| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ
4. Catutthapārājikaṃ
ಚತುಸಚ್ಚವಿದೂತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಸಮಾಹಟಾನಿ ಚತುಸಚ್ಚಂ, ತಂ ಅವೇದಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀತಿ ಚತುಸಚ್ಚವಿದೂ। ಸತಿಪಿ ಸಾವಕಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ಚತುಸಚ್ಚವಿದುಭಾವೇ ಅನಞ್ಞಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ಭಗವತೋ ಚತುಸಚ್ಚದಸ್ಸನಸ್ಸ ತತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಯ ಬಲೇಸು ಚ ವಸೀಭಾವಸ್ಸ ಪತ್ತಿತೋ ಪರಸನ್ತಾನೇಸು ಪಸಾರಿತಭಾವೇನ ಪಾಕಟತ್ತಾ ಚ ಭಗವಾವ ವಿಸೇಸೇನ ‘‘ಚತುಸಚ್ಚವಿದೂ’’ತಿ ಥೋಮನಂ ಅರಹತಿ।
Catusaccavidūti cattāri saccāni samāhaṭāni catusaccaṃ, taṃ avedi paṭivijjhīti catusaccavidū. Satipi sāvakānaṃ paccekabuddhānañca catusaccavidubhāve anaññapubbakattā bhagavato catusaccadassanassa tattha ca sabbaññutāya balesu ca vasībhāvassa pattito parasantānesu pasāritabhāvena pākaṭattā ca bhagavāva visesena ‘‘catusaccavidū’’ti thomanaṃ arahati.
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
೧೯೩. ಅಧಿಟ್ಠೇಮಾತಿ ಸಂವಿದಹಾಮ। ದೂತಕಮ್ಮನ್ತಿ ಗಿಹೀನಂ ಪಣ್ಣಂ ವಾ ಸಾಸನಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗಮನಂ। ಇರಿಯಾಪಥಂ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಪಧಾನಾನುರೂಪಂ ಕತ್ವಾ। ಪುಚ್ಛನ್ತಾನಂ ವಾತಿ ‘‘ಅಯ್ಯಾ ಸನ್ತಇರಿಯಾಪಥಾ ಅತಿವಿಯ ಉಪಸನ್ತಾ, ಕತರಂ ವಿಸೇಸಮಧಿಗಚ್ಛಿಂಸೂ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಾನಂ। ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಪನ ಅಸತೀತಿ ‘‘ಭಾಸಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಅಸತಿ। ‘‘ಭಾಸಿತೋ’’ತಿ ಅತೀತವಚನಂ ಕಥಂ ಅನಾಗತವಚನೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಮುಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಲಕ್ಖಣಂ ಪನ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಈದಿಸೇ ಹಿ ಠಾನೇ ‘‘ಧಾತುಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಧಾತ್ವತ್ಥಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಸತಿ ಅಯಥಾಕಾಲವಿಹಿತಾಪಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಾಧವೋ ಭವನ್ತೀತಿ ಸದ್ದಸತ್ಥವಿದೂ ವದನ್ತಿ।
193.Adhiṭṭhemāti saṃvidahāma. Dūtakammanti gihīnaṃ paṇṇaṃ vā sāsanaṃ vā gahetvā tattha tattha gamanaṃ. Iriyāpathaṃ saṇṭhapetvāti padhānānurūpaṃ katvā. Pucchantānaṃ vāti ‘‘ayyā santairiyāpathā ativiya upasantā, kataraṃ visesamadhigacchiṃsū’’ti pucchantānaṃ. Anāgatasambandhe pana asatīti ‘‘bhāsito bhavissatī’’ti pāṭhasesaṃ katvā anāgatasambandhe asati. ‘‘Bhāsito’’ti atītavacanaṃ kathaṃ anāgatavacanena sambandhamupagacchatīti āha ‘‘lakkhaṇaṃ pana saddasatthato pariyesitabba’’nti. Īdise hi ṭhāne ‘‘dhātusambandhe paccayā’’ti iminā lakkhaṇena dhātvatthasambandhe sati ayathākālavihitāpi paccayā sādhavo bhavantīti saddasatthavidū vadanti.
೧೯೪. ವಣ್ಣವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸಕಲಸರೀರಾನುಗತವಣ್ಣಸ್ಸ ಮನಾಪತಾ ವುತ್ತಾ। ಪಸನ್ನಮುಖವಣ್ಣಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸಕಲಸರೀರವಣ್ಣತೋಪಿ ಅಧಿಕತರಂ ಮುಖವಣ್ಣಸ್ಸ ಮನಾಪತಾ ವುತ್ತಾ। ವಿಪ್ಪಸನ್ನಛವಿವಣ್ಣಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸೇವ ಸರೀರವಣ್ಣಸ್ಸ ಅತಿವಿಯ ಪಸನ್ನತಾ ವುತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಊನತ್ತಂ ವಾ ಪೂರಣತ್ತಂ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸಸ್ಸ ಪರಿಪುಣ್ಣತ್ತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಛಟ್ಠಸ್ಸ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸೋ ಹದಯವತ್ಥು, ಪಞ್ಚಪಸಾದಾನಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸಸ್ಸ ಪರಿಪುಣ್ಣತಾವಚನೇನೇವ ಹದಯವತ್ಥುಆದಿಸಕಲಸರೀರಸ್ಸ ಪರಿಪುಣ್ಣತಾ ದಸ್ಸಿತಾಯೇವ ಹೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನ’’ನ್ತಿ। ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಭನ್ತಮಿಗಪ್ಪಟಿಭಾಗಾತಿ ಕತ್ತಬ್ಬಾಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಜಾನನತೋ ಭನ್ತಮಿಗಸದಿಸಾ। ಚತುಚಕ್ಕನ್ತಿ ಚತುಇರಿಯಾಪಥಂ। ಇರಿಯಾಪಥೋ ಹಿ ಇಧ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನ ‘‘ಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ನವದ್ವಾರನ್ತಿ ನವಹಿ ವಣಮುಖೇಹಿ ನವದ್ವಾರಂ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಸೀಸರೋಗಾದಿದುಕ್ಖಂ। ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇಸೂತಿ ಪತ್ತಪಚನಚೀವರರಜನಯೋಗಟ್ಠಾನಾದಿಕಿಚ್ಚೇಸು। ಯಾಪೇತುನ್ತಿ ವಹಿತುಂ ಪವತ್ತೇತುಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಗಮೇತು’’ನ್ತಿ।
194.Vaṇṇavāti iminā sakalasarīrānugatavaṇṇassa manāpatā vuttā. Pasannamukhavaṇṇāti iminā sakalasarīravaṇṇatopi adhikataraṃ mukhavaṇṇassa manāpatā vuttā. Vippasannachavivaṇṇāti iminā pana vijjamānasseva sarīravaṇṇassa ativiya pasannatā vuttā. Yasmā indriyānaṃ ūnattaṃ vā pūraṇattaṃ vā natthi, tasmā ‘‘abhiniviṭṭhokāsassa paripuṇṇattā’’ti vuttaṃ. Chaṭṭhassa abhiniviṭṭhokāso hadayavatthu, pañcapasādānaṃ abhiniviṭṭhokāsassa paripuṇṇatāvacaneneva hadayavatthuādisakalasarīrassa paripuṇṇatā dassitāyeva hotīti āha – ‘‘manacchaṭṭhānaṃindriyāna’’nti. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Bhantamigappaṭibhāgāti kattabbākattabbassa ajānanato bhantamigasadisā. Catucakkanti catuiriyāpathaṃ. Iriyāpatho hi idha pavattanaṭṭhena ‘‘cakka’’nti adhippeto. Navadvāranti navahi vaṇamukhehi navadvāraṃ. Dukkhanti sīsarogādidukkhaṃ. Sabbakiccesūti pattapacanacīvararajanayogaṭṭhānādikiccesu. Yāpetunti vahituṃ pavattetuṃ. Tenāha ‘‘gametu’’nti.
೧೯೫. ಸನ್ತೋತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಂ ವಿಜ್ಜಮಾನತಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ತೇಸಂ ಉಪಲಬ್ಭಮಾನತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ಚೇವ ಉಪಲಬ್ಭನ್ತಿ ಚಾ’’ತಿ। ಉಪಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಞಾಯನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪನ್ಥದೂಹನಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪನ್ಥಘಾತನಕಮ್ಮಂ। ಹನನ್ತೋತಿ ಮಾರೇನ್ತೋ। ಘಾತೇನ್ತೋತಿ ಮಾರಾಪೇನ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಹನನ್ತೋತಿ ಬನ್ಧನತಾಳನಾದೀಹಿ ಹಿಂಸನ್ತೋ। ಘಾತೇನ್ತೋತಿ ಮಾರೇನ್ತೋ। ಛಿನ್ದನ್ತೋತಿ ಪರೇಸಂ ಹತ್ಥಾದೀನಿ ಛಿನ್ದನ್ತೋ। ಪಚನ್ತೋತಿ ದಣ್ಡೇನ ಉಪ್ಪೀಳೇನ್ತೋ। ಪಚನಞ್ಹೇತ್ಥ ದಹನಂ ವಿಬಾಧನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಪಚನ್ತೋತಿ ವಾ ತಜ್ಜೇನ್ತೋ ತಾಸೇನ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಪಚನ್ತೋತಿ ಗಾಮೇಸು ಅಗ್ಗಿಪಾತನವಸೇನ ಗೇಹಾದೀನಿ ಝಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅಜೇಳಕಾದೀನಿ ಪಚನ್ತೋ।
195.Santoti iminā tesaṃ vijjamānataṃ dasseti, saṃvijjamānāti iminā pana tesaṃ upalabbhamānataṃ dasseti. Tenāha – ‘‘atthi ceva upalabbhanti cā’’ti. Upalabbhantīti dissanti, ñāyantīti attho. Panthadūhanakammanti panthaghātanakammaṃ. Hanantoti mārento. Ghātentoti mārāpento. Atha vā hanantoti bandhanatāḷanādīhi hiṃsanto. Ghātentoti mārento. Chindantoti paresaṃ hatthādīni chindanto. Pacantoti daṇḍena uppīḷento. Pacanañhettha dahanaṃ vibādhanaṃ adhippetaṃ. Pacantoti vā tajjento tāsento. Atha vā pacantoti gāmesu aggipātanavasena gehādīni jhāpetvā tattha ajeḷakādīni pacanto.
ಯೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಬಹುಲಗಾರವಾ ನ ಹೋನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿವೀತಿಕ್ಕಮಬಹುಲಾ, ತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಅತಿಬ್ಬಗಾರವಾ। ಉದ್ಧತೇತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾಯ ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾಯ ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾಯ ವಜ್ಜೇ ಅವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾಯ ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಕತಿಕೇ। ಉನ್ನಳೇತಿ ಉಗ್ಗತನಳೇ, ಉಟ್ಠಿತತುಚ್ಛಮಾನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಚಪಲೇತಿ ಪತ್ತಚೀವರಮಣ್ಡನಾದಿನಾ ಚಾಪಲ್ಲೇನ ಯುತ್ತೇ। ಮುಖರೇತಿ ಮುಖಖರೇ , ಖರವಚನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಕಿಣ್ಣವಾಚೇತಿ ಅಸಂಯತವಚನೇ ದಿವಸಮ್ಪಿ ನಿರತ್ಥಕವಚನಪ್ಪಲಾಪಿನೇ। ಮುಟ್ಠಾ ನಟ್ಠಾ ಸತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀ, ಸತಿವಿರಹಿತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಸಮ್ಪಜಾನೇತಿ ನಿಪ್ಪಞ್ಞೇ। ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೇತಿ ಸಂವರಾಭಾವೇನ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ವಿಯ ವಿವಟಇನ್ದ್ರಿಯೇ। ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಕೇತಿ ಧಮ್ಮೇನ ಆಮಿಸೇನ ಚ ಅಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಹಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತೇ ಅನಾಥೇ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೇ। ಲಾಭಗರುಕೇತಿ ಪಚ್ಚಯಗರುಕೇ।
Ye sikkhāpadesu bahulagāravā na honti āpattivītikkamabahulā, te sikkhāpadesu atibbagāravā. Uddhateti akappiye kappiyasaññitāya kappiye akappiyasaññitāya avajje vajjasaññitāya vajje avajjasaññitāya ca uddhaccapakatike. Unnaḷeti uggatanaḷe, uṭṭhitatucchamāneti vuttaṃ hoti. Capaleti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpallena yutte. Mukhareti mukhakhare , kharavacaneti vuttaṃ hoti. Vikiṇṇavāceti asaṃyatavacane divasampi niratthakavacanappalāpine. Muṭṭhā naṭṭhā sati etesanti muṭṭhassatī, sativirahiteti vuttaṃ hoti. Asampajāneti nippaññe. Pākatindriyeti saṃvarābhāvena gihikāle viya vivaṭaindriye. Ācariyupajjhāyehi pariccattaketi dhammena āmisena ca asaṅgahetvā ācariyupajjhāyehi pariccatte anāthe appatiṭṭhe. Lābhagaruketi paccayagaruke.
ಇರಿಯಾಪಥಸಣ್ಠಪನಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪಾನಂ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮಹಾನಿದ್ದೇಸೇ (ಮಹಾನಿ॰ ೮೭) ಹಿ ಇರಿಯಾಪಥಸಣ್ಠಪನಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನವಸೇನ ತಿವಿಧಂ ಕುಹಕವತ್ಥು ಆಗತಂ। ತತ್ಥ ಪಾಪಿಚ್ಛಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯಕತೇನ ಇರಿಯಾಪಥೇನ ವಿಮ್ಹಾಪನಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಣ್ಠಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹಕವತ್ಥು। ತಥಾ ಚೀವರಾದೀಹಿ ನಿಮನ್ತಿತಸ್ಸ ತದತ್ಥಿಕಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಪಾಪಿಚ್ಛತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಕ್ಖೇಪನೇನ ತೇ ಚ ಗಹಪತಿಕೇ ಅತ್ತನಿ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಸದ್ಧೇ ಞತ್ವಾ ಪುನ ತೇಸಂ ‘‘ಅಹೋ ಅಯ್ಯೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಇಚ್ಛತಿ, ಸುಲದ್ಧಂ ವತ ನೋ ಅಸ್ಸ, ಸಚೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ನಾನಾವಿಧೇಹಿ ಉಪಾಯೇಹಿ ಪಣೀತಾನಿ ಚೀವರಾದೀನಿ ಉಪನೇನ್ತಾನಂ ತದನುಗ್ಗಹಕಾಮತಂಯೇವ ಆವಿಕತ್ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ಚ ತತೋ ಪಭುತಿ ಅಸೀತಿಸಕಟಭಾರೇಹಿ ಉಪನಾಮನಹೇತುಭೂತಂ ವಿಮ್ಹಾಪನಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹಕವತ್ಥೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಾಪಿಚ್ಛಸ್ಸೇವ ಪನ ಸತೋ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾಧಿಗಮಪರಿದೀಪನವಾಚಾಯ ತಥಾ ತಥಾ ವಿಮ್ಹಾಪನಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹಕವತ್ಥೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಚಿತ್ತಲಪಬ್ಬತಾದಿವಿಹಾರೋ ಲೋಕಸಮ್ಮತಸೇನಾಸನಂ ನಾಮ। ಲೋಕಸಮ್ಮತ …ಪೇ॰… ಉಪಾಯೇಹಿ ಸಂವಣ್ಣಿಯಮಾನಗುಣೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪರಿಪಾಚೇತುನ್ತಿ ಪರಿಣಾಮೇತುಂ। ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಗನ್ಥಧುರಾದಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಾನಂ ತಮ್ಮೂಲಕಪಚ್ಚಯಪರಿಭೋಗೇ ದೋಸಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೇ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇ ಅಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನೇತಿ ಗೋಚರಗಾಮೇ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಲಭಿತಬ್ಬಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಅಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತೇ। ತೇ ಚ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಸಬ್ಬಮ್ಪೇತಂ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತನ್ತಿಪವೇಣಿಘಟನಕಾ ಸಾಸನಜೋತಕಾ’’ತಿ।
Iriyāpathasaṇṭhapanādīnīti ādi-saddena paccayapaṭisevanasāmantajappānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Mahāniddese (mahāni. 87) hi iriyāpathasaṇṭhapanapaccayapaṭisevanasāmantajappanavasena tividhaṃ kuhakavatthu āgataṃ. Tattha pāpicchasseva sato sambhāvanādhippāyakatena iriyāpathena vimhāpanaṃ iriyāpathasaṇṭhapanasaṅkhātaṃ kuhakavatthu. Tathā cīvarādīhi nimantitassa tadatthikasseva sato pāpicchataṃ nissāya paṭikkhepanena te ca gahapatike attani suppatiṭṭhitasaddhe ñatvā puna tesaṃ ‘‘aho ayyo appiccho, na kiñci paṭiggaṇhituṃ icchati, suladdhaṃ vata no assa, sace appamattakampi kiñci paṭiggaṇheyyā’’ti nānāvidhehi upāyehi paṇītāni cīvarādīni upanentānaṃ tadanuggahakāmataṃyeva āvikatvā paṭiggahaṇena ca tato pabhuti asītisakaṭabhārehi upanāmanahetubhūtaṃ vimhāpanaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhakavatthūti veditabbaṃ. Pāpicchasseva pana sato uttarimanussadhammādhigamaparidīpanavācāya tathā tathā vimhāpanaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhakavatthūti veditabbaṃ. Cittalapabbatādivihāro lokasammatasenāsanaṃ nāma. Lokasammata …pe… upāyehi saṃvaṇṇiyamānaguṇoti sambandho. Paripācetunti pariṇāmetuṃ. Suddhacittena attano ganthadhurādikammaṃ katvā vicarantānaṃ tammūlakapaccayaparibhoge dosābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘ye panā’’tiādi vuttaṃ. Bhikkhācāre asampajjamāneti gocaragāme bhikkhāya caritvā labhitabbapiṇḍapāte asampajjante. Te ca vattasīsena sabbampetaṃ karonti, na lābhanimittaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘tantipaveṇighaṭanakā sāsanajotakā’’ti.
ಕಿಚ್ಛೇನಾತಿ ನ ದುಕ್ಖಾಯ ಪಟಿಪದಾಯ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಮಗ್ಗಾ ಸುಖಾಪಟಿಪದಾವ ಹೋನ್ತಿ, ಪಾರಮೀಪೂರಣಕಾಲೇ ಪನ ಸರಾಗದೋಸಮೋಹಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಆಗತಾನಂ ಯಾಚಕಾನಂ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಂ ಸೀಸಂ ಕನ್ತಿತ್ವಾ ಗಲಲೋಹಿತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಸುಅಞ್ಜಿತಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಕುಲವಂಸಪ್ಪತಿಟ್ಠಾಪಕಂ ಪುತ್ತಂ ಮನಾಪಚಾರಿನಿಂ ಭರಿಯನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಖನ್ತಿವಾದೀಸದಿಸೇಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಛೇಜ್ಜಭೇಜ್ಜಾದೀನಿ ಪಾಪುಣನ್ತಸ್ಸ ಆಗಮನೀಯಪಟಿಪದಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಕಸಿರೇನಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ।
Kicchenāti na dukkhāya paṭipadāya. Buddhānañhi cattāropi maggā sukhāpaṭipadāva honti, pāramīpūraṇakāle pana sarāgadosamohasseva sato āgatānaṃ yācakānaṃ alaṅkatappaṭiyattaṃ sīsaṃ kantitvā galalohitaṃ nīharitvā suañjitāni akkhīni uppāṭetvā kulavaṃsappatiṭṭhāpakaṃ puttaṃ manāpacāriniṃ bhariyanti evamādīni dentassa aññānipi khantivādīsadisesu attabhāvesu chejjabhejjādīni pāpuṇantassa āgamanīyapaṭipadaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Kasirenāti tasseva vevacanaṃ.
ಏಕಸ್ಸೇವ ದಾತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ಗರುಭಾವತೋ ‘‘ಗರುಭಣ್ಡಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಭಾಜೇತ್ವಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ‘‘ಗರುಪರಿಕ್ಖಾರಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಧಾರಣಪರಿಕ್ಖಾರಭಾವೇನಾತಿ ಸಙ್ಘಿಕತ್ತಾ ಸಬ್ಬಭಿಕ್ಖುಸಾಧಾರಣಪರಿಕ್ಖಾರಭಾವೇನ। ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಉಪಲಾಪೇತೀತಿ ಇದಂ ಅಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ತಥಾಭಾವತೋ ಥೇನೇತ್ವಾ’’ತಿ, ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಅವೇಭಙ್ಗಿಯಭಾವತೋ ಥೇನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗರುಭಣ್ಡಞ್ಹಿ ಕುಲಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ವಿಭಜನ್ತೋ ಚ ತಸ್ಸ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಅವಏಭಙ್ಗಿಯಭಾವಂ ಥೇನೇತಿ। ಕುಲದೂಸಕದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪಚ್ಚಯಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯೇನಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ।
Ekasseva dātuṃ asakkuṇeyyatāya garubhāvato ‘‘garubhaṇḍānī’’ti vuttaṃ, sabbesaṃ bhājetvāpi gahetuṃ asakkuṇeyyatāya ‘‘garuparikkhārānī’’ti vuttaṃ. Sādhāraṇaparikkhārabhāvenāti saṅghikattā sabbabhikkhusādhāraṇaparikkhārabhāvena. Saṅgaṇhāti upalāpetīti idaṃ atheyyacittaṃ sandhāya vuttaṃ. Tenevāha – ‘‘tathābhāvato thenetvā’’ti, avissajjiyaavebhaṅgiyabhāvato thenetvāti attho. Garubhaṇḍañhi kulasaṅgahatthāya vissajjento vibhajanto ca tassa avissajjiyaavaebhaṅgiyabhāvaṃ theneti. Kuladūsakadukkaṭaṃ āpajjatīti ettha ‘‘yo vissajjeyya, āpatti thullaccayassā’’ti vuttattā vissajjanapaccayā thullaccayenapi na muccati.
ಅಸನ್ತನ್ತಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ। ಅಭೂತನ್ತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಂ। ಅನುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಹಿ ತಸ್ಸ ತಂ ಅಸನ್ತನ್ತಿ। ಪುರಿಮಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಕಾರಣವಚನಂ। ಉಲ್ಲಪತೀತಿ ಉಗ್ಗತಾಯುಕೋ ಲಪತಿ। ಸೀಲಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಆಯು, ತಂ ತಸ್ಸ ತಥಾಲಪನಸಮಕಾಲಮೇವ ವಿಗಚ್ಛತಿ। ಅಸನ್ತಸಮ್ಭಾವನಾಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಗುಣೇಹಿ ಸಮ್ಭಾವನಾಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಗಣ್ಹತಾ…ಪೇ॰… ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಹಿತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಸನ್ತಸಮ್ಭಾವನಾಯ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಸ್ಸ ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಹಿತತ್ತಾ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೋಪಿ ಥೇನಿತೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಕಿತವಸ್ಸೇವಾತಿ ಕಿತವಸ್ಸ ಸಕುಣಗ್ಗಹಣಮಿವ। ಕೇರಾಟಿಕಸ್ಸಾತಿ ಸಠಸ್ಸ। ಗೋತ್ತಂ ವುಚ್ಚತಿ ಸಾಧಾರಣನಾಮಂ, ಮತ್ತ-ಸದ್ದೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಮಣಾತಿ ಗೋತ್ತಮತ್ತಂ ಅನುಭವನ್ತಿ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಗೋತ್ರಭುನೋ, ನಾಮಮತ್ತಸಮಣಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Asantanti avijjamānaṃ. Abhūtanti anuppannaṃ. Anuppannattā hi tassa taṃ asantanti. Purimassa pacchimaṃ kāraṇavacanaṃ. Ullapatīti uggatāyuko lapati. Sīlañhi bhikkhuno āyu, taṃ tassa tathālapanasamakālameva vigacchati. Asantasambhāvanāyāti attano avijjamānaguṇehi sambhāvanāya. Evañhi gaṇhatā…pe… thenetvā gahitā hontīti ettha asantasambhāvanāya raṭṭhapiṇḍassa thenetvā gahitattā lokuttaradhammopi thenitoyeva hoti. Kitavassevāti kitavassa sakuṇaggahaṇamiva. Kerāṭikassāti saṭhassa. Gottaṃ vuccati sādhāraṇanāmaṃ, matta-saddo luttaniddiṭṭho, tasmā samaṇāti gottamattaṃ anubhavanti dhārentīti gotrabhuno, nāmamattasamaṇāti vuttaṃ hoti.
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
