| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
अङ्गुत्तरनिकाये
Aṅguttaranikāye
दुकनिपात-टीका
Dukanipāta-ṭīkā
१. पठमपण्णासकं
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
१. कम्मकारणवग्गो
1. Kammakāraṇavaggo
१. वज्जसुत्तवण्णना
1. Vajjasuttavaṇṇanā
१. दुकनिपातस्स पठमे पहारसाधनत्थन्ति दण्डप्पहारस्स सुखसिद्धि-अत्थं। कञ्जितो निब्बत्तं कञ्जियं, आरनालं, यं बिलङ्गन्तिपि वुच्चति, तं यत्थ सिञ्चति, सा कञ्जियउक्खलिका बिलङ्गथालिका, तंसदिसं कारणं बिलङ्गथालिकं। सीसकटाहं उप्पाटेत्वाति अयोगुळप्पवेसप्पमाणं छिद्दं कत्वा। सङ्खमुण्डकम्मकारणन्ति सङ्खं विय मुण्डकरणं कम्मकारणं। राहुमुखकम्मकारणन्ति राहुमुखगतसूरियसदिसकम्मकारणं।
1. Dukanipātassa paṭhame pahārasādhanatthanti daṇḍappahārassa sukhasiddhi-atthaṃ. Kañjito nibbattaṃ kañjiyaṃ, āranālaṃ, yaṃ bilaṅgantipi vuccati, taṃ yattha siñcati, sā kañjiyaukkhalikā bilaṅgathālikā, taṃsadisaṃ kāraṇaṃ bilaṅgathālikaṃ. Sīsakaṭāhaṃ uppāṭetvāti ayoguḷappavesappamāṇaṃ chiddaṃ katvā. Saṅkhamuṇḍakammakāraṇanti saṅkhaṃ viya muṇḍakaraṇaṃ kammakāraṇaṃ. Rāhumukhakammakāraṇanti rāhumukhagatasūriyasadisakammakāraṇaṃ.
जोतिमालिकन्ति जोतिमालवन्तं कम्मकारणं। हत्थपज्जोतिकन्ति हत्थस्स पज्जोतनकम्मकारणं। एरकवत्तकम्मकारणन्ति एरकवत्तसदिसे सरीरतो चम्मवत्ते उप्पाटनकम्मकारणं। चीरकवासिककम्मकारणन्ति सरीरतो उप्पाटितवत्तचीरकेहि निवासापनकम्मकारणं। तं करोन्ता यथा गीवतो पट्ठाय वद्धे कन्तित्वा कटियं ठपेन्ति, एवं गोप्फकतो पट्ठाय कन्तित्वापि कटियमेव ठपेन्ति। अट्ठकथायं पन ‘‘कटितो पट्ठाय कन्तित्वा गोप्फकेसु ठपेन्ती’’ति वुत्तं। एणेय्यककम्मकारणन्ति एणिमिगसदिसकम्मकारणं। अयवलयानि दत्वाति अयवलयानि पटिमुञ्चित्वा। अयसूलानि कोट्टेन्तीति कप्परजण्णुककोटीसु अयसूलानि पवेसेन्ति। तन्ति तं तथाकतकम्मकारणं सत्तं।
Jotimālikanti jotimālavantaṃ kammakāraṇaṃ. Hatthapajjotikanti hatthassa pajjotanakammakāraṇaṃ. Erakavattakammakāraṇanti erakavattasadise sarīrato cammavatte uppāṭanakammakāraṇaṃ. Cīrakavāsikakammakāraṇanti sarīrato uppāṭitavattacīrakehi nivāsāpanakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā yathā gīvato paṭṭhāya vaddhe kantitvā kaṭiyaṃ ṭhapenti, evaṃ gopphakato paṭṭhāya kantitvāpi kaṭiyameva ṭhapenti. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kaṭito paṭṭhāya kantitvā gopphakesu ṭhapentī’’ti vuttaṃ. Eṇeyyakakammakāraṇanti eṇimigasadisakammakāraṇaṃ. Ayavalayāni datvāti ayavalayāni paṭimuñcitvā. Ayasūlāni koṭṭentīti kapparajaṇṇukakoṭīsu ayasūlāni pavesenti. Tanti taṃ tathākatakammakāraṇaṃ sattaṃ.
बळिसमंसिकन्ति बलिसेहि मंसुप्पाटनकम्मकारणं। कहापणिकन्ति कहापणमत्तसो छिन्दनकम्मकारणं। कोट्टेन्तीति छिन्दन्ति। खारापतच्छिकन्ति तच्छेत्वा खारापसिञ्चनकम्मकारणं। पलिघपरिवत्तिकन्ति पलिघस्स विय परिवत्तनकम्मकारणं। एकाबद्धं करोन्ति अयसूलस्स कोट्टनेन। पलालपीठकन्ति पलालपीठस्स विय सरीरस्स संवेल्लनकम्मकारणं। कारणिकाति घातनकारका। पलालवट्टिं विय कत्वाति यथा पलालपीठं करोन्ता पलालं वट्टिं कत्वा संवेल्लनवसेन पुन वेठेन्ति, एवं करोन्तीति अत्थो। छातकसुनखेहीति खुद्दकेहि कोलेय्यकसुनखेहि। ते हि बलवन्ता जवयोगा सूरा च होन्ति। सहस्सभण्डिकन्ति सहस्सत्थविकं।
Baḷisamaṃsikanti balisehi maṃsuppāṭanakammakāraṇaṃ. Kahāpaṇikanti kahāpaṇamattaso chindanakammakāraṇaṃ. Koṭṭentīti chindanti. Khārāpatacchikanti tacchetvā khārāpasiñcanakammakāraṇaṃ. Palighaparivattikanti palighassa viya parivattanakammakāraṇaṃ. Ekābaddhaṃ karonti ayasūlassa koṭṭanena. Palālapīṭhakanti palālapīṭhassa viya sarīrassa saṃvellanakammakāraṇaṃ. Kāraṇikāti ghātanakārakā. Palālavaṭṭiṃ viya katvāti yathā palālapīṭhaṃ karontā palālaṃ vaṭṭiṃ katvā saṃvellanavasena puna veṭhenti, evaṃ karontīti attho. Chātakasunakhehīti khuddakehi koleyyakasunakhehi. Te hi balavantā javayogā sūrā ca honti. Sahassabhaṇḍikanti sahassatthavikaṃ.
याहन्ति यं अहं। यन्ति च कारणवचनं। तेनाह ‘‘येन अह’’न्ति। छिन्नमूलकेति तण्हामूलस्स उच्छिन्नत्ता सञ्छिन्नमूलके।
Yāhanti yaṃ ahaṃ. Yanti ca kāraṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘yena aha’’nti. Chinnamūlaketi taṇhāmūlassa ucchinnattā sañchinnamūlake.
वज्जसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Vajjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १. वज्जसुत्तं • 1. Vajjasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / १. वज्जसुत्तवण्णना • 1. Vajjasuttavaṇṇanā
