Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൦൦] ൧൦. വകജാതകവണ്ണനാ
[300] 10. Vakajātakavaṇṇanā
പരപാണരോധാ ജീവന്തോതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ പുരാണസന്ഥതം ആരബ്ഭ കഥേസി. വത്ഥു വിനയേ (പാരാ॰ ൫൬൫ ആദയോ) വിത്ഥാരതോ ആഗതമേവ. അയം പനേത്ഥ സങ്ഖേപോ – ആയസ്മാ ഉപസേനോ ദുവസ്സികോ ഏകവസ്സികേന സദ്ധിവിഹാരികേന സദ്ധിം സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ സത്ഥാരാ ഗരഹിതോ വന്ദിത്വാ പക്കന്തോ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ അരഹത്തപ്പത്തോ അപ്പിച്ഛതാദിഗുണയുത്തോ തേരസ ധുതങ്ഗാനി സമാദായ പരിസമ്പി തേരസധുതങ്ഗധരം കത്വാ ഭഗവതി തേമാസം പടിസല്ലീനേ സപരിസോ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ പരിസം നിസ്സായ പഠമം ഗരഹം ലഭിത്വാ അധമ്മികായ കതികായ അനനുവത്തനേ ദുതിയം സാധുകാരം ലഭിത്വാ ‘‘ഇതോ പട്ഠായ ധുതങ്ഗധരാ ഭിക്ഖൂ യഥാസുഖം ഉപസങ്കമിത്വാ മം പസ്സന്തൂ’’തി സത്ഥാരാ കതാനുഗ്ഗഹോ നിക്ഖമിത്വാ ഭിക്ഖൂനം തമത്ഥം ആരോചേസി. തതോ പഭുതി ഭിക്ഖൂ ധുതങ്ഗധരാ ഹുത്വാ സത്ഥാരം ദസ്സനായ ഉപസങ്കമിത്വാ സത്ഥരി പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതേ തത്ഥ തത്ഥ പംസുകൂലാനി ഛഡ്ഡേത്വാ അത്തനോ പത്തചീവരാനേവ ഗണ്ഹിംസു. സത്ഥാ സമ്ബഹുലേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം സേനാസനചാരികം ചരന്തോ തത്ഥ തത്ഥ പതിതാനി പംസുകൂലാനി ദിസ്വാ പുച്ഛിത്വാ തമത്ഥം സുത്വാ ‘‘ഭിക്ഖവേ, ഇമേസം നാമ ഭിക്ഖൂനം ധുതങ്ഗസമാദാനം ന ചിരട്ഠിതികം വകസ്സ ഉപോസഥകമ്മസദിസം അഹോസീ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Parapāṇarodhā jīvantoti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇasanthataṃ ārabbha kathesi. Vatthu vinaye (pārā. 565 ādayo) vitthārato āgatameva. Ayaṃ panettha saṅkhepo – āyasmā upaseno duvassiko ekavassikena saddhivihārikena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā satthārā garahito vanditvā pakkanto vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattappatto appicchatādiguṇayutto terasa dhutaṅgāni samādāya parisampi terasadhutaṅgadharaṃ katvā bhagavati temāsaṃ paṭisallīne sapariso satthāraṃ upasaṅkamitvā parisaṃ nissāya paṭhamaṃ garahaṃ labhitvā adhammikāya katikāya ananuvattane dutiyaṃ sādhukāraṃ labhitvā ‘‘ito paṭṭhāya dhutaṅgadharā bhikkhū yathāsukhaṃ upasaṅkamitvā maṃ passantū’’ti satthārā katānuggaho nikkhamitvā bhikkhūnaṃ tamatthaṃ ārocesi. Tato pabhuti bhikkhū dhutaṅgadharā hutvā satthāraṃ dassanāya upasaṅkamitvā satthari paṭisallānā vuṭṭhite tattha tattha paṃsukūlāni chaḍḍetvā attano pattacīvarāneva gaṇhiṃsu. Satthā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ senāsanacārikaṃ caranto tattha tattha patitāni paṃsukūlāni disvā pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘bhikkhave, imesaṃ nāma bhikkhūnaṃ dhutaṅgasamādānaṃ na ciraṭṭhitikaṃ vakassa uposathakammasadisaṃ ahosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ സക്കോ ദേവരാജാ അഹോസി. അഥേകോ വകോ ഗങ്ഗാതീരേ പാസാണപിട്ഠേ വസതി, അഥ ഗങ്ഗായ മഹോദകം ആഗന്ത്വാ തം പാസാണം പരിക്ഖിപി. വകോ അഭിരുഹിത്വാ പാസാണപിട്ഠേ നിപജ്ജി, നേവസ്സ ഗോചരോ അത്ഥി, ന ഗോചരായ ഗമനമഗ്ഗോ, ഉദകമ്പി വഡ്ഢതേവ. സോ ചിന്തേസി – ‘‘മയ്ഹം നേവ ഗോചരോ അത്ഥി, ന ഗോചരായ ഗമനമഗ്ഗോ, നിക്കമ്മസ്സ പന നിപജ്ജനതോ ഉപോസഥകമ്മം വര’’ന്തി മനസാവ ഉപോസഥം അധിട്ഠായ സീലാനി സമാദിയിത്വാ നിപജ്ജി. തദാ സക്കോ ദേവരാജാ ആവജ്ജമാനോ തസ്സ തം ദുബ്ബലസമാദാനം ഞത്വാ ‘‘ഏതം വകം വിഹേഠേസ്സാമീ’’തി ഏളകരൂപേന ആഗന്ത്വാ തസ്സ അവിദൂരേ ഠത്വാ അത്താനം ദസ്സേസി. വകോ തം ദിസ്വാ ‘‘അഞ്ഞസ്മിം ദിവസേ ഉപോസഥകമ്മം ജാനിസ്സാമീ’’തി ഉട്ഠായ തം ഗണ്ഹിതും പക്ഖന്ദി. ഏളകോപി ഇതോ ചിതോ ച പക്ഖന്ദിത്വാ അത്താനം ഗഹേതും നാദാസി. വകോ തം ഗഹേതും അസക്കോന്തോ നിവത്തിത്വാ ആഗമ്മ ‘‘ഉപോസഥകമ്മം താവ മേ ന ഭിജ്ജതീ’’തി തത്ഥേവ പുന നിപജ്ജി. സക്കോ സക്കത്തഭാവേനേവ ആകാസേ ഠത്വാ ‘‘താദിസസ്സ ദുബ്ബലജ്ഝാസയസ്സ കിം ഉപോസഥകമ്മേന, ത്വം മമ സക്കഭാവം അജാനന്തോ ഏളകമംസം ഖാദിതുകാമോ അഹോസീ’’തി തം വിഹേഠേത്വാ ഗരഹിത്വാ ദേവലോകമേവ ഗതോ.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakko devarājā ahosi. Atheko vako gaṅgātīre pāsāṇapiṭṭhe vasati, atha gaṅgāya mahodakaṃ āgantvā taṃ pāsāṇaṃ parikkhipi. Vako abhiruhitvā pāsāṇapiṭṭhe nipajji, nevassa gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, udakampi vaḍḍhateva. So cintesi – ‘‘mayhaṃ neva gocaro atthi, na gocarāya gamanamaggo, nikkammassa pana nipajjanato uposathakammaṃ vara’’nti manasāva uposathaṃ adhiṭṭhāya sīlāni samādiyitvā nipajji. Tadā sakko devarājā āvajjamāno tassa taṃ dubbalasamādānaṃ ñatvā ‘‘etaṃ vakaṃ viheṭhessāmī’’ti eḷakarūpena āgantvā tassa avidūre ṭhatvā attānaṃ dassesi. Vako taṃ disvā ‘‘aññasmiṃ divase uposathakammaṃ jānissāmī’’ti uṭṭhāya taṃ gaṇhituṃ pakkhandi. Eḷakopi ito cito ca pakkhanditvā attānaṃ gahetuṃ nādāsi. Vako taṃ gahetuṃ asakkonto nivattitvā āgamma ‘‘uposathakammaṃ tāva me na bhijjatī’’ti tattheva puna nipajji. Sakko sakkattabhāveneva ākāse ṭhatvā ‘‘tādisassa dubbalajjhāsayassa kiṃ uposathakammena, tvaṃ mama sakkabhāvaṃ ajānanto eḷakamaṃsaṃ khāditukāmo ahosī’’ti taṃ viheṭhetvā garahitvā devalokameva gato.
൧൪൮.
148.
‘‘പരപാണരോധാ ജീവന്തോ, മംസലോഹിതഭോജനോ;
‘‘Parapāṇarodhā jīvanto, maṃsalohitabhojano;
വകോ വതം സമാദായ, ഉപപജ്ജി ഉപോസഥം.
Vako vataṃ samādāya, upapajji uposathaṃ.
൧൪൯.
149.
‘‘തസ്സ സക്കോ വതഞ്ഞായ, അജരൂപേനുപാഗമി;
‘‘Tassa sakko vataññāya, ajarūpenupāgami;
വീതതപോ അജ്ഝപ്പത്തോ, ഭഞ്ജി ലോഹിതപോ തപം.
Vītatapo ajjhappatto, bhañji lohitapo tapaṃ.
൧൫൦.
150.
‘‘ഏവമേവ ഇധേകച്ചേ, സമാദാനമ്ഹി ദുബ്ബലാ;
‘‘Evameva idhekacce, samādānamhi dubbalā;
ലഹും കരോന്തി അത്താനം, വകോവ അജകാരണാ’’തി. –
Lahuṃ karonti attānaṃ, vakova ajakāraṇā’’ti. –
തിസ്സോപി അഭിസമ്ബുദ്ധഗാഥാവ.
Tissopi abhisambuddhagāthāva.
തത്ഥ ഉപപജ്ജി ഉപോസഥന്തി ഉപോസഥവാസം ഉപഗതോ. വതഞ്ഞായാതി തസ്സ ദുബ്ബലവതം അഞ്ഞായ. വീതതപോ അജ്ഝപ്പത്തോതി വിഗതതപോ ഹുത്വാ ഉപഗതോ, തം ഖാദിതും പക്ഖന്ദീതി അത്ഥോ. ലോഹിതപോതി ലോഹിതപായീ. തപന്തി തം അത്തനോ സമാദാനതപം ഭിന്ദി.
Tattha upapajji uposathanti uposathavāsaṃ upagato. Vataññāyāti tassa dubbalavataṃ aññāya. Vītatapo ajjhappattoti vigatatapo hutvā upagato, taṃ khādituṃ pakkhandīti attho. Lohitapoti lohitapāyī. Tapanti taṃ attano samādānatapaṃ bhindi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ സക്കോ അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sakko ahameva ahosi’’nti.
വകജാതകവണ്ണനാ ദസമാ.
Vakajātakavaṇṇanā dasamā.
കുമ്ഭവഗ്ഗോ പഞ്ചമോ.
Kumbhavaggo pañcamo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
വരകുമ്ഭ സുപത്ത സിരിവ്ഹയനോ, സുചിസമ്മത ബിന്ദുസരോ ചുസഭോ;
Varakumbha supatta sirivhayano, sucisammata bindusaro cusabho;
സരിതംപതി ചണ്ഡി ജരാകപിനാ, അഥ മക്കടിയാ വകകേന ദസാതി.
Saritaṃpati caṇḍi jarākapinā, atha makkaṭiyā vakakena dasāti.
അഥ വഗ്ഗുദ്ദാനം –
Atha vagguddānaṃ –
സങ്കപ്പോ പദുമോ ചേവ, ഉദപാനേന തതിയം;
Saṅkappo padumo ceva, udapānena tatiyaṃ;
അബ്ഭന്തരം ഘടഭേദം, തികനിപാതമ്ഹിലങ്കതന്തി.
Abbhantaraṃ ghaṭabhedaṃ, tikanipātamhilaṅkatanti.
തികനിപാതവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
(ദുതിയോ ഭാഗോ നിട്ഠിതോ.)
(Dutiyo bhāgo niṭṭhito.)
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൦൦. വകജാതകം • 300. Vakajātakaṃ