| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
5. වක්‌කලිසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Vakkalisuttavaṇṇanā
87. පඤ්‌චමෙ කුම්‌භකාරනිවෙසනෙති කුම්‌භකාරසාලායං. ථෙරො කිර වුත්‌ථවස්‌සො පවාරෙත්‌වා භගවන්‌තං දස්‌සනාය ආගච්‌ඡති. තස්‌ස නගරමජ්‌ඣෙ මහාආබාධො උප්‌පජ්‌ජි, පාදා න වහන්‌ති. අථ නං මඤ්‌චකසිවිකාය කුම්‌භකාරසාලං ආහරිංසු. සා ච සාලා තෙසං කම්‌මසාලා, න නිවෙසනසාලා. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘කුම්‌භකාරනිවෙසනෙ විහරතී’’ති. බාළ්‌හගිලානොති අධිමත්‌තගිලානො. සමධොසීති සමන්‌තතො අධොසි, චලනාකාරෙන අපචිතිං දස්‌සෙසි. වත්‌තං කිරෙතං බාළ්‌හගිලානෙනපි බුඩ්‌ඪතරං දිස්‌වා උට්‌ඨානාකාරෙන අපචිති දස්‌සෙතබ්‌බා. තෙන පන ‘‘මා චලි මා චලී’’ති වත්‌තබ්‌බො. සන්‌තිමානි ආසනානීති බුද්‌ධකාලස්‌මිඤ්‌හි එකස්‌සපි භික්‌ඛුනො වසනට්‌ඨානෙ ‘‘සචෙ සත්‌ථා ආගච්‌ඡිස්‌සති, ඉධ නිසීදිස්‌සතී’’ති ආසනං පඤ්‌ඤත්‌තමෙව හොති අන්‌තමසො ඵලකමත්‌තම්‌පි පණ්‌ණසන්‌ථාරමත්‌තම්‌පි. ඛමනීයං යාපනීයන්‌ති කච්‌චි දුක්‌ඛං ඛමිතුං ඉරියාපථං වා යාපෙතුං සක්‌කාති පුච්‌ඡති. පටික්‌කමන්‌තීති නිවත්‌තන්‌ති. අභික්‌කමන්‌තීති අධිගච්‌ඡන්‌ති . පටික්‌කමොසානන්‌ති පටික්‌කමො එතාසං. සීලතො න උපවදතීති සීලං ආරබ්‌භ සීලභාවෙන න උපවදති. චිරපටිකාහන්‌ති චිරපටිකො අහං, චිරතො පට්‌ඨාය අහන්‌ති අත්‌ථො. පූතිකායෙනාති අත්‌තනො සුවණ්‌ණවණ්‌ණම්‌පි කායං භගවා ධුවපග්‌ඝරණට්‌ඨෙන එවමාහ. යො ඛො, වක්‌කලි, ධම්‌මන්‌ති ඉධ භගවා ‘‘ධම්‌මකායො ඛො, මහාරාජ, තථාගතො’’ති වුත්‌තං ධම්‌මකායතං දස්‌සෙති. නවවිධො හි ලොකුත්‌තරධම්‌මො තථාගතස්‌ස කායො නාම.
87. Pañcame kumbhakāranivesaneti kumbhakārasālāyaṃ. Thero kira vutthavasso pavāretvā bhagavantaṃ dassanāya āgacchati. Tassa nagaramajjhe mahāābādho uppajji, pādā na vahanti. Atha naṃ mañcakasivikāya kumbhakārasālaṃ āhariṃsu. Sā ca sālā tesaṃ kammasālā, na nivesanasālā. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘kumbhakāranivesane viharatī’’ti. Bāḷhagilānoti adhimattagilāno. Samadhosīti samantato adhosi, calanākārena apacitiṃ dassesi. Vattaṃ kiretaṃ bāḷhagilānenapi buḍḍhataraṃ disvā uṭṭhānākārena apaciti dassetabbā. Tena pana ‘‘mā cali mā calī’’ti vattabbo. Santimāni āsanānīti buddhakālasmiñhi ekassapi bhikkhuno vasanaṭṭhāne ‘‘sace satthā āgacchissati, idha nisīdissatī’’ti āsanaṃ paññattameva hoti antamaso phalakamattampi paṇṇasanthāramattampi. Khamanīyaṃ yāpanīyanti kacci dukkhaṃ khamituṃ iriyāpathaṃ vā yāpetuṃ sakkāti pucchati. Paṭikkamantīti nivattanti. Abhikkamantīti adhigacchanti . Paṭikkamosānanti paṭikkamo etāsaṃ. Sīlato na upavadatīti sīlaṃ ārabbha sīlabhāvena na upavadati. Cirapaṭikāhanti cirapaṭiko ahaṃ, cirato paṭṭhāya ahanti attho. Pūtikāyenāti attano suvaṇṇavaṇṇampi kāyaṃ bhagavā dhuvapaggharaṇaṭṭhena evamāha. Yo kho, vakkali, dhammanti idha bhagavā ‘‘dhammakāyo kho, mahārāja, tathāgato’’ti vuttaṃ dhammakāyataṃ dasseti. Navavidho hi lokuttaradhammo tathāgatassa kāyo nāma.
ඉදානි ථෙරස්‌ස තිපරිවට්‌ටධම්‌මදෙසනං ආරභන්‌තො තං කිං මඤ්‌ඤසීතිආදිමාහ. කාළසිලාති කාළසිලාවිහාරො. විමොක්‌ඛායාති මග්‌ගවිමොක්‌ඛත්‌ථාය. සුවිමුත්‌තො විමුච්‌චිස්‌සතීති අරහත්‌තඵලවිමුත්‌තියා විමුත්‌තො හුත්‌වා විමුච්‌චිස්‌සති. තා කිර දෙවතා ‘‘යෙන නීහාරෙන ඉමිනා විපස්‌සනා ආරද්‌ධා, අනන්‌තරායෙන අරහත්‌තං පාපුණිස්‌සතී’’ති ඤත්‌වා එවමාහංසු. අපාපකන්‌ති අලාමකං. සත්‌ථං ආහරෙසීති ථෙරො කිර අධිමානිකො අහොසි. සො සමාධිවිපස්‌සනාහි වික්‌ඛම්‌භිතානං කිලෙසානං සමුදාචාරං අපස්‌සන්‌තො ‘‘ඛීණාසවොම්‌හී’’ති සඤ්‌ඤී හුත්‌වා ‘‘කිං මෙ ඉමිනා දුක්‌ඛෙන ජීවිතෙන? සත්‌ථං ආහරිත්‌වා මරිස්‌සාමී’’ති තිඛිණෙන සත්‌ථෙන කණ්‌ඨනාළං ඡින්‌දි. අථස්‌ස දුක්‌ඛා වෙදනා උප්‌පජ්‌ජි. සො තස්‌මිං ඛණෙ අත්‌තනො පුථුජ්‌ජනභාවං ඤත්‌වා අවිස්‌සට්‌ඨකම්‌මට්‌ඨානත්‌තා සීඝං මූලකම්‌මට්‌ඨානං ආදාය සම්‌මසන්‌තො අරහත්‌තං පාපුණිත්‌වාව කාලමකාසි. පච්‌චවෙක්‌ඛණා පනස්‌ස ච කථං අහොසීති? ඛීණාසවස්‌ස එකූනවීසති පච්‌චවෙක්‌ඛණා න සබ්‌බාව අවස්‌සං ලද්‌ධබ්‌බා, තිඛිණෙනාපි පන අසිනා සීසෙ ඡිජ්‌ජන්‌තෙ එකං ද්‌වෙ ඤාණානි අවස්‌සං උප්‌පජ්‌ජන්‌ති.
Idāni therassa tiparivaṭṭadhammadesanaṃ ārabhanto taṃ kiṃ maññasītiādimāha. Kāḷasilāti kāḷasilāvihāro. Vimokkhāyāti maggavimokkhatthāya. Suvimutto vimuccissatīti arahattaphalavimuttiyā vimutto hutvā vimuccissati. Tā kira devatā ‘‘yena nīhārena iminā vipassanā āraddhā, anantarāyena arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti ñatvā evamāhaṃsu. Apāpakanti alāmakaṃ. Satthaṃ āharesīti thero kira adhimāniko ahosi. So samādhivipassanāhi vikkhambhitānaṃ kilesānaṃ samudācāraṃ apassanto ‘‘khīṇāsavomhī’’ti saññī hutvā ‘‘kiṃ me iminā dukkhena jīvitena? Satthaṃ āharitvā marissāmī’’ti tikhiṇena satthena kaṇṭhanāḷaṃ chindi. Athassa dukkhā vedanā uppajji. So tasmiṃ khaṇe attano puthujjanabhāvaṃ ñatvā avissaṭṭhakammaṭṭhānattā sīghaṃ mūlakammaṭṭhānaṃ ādāya sammasanto arahattaṃ pāpuṇitvāva kālamakāsi. Paccavekkhaṇā panassa ca kathaṃ ahosīti? Khīṇāsavassa ekūnavīsati paccavekkhaṇā na sabbāva avassaṃ laddhabbā, tikhiṇenāpi pana asinā sīse chijjante ekaṃ dve ñāṇāni avassaṃ uppajjanti.
විවත්‌තක්‌ඛන්‌ධන්‌ති පරිවත්‌තක්‌ඛන්‌ධං. සෙමානන්‌ති සයමානං. ථෙරො කිර උත්‌තානකො නිපන්‌නො සත්‌ථං ආහරි. තස්‌ස සරීරං යථාඨිතමෙව අහොසි. සීසං පන දක්‌ඛිණපස්‌සෙන පරිවත්‌තිත්‌වා අට්‌ඨාසි. අරියසාවකා හි යෙභුය්‍යෙන දක්‌ඛිණපස්‌සෙනෙව කාලං කරොන්‌ති. තෙනස්‌ස සරීරං යථාඨිතංයෙව අහොසි. සීසං පන දක්‌ඛිණපස්‌සෙන පරිවත්‌තිත්‌වා ඨිතං. තං සන්‌ධාය විවත්‌තක්‌ඛන්‌ධො නාම ජාතොතිපි වදන්‌ති. ධූමායිතත්‌තන්‌ති ධූමායනභාවං . තිමිරායිතත්‌තන්‌ති තිමිරායනභාවං. ධූමවලාහකං විය තිමිරවලාහකං විය චාති අත්‌ථො. පඤ්‌චමං.
Vivattakkhandhanti parivattakkhandhaṃ. Semānanti sayamānaṃ. Thero kira uttānako nipanno satthaṃ āhari. Tassa sarīraṃ yathāṭhitameva ahosi. Sīsaṃ pana dakkhiṇapassena parivattitvā aṭṭhāsi. Ariyasāvakā hi yebhuyyena dakkhiṇapasseneva kālaṃ karonti. Tenassa sarīraṃ yathāṭhitaṃyeva ahosi. Sīsaṃ pana dakkhiṇapassena parivattitvā ṭhitaṃ. Taṃ sandhāya vivattakkhandho nāma jātotipi vadanti. Dhūmāyitattanti dhūmāyanabhāvaṃ . Timirāyitattanti timirāyanabhāvaṃ. Dhūmavalāhakaṃ viya timiravalāhakaṃ viya cāti attho. Pañcamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 5. වක්‌කලිසුත්‌තං • 5. Vakkalisuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. වක්‌කලිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Vakkalisuttavaṇṇanā
