Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [300] 10. වකජාතකවණ්‌ණනා

    [300] 10. Vakajātakavaṇṇanā

    පරපාණරොධා ජීවන්‌තොති ඉදං සත්‌ථා ජෙතවනෙ විහරන්‌තො පුරාණසන්‌ථතං ආරබ්‌භ කථෙසි. වත්‌ථු විනයෙ (පාරා. 565 ආදයො) විත්‌ථාරතො ආගතමෙව. අයං පනෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො – ආයස්‌මා උපසෙනො දුවස්‌සිකො එකවස්‌සිකෙන සද්‌ධිවිහාරිකෙන සද්‌ධිං සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා සත්‌ථාරා ගරහිතො වන්‌දිත්‌වා පක්‌කන්‌තො විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා අරහත්‌තප්‌පත්‌තො අප්‌පිච්‌ඡතාදිගුණයුත්‌තො තෙරස ධුතඞ්‌ගානි සමාදාය පරිසම්‌පි තෙරසධුතඞ්‌ගධරං කත්‌වා භගවති තෙමාසං පටිසල්‌ලීනෙ සපරිසො සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පරිසං නිස්‌සාය පඨමං ගරහං ලභිත්‌වා අධම්‌මිකාය කතිකාය අනනුවත්‌තනෙ දුතියං සාධුකාරං ලභිත්‌වා ‘‘ඉතො පට්‌ඨාය ධුතඞ්‌ගධරා භික්‌ඛූ යථාසුඛං උපසඞ්‌කමිත්‌වා මං පස්‌සන්‌තූ’’ති සත්‌ථාරා කතානුග්‌ගහො නික්‌ඛමිත්‌වා භික්‌ඛූනං තමත්‌ථං ආරොචෙසි. තතො පභුති භික්‌ඛූ ධුතඞ්‌ගධරා හුත්‌වා සත්‌ථාරං දස්‌සනාය උපසඞ්‌කමිත්‌වා සත්‌ථරි පටිසල්‌ලානා වුට්‌ඨිතෙ තත්‌ථ තත්‌ථ පංසුකූලානි ඡඩ්‌ඩෙත්‌වා අත්‌තනො පත්‌තචීවරානෙව ගණ්‌හිංසු. සත්‌ථා සම්‌බහුලෙහි භික්‌ඛූහි සද්‌ධිං සෙනාසනචාරිකං චරන්‌තො තත්‌ථ තත්‌ථ පතිතානි පංසුකූලානි දිස්‌වා පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘භික්‌ඛවෙ, ඉමෙසං නාම භික්‌ඛූනං ධුතඞ්‌ගසමාදානං න චිරට්‌ඨිතිකං වකස්‌ස උපොසථකම්‌මසදිසං අහොසී’’ති වත්‌වා අතීතං ආහරි.

    Parapāṇarodhā jīvantoti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇasanthataṃ ārabbha kathesi. Vatthu vinaye (pārā. 565 ādayo) vitthārato āgatameva. Ayaṃ panettha saṅkhepo – āyasmā upaseno duvassiko ekavassikena saddhivihārikena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā satthārā garahito vanditvā pakkanto vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattappatto appicchatādiguṇayutto terasa dhutaṅgāni samādāya parisampi terasadhutaṅgadharaṃ katvā bhagavati temāsaṃ paṭisallīne sapariso satthāraṃ upasaṅkamitvā parisaṃ nissāya paṭhamaṃ garahaṃ labhitvā adhammikāya katikāya ananuvattane dutiyaṃ sādhukāraṃ labhitvā ‘‘ito paṭṭhāya dhutaṅgadharā bhikkhū yathāsukhaṃ upasaṅkamitvā maṃ passantū’’ti satthārā katānuggaho nikkhamitvā bhikkhūnaṃ tamatthaṃ ārocesi. Tato pabhuti bhikkhū dhutaṅgadharā hutvā satthāraṃ dassanāya upasaṅkamitvā satthari paṭisallānā vuṭṭhite tattha tattha paṃsukūlāni chaḍḍetvā attano pattacīvarāneva gaṇhiṃsu. Satthā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ senāsanacārikaṃ caranto tattha tattha patitāni paṃsukūlāni disvā pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘bhikkhave, imesaṃ nāma bhikkhūnaṃ dhutaṅgasamādānaṃ na ciraṭṭhitikaṃ vakassa uposathakammasadisaṃ ahosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ රජ්‌ජං කාරෙන්‌තෙ බොධිසත්‌තො සක්‌කො දෙවරාජා අහොසි. අථෙකො වකො ගඞ්‌ගාතීරෙ පාසාණපිට්‌ඨෙ වසති, අථ ගඞ්‌ගාය මහොදකං ආගන්‌ත්‌වා තං පාසාණං පරික්‌ඛිපි. වකො අභිරුහිත්‌වා පාසාණපිට්‌ඨෙ නිපජ්‌ජි, නෙවස්‌ස ගොචරො අත්‌ථි, න ගොචරාය ගමනමග්‌ගො, උදකම්‌පි වඩ්‌ඪතෙව. සො චින්‌තෙසි – ‘‘මය්‌හං නෙව ගොචරො අත්‌ථි, න ගොචරාය ගමනමග්‌ගො, නික්‌කම්‌මස්‌ස පන නිපජ්‌ජනතො උපොසථකම්‌මං වර’’න්‌ති මනසාව උපොසථං අධිට්‌ඨාය සීලානි සමාදියිත්‌වා නිපජ්‌ජි. තදා සක්‌කො දෙවරාජා ආවජ්‌ජමානො තස්‌ස තං දුබ්‌බලසමාදානං ඤත්‌වා ‘‘එතං වකං විහෙඨෙස්‌සාමී’’ති එළකරූපෙන ආගන්‌ත්‌වා තස්‌ස අවිදූරෙ ඨත්‌වා අත්‌තානං දස්‌සෙසි. වකො තං දිස්‌වා ‘‘අඤ්‌ඤස්‌මිං දිවසෙ උපොසථකම්‌මං ජානිස්‌සාමී’’ති උට්‌ඨාය තං ගණ්‌හිතුං පක්‌ඛන්‌දි. එළකොපි ඉතො චිතො ච පක්‌ඛන්‌දිත්‌වා අත්‌තානං ගහෙතුං නාදාසි. වකො තං ගහෙතුං අසක්‌කොන්‌තො නිවත්‌තිත්‌වා ආගම්‌ම ‘‘උපොසථකම්‌මං තාව මෙ න භිජ්‌ජතී’’ති තත්‌ථෙව පුන නිපජ්‌ජි. සක්‌කො සක්‌කත්‌තභාවෙනෙව ආකාසෙ ඨත්‌වා ‘‘තාදිසස්‌ස දුබ්‌බලජ්‌ඣාසයස්‌ස කිං උපොසථකම්‌මෙන, ත්‌වං මම සක්‌කභාවං අජානන්‌තො එළකමංසං ඛාදිතුකාමො අහොසී’’ති තං විහෙඨෙත්‌වා ගරහිත්‌වා දෙවලොකමෙව ගතො.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakko devarājā ahosi. Atheko vako gaṅgātīre pāsāṇapiṭṭhe vasati, atha gaṅgāya mahodakaṃ āgantvā taṃ pāsāṇaṃ parikkhipi. Vako abhiruhitvā pāsāṇapiṭṭhe nipajji, nevassa gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, udakampi vaḍḍhateva. So cintesi – ‘‘mayhaṃ neva gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, nikkammassa pana nipajjanato uposathakammaṃ vara’’nti manasāva uposathaṃ adhiṭṭhāya sīlāni samādiyitvā nipajji. Tadā sakko devarājā āvajjamāno tassa taṃ dubbalasamādānaṃ ñatvā ‘‘etaṃ vakaṃ viheṭhessāmī’’ti eḷakarūpena āgantvā tassa avidūre ṭhatvā attānaṃ dassesi. Vako taṃ disvā ‘‘aññasmiṃ divase uposathakammaṃ jānissāmī’’ti uṭṭhāya taṃ gaṇhituṃ pakkhandi. Eḷakopi ito cito ca pakkhanditvā attānaṃ gahetuṃ nādāsi. Vako taṃ gahetuṃ asakkonto nivattitvā āgamma ‘‘uposathakammaṃ tāva me na bhijjatī’’ti tattheva puna nipajji. Sakko sakkattabhāveneva ākāse ṭhatvā ‘‘tādisassa dubbalajjhāsayassa kiṃ uposathakammena, tvaṃ mama sakkabhāvaṃ ajānanto eḷakamaṃsaṃ khāditukāmo ahosī’’ti taṃ viheṭhetvā garahitvā devalokameva gato.

    148.

    148.

    ‘‘පරපාණරොධා ජීවන්‌තො, මංසලොහිතභොජනො;

    ‘‘Parapāṇarodhā jīvanto, maṃsalohitabhojano;

    වකො වතං සමාදාය, උපපජ්‌ජි උපොසථං.

    Vako vataṃ samādāya, upapajji uposathaṃ.

    149.

    149.

    ‘‘තස්‌ස සක්‌කො වතඤ්‌ඤාය, අජරූපෙනුපාගමි;

    ‘‘Tassa sakko vataññāya, ajarūpenupāgami;

    වීතතපො අජ්‌ඣප්‌පත්‌තො, භඤ්‌ජි ලොහිතපො තපං.

    Vītatapo ajjhappatto, bhañji lohitapo tapaṃ.

    150.

    150.

    ‘‘එවමෙව ඉධෙකච්‌චෙ, සමාදානම්‌හි දුබ්‌බලා;

    ‘‘Evameva idhekacce, samādānamhi dubbalā;

    ලහුං කරොන්‌ති අත්‌තානං, වකොව අජකාරණා’’ති. –

    Lahuṃ karonti attānaṃ, vakova ajakāraṇā’’ti. –

    තිස්‌සොපි අභිසම්‌බුද්‌ධගාථාව.

    Tissopi abhisambuddhagāthāva.

    තත්‌ථ උපපජ්‌ජි උපොසථන්‌ති උපොසථවාසං උපගතො. වතඤ්‌ඤායාති තස්‌ස දුබ්‌බලවතං අඤ්‌ඤාය. වීතතපො අජ්‌ඣප්‌පත්‌තොති විගතතපො හුත්‌වා උපගතො, තං ඛාදිතුං පක්‌ඛන්‌දීති අත්‌ථො. ලොහිතපොති ලොහිතපායී. තපන්‌ති තං අත්‌තනො සමාදානතපං භින්‌දි.

    Tattha upapajji uposathanti uposathavāsaṃ upagato. Vataññāyāti tassa dubbalavataṃ aññāya. Vītatapo ajjhappattoti vigatatapo hutvā upagato, taṃ khādituṃ pakkhandīti attho. Lohitapoti lohitapāyī. Tapanti taṃ attano samādānatapaṃ bhindi.

    සත්‌ථා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි – ‘‘තදා සක්‌කො අහමෙව අහොසි’’න්‌ති.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sakko ahameva ahosi’’nti.

    වකජාතකවණ්‌ණනා දසමා.

    Vakajātakavaṇṇanā dasamā.

    කුම්‌භවග්‌ගො පඤ්‌චමො.

    Kumbhavaggo pañcamo.

    තස්‌සුද්‌දානං –

    Tassuddānaṃ –

    වරකුම්‌භ සුපත්‌ත සිරිව්‌හයනො, සුචිසම්‌මත බින්‌දුසරො චුසභො;

    Varakumbha supatta sirivhayano, sucisammata bindusaro cusabho;

    සරිතංපති චණ්‌ඩි ජරාකපිනා, අථ මක්‌කටියා වකකෙන දසාති.

    Saritaṃpati caṇḍi jarākapinā, atha makkaṭiyā vakakena dasāti.

    අථ වග්‌ගුද්‌දානං –

    Atha vagguddānaṃ –

    සඞ්‌කප්‌පො පදුමො චෙව, උදපානෙන තතියං;

    Saṅkappo padumo ceva, udapānena tatiyaṃ;

    අබ්‌භන්‌තරං ඝටභෙදං, තිකනිපාතම්‌හිලඞ්‌කතන්‌ති.

    Abbhantaraṃ ghaṭabhedaṃ, tikanipātamhilaṅkatanti.

    තිකනිපාතවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.

    (දුතියො භාගො නිට්‌ඨිතො.)

    (Dutiyo bhāgo niṭṭhito.)







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 300. වකජාතකං • 300. Vakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact