| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
सन्थतभाणवारो
Santhatabhāṇavāro
वज्जिपुत्तकवत्थुकथावण्णना
Vajjiputtakavatthukathāvaṇṇanā
४३-४४. वज्जिपुत्तकवत्थुकथाय पाळियं ‘‘वेसालिका…पे॰… मेथुनं धम्मं पटिसेविंसू’’ति एत्थ ते ञातिकुलं गन्त्वा गिहिलिङ्गं गहेत्वा ‘‘गिहिभूता मय’’न्ति सञ्ञाय मेथुनं पटिसेविंसूति गहेतब्बं, तेनाह ञातिब्यसनेनपि फुट्ठातिआदि। ञातीनं विनासो राजदण्डादिकारणेन होतीति आह राजदण्डइच्चादि। धञ्ञहिरञ्ञदासिदासगोमहिंसादिधनानि भोगा नाम, तेसम्पि राजदण्डादिनाव विनासोति आह ‘‘एस नयो दुतियपदेपी’’ति। न सब्बञ्ञुबुद्धोतिआदिना तीसु वत्थूसु अप्पसन्नाव सासने अभब्बाति सञ्ञाय अत्तनो भब्बतं पकासेन्ता न मयन्तिआदिमाहंसूति वेदितब्बं। ‘‘अट्ठतिंसारम्मणेसू’’ति पाळियं अनागते आलोकाकासकसिणे वज्जेत्वा वुत्तं, तेहि पन सद्धिं चत्तालीस होन्ति। विभत्ता कुसला धम्माति ‘‘इमस्मिं आरम्मणे इदं होती’’ति विभागसो दस्सिता सउपचारज्झाना महग्गतकुसला धम्मा। गिहिपलिबोधन्ति सहसोकितादिवसेन गिहीसु ब्यावटतं। आवासपलिबोधन्ति सेनासनेसु नवकम्मादिवसेन निच्चब्यावटतं। दुप्परिच्चागानं इमेसं द्विन्नं पलिबोधानं वसेन सब्बेपि पलिबोधा सङ्गहिता एवाति वेदितब्बं।
43-44. Vajjiputtakavatthukathāya pāḷiyaṃ ‘‘vesālikā…pe… methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsū’’ti ettha te ñātikulaṃ gantvā gihiliṅgaṃ gahetvā ‘‘gihibhūtā maya’’nti saññāya methunaṃ paṭiseviṃsūti gahetabbaṃ, tenāha ñātibyasanenapi phuṭṭhātiādi. Ñātīnaṃ vināso rājadaṇḍādikāraṇena hotīti āha rājadaṇḍaiccādi. Dhaññahiraññadāsidāsagomahiṃsādidhanāni bhogā nāma, tesampi rājadaṇḍādināva vināsoti āha ‘‘esa nayo dutiyapadepī’’ti. Na sabbaññubuddhotiādinā tīsu vatthūsu appasannāva sāsane abhabbāti saññāya attano bhabbataṃ pakāsentā na mayantiādimāhaṃsūti veditabbaṃ. ‘‘Aṭṭhatiṃsārammaṇesū’’ti pāḷiyaṃ anāgate ālokākāsakasiṇe vajjetvā vuttaṃ, tehi pana saddhiṃ cattālīsa honti. Vibhattā kusalā dhammāti ‘‘imasmiṃ ārammaṇe idaṃ hotī’’ti vibhāgaso dassitā saupacārajjhānā mahaggatakusalā dhammā. Gihipalibodhanti sahasokitādivasena gihīsu byāvaṭataṃ. Āvāsapalibodhanti senāsanesu navakammādivasena niccabyāvaṭataṃ. Duppariccāgānaṃ imesaṃ dvinnaṃ palibodhānaṃ vasena sabbepi palibodhā saṅgahitā evāti veditabbaṃ.
येनाति कारणेन। असंवासोति इदं तस्मिं अत्तभावे केनचिपि परियायेन भिक्खु हुत्वा भिक्खूहि सद्धिं संवासं नारहतीति इममत्थं सन्धाय वुत्तन्ति आह ‘‘असंवासो’’ति। पञ्ञत्तं समूहनेय्याति ‘‘सो आगतो न पब्बाजेतब्बो’’ति अवत्वा ‘‘न उपसम्पादेतब्बो’’ति एत्तकस्सेव वुत्तत्ता पाराजिकस्स सामणेरभूमि अनुञ्ञाताति विञ्ञायति, तेनाह सामणेरभूमियं पन ठितोतिआदि। ‘‘यो पन भिक्खू’’ति वुत्तत्ता (पारा॰ ३९) पच्चक्खातसिक्खो यस्मा भिक्खु न होति, मेथुनसेवने च पाराजिकं नापज्जति, तस्मास्स ‘‘आगतो उपसम्पादेतब्बो’’ति उपसम्पदं अनुजानन्तो पाराजिकं न समूहनति नाम, तेनाह ‘‘भिक्खुभावे ठत्वा अविपन्नसीलताया’’ति। उत्तमत्थं अरहत्तं, निब्बानमेव वा।
Yenāti kāraṇena. Asaṃvāsoti idaṃ tasmiṃ attabhāve kenacipi pariyāyena bhikkhu hutvā bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsaṃ nārahatīti imamatthaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘asaṃvāso’’ti. Paññattaṃ samūhaneyyāti ‘‘so āgato na pabbājetabbo’’ti avatvā ‘‘na upasampādetabbo’’ti ettakasseva vuttattā pārājikassa sāmaṇerabhūmi anuññātāti viññāyati, tenāha sāmaṇerabhūmiyaṃ pana ṭhitotiādi. ‘‘Yo pana bhikkhū’’ti vuttattā (pārā. 39) paccakkhātasikkho yasmā bhikkhu na hoti, methunasevane ca pārājikaṃ nāpajjati, tasmāssa ‘‘āgato upasampādetabbo’’ti upasampadaṃ anujānanto pārājikaṃ na samūhanati nāma, tenāha ‘‘bhikkhubhāve ṭhatvā avipannasīlatāyā’’ti. Uttamatthaṃ arahattaṃ, nibbānameva vā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / १. पठमपाराजिकं • 1. Paṭhamapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. पठमपाराजिकं • 1. Paṭhamapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / वज्जिपुत्तकवत्थुवण्णना • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / वज्जिपुत्तकवत्थुवण्णना • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
