| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ
4. Catutthapārājikaṃ
ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
೧೯೩. ಅಧಿಟ್ಠೇಮಾತಿ ಸಂವಿದಹಾಮ। ಇರಿಯಾಪಥಂ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಪಧಾನಾನುರೂಪಂ ಕತ್ವಾ। ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಪನ ಅಸತೀತಿ ಭಾಸಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಪಾಠಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ಅನಾಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಅಸತಿ। ಭಾಸಿತೋತಿ ಅತೀತವಚನಂ ಕಥಂ ಅನಾಗತವಚನೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಮುಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ ಲಕ್ಖಣಂ ಪನಾತಿಆದಿ। ಈದಿಸೇ ಹಿ ಠಾನೇ ಧಾತುಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಪಚ್ಚಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಧಾತ್ವತ್ಥಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಸತಿ ಅಯಥಾಕಾಲವಿಹಿತಾಪಿ ಪಚ್ಚಯಾ ಸಾಧವೋ ಭವನ್ತೀತಿ ಸದ್ದಸತ್ಥವಿದೂ ವದನ್ತಿ।
193.Adhiṭṭhemāti saṃvidahāma. Iriyāpathaṃ saṇṭhapetvāti padhānānurūpaṃ katvā. Anāgatasambandhe pana asatīti bhāsito bhavissatīti pāṭhasesaṃ katvā anāgatasambandhe asati. Bhāsitoti atītavacanaṃ kathaṃ anāgatavacanena sambandhamupagacchatīti āha lakkhaṇaṃ panātiādi. Īdise hi ṭhāne dhātusambandhe paccayāti iminā lakkhaṇena dhātvatthasambandhe sati ayathākālavihitāpi paccayā sādhavo bhavantīti saddasatthavidū vadanti.
೧೯೪. ವಣ್ಣವಾತಿ ಇಮಿನಾ ಅಭಿನವುಪ್ಪನ್ನವಣ್ಣತಾ ವುತ್ತಾ। ಪಸನ್ನಮುಖವಣ್ಣಾತಿ ಇಮಿನಾ ಮುಖವಣ್ಣಸ್ಸ ಅತಿಪಣೀತತಾ ವುತ್ತಾ। ವಿಪ್ಪಸನ್ನಚ್ಛವಿವಣ್ಣಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಕತಿಸರೀರವಣ್ಣಸ್ಸೇವ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ವಿಪ್ಪಸನ್ನತಾ ವುತ್ತಾ। ಯಸ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಉಪಾದಾರೂಪತ್ತಾ ನಿಸ್ಸಯವಸೇನೇವ ಪೀಣನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋಕಾಸಸ್ಸ ಪರಿಪುಣ್ಣತ್ತಾ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಪ್ಪಸಾದಾನಂ ವಿಯ ಹದಯರೂಪಸ್ಸಾಪಿ ಪರಿಪುಣ್ಣತಾ ವುತ್ತಾಯೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮನಚ್ಛಟ್ಠಾನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನ’’ನ್ತಿ। ಉದ್ದೇಸಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ಅನುಯುಞ್ಜನ್ತಾ ಇಮಂ ಸರೀರಸೋಭಂ ನೇವ ಪಾಪುಣಿಂಸೂತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯಥಾ ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಚತುಚಕ್ಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಇರಿಯಾಪಥೋವ ಚಕ್ಕನ್ತಿ ವುತ್ತೋ।
194.Vaṇṇavāti iminā abhinavuppannavaṇṇatā vuttā. Pasannamukhavaṇṇāti iminā mukhavaṇṇassa atipaṇītatā vuttā. Vippasannacchavivaṇṇāti iminā pakatisarīravaṇṇasseva yathāvuttanayena vippasannatā vuttā. Yasmā indriyānaṃ upādārūpattā nissayavaseneva pīṇananti āha ‘‘abhiniviṭṭhokāsassa paripuṇṇattā’’ti. Pañcappasādānaṃ viya hadayarūpassāpi paripuṇṇatā vuttāyevāti āha ‘‘manacchaṭṭhānaṃ indriyāna’’nti. Uddesaṃ paripucchaṃ anuyuñjantā imaṃ sarīrasobhaṃ neva pāpuṇiṃsūti sambandho. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Catucakkanti ettha pavattanaṭṭhena iriyāpathova cakkanti vutto.
೧೯೫. ಉಪಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಞಾಯನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಚನ್ತೋತಿ ಪೀಳೇನ್ತೋ, ಗೇಹಾದೀನಿ ವಾ ಸಯಂ ಡಹನ್ತೋ, ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಪಾಚೇನ್ತೋ। ಉದ್ಧತೇತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಪಕತಿಕೇ। ಉನ್ನಳೇತಿ ಉಗ್ಗತನಳಸದಿಸೇನ ಉಗ್ಗತತುಚ್ಛಮಾನೇನ ಸಹಿತೇ। ಚಪಲೇತಿ ಪತ್ತಚೀವರಮಣ್ಡನಾದಿನಾ ಚಾಪಲ್ಲೇನ ಯುತ್ತೇ। ಮುಖರೇತಿ ಖರವಚನೇ। ಪಾಕತಿನ್ದ್ರಿಯೇತಿ ಅಸಂವುತತ್ತಾ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ವಿಯ ಪಕತಿಯಂ ಠಿತಿನ್ದ್ರಿಯೇ। ಇರಿಯಾಪಥಸಣ್ಠಪನಾದೀನೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪಾನಂ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪರಮಸಲ್ಲೇಖವುತ್ತೀಹಿ ಮಹಾಅರಿಯವಂಸೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ನಿವುತ್ಥಸೇನಾಸನಾನಿ ಲೋಕಸಮ್ಮತಸೇನಾಸನಾನಿ ನಾಮ। ಪರಿಪಾಚೇತುನ್ತಿ ವಿಮ್ಹಾಪನವಸೇನ ಪರಿಣಾಮೇತುಂ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇ ಅಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನೇತಿ ಇದಂ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ, ನ ಪನ ಪಾಳಿಂ ವಾಚೇನ್ತೋತಿಆದೀಹಿ, ತಾನಿ ಪನ ಪದಾನಿ ಅತ್ತನೋ ನಿರನ್ತರವಾಸಟ್ಠಾನೇಪಿ ಜನಪದೇಸುಪಿ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾನಿ ಚ ತೇ ವತ್ತಸೀಸೇನ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ, ತೇನಾಹ ತನ್ತೀತಿಆದಿ। ಕಿಚ್ಛೇನಾತಿ ಇಮಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ ಕಸಿರೇನಾತಿ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಪಾರಮೀಪೂರಣವಾಯಾಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸಾಧಾರಣಪರಿಕ್ಖಾರಭಾವೇನಾತಿ ಸಙ್ಘಿಕಪರಿಕ್ಖಾರಭಾವೇನ। ತಥಾಭಾವತೋ ಥೇನೇತ್ವಾತಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯಅವೇಭಙ್ಗಿಯಭಾವತೋ ಥೇನೇತ್ವಾ, ನ ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಕುಲದೂಸಕದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಅಸನ್ತನ್ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅಭೂತನ್ತಿ ಇದಂ ಕಾರಣವಚನಂ, ಅನುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿತವಸ್ಸೇವಾತಿ ಕಿತವಸ್ಸ ಸಕುಣಗಹಣಮಿವ। ಕೇರಾಟಿಕಸ್ಸಾತಿ ಸಠಸ್ಸ। ಸಮಣೋತಿ ಗೋತ್ತಮತ್ತಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಗೋತ್ರಭುನೋ, ನಾಮಮತ್ತಸಮಣಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುಜ್ಜಾನಪರಿಚ್ಛೇದನ್ತಿ ಅನನ್ತದುಕ್ಖತ್ತಾ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಾವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಞಾತುಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನಾಪಿ ದುಕ್ಕರಂ, ನ ಪನ ಸರೂಪವಸೇನ ಞಾತುಂ ಬುದ್ಧಞಾಣಸ್ಸ ಅವಿಸಯಭಾವಾ।
195.Upalabbhantīti dissanti, ñāyantīti attho. Pacantoti pīḷento, gehādīni vā sayaṃ ḍahanto, aññehi vā pācento. Uddhateti uddhaccapakatike. Unnaḷeti uggatanaḷasadisena uggatatucchamānena sahite. Capaleti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpallena yutte. Mukhareti kharavacane. Pākatindriyeti asaṃvutattā gihikāle viya pakatiyaṃ ṭhitindriye. Iriyāpathasaṇṭhapanādīnīti ādi-saddena paccayapaṭisevanasāmantajappānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Paramasallekhavuttīhi mahāariyavaṃsehi bhikkhūhi nivutthasenāsanāni lokasammatasenāsanāni nāma. Paripācetunti vimhāpanavasena pariṇāmetuṃ. Bhikkhācāre asampajjamāneti idaṃ janapadacārikaṃcarantīti iminā sambandhitabbaṃ, na pana pāḷiṃ vācentotiādīhi, tāni pana padāni attano nirantaravāsaṭṭhānepi janapadesupi kattabbakiccadassanavasena vuttāni, tāni ca te vattasīsena karonti, na lābhanimittaṃ, tenāha tantītiādi. Kicchenāti imasseva vevacanaṃ kasirenāti. Tadubhayampi pāramīpūraṇavāyāmaṃ sandhāya vuttaṃ. Sādhāraṇaparikkhārabhāvenāti saṅghikaparikkhārabhāvena. Tathābhāvato thenetvāti avissajjiyaavebhaṅgiyabhāvato thenetvā, na ṭhānācāvanavasenāti adhippāyo, tenāha ‘‘kuladūsakadukkaṭaṃ āpajjatī’’ti. Asantanti imassa abhūtanti idaṃ kāraṇavacanaṃ, anuppannattā avijjamānanti attho. Kitavassevāti kitavassa sakuṇagahaṇamiva. Kerāṭikassāti saṭhassa. Samaṇoti gottamattaṃ anubhonti dhārentīti gotrabhuno, nāmamattasamaṇāti attho. Dujjānaparicchedanti anantadukkhattā ‘‘ettakaṃ dukkha’’nti saṅkhyāvasena paricchinditvā ñātuṃ sabbaññutaññāṇenāpi dukkaraṃ, na pana sarūpavasena ñātuṃ buddhañāṇassa avisayabhāvā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೪. ಚತುತ್ಥಪಾರಾಜಿಕಂ • 4. Catutthapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಭಿಕ್ಖುವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vaggumudātīriyabhikkhuvatthuvaṇṇanā
