Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၉. ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    9. Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā

    ရုက္ခမူလဂဟနံ ပသက္ကိယာတိ အာယသ္မတော ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော ဣတော စတုနဝုတေ ကပ္ပေ ဧကံ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ ဘိက္ခာယ ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ကဒလိဖလာနိ အဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ဝေသာလိယံ လိစ္ဆဝိရာဇပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဝဇ္ဇိရာဇပုတ္တတ္တာ ဝဇ္ဇိပုတ္တောတ္ဝေဝ စသ္သ သမညာ အဟောသိ။ သော ဒဟရော ဟုတ္ဝာ ဟတ္ထိသိက္ခာဒိသိက္ခနကာလေပိ ဟေတုသမ္ပန္နတာယ နိသ္သရဏဇ္ဈာသယောဝ ဟုတ္ဝာ ဝိစရန္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနာကာလေ ဝိဟာရံ ဂန္တ္ဝာ ပရိသပရိယန္တေ နိသိန္နော ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော သတ္ထု သန္တိကေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရသ္သေဝ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၁.၅၇-၆၂) –

    Rukkhamūlagahanaṃpasakkiyāti āyasmato vajjiputtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito catunavute kappe ekaṃ paccekasambuddhaṃ bhikkhāya gacchantaṃ disvā pasannamānaso kadaliphalāni adāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde vesāliyaṃ licchavirājaputto hutvā nibbatti, vajjirājaputtattā vajjiputtotveva cassa samaññā ahosi. So daharo hutvā hatthisikkhādisikkhanakālepi hetusampannatāya nissaraṇajjhāsayova hutvā vicaranto satthu dhammadesanākāle vihāraṃ gantvā parisapariyante nisinno dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.57-62) –

    ‘‘သဟသ္သရံသီ ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ အပရာဇိတော။

    ‘‘Sahassaraṃsī bhagavā, sayambhū aparājito;

    ဝိဝေကာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာန၊ ဂောစရာယာဘိနိက္ခမိ။

    Vivekā vuṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.

    ‘‘ဖလဟတ္ထော အဟံ ဒိသ္ဝာ၊ ဥပဂစ္ဆိံ နရာသဘံ။

    ‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;

    ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ အဝဋံ အဒဒိံ ဖလံ။

    Pasannacitto sumano, avaṭaṃ adadiṃ phalaṃ.

    ‘‘စတုန္နဝုတိတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဖလံ အဒဒိံ တဒာ။

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒာနသ္သိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ အပရဘာဂေ အစိရပရိနိဗ္ဗုတေ သတ္ထရိ ဓမ္မံ သင္ဂာယိတုံ သင္ကေတံ ကတ္ဝာ မဟာထေရေသု တတ္ထ တတ္ထ ဝိဟရန္တေသု ဧကဒိဝသံ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ သေခံယေဝ သမာနံ မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တံ ဒိသ္ဝာ တသ္သ ဥပရိမဂ္ဂာဓိဂမာယ ဥသ္သာဟံ ဇနေန္တော –

    Chaḷabhiñño pana hutvā aparabhāge aciraparinibbute satthari dhammaṃ saṅgāyituṃ saṅketaṃ katvā mahātheresu tattha tattha viharantesu ekadivasaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ sekhaṃyeva samānaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ disvā tassa uparimaggādhigamāya ussāhaṃ janento –

    ၁၁၉.

    119.

    ‘‘ရုက္ခမူလဂဟနံ ပသက္ကိယ၊ နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယ။

    ‘‘Rukkhamūlagahanaṃ pasakkiya, nibbānaṃ hadayasmiṃ opiya;

    ဈာယ ဂောတမ မာ စ ပမာဒော၊ ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိသ္သတီ’’တိ။ –

    Jhāya gotama mā ca pamādo, kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti. –

    ဂာထံ အဘာသိ။

    Gāthaṃ abhāsi.

    တတ္ထ ရုက္ခမူလဂဟနန္တိ ရုက္ခမူလဘူတံ ဂဟနံ, ဂဟနဉ္ဟိ အတ္ထိ, န ရုက္ခမူလံ, ရုက္ခမူလဉ္စ အတ္ထိ, န ဂဟနံ, တေသု ရုက္ခမူလဂ္ဂဟဏေန ဌာနသ္သ ဆာယာသမ္ပန္နတာယ ဝာတာတပပရိသ္သယာဘာဝံ ဒသ္သေတိ။ ဂဟနဂ္ဂဟဏေန နိဝာတဘာဝေန ဝာတပရိသ္သယာဘာဝံ ဇနသမ္ဗာဓာဘာဝဉ္စ ဒသ္သေတိ, တဒုဘယေန စ ဘာဝနာယောဂ္ယတံ။ ပသက္ကိယာတိ ဥပဂန္တ္ဝာ။ နိဗ္ဗာနံ ဟဒယသ္မိံ ဩပိယာတိ ‘‘ဧဝံ မယာ ပဋိပဇ္ဇိတ္ဝာ နိဗ္ဗာနံ အဓိဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ နိဗ္ဗုတိံ ဟဒယေ ဌပေတ္ဝာ စိတ္တေ ကရိတ္ဝာ။ ဈာယာတိ လက္ခဏူပနိဇ္ဈာနေန ဈာယ, ဝိပသ္သနာဘာဝနာသဟိတံ မဂ္ဂဘာဝနံ ဘာဝေဟိ။ ဂောတမာတိ ဓမ္မဘဏ္ဍာဂာရိကံ ဂောတ္တေန အာလပတိ။ မာ စ ပမာဒောတိ အဓိကုသလေသု ဓမ္မေသု မာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိ။ ဣဒာနိ ယာဒိသော ထေရသ္သ ပမာဒော, တံ ပဋိက္ခေပဝသေန ဒသ္သေန္တော ‘‘ကိံ တေ ဗိဠိဗိဠိကာ ကရိသ္သတီ’’တိ အာဟ။ တတ္ထ ဗိဠိဗိဠိကာတိ ဝိဠိဝိဠိကိရိယာ, ဗိဠိဗိဠီတိ သဒ္ဒပဝတ္တိ ယထာ နိရတ္ထကာ, ဧဝံ ဗိဠိဗိဠိကာသဒိသာ ဇနပညတ္တိ ကိံ တေ ကရိသ္သတိ ကီဒိသံ အတ္ထံ တုယ္ဟံ သာဓေတိ, တသ္မာ ဇနပညတ္တိံ ပဟာယ သဒတ္ထပသုတော ဟောဟီတိ ဩဝာဒံ အဒာသိ။

    Tattha rukkhamūlagahananti rukkhamūlabhūtaṃ gahanaṃ, gahanañhi atthi, na rukkhamūlaṃ, rukkhamūlañca atthi, na gahanaṃ, tesu rukkhamūlaggahaṇena ṭhānassa chāyāsampannatāya vātātapaparissayābhāvaṃ dasseti. Gahanaggahaṇena nivātabhāvena vātaparissayābhāvaṃ janasambādhābhāvañca dasseti, tadubhayena ca bhāvanāyogyataṃ. Pasakkiyāti upagantvā. Nibbānaṃ hadayasmiṃ opiyāti ‘‘evaṃ mayā paṭipajjitvā nibbānaṃ adhigantabba’’nti nibbutiṃ hadaye ṭhapetvā citte karitvā. Jhāyāti lakkhaṇūpanijjhānena jhāya, vipassanābhāvanāsahitaṃ maggabhāvanaṃ bhāvehi. Gotamāti dhammabhaṇḍāgārikaṃ gottena ālapati. Mā ca pamādoti adhikusalesu dhammesu mā pamādaṃ āpajji. Idāni yādiso therassa pamādo, taṃ paṭikkhepavasena dassento ‘‘kiṃ te biḷibiḷikā karissatī’’ti āha. Tattha biḷibiḷikāti viḷiviḷikiriyā, biḷibiḷīti saddapavatti yathā niratthakā, evaṃ biḷibiḷikāsadisā janapaññatti kiṃ te karissati kīdisaṃ atthaṃ tuyhaṃ sādheti, tasmā janapaññattiṃ pahāya sadatthapasuto hohīti ovādaṃ adāsi.

    တံ သုတ္ဝာ အညေဟိ ဝုတ္တဝိသဂန္ဓဝာယနဝစနေန သံဝေဂဇာတော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ စင္ကမေန ဝီတိနာမေန္တော ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ သေနာသနံ ပဝိသိတ္ဝာ မဉ္စကေ နိပန္နမတ္တောဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။

    Taṃ sutvā aññehi vuttavisagandhavāyanavacanena saṃvegajāto bahudeva rattiṃ caṅkamena vītināmento vipassanaṃ ussukkāpetvā senāsanaṃ pavisitvā mañcake nipannamattova arahattaṃ pāpuṇi.

    ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၉. ဝဇ္ဇိပုတ္တတ္ထေရဂာထာ • 9. Vajjiputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact