| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
५. वजिरूपमसुत्तवण्णना
5. Vajirūpamasuttavaṇṇanā
२५. पञ्चमे अरुकूपमचित्तोति पुराणवणसदिसचित्तो। विज्जूपमचित्तोति इत्तरकालोभासनेन विज्जुसदिसचित्तो। वजिरूपमचित्तोति किलेसानं मूलघातकरणसमत्थताय वजिरेन सदिसचित्तो। अभिसज्जतीति लग्गति। कुप्पतीति कोपवसेन कुप्पति। ब्यापज्जतीति पकतिभावं पजहति, पूतिको होति। पतित्थीयतीति थिनभावं थद्धभावं आपज्जति। कोपन्ति दुब्बलकोधं। दोसन्ति दुस्सनवसेन ततो बलवतरं। अप्पच्चयन्ति अतुट्ठाकारं दोमनस्सं। दुट्ठारुकोति पुराणवणो। कट्ठेनाति दण्डककोटिया। कठलेनाति कपालेन। आसवं देतीति अपरापरं सवति। पुराणवणो हि अत्तनो धम्मतायेव पुब्बं लोहितं यूसन्ति इमानि तीणि सवति, घट्टितो पन तानि अधिकतरं सवति।
25. Pañcame arukūpamacittoti purāṇavaṇasadisacitto. Vijjūpamacittoti ittarakālobhāsanena vijjusadisacitto. Vajirūpamacittoti kilesānaṃ mūlaghātakaraṇasamatthatāya vajirena sadisacitto. Abhisajjatīti laggati. Kuppatīti kopavasena kuppati. Byāpajjatīti pakatibhāvaṃ pajahati, pūtiko hoti. Patitthīyatīti thinabhāvaṃ thaddhabhāvaṃ āpajjati. Kopanti dubbalakodhaṃ. Dosanti dussanavasena tato balavataraṃ. Appaccayanti atuṭṭhākāraṃ domanassaṃ. Duṭṭhārukoti purāṇavaṇo. Kaṭṭhenāti daṇḍakakoṭiyā. Kaṭhalenāti kapālena. Āsavaṃ detīti aparāparaṃ savati. Purāṇavaṇo hi attano dhammatāyeva pubbaṃ lohitaṃ yūsanti imāni tīṇi savati, ghaṭṭito pana tāni adhikataraṃ savati.
एवमेव खोति एत्थ इदं ओपम्मसंसन्दनं – दुट्ठारुको विय हि कोधनपुग्गलो, तस्स अत्तनो धम्मताय सवनं विय कोधनस्सपि अत्तनो धम्मताय उद्धुमातस्स विय चण्डिकतस्स चरणं, कट्ठेन वा कठलाय वा घट्टनं विय अप्पमत्तं वचनं, भिय्योसोमत्ताय सवनं विय ‘‘मादिसं नाम एस एवं वदती’’ति भिय्योसोमत्ताय उद्धुमायनभावो दट्ठब्बो।
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – duṭṭhāruko viya hi kodhanapuggalo, tassa attano dhammatāya savanaṃ viya kodhanassapi attano dhammatāya uddhumātassa viya caṇḍikatassa caraṇaṃ, kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā ghaṭṭanaṃ viya appamattaṃ vacanaṃ, bhiyyosomattāya savanaṃ viya ‘‘mādisaṃ nāma esa evaṃ vadatī’’ti bhiyyosomattāya uddhumāyanabhāvo daṭṭhabbo.
रत्तन्धकारतिमिसायन्ति रत्तिं चक्खुविञ्ञाणुप्पत्तिनिवारणेन अन्धभावकरणे बहलतमे। विज्जन्तरिकायाति विज्जुप्पत्तिक्खणे। इधापि इदं ओपम्मसंसन्दनं – चक्खुमा पुरिसो विय हि योगावचरो दट्ठब्बो, अन्धकारं विय सोतापत्तिमग्गवज्झा किलेसा, विज्जुसञ्चरणं विय सोतापत्तिमग्गञाणस्स उप्पत्तिकालो, विज्जन्तरिकाय चक्खुमतो पुरिसस्स समन्ता रूपदस्सनं विय सोतापत्तिमग्गक्खणे निब्बानदस्सनं, पुन अन्धकारावत्थरणं विय सकदागामिमग्गवज्झा किलेसा, पुन विज्जुसञ्चरणं विय सकदागामिमग्गञाणस्स उप्पादो, विज्जन्तरिकाय चक्खुमतो पुरिसस्स समन्ता रूपदस्सनं विय सकदागामिमग्गक्खणे निब्बानदस्सनं, पुन अन्धकारावत्थरणं विय अनागामिमग्गवज्झा किलेसा, पुन विज्जुसञ्चरणं विय अनागामिमग्गञाणस्स उप्पादो, विज्जन्तरिकाय चक्खुमतो पुरिसस्स समन्ता रूपदस्सनं विय अनागामिमग्गक्खणे निब्बानदस्सनं वेदितब्बं।
Rattandhakāratimisāyanti rattiṃ cakkhuviññāṇuppattinivāraṇena andhabhāvakaraṇe bahalatame. Vijjantarikāyāti vijjuppattikkhaṇe. Idhāpi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – cakkhumā puriso viya hi yogāvacaro daṭṭhabbo, andhakāraṃ viya sotāpattimaggavajjhā kilesā, vijjusañcaraṇaṃ viya sotāpattimaggañāṇassa uppattikālo, vijjantarikāya cakkhumato purisassa samantā rūpadassanaṃ viya sotāpattimaggakkhaṇe nibbānadassanaṃ, puna andhakārāvattharaṇaṃ viya sakadāgāmimaggavajjhā kilesā, puna vijjusañcaraṇaṃ viya sakadāgāmimaggañāṇassa uppādo, vijjantarikāya cakkhumato purisassa samantā rūpadassanaṃ viya sakadāgāmimaggakkhaṇe nibbānadassanaṃ, puna andhakārāvattharaṇaṃ viya anāgāmimaggavajjhā kilesā, puna vijjusañcaraṇaṃ viya anāgāmimaggañāṇassa uppādo, vijjantarikāya cakkhumato purisassa samantā rūpadassanaṃ viya anāgāmimaggakkhaṇe nibbānadassanaṃ veditabbaṃ.
वजिरूपमचित्ततायपि इदं ओपम्मसंसन्दनं – वजिरं विय हि अरहत्तमग्गञाणं दट्ठब्बं, मणिगण्ठिपासाणगण्ठि विय अरहत्तमग्गवज्झा किलेसा, वजिरस्स मणिगण्ठिम्पि वा पासाणगण्ठिम्पि वा विनिविज्झित्वा अगमनभावस्स नत्थिता विय अरहत्तमग्गञाणेन अच्छेज्जानं किलेसानं नत्थिभावो, वजिरेन निब्बिद्धवेधस्स पुन अपतिपूरणं विय अरहत्तमग्गेन छिन्नानं किलेसानं पुन अनुप्पादो दट्ठब्बोति।
Vajirūpamacittatāyapi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – vajiraṃ viya hi arahattamaggañāṇaṃ daṭṭhabbaṃ, maṇigaṇṭhipāsāṇagaṇṭhi viya arahattamaggavajjhā kilesā, vajirassa maṇigaṇṭhimpi vā pāsāṇagaṇṭhimpi vā vinivijjhitvā agamanabhāvassa natthitā viya arahattamaggañāṇena acchejjānaṃ kilesānaṃ natthibhāvo, vajirena nibbiddhavedhassa puna apatipūraṇaṃ viya arahattamaggena chinnānaṃ kilesānaṃ puna anuppādo daṭṭhabboti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. वजिरूपमसुत्तं • 5. Vajirūpamasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ५. वजिरूपमसुत्तवण्णना • 5. Vajirūpamasuttavaṇṇanā
