| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
७. वच्छगोत्तसुत्तवण्णना
7. Vacchagottasuttavaṇṇanā
५८. सत्तमे महप्फलन्ति महाविपाकं। धम्मस्स चानुधम्मं ब्याकरोन्तीति एत्थ धम्मो नाम कथितकथा, अनुधम्मो नाम कथितस्स पटिकथनं। सहधम्मिकोति सकारणो सहेतुको। वादानुपातोति वादस्स अनुपातो, अनुपतनं पवत्तीति अत्थो। गारय्हं ठानन्ति गरहितब्बयुत्तं कारणं। इदं वुत्तं होति – भोता गोतमेन वुत्ता सकारणा वादप्पवत्ति किञ्चिपि गारय्हं कारणं न आगच्छतीति। अथ वा तेहि परेहि वुत्ता सकारणा वादप्पवत्ति किञ्चि गारय्हं कारणं न आगच्छतीति पुच्छति।
58. Sattame mahapphalanti mahāvipākaṃ. Dhammassa cānudhammaṃ byākarontīti ettha dhammo nāma kathitakathā, anudhammo nāma kathitassa paṭikathanaṃ. Sahadhammikoti sakāraṇo sahetuko. Vādānupātoti vādassa anupāto, anupatanaṃ pavattīti attho. Gārayhaṃṭhānanti garahitabbayuttaṃ kāraṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhotā gotamena vuttā sakāraṇā vādappavatti kiñcipi gārayhaṃ kāraṇaṃ na āgacchatīti. Atha vā tehi parehi vuttā sakāraṇā vādappavatti kiñci gārayhaṃ kāraṇaṃ na āgacchatīti pucchati.
अन्तरायकरो होतीति अन्तरायं विनासं किच्छलाभकं विलोमकं करोति। पारिपन्थिकोति पन्थदूहनचोरो। खतो च होतीति गुणखननेन खतो होति। उपहतोति गुणुपघातेनेव उपहतो।
Antarāyakarohotīti antarāyaṃ vināsaṃ kicchalābhakaṃ vilomakaṃ karoti. Pāripanthikoti panthadūhanacoro. Khato ca hotīti guṇakhananena khato hoti. Upahatoti guṇupaghāteneva upahato.
चन्दनिकायाति असुचिकललकूपे। ओलिगल्लेति निद्धमनकलले। सो चाति सो सीलवाति वुत्तखीणासवो। सीलक्खन्धेनाति सीलरासिना। सेसपदेसुपि एसेव नयो। एत्थ च विमुत्तिञाणदस्सनं वुच्चति पच्चवेक्खणञाणं, तं असेक्खस्स पवत्तत्ता असेक्खन्ति वुत्तं। इतरानि सिक्खापरियोसानप्पत्तताय सयम्पि असेक्खानेव। तानि च पन लोकुत्तरानि, पच्चवेक्खणञाणं लोकियं।
Candanikāyāti asucikalalakūpe. Oligalleti niddhamanakalale. So cāti so sīlavāti vuttakhīṇāsavo. Sīlakkhandhenāti sīlarāsinā. Sesapadesupi eseva nayo. Ettha ca vimuttiñāṇadassanaṃ vuccati paccavekkhaṇañāṇaṃ, taṃ asekkhassa pavattattā asekkhanti vuttaṃ. Itarāni sikkhāpariyosānappattatāya sayampi asekkhāneva. Tāni ca pana lokuttarāni, paccavekkhaṇañāṇaṃ lokiyaṃ.
रोहिणीसूति रत्तवण्णासु। सरूपासूति अत्तनो वच्छकेहि समानरूपासु। पारेवतासूति कपोतवण्णासु। दन्तोति निब्बिसेवनो। पुङ्गवोति उसभो। धोरय्होति धुरवाहो। कल्याणजवनिक्कमोति कल्याणेन उजुना जवेन गन्ता। नास्स वण्णं परिक्खरेति अस्स गोणस्स सरीरवण्णं न उपपरिक्खन्ति, धुरवहनकम्ममेव पन उपपरिक्खन्ति। यस्मिं कस्मिञ्चि जातियेति यत्थ कत्थचि कुलजाते। यासु कासुचि एतासूति एतासु खत्तियादिप्पभेदासु यासु कासुचि जातीसु।
Rohiṇīsūti rattavaṇṇāsu. Sarūpāsūti attano vacchakehi samānarūpāsu. Pārevatāsūti kapotavaṇṇāsu. Dantoti nibbisevano. Puṅgavoti usabho. Dhorayhoti dhuravāho. Kalyāṇajavanikkamoti kalyāṇena ujunā javena gantā. Nāssa vaṇṇaṃ parikkhareti assa goṇassa sarīravaṇṇaṃ na upaparikkhanti, dhuravahanakammameva pana upaparikkhanti. Yasmiṃ kasmiñci jātiyeti yattha katthaci kulajāte. Yāsu kāsuci etāsūti etāsu khattiyādippabhedāsu yāsu kāsuci jātīsu.
ब्रह्मचरियस्स केवलीति ब्रह्मचरियस्स केवलेन समन्नागतो, परिपुण्णभावेन युत्तोति अत्थो। खीणासवो हि सकलब्रह्मचारी नाम होति। तेनेतं वुत्तं। पन्नभारोति ओरोपितभारो, खन्धभारं किलेसभारं कामगुणभारञ्च ओरोपेत्वा ठितोति अत्थो। कतकिच्चोति चतूहि मग्गेहि किच्चं कत्वा ठितो। पारगू सब्बधम्मानन्ति सब्बधम्मा वुच्चन्ति पञ्चक्खन्धा द्वादसायतनानि अट्ठारस धातुयो, तेसं सब्बधम्मानं अभिञ्ञापारं, परिञ्ञापारं, पहानपारं, भावनापारं, सच्छिकिरियापारं, समापत्तिपारञ्चाति छब्बिधं पारं गतत्ता पारगू। अनुपादायाति अग्गहेत्वा। निब्बुतोति किलेससन्तापरहितो। विरजेति रागदोसमोहरजरहिते।
Brahmacariyassa kevalīti brahmacariyassa kevalena samannāgato, paripuṇṇabhāvena yuttoti attho. Khīṇāsavo hi sakalabrahmacārī nāma hoti. Tenetaṃ vuttaṃ. Pannabhāroti oropitabhāro, khandhabhāraṃ kilesabhāraṃ kāmaguṇabhārañca oropetvā ṭhitoti attho. Katakiccoti catūhi maggehi kiccaṃ katvā ṭhito. Pāragū sabbadhammānanti sabbadhammā vuccanti pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo, tesaṃ sabbadhammānaṃ abhiññāpāraṃ, pariññāpāraṃ, pahānapāraṃ, bhāvanāpāraṃ, sacchikiriyāpāraṃ, samāpattipārañcāti chabbidhaṃ pāraṃ gatattā pāragū. Anupādāyāti aggahetvā. Nibbutoti kilesasantāparahito. Virajeti rāgadosamoharajarahite.
अविजानन्ताति खेत्तं अजानन्ता। दुम्मेधाति निप्पञ्ञा। अस्सुताविनोति खेत्तविनिच्छयसवनेन रहिता। बहिद्धाति इमम्हा सासना बहिद्धा। न हि सन्ते उपासरेति बुद्धपच्चेकबुद्धखीणासवे उत्तमपुरिसे न उपसङ्कमन्ति। धीरसम्मतेति पण्डितेहि सम्मते सम्भाविते। मूलजाता पतिट्ठिताति इमिना सोतापन्नस्स सद्धं दस्सेति। कुले वा इध जायरेति इध वा मनुस्सलोके खत्तियब्राह्मणवेस्सकुले जायन्ति। अयमेव हि तिविधा कुलसम्पत्ति नाम। अनुपुब्बेन निब्बानं, अधिगच्छन्तीति सीलसमाधिपञ्ञाति इमे गुणे पूरेत्वा अनुक्कमेन निब्बानं अधिगच्छन्तीति।
Avijānantāti khettaṃ ajānantā. Dummedhāti nippaññā. Assutāvinoti khettavinicchayasavanena rahitā. Bahiddhāti imamhā sāsanā bahiddhā. Na hi sante upāsareti buddhapaccekabuddhakhīṇāsave uttamapurise na upasaṅkamanti. Dhīrasammateti paṇḍitehi sammate sambhāvite. Mūlajātā patiṭṭhitāti iminā sotāpannassa saddhaṃ dasseti. Kule vā idha jāyareti idha vā manussaloke khattiyabrāhmaṇavessakule jāyanti. Ayameva hi tividhā kulasampatti nāma. Anupubbena nibbānaṃ, adhigacchantīti sīlasamādhipaññāti ime guṇe pūretvā anukkamena nibbānaṃ adhigacchantīti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ७. वच्छगोत्तसुत्तं • 7. Vacchagottasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ७. वच्छगोत्तसुत्तवण्णना • 7. Vacchagottasuttavaṇṇanā
