| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
สนฺถตภาณวาโร
Santhatabhāṇavāro
วชฺชิปุตฺตกวตฺถุกถาวณฺณนา
Vajjiputtakavatthukathāvaṇṇanā
๔๓-๔๔. วชฺชิปุตฺตกวตฺถุกถาย ปาฬิยํ ‘‘เวสาลิกา…เป.… เมถุนํ ธมฺมํ ปฎิเสวิํสู’’ติ เอตฺถ เต ญาติกุลํ คนฺตฺวา คิหิลิงฺคํ คเหตฺวา ‘‘คิหิภูตา มย’’นฺติ สญฺญาย เมถุนํ ปฎิเสวิํสูติ คเหตพฺพํ, เตนาห ญาติพฺยสเนนปิ ผุฎฺฐาติอาทิฯ ญาตีนํ วินาโส ราชทณฺฑาทิการเณน โหตีติ อาห ราชทณฺฑอิจฺจาทิฯ ธญฺญหิรญฺญทาสิทาสโคมหิํสาทิธนานิ โภคา นาม, เตสมฺปิ ราชทณฺฑาทินาว วินาโสติ อาห ‘‘เอส นโย ทุติยปเทปี’’ติฯ น สพฺพญฺญุพุโทฺธติอาทินา ตีสุ วตฺถูสุ อปฺปสนฺนาว สาสเน อภพฺพาติ สญฺญาย อตฺตโน ภพฺพตํ ปกาเสนฺตา น มยนฺติอาทิมาหํสูติ เวทิตพฺพํฯ ‘‘อฎฺฐติํสารมฺมเณสู’’ติ ปาฬิยํ อนาคเต อาโลกากาสกสิเณ วเชฺชตฺวา วุตฺตํ, เตหิ ปน สทฺธิํ จตฺตาลีส โหนฺติฯ วิภตฺตา กุสลา ธมฺมาติ ‘‘อิมสฺมิํ อารมฺมเณ อิทํ โหตี’’ติ วิภาคโส ทสฺสิตา สอุปจารชฺฌานา มหคฺคตกุสลา ธมฺมาฯ คิหิปลิโพธนฺติ สหโสกิตาทิวเสน คิหีสุ พฺยาวฎตํฯ อาวาสปลิโพธนฺติ เสนาสเนสุ นวกมฺมาทิวเสน นิจฺจพฺยาวฎตํฯ ทุปฺปริจฺจาคานํ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปลิโพธานํ วเสน สเพฺพปิ ปลิโพธา สงฺคหิตา เอวาติ เวทิตพฺพํฯ
43-44. Vajjiputtakavatthukathāya pāḷiyaṃ ‘‘vesālikā…pe… methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsū’’ti ettha te ñātikulaṃ gantvā gihiliṅgaṃ gahetvā ‘‘gihibhūtā maya’’nti saññāya methunaṃ paṭiseviṃsūti gahetabbaṃ, tenāha ñātibyasanenapi phuṭṭhātiādi. Ñātīnaṃ vināso rājadaṇḍādikāraṇena hotīti āha rājadaṇḍaiccādi. Dhaññahiraññadāsidāsagomahiṃsādidhanāni bhogā nāma, tesampi rājadaṇḍādināva vināsoti āha ‘‘esa nayo dutiyapadepī’’ti. Na sabbaññubuddhotiādinā tīsu vatthūsu appasannāva sāsane abhabbāti saññāya attano bhabbataṃ pakāsentā na mayantiādimāhaṃsūti veditabbaṃ. ‘‘Aṭṭhatiṃsārammaṇesū’’ti pāḷiyaṃ anāgate ālokākāsakasiṇe vajjetvā vuttaṃ, tehi pana saddhiṃ cattālīsa honti. Vibhattā kusalā dhammāti ‘‘imasmiṃ ārammaṇe idaṃ hotī’’ti vibhāgaso dassitā saupacārajjhānā mahaggatakusalā dhammā. Gihipalibodhanti sahasokitādivasena gihīsu byāvaṭataṃ. Āvāsapalibodhanti senāsanesu navakammādivasena niccabyāvaṭataṃ. Duppariccāgānaṃ imesaṃ dvinnaṃ palibodhānaṃ vasena sabbepi palibodhā saṅgahitā evāti veditabbaṃ.
เยนาติ การเณนฯ อสํวาโสติ อิทํ ตสฺมิํ อตฺตภาเว เกนจิปิ ปริยาเยน ภิกฺขุ หุตฺวา ภิกฺขูหิ สทฺธิํ สํวาสํ นารหตีติ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อสํวาโส’’ติฯ ปญฺญตฺตํ สมูหเนยฺยาติ ‘‘โส อาคโต น ปพฺพาเชตโพฺพ’’ติ อวตฺวา ‘‘น อุปสมฺปาเทตโพฺพ’’ติ เอตฺตกเสฺสว วุตฺตตฺตา ปาราชิกสฺส สามเณรภูมิ อนุญฺญาตาติ วิญฺญายติ, เตนาห สามเณรภูมิยํ ปน ฐิโตติอาทิฯ ‘‘โย ปน ภิกฺขู’’ติ วุตฺตตฺตา (ปารา. ๓๙) ปจฺจกฺขาตสิโกฺข ยสฺมา ภิกฺขุ น โหติ, เมถุนเสวเน จ ปาราชิกํ นาปชฺชติ, ตสฺมาสฺส ‘‘อาคโต อุปสมฺปาเทตโพฺพ’’ติ อุปสมฺปทํ อนุชานโนฺต ปาราชิกํ น สมูหนติ นาม, เตนาห ‘‘ภิกฺขุภาเว ฐตฺวา อวิปนฺนสีลตายา’’ติฯ อุตฺตมตฺถํ อรหตฺตํ, นิพฺพานเมว วาฯ
Yenāti kāraṇena. Asaṃvāsoti idaṃ tasmiṃ attabhāve kenacipi pariyāyena bhikkhu hutvā bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsaṃ nārahatīti imamatthaṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘asaṃvāso’’ti. Paññattaṃ samūhaneyyāti ‘‘so āgato na pabbājetabbo’’ti avatvā ‘‘na upasampādetabbo’’ti ettakasseva vuttattā pārājikassa sāmaṇerabhūmi anuññātāti viññāyati, tenāha sāmaṇerabhūmiyaṃ pana ṭhitotiādi. ‘‘Yo pana bhikkhū’’ti vuttattā (pārā. 39) paccakkhātasikkho yasmā bhikkhu na hoti, methunasevane ca pārājikaṃ nāpajjati, tasmāssa ‘‘āgato upasampādetabbo’’ti upasampadaṃ anujānanto pārājikaṃ na samūhanati nāma, tenāha ‘‘bhikkhubhāve ṭhatvā avipannasīlatāyā’’ti. Uttamatthaṃ arahattaṃ, nibbānameva vā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๑. ปฐมปาราชิกํ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. ปฐมปาราชิกํ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / วชฺชิปุตฺตกวตฺถุวณฺณนา • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / วชฺชิปุตฺตกวตฺถุวณฺณนา • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
