| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๑๕. วชาทีสุ วสฺสูปคมนกถา
115. Vajādīsu vassūpagamanakathā
๒๐๓. ‘‘โคปาลกานํ นิวาสฎฺฐาน’’นฺติ อิมินา โคปาลกา คาโว วิย วเช นิวสนฺตีติ ทเสฺสติฯ
203. ‘‘Gopālakānaṃ nivāsaṭṭhāna’’nti iminā gopālakā gāvo viya vaje nivasantīti dasseti.
อุปกฎฺฐสโทฺท อาสนฺนปริยาโยติ อาห ‘‘อาสนฺนายา’’ติฯ ตตฺถาติ กุฎิกายํฯ อิธาติ อิมิสฺสํ กุฎิกายํฯ อวิหารตฺตา ‘‘อิธาติ’’สามญฺญวเสน วุตฺตํฯ ติกฺขตฺตุนฺติ อิทํ อุกฺกฎฺฐวเสน วุตฺตํฯ เหฎฺฐา หิ ‘‘สกิํ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา ติกฺขตฺตุํ วา’’ติ (มหาว. อฎฺฐ. ๑๘๔) วุตฺตตฺตา สกิมฺปิ วฎฺฎตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ ตมฺปีติ สาลาสเงฺขเปน ฐิตสกฎมฺปิฯ ‘‘อาลโย’’ติ อิมินา ‘‘อิธ วสฺสํ อุเปมี’’ติ วจีเภโท น กาตโพฺพติ ทเสฺสติฯ อาลโยติ จ สเตฺถ ‘‘อิธ วสฺสํ วสิสฺสามี’’ติ จิตฺตสฺส อลฺลียนํฯ มคฺคปฎิปเนฺนเยว สเตฺถติ อนาทเร ภุมฺมวจนํฯ ตเตฺถวาติ สเตฺถเยวฯ สโตฺถ อติกฺกมตีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ปตฺถิตฎฺฐาเนฯ วิปฺปกิรตีติ วิสุํ วิสุํ คจฺฉติ ฯ สเจ อคามเก ฐาเน วิปฺปกิรติ, ปุริมํ คามํ สนฺนิวตฺติตพฺพํฯ น อญฺญคามํ คนฺตพฺพํฯ ตโตติ คามโตฯ
Upakaṭṭhasaddo āsannapariyāyoti āha ‘‘āsannāyā’’ti. Tatthāti kuṭikāyaṃ. Idhāti imissaṃ kuṭikāyaṃ. Avihārattā ‘‘idhāti’’sāmaññavasena vuttaṃ. Tikkhattunti idaṃ ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Heṭṭhā hi ‘‘sakiṃ vā dvikkhattuṃ vā tikkhattuṃ vā’’ti (mahāva. aṭṭha. 184) vuttattā sakimpi vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ. Tampīti sālāsaṅkhepena ṭhitasakaṭampi. ‘‘Ālayo’’ti iminā ‘‘idha vassaṃ upemī’’ti vacībhedo na kātabboti dasseti. Ālayoti ca satthe ‘‘idha vassaṃ vasissāmī’’ti cittassa allīyanaṃ. Maggapaṭipanneyeva sattheti anādare bhummavacanaṃ. Tatthevāti sattheyeva. Sattho atikkamatīti sambandho. Tatthāti patthitaṭṭhāne. Vippakiratīti visuṃ visuṃ gacchati . Sace agāmake ṭhāne vippakirati, purimaṃ gāmaṃ sannivattitabbaṃ. Na aññagāmaṃ gantabbaṃ. Tatoti gāmato.
อุปคนฺตพฺพนฺติ ‘‘อิธ วสฺสํ อุเปมี’’ติ ติกฺขตฺตุํ วตฺวา อุปคนฺตพฺพํฯ ตเตฺถวาติ สมุเทฺทเยวฯ กูลนฺติ ตีรํฯ ตญฺหิ กุลติ อุทกํ อาวรตีติ กูลนฺติ วุจฺจติฯ อยญฺจาติ นาวายํ วสฺสูปคมนภิกฺขุฯ อนุตีรเมวาติ อนุกฺกเมน, อนุสาเรน วา ตีรเมวฯ อญฺญตฺถาติ ปฐมลทฺธคามโต อญฺญสฺมิํ ฐาเนฯ ตเตฺถวาติ ปฐมลทฺธคาเมเยวฯ
Upagantabbanti ‘‘idha vassaṃ upemī’’ti tikkhattuṃ vatvā upagantabbaṃ. Tatthevāti samuddeyeva. Kūlanti tīraṃ. Tañhi kulati udakaṃ āvaratīti kūlanti vuccati. Ayañcāti nāvāyaṃ vassūpagamanabhikkhu. Anutīramevāti anukkamena, anusārena vā tīrameva. Aññatthāti paṭhamaladdhagāmato aññasmiṃ ṭhāne. Tatthevāti paṭhamaladdhagāmeyeva.
อิตีติอาทิ นิคมนํฯ ปวาเรตุญฺจ ลภตีติ เอตฺถ จสโทฺท วากฺยสมฺปิณฺฑนโตฺถฯ ปุริเมสุ จ ปนาติ เอตฺถ จสโทฺท พฺยติเรกโตฺถ, ปนสโทฺท วิเสสตฺถโชตโกฯ อนาปตฺติ โหตีติ อนาปตฺติมตฺตเมว โหติฯ
Itītiādi nigamanaṃ. Pavāretuñca labhatīti ettha casaddo vākyasampiṇḍanattho. Purimesu ca panāti ettha casaddo byatirekattho, panasaddo visesatthajotako. Anāpatti hotīti anāpattimattameva hoti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๑๕. วชาทีสุ วสฺสูปคมนํ • 115. Vajādīsu vassūpagamanaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / วชาทีสุวสฺสูปคมนกถา • Vajādīsuvassūpagamanakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / วชาทีสุ วสฺสูปคมนกถาวณฺณนา • Vajādīsu vassūpagamanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / วชาทีสุวสฺสูปคมนกถาวณฺณนา • Vajādīsuvassūpagamanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / วชาทีสุ วสฺสูปคมนกถาวณฺณนา • Vajādīsu vassūpagamanakathāvaṇṇanā
