Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੨. વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    2. Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā

    ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤੇ ਕਪ੍ਪੇ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ વਿਪਸ੍ਸਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਨਾਗਪੁਪ੍ਫਕੇਸਰੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਮਚ੍ਚਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਭਗવਤੋ વੇਸਾਲਿਗਮਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੇਸਾਲਿਯਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ વੇਸਾਲਿਯਂ ਉਸ੍ਸવੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਚ੍ਚਗੀਤવਾਦਿਤਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਉਸ੍ਸવਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ વਿવੇਕਂ વਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਭਿਰਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ –

    Ekakāmayaṃ araññeti āyasmato vajjiputtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso nāgapupphakesarehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde amaccakule nibbatti, vajjiputtotissa nāmaṃ ahosi. So bhagavato vesāligamane buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco kammaṭṭhānaṃ gahetvā vesāliyā avidūre aññatarasmiṃ vanasaṇḍe viharati. Tena ca samayena vesāliyaṃ ussavo ahosi. Tattha tattha naccagītavāditaṃ pavattati, mahājano haṭṭhatuṭṭho ussavasampattiṃ paccanubhoti, taṃ sutvā so bhikkhu ayoniso ummujjanto vivekaṃ vajjamāno kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā attano anabhiratiṃ pakāsento –

    ‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਾਮ, ਅਪવਿਦ੍ਧਂવ વਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ।

    ‘‘Ekakā mayaṃ araññe viharāma, apaviddhaṃva vanasmiṃ dārukaṃ;

    ਏਤਾਦਿਸਿਕਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਕੋ ਸੁ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਾਪਿਯੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਮਾਹ।

    Etādisikāya rattiyā, ko su nāma amhehi pāpiyo’’ti. – gāthamāha;

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ વਨਸਣ੍ਡੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ‘‘ਯਦਿਪਿ, ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ વਦਸਿ, વਿવੇਕਕਾਮਾ ਪਨ વਿਦ੍ਦਸੁਨੋ ਤਂ ਬਹੁ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ –

    Taṃ sutvā vanasaṇḍe adhivatthā devatā taṃ bhikkhuṃ anukampamānā ‘‘yadipi, tvaṃ bhikkhu, araññavāsaṃ hīḷento vadasi, vivekakāmā pana viddasuno taṃ bahu maññantiyevā’’ti imamatthaṃ dassentī –

    ‘‘ਏਕਕੋ ਤ੍વਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਸਿ, ਅਪવਿਦ੍ਧਂવ વਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ।

    ‘‘Ekako tvaṃ araññe viharasi, apaviddhaṃva vanasmiṃ dārukaṃ;

    ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਾ વਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Tassa te bahukā pihayanti, nerayikā viya saggagāmina’’nti. –

    ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ, ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ વਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕੇਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੀ ਸਂવੇਜੇਸਿ । ਏવਂ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਾਯ ਦੇવਤਾਯ ਸਂવੇਜਿਤੋ ਕਸਾਭਿਹਤੋ વਿਯ ਭਦ੍ਰੋ ਅਸ੍ਸਾਜਾਨੀਯੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾવੀਥਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੧.੬੨-੬੬) –

    Gāthaṃ vatvā, ‘‘kathañhi nāma tvaṃ, bhikkhu, niyyānike sammāsambuddhassa sāsane pabbajitvā aniyyānikaṃ vitakkaṃ vitakkessasī’’ti santajjentī saṃvejesi . Evaṃ so bhikkhu tāya devatāya saṃvejito kasābhihato viya bhadro assājānīyo vipassanāvīthiṃ otaritvā nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.11.62-66) –

    ‘‘ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਤਰਂਸਿਂવ ਭਾਣੁਮਂ।

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇaṃ sambuddhaṃ, sataraṃsiṃva bhāṇumaṃ;

    ਓਭਾਸੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸਾ ਸਬ੍ਬਾ, ਉਲ਼ੁਰਾਜਂવ ਪੂਰਿਤਂ॥

    Obhāsentaṃ disā sabbā, uḷurājaṃva pūritaṃ.

    ‘‘ਪੁਰਕ੍ਖਤਂ ਸਾવਕੇਹਿ, ਸਾਗਰੇਹੇવ ਮੇਦਨਿਂ।

    ‘‘Purakkhataṃ sāvakehi, sāgareheva medaniṃ;

    ਨਾਗਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਰੇਣੂਹਿ, વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਭਿਰੋਪਯਿਂ॥

    Nāgaṃ paggayha reṇūhi, vipassissābhiropayiṃ.

    ‘‘ਏਕਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਰੇਣੁਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ reṇumabhiropayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਪਣ੍ਣਤਾਲੀਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਰੇਣੁ ਨਾਮਾਸਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Paṇṇatālīsito kappe, reṇu nāmāsi khattiyo;

    ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਕੁਸੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਤਾਯ ਚ વੁਤ੍ਤਨਯਂ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ –

    Arahattaṃ pana patvā ‘‘ayaṃ me arahattappattiyā aṅkuso jāto’’ti attano devatāya ca vuttanayaṃ saṃkaḍḍhitvā –

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਾਮ, ਅਪવਿਦ੍ਧਂવ વਨਸ੍ਮਿਂ ਦਾਰੁਕਂ।

    ‘‘Ekakā mayaṃ araññe viharāma, apaviddhaṃva vanasmiṃ dārukaṃ;

    ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਨੇਰਯਿਕਾ વਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Tassa me bahukā pihayanti, nerayikā viya saggagāmina’’nti. –

    ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Gāthaṃ abhāsi.

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਨਪੇਕ੍ਖਭਾવੇਨ વਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਦਾਰੁਕ੍ਖਣ੍ਡਂ વਿਯ ਯਦਿਪਿ ਮਯਂ ਏਕਕਾ ਏਕਾਕਿਨੋ ਅਸਹਾਯਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਾਮ, ਏવਂ વਿਹਰਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਬਹੁਕਾ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਮਂ ਬਹੂ ਅਤ੍ਥਕਾਮਰੂਪਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਹੋ વਤਸ੍ਸ ਮਯਮ੍ਪਿ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਘਰਬਨ੍ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਕਿਂ? ਨੇਰਯਿਕਾ વਿਯ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨਂ, ਯਥਾ ਨਾਮ ਨੇਰਯਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾ ਸਗ੍ਗਗਾਮੀਨਂ ਸਗ੍ਗੂਪਗਾਮੀਨਂ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮਯਮ੍ਪਿ ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯ ਸਗ੍ਗਸੁਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭવੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਗਰੁਬਹੁવਚਨਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਕਾ ਮਯਂ વਿਹਰਾਮਾ’’ਤਿ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’ਤਿ ਏਕવਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋ ਕਤੋ। ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ’’, ‘‘ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ‘ਪਿਹਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਤਾਦਿਸੇ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਾਦਿਗੁਣੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਮੇਤਿ વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗੁਣੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Tassattho – anapekkhabhāvena vane chaḍḍitadārukkhaṇḍaṃ viya yadipi mayaṃ ekakā ekākino asahāyā imasmiṃ araññe viharāma, evaṃ viharato pana tassa me bahukā pihayanti maṃ bahū atthakāmarūpā kulaputtā abhipatthenti, ‘‘aho vatassa mayampi vajjiputtatthero viya gharabandhanaṃ pahāya araññe vihareyyāmā’’ti. Yathā kiṃ? Nerayikā viya saggagāminaṃ, yathā nāma nerayikā attano pāpakammena niraye nibbattasattā saggagāmīnaṃ saggūpagāmīnaṃ pihayanti – ‘‘aho vata mayampi nirayadukkhaṃ pahāya saggasukhaṃ paccanubhaveyyāmā’’ti evaṃsampadamidanti attho. Ettha ca attani garubahuvacanappayogassa icchitabbattā ‘‘ekakā mayaṃ viharāmā’’ti puna tassa atthassa ekattaṃ sandhāya ‘‘tassa me’’ti ekavacanappayogo kato. ‘‘Tassa me’’, ‘‘saggagāmina’’nti ca ubhayampi ‘pihayantī’ti padaṃ apekkhitvā upayogatthe sampadānaniddeso daṭṭhabbo. Taṃ abhipatthentīti ca tādise araññavāsādiguṇe abhipatthentā nāma hontīti katvā vuttaṃ. Tassa meti vā tassa mama santike guṇeti adhippāyo.

    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vajjiputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੨. વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 2. Vajjiputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact