| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
११. वलाहकसंयुत्तवण्णना
11. Valāhakasaṃyuttavaṇṇanā
५५०-६०६. लोकं वालेन्ता संवरन्ता छादेन्ता अहन्ति परियेसन्तीति वलाहा, देवपुत्ता। तेसं समूहो वलाहकदेवकायोति आह ‘‘वलाहककायिका’’तिआदि। सीतकरणवलाहकाति सीतहरणवलाहका। सेसपदेसूति उण्हवलाहकादिपदेसु। एसेव नयोति ‘‘उण्हकरणवलाहका’’तिआदिना अत्थो वेदितब्बो। चित्तट्ठपनन्ति ‘‘सीतं होतू’’ति एवं चित्तस्स उप्पादनं। वस्सानेति वस्सकाले। उतुसमुट्ठानमेवाति पाकतिकसीतमेवाति अत्थो। उण्हेपीति उण्हकाले। अब्भमण्डपोति मण्डपसदिसअब्भपटलवितानमाह। अब्भं उप्पज्जतीति तहं तहं पटलं उट्ठहति। अब्भेयेवाति अब्भकाले एव, वस्सानेति अत्थो। अतिअब्भन्ति सतपटलसहस्सपटलं हुत्वा अब्भुट्ठानं। चित्तवेसाखमासेसूति वसन्तकालं सन्धायाह। तदा हि विद्धो विगतवलाहको देवो भवितुं युत्तो। उत्तरदक्खिणादीति आदि-सद्देन पच्छिमवातादिं सङ्गण्हाति। पकतिवातोति पकतिया सभावेन वायनकवातो। तं उतुसमुट्ठानमेवाति आहारूपजीवीनं सत्तानं साधारणकम्मूपनिस्सयउतुसमुट्ठानमेव। एस नयो उतुसमुट्ठानसीतुण्हवातेसुपि। तम्पि हि आहारूपजीवीनं सत्तानं साधारणकम्मूपनिस्सयमेवाति।
550-606. Lokaṃ vālentā saṃvarantā chādentā ahanti pariyesantīti valāhā, devaputtā. Tesaṃ samūho valāhakadevakāyoti āha ‘‘valāhakakāyikā’’tiādi. Sītakaraṇavalāhakāti sītaharaṇavalāhakā. Sesapadesūti uṇhavalāhakādipadesu. Eseva nayoti ‘‘uṇhakaraṇavalāhakā’’tiādinā attho veditabbo. Cittaṭṭhapananti ‘‘sītaṃ hotū’’ti evaṃ cittassa uppādanaṃ. Vassāneti vassakāle. Utusamuṭṭhānamevāti pākatikasītamevāti attho. Uṇhepīti uṇhakāle. Abbhamaṇḍapoti maṇḍapasadisaabbhapaṭalavitānamāha. Abbhaṃ uppajjatīti tahaṃ tahaṃ paṭalaṃ uṭṭhahati. Abbheyevāti abbhakāle eva, vassāneti attho. Atiabbhanti satapaṭalasahassapaṭalaṃ hutvā abbhuṭṭhānaṃ. Cittavesākhamāsesūti vasantakālaṃ sandhāyāha. Tadā hi viddho vigatavalāhako devo bhavituṃ yutto. Uttaradakkhiṇādīti ādi-saddena pacchimavātādiṃ saṅgaṇhāti. Pakativātoti pakatiyā sabhāvena vāyanakavāto. Taṃ utusamuṭṭhānamevāti āhārūpajīvīnaṃ sattānaṃ sādhāraṇakammūpanissayautusamuṭṭhānameva. Esa nayo utusamuṭṭhānasītuṇhavātesupi. Tampi hi āhārūpajīvīnaṃ sattānaṃ sādhāraṇakammūpanissayamevāti.
गीतन्ति मेघगीतं। सच्चकिरियायाति तादिसानं पुरिसविसेसानं सच्चाधिट्ठानेन। इद्धिबलेनाति इद्धिमन्तानं इद्धिआनुभावेन। विनासमेघेनाति कप्पविनासकमेघेन। अञ्ञेनपि कण्हपापिकसत्तानं पापकम्मपच्चया उप्पन्नविनासमेघेन वुट्ठेन सो सो देसो विनस्सतेव।
Gītanti meghagītaṃ. Saccakiriyāyāti tādisānaṃ purisavisesānaṃ saccādhiṭṭhānena. Iddhibalenāti iddhimantānaṃ iddhiānubhāvena. Vināsameghenāti kappavināsakameghena. Aññenapi kaṇhapāpikasattānaṃ pāpakammapaccayā uppannavināsameghena vuṭṭhena so so deso vinassateva.
वलाहकसंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Valāhakasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
१. सुद्धिकसुत्तं • 1. Suddhikasuttaṃ
२. सुचरितसुत्तं • 2. Sucaritasuttaṃ
३-१२. सीतवलाहकदानूपकारसुत्तदसकं • 3-12. Sītavalāhakadānūpakārasuttadasakaṃ
१३-५२. उण्हवलाहकदानूपकारसुत्तचालीसकं • 13-52. Uṇhavalāhakadānūpakārasuttacālīsakaṃ
५३. सीतवलाहकसुत्तं • 53. Sītavalāhakasuttaṃ
५४. उण्हवलाहकसुत्तं • 54. Uṇhavalāhakasuttaṃ
५५. अब्भवलाहकसुत्तं • 55. Abbhavalāhakasuttaṃ
५६. वातवलाहकसुत्तं • 56. Vātavalāhakasuttaṃ
५७. वस्सवलाहकसुत्तं • 57. Vassavalāhakasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ११. वलाहकसंयुत्तवण्णना • 11. Valāhakasaṃyuttavaṇṇanā
