Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౨. వచ్ఛగోత్తత్థేరగాథావణ్ణనా

    2. Vacchagottattheragāthāvaṇṇanā

    తేవిజ్జోహం మహాఝాయీతి ఆయస్మతో వచ్ఛగోత్తత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలబీజం రోపేన్తో విపస్సిస్స భగవతో కాలే బన్ధుమతీనగరే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం రఞ్ఞా నాగరేహి చ సద్ధిం బుద్ధపూజం కత్వా తతో పరం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజగహే విభవసమ్పన్నస్స బ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, తస్స వచ్ఛగోత్తతాయ వచ్ఛగోత్తోత్వేవ సమఞ్ఞా అహోసి. సో విఞ్ఞుతం పత్వా బ్రాహ్మణవిజ్జాసు నిప్ఫత్తిం గతో విముత్తిం గవేసన్తో తత్థ సారం అదిస్వా పరిబ్బాజకపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా విచరన్తో సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా తస్మిం విస్సజ్జితే పసన్నమానసో సత్థు సన్తికే పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౬.౧౫-౨౦) –

    Tevijjohaṃmahājhāyīti āyasmato vacchagottattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalabījaṃ ropento vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ raññā nāgarehi ca saddhiṃ buddhapūjaṃ katvā tato paraṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, tassa vacchagottatāya vacchagottotveva samaññā ahosi. So viññutaṃ patvā brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato vimuttiṃ gavesanto tattha sāraṃ adisvā paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā vicaranto satthāraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā tasmiṃ vissajjite pasannamānaso satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.15-20) –

    ‘‘ఉదేన్తం సతరంసింవ, పీతరంసింవ భాణుమం;

    ‘‘Udentaṃ sataraṃsiṃva, pītaraṃsiṃva bhāṇumaṃ;

    పన్నరసే యథా చన్దం, నియ్యన్తం లోకనాయకం.

    Pannarase yathā candaṃ, niyyantaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘అట్ఠసట్ఠిసహస్సాని, సబ్బే ఖీణాసవా అహుం;

    ‘‘Aṭṭhasaṭṭhisahassāni, sabbe khīṇāsavā ahuṃ;

    పరివారింసు సమ్బుద్ధం, ద్విపదిన్దం నరాసభం.

    Parivāriṃsu sambuddhaṃ, dvipadindaṃ narāsabhaṃ.

    ‘‘సమ్మజ్జిత్వాన తం వీథిం, నియ్యన్తే లోకనాయకే;

    ‘‘Sammajjitvāna taṃ vīthiṃ, niyyante lokanāyake;

    ఉస్సాపేసిం ధజం తత్థ, విప్పసన్నేన చేతసా.

    Ussāpesiṃ dhajaṃ tattha, vippasannena cetasā.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం ధజం అభిరోపయిం;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ dhajaṃ abhiropayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ధజదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఇతో చతుత్థకే కప్పే, రాజాహోసిం మహబ్బలో;

    ‘‘Ito catutthake kappe, rājāhosiṃ mahabbalo;

    సబ్బాకారేన సమ్పన్నో, సుధజో ఇతి విస్సుతో.

    Sabbākārena sampanno, sudhajo iti vissuto.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ఛళభిఞ్ఞో పన హుత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా సోమనస్సజాతో ఉదానవసేన –

    Chaḷabhiñño pana hutvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena –

    ౧౧౨.

    112.

    ‘‘తేవిజ్జోహం మహాఝాయీ, చేతోసమథకోవిదో;

    ‘‘Tevijjohaṃ mahājhāyī, cetosamathakovido;

    సదత్థో మే అనుప్పత్తో, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. – గాథం అభాసి;

    Sadattho me anuppatto, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ తేవిజ్జోహన్తి యదిపి మం పుబ్బే తిణ్ణం వేదానం పారం గతత్తా ‘‘బ్రాహ్మణో తేవిజ్జో’’తి సఞ్జానన్తి, తం పన సమఞ్ఞామత్తం వేదేసు విజ్జాకిచ్చస్స అభావతో. ఇదాని పన పుబ్బేనివాసఞాణాదీనం తిస్సన్నం విజ్జానం అధిగతత్తా పరమత్థతో తేవిజ్జో అహం, మహన్తస్స అనవసేసస్స సముదయపక్ఖియస్స కిలేసగణస్స ఝాపనతో, మహన్తేన మగ్గఫలఝానేన మహన్తస్స ఉళారస్స పణీతస్స నిబ్బానస్స ఝాయనతో చ మహాఝాయీ. చేతోసమథకోవిదోతి చిత్తసఙ్ఖోభకరానం సంకిలేసధమ్మానం వూపసమనేన చేతసో సమాదహనే కుసలో. ఏతేన తేవిజ్జభావస్స కారణమాహ. సమాధికోసల్లసహితేన హి ఆసవక్ఖయేన తేవిజ్జతా, న కేవలేన. సదత్థోతి సకత్థో క-కారస్సాయం ద-కారో కతో ‘‘అనుప్పత్తసదత్థో’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౯; అ॰ ని॰ ౩.౩౮) వియ. ‘‘సదత్థో’’తి చ అరహత్తం వేదితబ్బం. తఞ్హి అత్తపటిబన్ధట్ఠేన అత్తానం అవిజహనట్ఠేన అత్తనో పరమత్థట్ఠేన అత్తనో అత్థత్తా ‘‘సకత్థో’’తి వుచ్చతి. స్వాయం సదత్థో మే మయా అనుప్పత్తో అధిగతో. ఏతేన యథావుత్తం మహాఝాయిభావం సిఖాపత్తం కత్వా దస్సేతి. సేసం వుత్తనయమేవ.

    Tattha tevijjohanti yadipi maṃ pubbe tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṃ gatattā ‘‘brāhmaṇo tevijjo’’ti sañjānanti, taṃ pana samaññāmattaṃ vedesu vijjākiccassa abhāvato. Idāni pana pubbenivāsañāṇādīnaṃ tissannaṃ vijjānaṃ adhigatattā paramatthato tevijjo ahaṃ, mahantassa anavasesassa samudayapakkhiyassa kilesagaṇassa jhāpanato, mahantena maggaphalajhānena mahantassa uḷārassa paṇītassa nibbānassa jhāyanato ca mahājhāyī. Cetosamathakovidoti cittasaṅkhobhakarānaṃ saṃkilesadhammānaṃ vūpasamanena cetaso samādahane kusalo. Etena tevijjabhāvassa kāraṇamāha. Samādhikosallasahitena hi āsavakkhayena tevijjatā, na kevalena. Sadatthoti sakattho ka-kārassāyaṃ da-kāro kato ‘‘anuppattasadattho’’tiādīsu (ma. ni. 1.9; a. ni. 3.38) viya. ‘‘Sadattho’’ti ca arahattaṃ veditabbaṃ. Tañhi attapaṭibandhaṭṭhena attānaṃ avijahanaṭṭhena attano paramatthaṭṭhena attano atthattā ‘‘sakattho’’ti vuccati. Svāyaṃ sadattho me mayā anuppatto adhigato. Etena yathāvuttaṃ mahājhāyibhāvaṃ sikhāpattaṃ katvā dasseti. Sesaṃ vuttanayameva.

    వచ్ఛగోత్తత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Vacchagottattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౨. వచ్ఛగోత్తత్థేరగాథా • 2. Vacchagottattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact