| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
5. වචීභෙදකථාවණ්‌ණනා
5. Vacībhedakathāvaṇṇanā
326. ඉදානි වචීභෙදකථා නාම හොති. තත්‌ථ යෙසං ‘‘සොතාපත්‌තිමග්‌ගක්‌ඛණෙ පඨමං ඣානං සමාපන්‌නස්‌ස දුක්‌ඛන්‌ති වාචා භිජ්‌ජතී’’ති ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි එතරහි පුබ්‌බසෙලියාදීනං; තෙ සන්‌ධාය සමාපන්‌නස්‌ස අත්‌ථි වචීභෙදොති පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, ලද්‌ධියං ඨත්‌වා පටිඤ්‌ඤා පරවාදිස්‌ස. පුන සබ්‌බත්‌ථාති තයො භවෙ සන්‌ධාය පුට්‌ඨො අරූපං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. සබ්‌බදාති කාලවසෙන පුට්‌ඨො පඨමමග්‌ගක්‌ඛණෙ පඨමජ්‌ඣානිකසමාපත්‌තිතො අඤ්‌ඤං සබ්‌බං සමාපත්‌තිකාලං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. සබ්‌බෙසං සමාපන්‌නානන්‌ති පුට්‌ඨො ලොකියසමාපත්‌තියො සමාපන්‌නෙ සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. සබ්‌බසමාපත්‌තීසූති පුට්‌ඨො දුතියජ්‌ඣානාදිකං ලොකුත්‌තරං සබ්‌බඤ්‌ච ලොකියසමාපත්‌තිං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති.
326. Idāni vacībhedakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘sotāpattimaggakkhaṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa dukkhanti vācā bhijjatī’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyādīnaṃ; te sandhāya samāpannassa atthi vacībhedoti pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa. Puna sabbatthāti tayo bhave sandhāya puṭṭho arūpaṃ sandhāya paṭikkhipati. Sabbadāti kālavasena puṭṭho paṭhamamaggakkhaṇe paṭhamajjhānikasamāpattito aññaṃ sabbaṃ samāpattikālaṃ sandhāya paṭikkhipati. Sabbesaṃ samāpannānanti puṭṭho lokiyasamāpattiyo samāpanne sandhāya paṭikkhipati. Sabbasamāpattīsūti puṭṭho dutiyajjhānādikaṃ lokuttaraṃ sabbañca lokiyasamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
කායභෙදොති අභික්‌කමාදිවසෙන පවත්‌තකායවිඤ්‌ඤත්‌ති. ඉදං ‘‘යානි චිත්‌තානි වචීවිඤ්‌ඤත්‌තිං සමුට්‌ඨාපෙන්‌ති, තානෙව කායවිඤ්‌ඤත්‌තිං. එවං සන්‌තෙ කස්‌මා කායභෙදොපි න හොතී’’ති චොදනත්‌ථං පුච්‌ඡති. ඉතරො ලද්‌ධිවසෙන පටික්‌ඛිපති චෙව පටිජානාති ච. ඉදානි යදි සො මග්‌ගක්‌ඛණෙ ‘‘දුක්‌ඛ’’න්‌ති වාචං භාසති, ‘‘සමුදයො’’තිආදිකම්‌පි භාසෙය්‍ය. යදි වා තං න භාසති, ඉතරම්‌පි න භාසෙය්‍යාති චොදනත්‌ථං දුක්‌ඛන්‌ති ජානන්‌තොතිආදයො පඤ්‌හා වුත්‌තා. ඉතරො පන අත්‌තනො ලද්‌ධිවසෙනෙව පටිජානාති චෙව පටික්‌ඛිපති ච. ලොකුත්‌තරං පඨමජ්‌ඣානං සමාපන්‌නො දුක්‌ඛදුක්‌ඛන්‌ති විපස්‌සතීති හිස්‌ස ලද්‌ධි.
Kāyabhedoti abhikkamādivasena pavattakāyaviññatti. Idaṃ ‘‘yāni cittāni vacīviññattiṃ samuṭṭhāpenti, tāneva kāyaviññattiṃ. Evaṃ sante kasmā kāyabhedopi na hotī’’ti codanatthaṃ pucchati. Itaro laddhivasena paṭikkhipati ceva paṭijānāti ca. Idāni yadi so maggakkhaṇe ‘‘dukkha’’nti vācaṃ bhāsati, ‘‘samudayo’’tiādikampi bhāseyya. Yadi vā taṃ na bhāsati, itarampi na bhāseyyāti codanatthaṃ dukkhanti jānantotiādayo pañhā vuttā. Itaro pana attano laddhivaseneva paṭijānāti ceva paṭikkhipati ca. Lokuttaraṃ paṭhamajjhānaṃ samāpanno dukkhadukkhanti vipassatīti hissa laddhi.
328. ඤාණන්‌ති ලොකුත්‌තරං චතුසච්‌චඤාණං. සොතන්‌ති සොතවිඤ්‌ඤාණං අධිප්‌පෙතං, යෙන තං සද්‌දං සුණාති. ද්‌වින්‌නං ඵස්‌සානන්‌ති සොතසම්‌ඵස්‌සමනොසම්‌ඵස්‌සානං.
328. Ñāṇanti lokuttaraṃ catusaccañāṇaṃ. Sotanti sotaviññāṇaṃ adhippetaṃ, yena taṃ saddaṃ suṇāti. Dvinnaṃ phassānanti sotasamphassamanosamphassānaṃ.
329. නො වත රෙ වත්‌තබ්‌බෙති යදි අවිසෙසෙන යංකිඤ්‌චි සමාපන්‌නස්‌ස නත්‌ථි වචීභෙදො, න අවිසෙසෙන වත්‌තබ්‌බං ‘‘සමාපන්‌නස්‌ස අත්‌ථි වචීභෙදො’’ති. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානත්‌ථමෙව සද්‌ධිං සුත්‌තසාධනාය. යං පනෙතෙන ‘‘සිඛිස්‌ස ආනන්‌ද, භගවතො’’ති පරියොසානෙ සුත්‌තං ආභතං, තත්‌ථ යෙන සමාපත්‌තිචිත්‌තෙන සො වචීභෙදො සමුට්‌ඨිතො, කායභෙදොපි තෙන සමුට්‌ඨාතියෙව, න ච තං ලොකුත්‌තරං පඨමජ්‌ඣානචිත්‌තං, තස්‌මා අසාධකන්‌ති.
329. No vata re vattabbeti yadi avisesena yaṃkiñci samāpannassa natthi vacībhedo, na avisesena vattabbaṃ ‘‘samāpannassa atthi vacībhedo’’ti. Sesamettha uttānatthameva saddhiṃ suttasādhanāya. Yaṃ panetena ‘‘sikhissa ānanda, bhagavato’’ti pariyosāne suttaṃ ābhataṃ, tattha yena samāpatticittena so vacībhedo samuṭṭhito, kāyabhedopi tena samuṭṭhātiyeva, na ca taṃ lokuttaraṃ paṭhamajjhānacittaṃ, tasmā asādhakanti.
වචීභෙදකථාවණ්‌ණනා.
Vacībhedakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (14) 5. වචීභෙදකථා • (14) 5. Vacībhedakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 5. වචීභෙදකථාවණ්‌ණනා • 5. Vacībhedakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 5. වචීභෙදකථාවණ්‌ණනා • 5. Vacībhedakathāvaṇṇanā
