| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
អង្គុត្តរនិកាយេ
Aṅguttaranikāye
ទុកនិបាត-អដ្ឋកថា
Dukanipāta-aṭṭhakathā
១. បឋមបណ្ណាសកំ
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
១. កម្មការណវគ្គោ
1. Kammakāraṇavaggo
១. វជ្ជសុត្តវណ្ណនា
1. Vajjasuttavaṇṇanā
១. ទុកនិបាតស្ស បឋមេ វជ្ជានីតិ ទោសា អបរាធា។ ទិដ្ឋធម្មិកន្តិ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ ឥមស្មិំយេវ អត្តភាវេ ឧប្បន្នផលំ។ សម្បរាយិកន្តិ សម្បរាយេ អនាគតេ អត្តភាវេ ឧប្បន្នផលំ។ អាគុចារិន្តិ បាបការិំ អបរាធការកំ។ រាជានោ គហេត្វា វិវិធា កម្មការណា ការេន្តេតិ ចោរំ គហេត្វា វិវិធា កម្មការណា រាជបុរិសា ករោន្តិ, រាជានោ បន តា ការេន្តិ នាម។ តំ ចោរំ ឯវំ កម្មការណា ការិយមានំ ឯស បស្សតិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘បស្សតិ ចោរំ អាគុចារិំ រាជានោ គហេត្វា វិវិធា កម្មការណា ការេន្តេ’’តិ។ អទ្ធទណ្ឌកេហីតិ មុគ្គរេហិ, បហារសាធនត្ថំ វា ចតុហត្ថទណ្ឌំ ទ្វេធា ឆេត្វា គហិតទណ្ឌកេហិ។ ពិលង្គថាលិកន្តិ កញ្ជិយឧក្ខលិកកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា សីសកដាហំ ឧប្បាដេត្វា តត្តំ អយោគុឡំ សណ្ឌាសេន គហេត្វា តត្ថ បក្ខិបន្តិ, តេន មត្ថលុង្គំ បក្កុថិត្វា ឧត្តរតិ។ សង្ខមុណ្ឌិកន្តិ សង្ខមុណ្ឌកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា ឧត្តរោដ្ឋឧភតោកណ្ណចូឡិកគលវាដកបរិច្ឆេទេន ចម្មំ ឆិន្ទិត្វា សព្ពកេសេ ឯកតោ គណ្ឋិំ កត្វា ទណ្ឌកេន វេឋេត្វា ឧប្បាដេន្តិ, សហ កេសេហិ ចម្មំ ឧដ្ឋហតិ។ តតោ សីសកដាហំ ថូលសក្ខរាហិ ឃំសិត្វា ធោវន្តា សង្ខវណ្ណំ ករោន្តិ។ រាហុមុខន្តិ រាហុមុខកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា សង្កុនា មុខំ វិវរិត្វា អន្តោមុខេ ទីបំ ជាលេន្តិ, កណ្ណចូឡិកាហិ វា បដ្ឋាយ មុខំ និខាទនេន ខនន្តិ, លោហិតំ បគ្ឃរិត្វា មុខំ បូរេតិ។
1. Dukanipātassa paṭhame vajjānīti dosā aparādhā. Diṭṭhadhammikanti diṭṭheva dhamme imasmiṃyeva attabhāve uppannaphalaṃ. Samparāyikanti samparāye anāgate attabhāve uppannaphalaṃ. Āgucārinti pāpakāriṃ aparādhakārakaṃ. Rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenteti coraṃ gahetvā vividhā kammakāraṇā rājapurisā karonti, rājāno pana tā kārenti nāma. Taṃ coraṃ evaṃ kammakāraṇā kāriyamānaṃ esa passati. Tena vuttaṃ – ‘‘passati coraṃ āgucāriṃ rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārente’’ti. Addhadaṇḍakehīti muggarehi, pahārasādhanatthaṃ vā catuhatthadaṇḍaṃ dvedhā chetvā gahitadaṇḍakehi. Bilaṅgathālikanti kañjiyaukkhalikakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā sīsakaṭāhaṃ uppāṭetvā tattaṃ ayoguḷaṃ saṇḍāsena gahetvā tattha pakkhipanti, tena matthaluṅgaṃ pakkuthitvā uttarati. Saṅkhamuṇḍikanti saṅkhamuṇḍakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā uttaroṭṭhaubhatokaṇṇacūḷikagalavāṭakaparicchedena cammaṃ chinditvā sabbakese ekato gaṇṭhiṃ katvā daṇḍakena veṭhetvā uppāṭenti, saha kesehi cammaṃ uṭṭhahati. Tato sīsakaṭāhaṃ thūlasakkharāhi ghaṃsitvā dhovantā saṅkhavaṇṇaṃ karonti. Rāhumukhanti rāhumukhakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā saṅkunā mukhaṃ vivaritvā antomukhe dīpaṃ jālenti, kaṇṇacūḷikāhi vā paṭṭhāya mukhaṃ nikhādanena khananti, lohitaṃ paggharitvā mukhaṃ pūreti.
ជោតិមាលិកន្តិ សកលសរីរំ តេលបិលោតិកាយ វេឋេត្វា អាលិម្បេន្តិ។ ហត្ថបជ្ជោតិកន្តិ ហត្ថេ តេលបិលោតិកាយ វេឋេត្វា ទីបំ វិយ បជ្ជាលេន្តិ។ ឯរកវត្តិកន្តិ ឯរកវត្តកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា ហេដ្ឋាគីវតោ បដ្ឋាយ ចម្មវដ្ដេ កន្តិត្វា គោប្ផកេ ឋបេន្តិ, អថ នំ យោត្តេហិ ពន្ធិត្វា កឌ្ឍន្តិ។ សោ អត្តនោ ចម្មវដ្ដេ អក្កមិត្វា អក្កមិត្វា បតតិ។ ចីរកវាសិកន្តិ ចីរកវាសិកកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា តថេវ ចម្មវដ្ដេ កន្តិត្វា កដិយំ ឋបេន្តិ, កដិតោ បដ្ឋាយ កន្តិត្វា គោប្ផកេសុ ឋបេន្តិ, ឧបរិមេហិ ហេដ្ឋិមសរីរំ ចីរកនិវាសននិវត្ថំ វិយ ហោតិ។ ឯណេយ្យកន្តិ ឯណេយ្យកកម្មការណំ។ តំ ករោន្តា ឧភោសុ កប្បរេសុ ច ឧភោសុ ជាណុកេសុ ច អយវលយានិ ទត្វា អយសូលានិ កោដ្ដេន្តិ។ សោ ចតូហិ អយសូលេហិ ភូមិយំ បតិដ្ឋហតិ។ អថ នំ បរិវារេត្វា អគ្គិំ ករោន្តិ។ ‘‘ឯណេយ្យកោ ជោតិបរិគ្គហោ យថា’’តិ អាគតដ្ឋានេបិ ឥទមេវ វុត្តំ។ តំ កាលេន កាលំ សូលានិ អបនេត្វា ចតូហិ អដ្ឋិកោដីហិយេវ ឋបេន្តិ។ ឯវរូបា កម្មការណា នាម នត្ថិ។
Jotimālikanti sakalasarīraṃ telapilotikāya veṭhetvā ālimpenti. Hatthapajjotikanti hatthe telapilotikāya veṭhetvā dīpaṃ viya pajjālenti. Erakavattikanti erakavattakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā heṭṭhāgīvato paṭṭhāya cammavaṭṭe kantitvā gopphake ṭhapenti, atha naṃ yottehi bandhitvā kaḍḍhanti. So attano cammavaṭṭe akkamitvā akkamitvā patati. Cīrakavāsikanti cīrakavāsikakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā tatheva cammavaṭṭe kantitvā kaṭiyaṃ ṭhapenti, kaṭito paṭṭhāya kantitvā gopphakesu ṭhapenti, uparimehi heṭṭhimasarīraṃ cīrakanivāsananivatthaṃ viya hoti. Eṇeyyakanti eṇeyyakakammakāraṇaṃ. Taṃ karontā ubhosu kapparesu ca ubhosu jāṇukesu ca ayavalayāni datvā ayasūlāni koṭṭenti. So catūhi ayasūlehi bhūmiyaṃ patiṭṭhahati. Atha naṃ parivāretvā aggiṃ karonti. ‘‘Eṇeyyako jotipariggaho yathā’’ti āgataṭṭhānepi idameva vuttaṃ. Taṃ kālena kālaṃ sūlāni apanetvā catūhi aṭṭhikoṭīhiyeva ṭhapenti. Evarūpā kammakāraṇā nāma natthi.
ពឡិសមំសិកន្តិ ឧភតោមុខេហិ ពឡិសេហិ បហរិត្វា ចម្មមំសន្ហារូនិ ឧប្បាដេន្តិ។ កហាបណិកន្តិ សកលសរីរំ តិណ្ហាហិ វាសីហិ កោដិតោ បដ្ឋាយ កហាបណមត្តំ, កហាបណមត្តំ បាតេន្តា កោដ្ដេន្តិ។ ខារាបតច្ឆិកន្តិ សរីរំ តត្ថ តត្ថ អាវុធេហិ បហរិត្វា កោច្ឆេហិ ខារំ ឃំសន្តិ, ចម្មមំសន្ហារូនិ បគ្ឃរិត្វា អដ្ឋិកសង្ខលិកាវ តិដ្ឋតិ។ បលិឃបរិវត្តិកន្តិ ឯកេន បស្សេន និបជ្ជាបេត្វា កណ្ណច្ឆិទ្ទេន អយសូលំ កោដ្ដេត្វា បថវិយា ឯកាពទ្ធំ ករោន្តិ។ អថ នំ បាទេ គហេត្វា អាវិញ្ឆន្តិ។ បលាលបីឋកន្តិ ឆេកោ ការណិកោ ឆវិចម្មំ អច្ឆិន្ទិត្វា និសទបោតេហិ អដ្ឋីនិ ភិន្ទិត្វា កេសេសុ គហេត្វា ឧក្ខិបតិ, មំសរាសិយេវ ហោតិ។ អថ នំ កេសេហេវ បរិយោនន្ធិត្វា គណ្ហន្តិ, បលាលវដ្ដិំ វិយ កត្វា បុន វេឋេន្តិ។ សុនខេហិបីតិ កតិបយានិ ទិវសានិ អាហារំ អទត្វា ឆាតកសុនខេហិ ខាទាបេន្តិ។ តេ មុហុត្តេន អដ្ឋិកសង្ខលិកមេវ ករោន្តិ។ សូលេ ឧត្តាសេន្តេតិ សូលេ អារោបេន្តេ។
Baḷisamaṃsikanti ubhatomukhehi baḷisehi paharitvā cammamaṃsanhārūni uppāṭenti. Kahāpaṇikanti sakalasarīraṃ tiṇhāhi vāsīhi koṭito paṭṭhāya kahāpaṇamattaṃ, kahāpaṇamattaṃ pātentā koṭṭenti. Khārāpatacchikanti sarīraṃ tattha tattha āvudhehi paharitvā kocchehi khāraṃ ghaṃsanti, cammamaṃsanhārūni paggharitvā aṭṭhikasaṅkhalikāva tiṭṭhati. Palighaparivattikanti ekena passena nipajjāpetvā kaṇṇacchiddena ayasūlaṃ koṭṭetvā pathaviyā ekābaddhaṃ karonti. Atha naṃ pāde gahetvā āviñchanti. Palālapīṭhakanti cheko kāraṇiko chavicammaṃ acchinditvā nisadapotehi aṭṭhīni bhinditvā kesesu gahetvā ukkhipati, maṃsarāsiyeva hoti. Atha naṃ keseheva pariyonandhitvā gaṇhanti, palālavaṭṭiṃ viya katvā puna veṭhenti. Sunakhehipīti katipayāni divasāni āhāraṃ adatvā chātakasunakhehi khādāpenti. Te muhuttena aṭṭhikasaṅkhalikameva karonti. Sūle uttāsenteti sūle āropente.
ន បរេសំ បាភតំ វិលុម្បន្តោ ចរតីតិ បរេសំ សន្តកំ ភណ្ឌំ បរម្មុខំ អាភតំ អន្តមសោ អន្តរវីថិយំ បតិតំ សហស្សភណ្ឌិកម្បិ ទិស្វា ‘‘ឥមិនា ជីវិស្សាមី’’តិ វិលុម្បន្តោ ន វិចរតិ, កោ ឥមិនា អត្ថោតិ បិដ្ឋិបាទេន វា បវដ្ដេត្វា គច្ឆតិ។
Na paresaṃ pābhataṃ vilumpanto caratīti paresaṃ santakaṃ bhaṇḍaṃ parammukhaṃ ābhataṃ antamaso antaravīthiyaṃ patitaṃ sahassabhaṇḍikampi disvā ‘‘iminā jīvissāmī’’ti vilumpanto na vicarati, ko iminā atthoti piṭṭhipādena vā pavaṭṭetvā gacchati.
បាបកោតិ លាមកោ។ ទុក្ខោតិ អនិដ្ឋោ។ កិញ្ច តន្តិ កិំ នាម តំ ការណំ ភវេយ្យ។ យាហន្តិ យេន អហំ។ កាយទុច្ចរិតន្តិ បាណាតិបាតាទិ តិវិធំ អកុសលំ កាយកម្មំ។ កាយសុចរិតន្តិ តស្ស បដិបក្ខភូតំ តិវិធំ កុសលកម្មំ។ វចីទុច្ចរិតន្តិ មុសាវាទាទិ ចតុព្ពិធំ អកុសលំ វចីកម្មំ។ វចីសុចរិតន្តិ តស្ស បដិបក្ខភូតំ ចតុព្ពិធំ កុសលកម្មំ។ មនោទុច្ចរិតន្តិ អភិជ្ឈាទិ តិវិធំ អកុសលកម្មំ។ មនោសុចរិតន្តិ តស្ស បដិបក្ខភូតំ តិវិធំ កុសលកម្មំ។ សុទ្ធំ អត្តានំ បរិហរតីតិ ឯត្ថ ទុវិធា សុទ្ធិ – បរិយាយតោ ច និប្បរិយាយតោ ច។ សរណគមនេន ហិ បរិយាយេន សុទ្ធំ អត្តានំ បរិហរតិ នាម។ តថា បញ្ចហិ សីលេហិ, ទសហិ សីលេហិ – ចតុបារិសុទ្ធិសីលេន, បឋមជ្ឈានេន…បេ.… នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនេន, សោតាបត្តិមគ្គេន, សោតាបត្តិផលេន…បេ.… អរហត្តមគ្គេន បរិយាយេន សុទ្ធំ អត្តានំ បរិហរតិ នាម។ អរហត្តផលេ បតិដ្ឋិតោ បន ខីណាសវោ ឆិន្នមូលកេ បញ្ចក្ខន្ធេ ន្ហាបេន្តោបិ ខាទាបេន្តោបិ ភុញ្ជាបេន្តោបិ និសីទាបេន្តោបិ និបជ្ជាបេន្តោបិ និប្បរិយាយេនេវ សុទ្ធំ និម្មលំ អត្តានំ បរិហរតិ បដិជគ្គតីតិ វេទិតព្ពោ។
Pāpakoti lāmako. Dukkhoti aniṭṭho. Kiñca tanti kiṃ nāma taṃ kāraṇaṃ bhaveyya. Yāhanti yena ahaṃ. Kāyaduccaritanti pāṇātipātādi tividhaṃ akusalaṃ kāyakammaṃ. Kāyasucaritanti tassa paṭipakkhabhūtaṃ tividhaṃ kusalakammaṃ. Vacīduccaritanti musāvādādi catubbidhaṃ akusalaṃ vacīkammaṃ. Vacīsucaritanti tassa paṭipakkhabhūtaṃ catubbidhaṃ kusalakammaṃ. Manoduccaritanti abhijjhādi tividhaṃ akusalakammaṃ. Manosucaritanti tassa paṭipakkhabhūtaṃ tividhaṃ kusalakammaṃ. Suddhaṃ attānaṃ pariharatīti ettha duvidhā suddhi – pariyāyato ca nippariyāyato ca. Saraṇagamanena hi pariyāyena suddhaṃ attānaṃ pariharati nāma. Tathā pañcahi sīlehi, dasahi sīlehi – catupārisuddhisīlena, paṭhamajjhānena…pe… nevasaññānāsaññāyatanena, sotāpattimaggena, sotāpattiphalena…pe… arahattamaggena pariyāyena suddhaṃ attānaṃ pariharati nāma. Arahattaphale patiṭṭhito pana khīṇāsavo chinnamūlake pañcakkhandhe nhāpentopi khādāpentopi bhuñjāpentopi nisīdāpentopi nipajjāpentopi nippariyāyeneva suddhaṃ nimmalaṃ attānaṃ pariharati paṭijaggatīti veditabbo.
តស្មាតិ យស្មា ឥមានិ ទ្វេ វជ្ជានេវ, នោ ន វជ្ជានិ, តស្មា។ វជ្ជភីរុនោតិ វជ្ជភីរុកា។ វជ្ជភយទស្សាវិនោតិ វជ្ជានិ ភយតោ ទស្សនសីលា។ ឯតំ បាដិកង្ខន្តិ ឯតំ ឥច្ឆិតព្ពំ, ឯតំ អវស្សំភាវីតិ អត្ថោ។ យន្តិ និបាតមត្តំ, ការណវចនំ វា យេន ការណេន បរិមុច្ចិស្សតិ សព្ពវជ្ជេហិ ។ កេន បន ការណេន បរិមុច្ចិស្សតីតិ? ចតុត្ថមគ្គេន ចេវ ចតុត្ថផលេន ច។ មគ្គេន ហិ បរិមុច្ចតិ នាម, ផលំ បត្តោ បរិមុត្តោ នាម ហោតីតិ។ កិំ បន ខីណាសវស្ស អកុសលំ ន វិបច្ចតីតិ? វិបច្ចតិ, តំ បន ខីណាសវភាវតោ បុព្ពេ កតំ។ តញ្ច ខោ ឥមស្មិំយេវ អត្តភាវេ, សម្បរាយេ បនស្ស កម្មផលំ នាម នត្ថីតិ។ បឋមំ។
Tasmāti yasmā imāni dve vajjāneva, no na vajjāni, tasmā. Vajjabhīrunoti vajjabhīrukā. Vajjabhayadassāvinoti vajjāni bhayato dassanasīlā. Etaṃ pāṭikaṅkhanti etaṃ icchitabbaṃ, etaṃ avassaṃbhāvīti attho. Yanti nipātamattaṃ, kāraṇavacanaṃ vā yena kāraṇena parimuccissati sabbavajjehi . Kena pana kāraṇena parimuccissatīti? Catutthamaggena ceva catutthaphalena ca. Maggena hi parimuccati nāma, phalaṃ patto parimutto nāma hotīti. Kiṃ pana khīṇāsavassa akusalaṃ na vipaccatīti? Vipaccati, taṃ pana khīṇāsavabhāvato pubbe kataṃ. Tañca kho imasmiṃyeva attabhāve, samparāye panassa kammaphalaṃ nāma natthīti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. វជ្ជសុត្តំ • 1. Vajjasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. វជ្ជសុត្តវណ្ណនា • 1. Vajjasuttavaṇṇanā
