Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā |
၅. ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ
5. Vajjiputtattheraapadānavaṇṇanā
သဟသ္သရံသီ ဘဂဝာတိအာဒိကံ အာယသ္မတော ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရသ္သ အပဒာနံ။ အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ဣတော စတုနဝုတိကပ္ပေ ဧကံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓံ ဘိက္ခာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ကဒလိဖလာနိ အဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိရာဇကုမာရော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဝဇ္ဇိရာဇပုတ္တတ္တာ ဝဇ္ဇိပုတ္တောတ္ဝေဝသ္သ သမညာ။ သော ဒဟရော ဟုတ္ဝာ ဟတ္ထိသိပ္ပာဒိသိက္ခနကာလေပိ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ နိသ္သရဏဇ္ဈာသယောဝ ဟုတ္ဝာ ဝိစရန္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ အပရဘာဂေ အစိရပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ ဓမ္မံ သင္ဂာယိတုံ သင္ကေတံ ကတ္ဝာ မဟာထေရေသု တတ္ထ တတ္ထ ဝိဟရန္တေသု ဧကဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ သေခံယေဝ သမာနံ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသ္ဝာ တသ္သ ဥပရိမဂ္ဂာဓိဂမာယ ဥသ္သာဟံ ဇနေန္တော –
Sahassaraṃsībhagavātiādikaṃ āyasmato vajjiputtattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito catunavutikappe ekaṃ paccekabuddhaṃ bhikkhāya gacchantaṃ disvā pasannamānaso kadaliphalāni adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājakumāro hutvā nibbatti, vajjirājaputtattā vajjiputtotvevassa samaññā. So daharo hutvā hatthisippādisikkhanakālepi hetusampannatāya nissaraṇajjhāsayova hutvā vicaranto satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ katvā nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Chaḷabhiñño pana hutvā aparabhāge aciraparinibbute satthari dhammaṃ saṅgāyituṃ saṅketaṃ katvā mahātheresu tattha tattha viharantesu ekadivasaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ sekhaṃyeva samānaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ disvā tassa uparimaggādhigamāya ussāhaṃ janento –
‘‘ရုက္ခမူလဂဟနံ ပသက္ကိယ၊ နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယ။
‘‘Rukkhamūlagahanaṃ pasakkiya, nibbānaṃ hadayasmiṃ opiya;
ဈာယ ဂောတမ မာ စ ပမာဒော၊ ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိသ္သတီ’’တိ။ (ထေရဂာ. ၁၁၉) – ဂာထံ အဘာသိ။
Jhāya gotama mā ca pamādo, kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti. (theragā. 119) – gāthaṃ abhāsi;
တတ္ထ ရုက္ခမူလဂဟနန္တိ ရုက္ခမူလဘူတံ ဂဟနံ, ဂဟနဉ္ဟိ အတ္ထိ, န ရုက္ခမူလံ, ရုက္ခမူလဉ္စ အတ္ထိ, န ဂဟနံ, တေသု ရုက္ခမူလဂ္ဂဟဏေန ဌာနသ္သ ဆာယာယ သမ္ပန္နတာယ ဝာတာတပပရိသ္သယာဘာဝံ ဒီပေတိ, ဂဟနဂ္ဂဟဏေန နိဝာတဘာဝေန ဝာတပရိသ္သယာဘာဝံ ဇနသမ္ဗာဓာဘာဝဉ္စ ဒသ္သေတိ, တဒုဘယေန စ ဘာဝနာယောဂ္ယတံ။ ပသက္ကိယာတိ ဥပဂန္တ္ဝာ။ နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယာတိ ‘‘ဧဝံ မယာ ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ နိဗ္ဗုတိံ ဟဒယေ ဌပေတ္ဝာ စိတ္တေ ကတ္ဝာ။ ဈာယာတိ တိလက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန ဈာယ, ဝိပသ္သနာဘာဝနာသဟိတံ မဂ္ဂဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဂောတမာတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂာရိကံ ဂောတ္တေနာလပတိ။ မာ စ ပမာဒောတိ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု မာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိ။ ဣဒာနိ ယာဒိသော ထေရသ္သ ပမာဒော, တံ ပဋိက္ခေပဝသေန ဒသ္သေန္တော ‘‘ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိသ္သတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဗိဠိဗိဠိကာတိ ဗိဠိဗိဠိကိရိယာ, ဗိဠိဗိဠိတိသဒ္ဒပဝတ္တိ ယထာ နိရတ္ထကာ, ဧဝံ ဗိဠိဗိဠိကာသဒိသာ ဇနပညတ္တိ။ ကိံ တေ ကရိသ္သတီတိ ကီဒိသံ အတ္ထံ တုယ္ဟံ သာဓေသ္သတိ, တသ္မာ ဇနပညတ္တိံ ပဟာယ သဒတ္ထပသုတော ဟောဟီတိ ဩဝာဒံ အဒာသိ။
Tattha rukkhamūlagahananti rukkhamūlabhūtaṃ gahanaṃ, gahanañhi atthi, na rukkhamūlaṃ, rukkhamūlañca atthi, na gahanaṃ, tesu rukkhamūlaggahaṇena ṭhānassa chāyāya sampannatāya vātātapaparissayābhāvaṃ dīpeti, gahanaggahaṇena nivātabhāvena vātaparissayābhāvaṃ janasambādhābhāvañca dasseti, tadubhayena ca bhāvanāyogyataṃ. Pasakkiyāti upagantvā. Nibbānaṃ hadayasmiṃ opiyāti ‘‘evaṃ mayā paṭipajjitvā nibbānaṃ adhigantabba’’nti nibbutiṃ hadaye ṭhapetvā citte katvā. Jhāyāti tilakkhaṇūpanijjhānena jhāya, vipassanābhāvanāsahitaṃ maggabhāvanaṃ bhāvehi. Gotamāti dhammabhaṇḍāgārikaṃ gottenālapati. Mā ca pamādoti adhikusalesu dhammesu mā pamādaṃ āpajji. Idāni yādiso therassa pamādo, taṃ paṭikkhepavasena dassento ‘‘kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti āha. Tattha biḷibiḷikāti biḷibiḷikiriyā, biḷibiḷitisaddapavatti yathā niratthakā, evaṃ biḷibiḷikāsadisā janapaññatti. Kiṃ te karissatīti kīdisaṃ atthaṃ tuyhaṃ sādhessati, tasmā janapaññattiṃ pahāya sadatthapasuto hohīti ovādaṃ adāsi.
တံ သုတ္ဝာ အညေဟိ ဝုတ္တေန ဝိသ္သဂန္ဓဝာယနဝစနေန သံဝေဂဇာတော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ စင္ကမေန ဝီတိနာမေန္တော ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ သေနာသနံ ပဝိသိတ္ဝာ မဉ္စကေ နိသိန္နမတ္တောဝ ‘‘ကိဉ္စိ သယာမီ’’တိ သီသံ ဗိမ္ဗောဟနမသမ္ပတ္တံ ပာဒံ ဘူမိတော ဥဂ္ဂတံ သရီရသ္သ အာကာသဂတက္ခဏေယေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။
Taṃ sutvā aññehi vuttena vissagandhavāyanavacanena saṃvegajāto bahudeva rattiṃ caṅkamena vītināmento vipassanaṃ ussukkāpetvā senāsanaṃ pavisitvā mañcake nisinnamattova ‘‘kiñci sayāmī’’ti sīsaṃ bimbohanamasampattaṃ pādaṃ bhūmito uggataṃ sarīrassa ākāsagatakkhaṇeyeva arahattaṃ pāpuṇi.
၄၉. ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရော အပရဘာဂေ သောမနသ္သဇာတော အတ္တနော ပုဗ္ဗစရိတာပဒာနံ ပကာသေန္တော သဟသ္သရံသီ ဘဂဝာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သဟသ္သရံသီတိ ဧတ္ထ ‘‘အနေကသတသဟသ္သရံသီ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ဂာထာဗန္ဓသုခတ္ထံ ‘‘သဟသ္သရံသီ’’တိ ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ သေသံ သုဝိညေယ္ယမေဝာတိ။
49. Vajjiputtatthero aparabhāge somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento sahassaraṃsī bhagavātiādimāha. Tattha sahassaraṃsīti ettha ‘‘anekasatasahassaraṃsī’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ ‘‘sahassaraṃsī’’ti vuttanti veditabbaṃ. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
Vajjiputtattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / အပဒာနပာဠိ • Apadānapāḷi / ၅. ဝဇ္ဇီပုတ္တတ္ထေရအပဒာနံ • 5. Vajjīputtattheraapadānaṃ