Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౩౦౦] ౧౦. వకజాతకవణ్ణనా

    [300] 10. Vakajātakavaṇṇanā

    పరపాణరోధా జీవన్తోతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో పురాణసన్థతం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు వినయే (పారా॰ ౫౬౫ ఆదయో) విత్థారతో ఆగతమేవ. అయం పనేత్థ సఙ్ఖేపో – ఆయస్మా ఉపసేనో దువస్సికో ఏకవస్సికేన సద్ధివిహారికేన సద్ధిం సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా సత్థారా గరహితో వన్దిత్వా పక్కన్తో విపస్సనం పట్ఠపేత్వా అరహత్తప్పత్తో అప్పిచ్ఛతాదిగుణయుత్తో తేరస ధుతఙ్గాని సమాదాయ పరిసమ్పి తేరసధుతఙ్గధరం కత్వా భగవతి తేమాసం పటిసల్లీనే సపరిసో సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా పరిసం నిస్సాయ పఠమం గరహం లభిత్వా అధమ్మికాయ కతికాయ అననువత్తనే దుతియం సాధుకారం లభిత్వా ‘‘ఇతో పట్ఠాయ ధుతఙ్గధరా భిక్ఖూ యథాసుఖం ఉపసఙ్కమిత్వా మం పస్సన్తూ’’తి సత్థారా కతానుగ్గహో నిక్ఖమిత్వా భిక్ఖూనం తమత్థం ఆరోచేసి. తతో పభుతి భిక్ఖూ ధుతఙ్గధరా హుత్వా సత్థారం దస్సనాయ ఉపసఙ్కమిత్వా సత్థరి పటిసల్లానా వుట్ఠితే తత్థ తత్థ పంసుకూలాని ఛడ్డేత్వా అత్తనో పత్తచీవరానేవ గణ్హింసు. సత్థా సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి సద్ధిం సేనాసనచారికం చరన్తో తత్థ తత్థ పతితాని పంసుకూలాని దిస్వా పుచ్ఛిత్వా తమత్థం సుత్వా ‘‘భిక్ఖవే, ఇమేసం నామ భిక్ఖూనం ధుతఙ్గసమాదానం న చిరట్ఠితికం వకస్స ఉపోసథకమ్మసదిసం అహోసీ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Parapāṇarodhā jīvantoti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇasanthataṃ ārabbha kathesi. Vatthu vinaye (pārā. 565 ādayo) vitthārato āgatameva. Ayaṃ panettha saṅkhepo – āyasmā upaseno duvassiko ekavassikena saddhivihārikena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā satthārā garahito vanditvā pakkanto vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattappatto appicchatādiguṇayutto terasa dhutaṅgāni samādāya parisampi terasadhutaṅgadharaṃ katvā bhagavati temāsaṃ paṭisallīne sapariso satthāraṃ upasaṅkamitvā parisaṃ nissāya paṭhamaṃ garahaṃ labhitvā adhammikāya katikāya ananuvattane dutiyaṃ sādhukāraṃ labhitvā ‘‘ito paṭṭhāya dhutaṅgadharā bhikkhū yathāsukhaṃ upasaṅkamitvā maṃ passantū’’ti satthārā katānuggaho nikkhamitvā bhikkhūnaṃ tamatthaṃ ārocesi. Tato pabhuti bhikkhū dhutaṅgadharā hutvā satthāraṃ dassanāya upasaṅkamitvā satthari paṭisallānā vuṭṭhite tattha tattha paṃsukūlāni chaḍḍetvā attano pattacīvarāneva gaṇhiṃsu. Satthā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ senāsanacārikaṃ caranto tattha tattha patitāni paṃsukūlāni disvā pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘bhikkhave, imesaṃ nāma bhikkhūnaṃ dhutaṅgasamādānaṃ na ciraṭṭhitikaṃ vakassa uposathakammasadisaṃ ahosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సక్కో దేవరాజా అహోసి. అథేకో వకో గఙ్గాతీరే పాసాణపిట్ఠే వసతి, అథ గఙ్గాయ మహోదకం ఆగన్త్వా తం పాసాణం పరిక్ఖిపి. వకో అభిరుహిత్వా పాసాణపిట్ఠే నిపజ్జి, నేవస్స గోచరో అత్థి, న గోచరాయ గమనమగ్గో, ఉదకమ్పి వడ్ఢతేవ. సో చిన్తేసి – ‘‘మయ్హం నేవ గోచరో అత్థి, న గోచరాయ గమనమగ్గో, నిక్కమ్మస్స పన నిపజ్జనతో ఉపోసథకమ్మం వర’’న్తి మనసావ ఉపోసథం అధిట్ఠాయ సీలాని సమాదియిత్వా నిపజ్జి. తదా సక్కో దేవరాజా ఆవజ్జమానో తస్స తం దుబ్బలసమాదానం ఞత్వా ‘‘ఏతం వకం విహేఠేస్సామీ’’తి ఏళకరూపేన ఆగన్త్వా తస్స అవిదూరే ఠత్వా అత్తానం దస్సేసి. వకో తం దిస్వా ‘‘అఞ్ఞస్మిం దివసే ఉపోసథకమ్మం జానిస్సామీ’’తి ఉట్ఠాయ తం గణ్హితుం పక్ఖన్ది. ఏళకోపి ఇతో చితో చ పక్ఖన్దిత్వా అత్తానం గహేతుం నాదాసి. వకో తం గహేతుం అసక్కోన్తో నివత్తిత్వా ఆగమ్మ ‘‘ఉపోసథకమ్మం తావ మే న భిజ్జతీ’’తి తత్థేవ పున నిపజ్జి. సక్కో సక్కత్తభావేనేవ ఆకాసే ఠత్వా ‘‘తాదిసస్స దుబ్బలజ్ఝాసయస్స కిం ఉపోసథకమ్మేన, త్వం మమ సక్కభావం అజానన్తో ఏళకమంసం ఖాదితుకామో అహోసీ’’తి తం విహేఠేత్వా గరహిత్వా దేవలోకమేవ గతో.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakko devarājā ahosi. Atheko vako gaṅgātīre pāsāṇapiṭṭhe vasati, atha gaṅgāya mahodakaṃ āgantvā taṃ pāsāṇaṃ parikkhipi. Vako abhiruhitvā pāsāṇapiṭṭhe nipajji, nevassa gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, udakampi vaḍḍhateva. So cintesi – ‘‘mayhaṃ neva gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, nikkammassa pana nipajjanato uposathakammaṃ vara’’nti manasāva uposathaṃ adhiṭṭhāya sīlāni samādiyitvā nipajji. Tadā sakko devarājā āvajjamāno tassa taṃ dubbalasamādānaṃ ñatvā ‘‘etaṃ vakaṃ viheṭhessāmī’’ti eḷakarūpena āgantvā tassa avidūre ṭhatvā attānaṃ dassesi. Vako taṃ disvā ‘‘aññasmiṃ divase uposathakammaṃ jānissāmī’’ti uṭṭhāya taṃ gaṇhituṃ pakkhandi. Eḷakopi ito cito ca pakkhanditvā attānaṃ gahetuṃ nādāsi. Vako taṃ gahetuṃ asakkonto nivattitvā āgamma ‘‘uposathakammaṃ tāva me na bhijjatī’’ti tattheva puna nipajji. Sakko sakkattabhāveneva ākāse ṭhatvā ‘‘tādisassa dubbalajjhāsayassa kiṃ uposathakammena, tvaṃ mama sakkabhāvaṃ ajānanto eḷakamaṃsaṃ khāditukāmo ahosī’’ti taṃ viheṭhetvā garahitvā devalokameva gato.

    ౧౪౮.

    148.

    ‘‘పరపాణరోధా జీవన్తో, మంసలోహితభోజనో;

    ‘‘Parapāṇarodhā jīvanto, maṃsalohitabhojano;

    వకో వతం సమాదాయ, ఉపపజ్జి ఉపోసథం.

    Vako vataṃ samādāya, upapajji uposathaṃ.

    ౧౪౯.

    149.

    ‘‘తస్స సక్కో వతఞ్ఞాయ, అజరూపేనుపాగమి;

    ‘‘Tassa sakko vataññāya, ajarūpenupāgami;

    వీతతపో అజ్ఝప్పత్తో, భఞ్జి లోహితపో తపం.

    Vītatapo ajjhappatto, bhañji lohitapo tapaṃ.

    ౧౫౦.

    150.

    ‘‘ఏవమేవ ఇధేకచ్చే, సమాదానమ్హి దుబ్బలా;

    ‘‘Evameva idhekacce, samādānamhi dubbalā;

    లహుం కరోన్తి అత్తానం, వకోవ అజకారణా’’తి. –

    Lahuṃ karonti attānaṃ, vakova ajakāraṇā’’ti. –

    తిస్సోపి అభిసమ్బుద్ధగాథావ.

    Tissopi abhisambuddhagāthāva.

    తత్థ ఉపపజ్జి ఉపోసథన్తి ఉపోసథవాసం ఉపగతో. వతఞ్ఞాయాతి తస్స దుబ్బలవతం అఞ్ఞాయ. వీతతపో అజ్ఝప్పత్తోతి విగతతపో హుత్వా ఉపగతో, తం ఖాదితుం పక్ఖన్దీతి అత్థో. లోహితపోతి లోహితపాయీ. తపన్తి తం అత్తనో సమాదానతపం భిన్ది.

    Tattha upapajji uposathanti uposathavāsaṃ upagato. Vataññāyāti tassa dubbalavataṃ aññāya. Vītatapo ajjhappattoti vigatatapo hutvā upagato, taṃ khādituṃ pakkhandīti attho. Lohitapoti lohitapāyī. Tapanti taṃ attano samādānatapaṃ bhindi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా సక్కో అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sakko ahameva ahosi’’nti.

    వకజాతకవణ్ణనా దసమా.

    Vakajātakavaṇṇanā dasamā.

    కుమ్భవగ్గో పఞ్చమో.

    Kumbhavaggo pañcamo.

    తస్సుద్దానం –

    Tassuddānaṃ –

    వరకుమ్భ సుపత్త సిరివ్హయనో, సుచిసమ్మత బిన్దుసరో చుసభో;

    Varakumbha supatta sirivhayano, sucisammata bindusaro cusabho;

    సరితంపతి చణ్డి జరాకపినా, అథ మక్కటియా వకకేన దసాతి.

    Saritaṃpati caṇḍi jarākapinā, atha makkaṭiyā vakakena dasāti.

    అథ వగ్గుద్దానం –

    Atha vagguddānaṃ –

    సఙ్కప్పో పదుమో చేవ, ఉదపానేన తతియం;

    Saṅkappo padumo ceva, udapānena tatiyaṃ;

    అబ్భన్తరం ఘటభేదం, తికనిపాతమ్హిలఙ్కతన్తి.

    Abbhantaraṃ ghaṭabhedaṃ, tikanipātamhilaṅkatanti.

    తికనిపాతవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (దుతియో భాగో నిట్ఠితో.)

    (Dutiyo bhāgo niṭṭhito.)







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౦౦. వకజాతకం • 300. Vakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact