्गानि पहीनानि होन्ति? कामच्छन्दो पहीनो होति, ब्यापादो पहीनो होति , थिनमिद्धं पहीनं होति, उद्धच्चकुक्कुच्चं पहीनं होति, विचिकिच्छा पहीना होति। इमानि पञ्चङ्गानि विप्पहीनानि होन्ति।
‘‘Katamāni pañcaṅgāni pahīnāni honti? Kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti , thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Imāni pañcaṅgāni vippahīnāni honti.
‘‘कतमेहि पञ्चहि अङ्गेहि समन्नागतो होति? असेक्खेन सीलक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन समाधिक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन पञ्ञाक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन विमुत्तिक्खन्धेन समन्नागतो होति, असेक्खेन विमुत्तिञाणदस्सनक्खन्धेन समन्नागतो होति; इमेहि पञ्चहि अङ्गेहि समन्नागतो होति। इति पञ्चङ्गविप्पहीने पञ्चङ्गसमन्नागते दिन्नं महप्फलन्ति वदामी’’ति।
‘‘Katamehi pañcahi aṅgehi samannāgato hoti? Asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti; imehi pañcahi aṅgehi samannāgato hoti. Iti pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphalanti vadāmī’’ti.
‘‘इति कण्हासु सेतासु, रोहिणीसु हरीसु वा।
‘‘Iti kaṇhāsu setāsu, rohiṇīsu harīsu vā;
कम्मासासु सरूपासु, गोसु पारेवतासु वा॥
Kammāsāsu sarūpāsu, gosu pārevatāsu vā.
‘‘यासु कासुचि एतासु, दन्तो जायति पुङ्गवो।
‘‘Yāsu kāsuci etāsu, danto jāyati puṅgavo;
धोरय्हो बलसम्पन्नो, कल्याणजवनिक्कमो।
Dhorayho balasampanno, kalyāṇajavanikkamo;
तमेव भारे युञ्जन्ति, नास्स वण्णं परिक्खरे॥
Tameva bhāre yuñjanti, nāssa vaṇṇaṃ parikkhare.
‘‘एवमेवं मनुस्सेसु, यस्मिं कस्मिञ्चि जातिये।
‘‘Evamevaṃ manussesu, yasmiṃ kasmiñci jātiye;
खत्तिये ब्राह्मणे वेस्से, सुद्दे चण्डालपुक्कुसे॥
Khattiye brāhmaṇe vesse, sudde caṇḍālapukkuse.
‘‘यासु कासुचि एतासु, दन्तो जायति सुब्बतो।
‘‘Yāsu kāsuci etāsu, danto jāyati subbato;
धम्मट्ठो सीलसम्पन्नो, सच्चवादी हिरीमनो॥
Dhammaṭṭho sīlasampanno, saccavādī hirīmano.
‘‘पहीनजातिमरणो, ब्रह्मचरियस्स केवली।
‘‘Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī;
पन्नभारो विसंयुत्तो, कतकिच्चो अनासवो॥
Pannabhāro visaṃyutto, katakicco anāsavo.
‘‘पारगू सब्बधम्मानं, अनुपादाय निब्बुतो।
‘‘Pāragū sabbadhammānaṃ, anupādāya nibbuto;
‘‘बाला च अविजानन्ता, दुम्मेधा अस्सुताविनो।
‘‘Bālā ca avijānantā, dummedhā assutāvino;
बहिद्धा देन्ति दानानि, न हि सन्ते उपासरे॥
Bahiddhā denti dānāni, na hi sante upāsare.
‘‘ये च सन्ते उपासन्ति, सप्पञ्ञे धीरसम्मते।
‘‘Ye ca sante upāsanti, sappaññe dhīrasammate;
सद्धा च नेसं सुगते, मूलजाता पतिट्ठिता॥
Saddhā ca nesaṃ sugate, mūlajātā patiṭṭhitā.
‘‘देवलोकञ्च ते यन्ति, कुले वा इध जायरे।
‘‘Devalokañca te yanti, kule vā idha jāyare;
अनुपुब्बेन निब्बानं, अधिगच्छन्ति पण्डिता’’ति॥ सत्तमं।
Anupubbena nibbānaṃ, adhigacchanti paṇḍitā’’ti. sattamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ७. वच्छगोत्तसुत्तवण्णना • 7. Vacchagottasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ७. वच्छगोत्तसुत्तवण्णना • 7. Vacchagottasuttavaṇṇanā
