Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੮. વਜ੍ਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    8. Vajjitattheragāthāvaṇṇanā

    ਸਂਸਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਜ੍ਜਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿਮੇ ਕਪ੍ਪੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ વਨਚਰਕੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਉਪਸਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਪਬ੍ਬਤਗੁਹਾਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਚਮ੍ਪਕਪੁਪ੍ਫੇਨ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਇਬ੍ਭਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਾਤੁਗਾਮਹਤ੍ਥਂ ਗਤੋ ਰੋਦਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਕਿਰ ਚવਿਤ੍વਾ ਇਧਾਗਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਸਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸਮ੍ਫਸ੍ਸવਜ੍ਜਨਤੋ વਜ੍ਜਿਤੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਦਹੇવ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੭.੨੭-੩੦) –

    Saṃsaraṃdīghamaddhānanti āyasmato vajjitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito pañcasaṭṭhime kappe ekasmiṃ paccantagāme nibbattitvā viññutaṃ patto vanacarako hutvā vicaranto ekadivasaṃ upasantaṃ nāma paccekabuddhaṃ pabbataguhāyaṃ viharantaṃ addasa. So tassa upasamaṃ disvā pasannamānaso campakapupphena pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ibbhakule nibbatto jātadivasato paṭṭhāya mātugāmahatthaṃ gato rodati. Brahmalokato kira cavitvā idhāgato yasmā mātugāmasamphassaṃ na sahati, tasmā mātugāmasamphassavajjanato vajjitotveva nāmaṃ jātaṃ. So vayappatto satthu yamakapāṭihāriyaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā tadaheva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.37.27-30) –

    ‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, વਸਤੀ ਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਰੇ।

    ‘‘Upasanto ca sambuddho, vasatī pabbatantare;

    ਏਕਚਮ੍ਪਕਮਾਦਾਯ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਂ॥

    Ekacampakamādāya, upagacchiṃ naruttamaṃ.

    ‘‘ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਨਿਮੁਤ੍ਤਮਂ।

    ‘‘Pasannacitto sumano, paccekamunimuttamaṃ;

    ਉਭੋ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਪੂਜਯਿਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ॥

    Ubho hatthehi paggayha, pūjayiṃ aparājitaṃ.

    ‘‘ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।

    ‘‘Pañcasaṭṭhimhito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸਂવੇਗੇਨ –

    Chaḷabhiñño pana hutvā attano pubbenivāsaṃ anussaritvā dhammasaṃvegena –

    ੨੧੫.

    215.

    ‘‘ਸਂਸਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਗਤੀਸੁ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਸਂ।

    ‘‘Saṃsaraṃ dīghamaddhānaṃ, gatīsu parivattisaṃ;

    ਅਪਸ੍ਸਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ॥

    Apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano.

    ੨੧੬.

    216.

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਂਸਾਰਾ વਿਨਲ਼ੀਕਤਾ।

    ‘‘Tassa me appamattassa, saṃsārā vinaḷīkatā;

    ਸਬ੍ਬਾ ਗਤੀ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ॥ – ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Sabbā gatī samucchinnā, natthi dāni punabbhavo’’ti. – dve gāthā abhāsi;

    ਤਤ੍ਥ ਸਂਸਰਨ੍ਤਿ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭવੇ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਨ੍ਧਾવਨ੍ਤੋ। ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਚਿਰਕਾਲਂ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਅਪਰਿਮਾਣਕਾਲਂ। ਗਤੀਸੂਤਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ વਸੇਨ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ। ਪਰਿવਤ੍ਤਿਸਨ੍ਤਿ ਘਟੀਯਨ੍ਤਂ વਿਯ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਚવਨੁਪਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਅਪਸ੍ਸਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਏવ ਅવਿਜ੍ਜਨ੍ਧਤਾਯ ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ ਪੁਥੂਨਂ ਜਨਨਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹੋਨ੍ਤੋ ਗਤੀਸੁ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਤੇਨੇવਾਹ ਭਗવਾ –

    Tattha saṃsaranti saṃsaranto, tasmiṃ tasmiṃ bhave ādānanikkhepavasena aparāparaṃ sandhāvanto. Dīghamaddhānanti cirakālaṃ anādimati saṃsāre aparimāṇakālaṃ. Gatīsūti sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ vasena sugatiduggatīsu. Parivattisanti ghaṭīyantaṃ viya paribbhamanto cavanupapajjanavasena aparāparaṃ parivattiṃ. Tassa pana parivattanassa kāraṇamāha ‘‘apassaṃ ariyasaccāni, andhabhūto puthujjano’’ti. Dukkhādīni cattāri ariyasaccāni ñāṇacakkhunā apassanto appaṭivijjhanto, tato eva avijjandhatāya andhabhūto puthūnaṃ jananādīhi kāraṇehi puthujjano honto gatīsu parivattisanti yojanā, tenevāha bhagavā –

    ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨਨੁਬੋਧਾ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਧਾ ਏવਮਿਦਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾવਿਤਂ ਸਂਸਰਿਤਂ ਮਮਞ੍ਚੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੮੭; ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੫; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੯੧; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੧੧੪)।

    ‘‘Catunnaṃ , bhikkhave, ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañcā’’ti (mahāva. 287; dī. ni. 2.155; saṃ. ni. 5.1091; netti. 114).

    ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਸਂਸਾਰਾ વਿਨਲ਼ੀਕਤਾਤਿ ਸਂਸਰਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤੇਹੀਤਿ ‘‘ਸਂਸਾਰਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਗਤਨਲ਼ਾ ਨਿਮ੍ਮੂਲਾ ਕਤਾ। ਸਬ੍ਬਾ ਗਤੀ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਏવਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸવਟ੍ਟਾਨਂ વਿਨਲ਼ੀਕਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰਯਾਦਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਗਤਿਯੋ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વਿਦ੍ਧਂਸਿਤਾ, ਤਤੋ ਏવ ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ ਇਦਮੇવ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Tassa mayhaṃ vuttanayena pubbe puthujjanasseva sato idāni satthārā dinnanayena appamattassa appamādapaṭipattiyā samathavipassanābhāvanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhitassa. Saṃsārā vinaḷīkatāti saṃsaranti sattā etehīti ‘‘saṃsārā’’ti laddhanāmā kammakilesā aggamaggena samucchinnattā vigatanaḷā nimmūlā katā. Sabbā gatī samucchinnāti evaṃ kammakilesavaṭṭānaṃ vinaḷīkatattā nirayādikā sabbāpi gatiyo sammadeva ucchinnā viddhaṃsitā, tato eva natthi dāni āyatiṃ punabbhavoti idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.

    વਜ੍ਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vajjitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੮. વਜ੍ਜਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 8. Vajjitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact