Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൧൯൬] ൬. വലാഹകസ്സജാതകവണ്ണനാ
[196] 6. Valāhakassajātakavaṇṇanā
യേ ന കാഹന്തി ഓവാദന്തി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. സോ ഹി ഭിക്ഖു സത്ഥാരാ ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഭിക്ഖു, ഉക്കണ്ഠിതോസീ’’തി പുട്ഠോ ‘‘സച്ച’’ന്തി വത്വാ ‘‘കിം കാരണാ’’തി വുത്തേ ‘‘ഏകം അലങ്കതം മാതുഗാമം ദിസ്വാ കിലേസവസേനാ’’തി ആഹ. അഥ നം സത്ഥാ ‘‘ഇത്ഥിയോ നാമേതാ ഭിക്ഖു അത്തനോ രൂപസദ്ദഗന്ധരസഫോട്ഠബ്ബേഹി ചേവ ഇത്ഥികുത്തവിലാസേഹി ച പുരിസേ പലോഭേത്വാ അത്തനോ വസേ കത്വാ വസം ഉപഗതഭാവം ഞത്വാ സീലവിനാസഞ്ചേവ ധനവിനാസഞ്ച പാപനട്ഠേന ‘യക്ഖിനിയോ’തി വുച്ചന്തി. പുബ്ബേപി ഹി യക്ഖിനിയോ ഇത്ഥികുത്തേന ഏകം പുരിസസത്ഥം ഉപസങ്കമിത്വാ വാണിജേ പലോഭേത്വാ അത്തനോ വസേ കത്വാ പുന അഞ്ഞേ പുരിസേ ദിസ്വാ തേ സബ്ബേപി ജീവിതക്ഖയം പാപേത്വാ ഉഭോഹി ഹനുകപസ്സേഹി ലോഹിതേന പഗ്ഘരന്തേന മുഖം പൂരാപേത്വാ ഖാദിംസൂ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Ye na kāhanti ovādanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu satthārā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, ukkaṇṭhitosī’’ti puṭṭho ‘‘sacca’’nti vatvā ‘‘kiṃ kāraṇā’’ti vutte ‘‘ekaṃ alaṅkataṃ mātugāmaṃ disvā kilesavasenā’’ti āha. Atha naṃ satthā ‘‘itthiyo nāmetā bhikkhu attano rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbehi ceva itthikuttavilāsehi ca purise palobhetvā attano vase katvā vasaṃ upagatabhāvaṃ ñatvā sīlavināsañceva dhanavināsañca pāpanaṭṭhena ‘yakkhiniyo’ti vuccanti. Pubbepi hi yakkhiniyo itthikuttena ekaṃ purisasatthaṃ upasaṅkamitvā vāṇije palobhetvā attano vase katvā puna aññe purise disvā te sabbepi jīvitakkhayaṃ pāpetvā ubhohi hanukapassehi lohitena paggharantena mukhaṃ pūrāpetvā khādiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ തമ്ബപണ്ണിദീപേ സിരീസവത്ഥു നാമ യക്ഖനഗരം അഹോസി, തത്ഥ യക്ഖിനിയോ വസിംസു. താ ഭിന്നനാവാനം വാണിജാനം ആഗതകാലേ അലങ്കതപടിയത്താ ഖാദനീയഭോജനീയം ഗാഹാപേത്വാ ദാസിഗണപരിവുതാ ദാരകേ അങ്കേനാദായ വാണിജേ ഉപസങ്കമന്തി. തേസം ‘‘മനുസ്സാവാസം ആഗതമ്ഹാ’’തി സഞ്ജാനനത്ഥം തത്ഥ തത്ഥ കസിഗോരക്ഖാദീനി കരോന്തേ മനുസ്സേ ഗോഗണേ സുനഖേതി ഏവമാദീനി ദസ്സേന്തി, വാണിജാനം സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘ഇമം യാഗും പിവഥ, ഭത്തം ഭുഞ്ജഥ, ഖാദനീയം ഖാദഥാ’’തി വദന്തി. വാണിജാ അജാനന്താ താഹി ദിന്നം പരിഭുഞ്ജന്തി. അഥ തേസം ഖാദിത്വാ ഭുഞ്ജിത്വാ പിവിത്വാ വിസ്സമിതകാലേ പടിസന്ഥാരം കരോന്തി, ‘‘തുമ്ഹേ കത്ഥ വാസികാ, കുതോ ആഗതാ, കഹം ഗച്ഛിസ്സഥ, കേന കമ്മേന ഇധാഗതത്ഥാ’’തി പുച്ഛന്തി. ‘‘ഭിന്നനാവാ ഹുത്വാ ഇധാഗതമ്ഹാ’’തി വുത്തേ ‘‘സാധു, അയ്യാ, അമ്ഹാകമ്പി സാമികാനം നാവം അഭിരുഹിത്വാ ഗതാനം തീണി സംവച്ഛരാനി അതിക്കന്താനി, തേ മതാ ഭവിസ്സന്തി; തുമ്ഹേപി വാണിജായേവ, മയം തുമ്ഹാകം പാദപരിചാരികാ ഭവിസ്സാമാ’’തി വത്വാ തേ വാണിജേ ഇത്ഥികുത്തഹാവഭാവവിലാസേഹി പലോഭേത്വാ യക്ഖനഗരം നേത്വാ സചേ പഠമഗഹിതാ മനുസ്സാ അത്ഥി, തേ ദേവസങ്ഖലികായ ബന്ധിത്വാ കാരണഘരേ പക്ഖിപന്തി , അത്തനോ വസനട്ഠാനേ ഭിന്നനാവേ മനുസ്സേ അലഭന്തിയോ പന പരതോ കല്യാണിം ഓരതോ നാഗദീപന്തി ഏവം സമുദ്ദതീരം അനുസഞ്ചരന്തി. അയം താസം ധമ്മതാ.
Atīte tambapaṇṇidīpe sirīsavatthu nāma yakkhanagaraṃ ahosi, tattha yakkhiniyo vasiṃsu. Tā bhinnanāvānaṃ vāṇijānaṃ āgatakāle alaṅkatapaṭiyattā khādanīyabhojanīyaṃ gāhāpetvā dāsigaṇaparivutā dārake aṅkenādāya vāṇije upasaṅkamanti. Tesaṃ ‘‘manussāvāsaṃ āgatamhā’’ti sañjānanatthaṃ tattha tattha kasigorakkhādīni karonte manusse gogaṇe sunakheti evamādīni dassenti, vāṇijānaṃ santikaṃ gantvā ‘‘imaṃ yāguṃ pivatha, bhattaṃ bhuñjatha, khādanīyaṃ khādathā’’ti vadanti. Vāṇijā ajānantā tāhi dinnaṃ paribhuñjanti. Atha tesaṃ khāditvā bhuñjitvā pivitvā vissamitakāle paṭisanthāraṃ karonti, ‘‘tumhe kattha vāsikā, kuto āgatā, kahaṃ gacchissatha, kena kammena idhāgatatthā’’ti pucchanti. ‘‘Bhinnanāvā hutvā idhāgatamhā’’ti vutte ‘‘sādhu, ayyā, amhākampi sāmikānaṃ nāvaṃ abhiruhitvā gatānaṃ tīṇi saṃvaccharāni atikkantāni, te matā bhavissanti; tumhepi vāṇijāyeva, mayaṃ tumhākaṃ pādaparicārikā bhavissāmā’’ti vatvā te vāṇije itthikuttahāvabhāvavilāsehi palobhetvā yakkhanagaraṃ netvā sace paṭhamagahitā manussā atthi, te devasaṅkhalikāya bandhitvā kāraṇaghare pakkhipanti , attano vasanaṭṭhāne bhinnanāve manusse alabhantiyo pana parato kalyāṇiṃ orato nāgadīpanti evaṃ samuddatīraṃ anusañcaranti. Ayaṃ tāsaṃ dhammatā.
അഥേകദിവസം പഞ്ചസതാ ഭിന്നനാവാ വാണിജാ താസം നഗരസമീപേ ഉത്തരിംസു. താ തേസം സന്തികം ഗന്ത്വാ പലോഭേത്വാ യക്ഖനഗരം നേത്വാ പഠമം ഗഹിതേ മനുസ്സേ ദേവസങ്ഖലികായ ബന്ധിത്വാ കാരണഘരേ പക്ഖിപിത്വാ ജേട്ഠയക്ഖിനീ ജേട്ഠകവാണിജം, സേസാ സേസേതി താ പഞ്ചസതാ യക്ഖിനിയോ തേ പഞ്ചസതേ വാണിജേ അത്തനോ സാമികേ അകംസു. അഥ സാ ജേട്ഠയക്ഖിനീ രത്തിഭാഗേ വാണിജേ നിദ്ദം ഉപഗതേ ഉട്ഠായ ഗന്ത്വാ കാരണഘരേ മനുസ്സേ മാരേത്വാ മംസം ഖാദിത്വാ ആഗച്ഛതി, സേസാപി തഥേവ കരോന്തി. ജേട്ഠയക്ഖിനിയാ മനുസ്സമംസം ഖാദിത്വാ ആഗതകാലേ സരീരം സീതലം ഹോതി. ജേട്ഠവാണിജോ പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ തസ്സാ യക്ഖിനിഭാവം ഞത്വാ ‘‘ഇമാ പഞ്ചസതാ യക്ഖിനിയോ ഭവിസ്സന്തി, അമ്ഹേഹി പലായിതും വട്ടതീ’’തി പുനദിവസേ പാതോവ മുഖധോവനത്ഥായ ഗന്ത്വാ സേസവാണിജാനം ആരോചേസി – ‘‘ഇമാ യക്ഖിനിയോ, ന മനുസ്സിത്ഥിയോ, അഞ്ഞേസം ഭിന്നനാവാനം ആഗതകാലേ തേ സാമികേ കത്വാ അമ്ഹേപി ഖാദിസ്സന്തി, ഏഥ ഇതോ പലായിസ്സാമാ’’തി തേസു പഞ്ചസതേസു അഡ്ഢതേയ്യസതാ ‘‘ന മയം ഏതാ വിജഹിതും സക്ഖിസ്സാമ, തുമ്ഹേ ഗച്ഛഥ, മയം ന പലായിസ്സാമാ’’തി ആഹംസു. ജേട്ഠവാണിജോ അത്തനോ വചനകാരേ അഡ്ഢതേയ്യസതേ ഗഹേത്വാ താസം ഭീതോ പലായി.
Athekadivasaṃ pañcasatā bhinnanāvā vāṇijā tāsaṃ nagarasamīpe uttariṃsu. Tā tesaṃ santikaṃ gantvā palobhetvā yakkhanagaraṃ netvā paṭhamaṃ gahite manusse devasaṅkhalikāya bandhitvā kāraṇaghare pakkhipitvā jeṭṭhayakkhinī jeṭṭhakavāṇijaṃ, sesā seseti tā pañcasatā yakkhiniyo te pañcasate vāṇije attano sāmike akaṃsu. Atha sā jeṭṭhayakkhinī rattibhāge vāṇije niddaṃ upagate uṭṭhāya gantvā kāraṇaghare manusse māretvā maṃsaṃ khāditvā āgacchati, sesāpi tatheva karonti. Jeṭṭhayakkhiniyā manussamaṃsaṃ khāditvā āgatakāle sarīraṃ sītalaṃ hoti. Jeṭṭhavāṇijo pariggaṇhanto tassā yakkhinibhāvaṃ ñatvā ‘‘imā pañcasatā yakkhiniyo bhavissanti, amhehi palāyituṃ vaṭṭatī’’ti punadivase pātova mukhadhovanatthāya gantvā sesavāṇijānaṃ ārocesi – ‘‘imā yakkhiniyo, na manussitthiyo, aññesaṃ bhinnanāvānaṃ āgatakāle te sāmike katvā amhepi khādissanti, etha ito palāyissāmā’’ti tesu pañcasatesu aḍḍhateyyasatā ‘‘na mayaṃ etā vijahituṃ sakkhissāma, tumhe gacchatha, mayaṃ na palāyissāmā’’ti āhaṃsu. Jeṭṭhavāṇijo attano vacanakāre aḍḍhateyyasate gahetvā tāsaṃ bhīto palāyi.
തസ്മിം പന കാലേ ബോധിസത്തോ വലാഹകസ്സയോനിയം നിബ്ബത്തി, സബ്ബസേതോ കാളസീസോ മുഞ്ജകേസോ ഇദ്ധിമാ വേഹാസങ്ഗമോ അഹോസി. സോ ഹിമവന്തതോ ആകാസേ ഉപ്പതിത്വാ തമ്ബപണ്ണിദീപം ഗന്ത്വാ തത്ഥ തമ്ബപണ്ണിസരേ പല്ലലേ സയംജാതസാലിം ഖാദിത്വാ ഗച്ഛതി. ഏവം ഗച്ഛന്തോ ച ‘‘ജനപദം ഗന്തുകാമാ അത്ഥീ’’തി തിക്ഖത്തും കരുണാപരിഭാവിതം മാനുസിം വാചം ഭാസതി. തേ ബോധിസത്തസ്സ വചനം സുത്വാ ഉപസങ്കമിത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ ‘‘സാമി, മയം ജനപദം ഗമിസ്സാമാ’’തി ആഹംസു. തേന ഹി മയ്ഹം പിട്ഠിം അഭിരുഹഥാതി. അപ്പേകച്ചേ അഭിരുഹിംസു, തേസു ഏകച്ചേ വാലധിം ഗണ്ഹിംസു, ഏകച്ചേ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ അട്ഠംസുയേവ. ബോധിസത്തോ അന്തമസോ അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാ ഠിതേ സബ്ബേപി തേ അഡ്ഢതേയ്യസതേ വാണിജേ അത്തനോ ആനുഭാവേന ജനപദം നേത്വാ സകസകട്ഠാനേസു പതിട്ഠപേത്വാ അത്തനോ വസനട്ഠാനം ആഗമാസി. താപി ഖോ യക്ഖിനിയോ അഞ്ഞേസം ആഗതകാലേ തത്ഥ ഓഹീനകേ അഡ്ഢതേയ്യസതേ മനുസ്സേ വധിത്വാ ഖാദിംസു.
Tasmiṃ pana kāle bodhisatto valāhakassayoniyaṃ nibbatti, sabbaseto kāḷasīso muñjakeso iddhimā vehāsaṅgamo ahosi. So himavantato ākāse uppatitvā tambapaṇṇidīpaṃ gantvā tattha tambapaṇṇisare pallale sayaṃjātasāliṃ khāditvā gacchati. Evaṃ gacchanto ca ‘‘janapadaṃ gantukāmā atthī’’ti tikkhattuṃ karuṇāparibhāvitaṃ mānusiṃ vācaṃ bhāsati. Te bodhisattassa vacanaṃ sutvā upasaṅkamitvā añjaliṃ paggayha ‘‘sāmi, mayaṃ janapadaṃ gamissāmā’’ti āhaṃsu. Tena hi mayhaṃ piṭṭhiṃ abhiruhathāti. Appekacce abhiruhiṃsu, tesu ekacce vāladhiṃ gaṇhiṃsu, ekacce añjaliṃ paggahetvā aṭṭhaṃsuyeva. Bodhisatto antamaso añjaliṃ paggahetvā ṭhite sabbepi te aḍḍhateyyasate vāṇije attano ānubhāvena janapadaṃ netvā sakasakaṭṭhānesu patiṭṭhapetvā attano vasanaṭṭhānaṃ āgamāsi. Tāpi kho yakkhiniyo aññesaṃ āgatakāle tattha ohīnake aḍḍhateyyasate manusse vadhitvā khādiṃsu.
സത്ഥാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേത്വാ ‘‘ഭിക്ഖവേ, യഥാ തേ യക്ഖിനീനം വസം ഗതാ വാണിജാ ജീവിതക്ഖയം പത്താ, വലാഹകസ്സരാജസ്സ വചനകരാ വാണിജാ സകസകട്ഠാനേസു പതിട്ഠിതാ, ഏവമേവ ബുദ്ധാനം ഓവാദം അകരോന്താ ഭിക്ഖൂപി ഭിക്ഖുനിയോപി ഉപാസകാപി ഉപാസികായോപി ചതൂസു അപായേസു പഞ്ചവിധബന്ധനകമ്മകരണട്ഠാനാദീസു മഹാദുക്ഖം പാപുണന്തി. ഓവാദകരാ പന തിസ്സോ കുലസമ്പത്തിയോ ച ഛ കാമസഗ്ഗേ വീസതി ബ്രഹ്മലോകേതി ഇമാനി ച ഠാനാനി പത്വാ അമതമഹാനിബ്ബാനം സച്ഛികത്വാ മഹന്തം സുഖം അനുഭവന്തീ’’തി വത്വാ അഭിസമ്ബുദ്ധോ ഹുത്വാ ഇമാ ഗാഥാ അവോച –
Satthā bhikkhū āmantetvā ‘‘bhikkhave, yathā te yakkhinīnaṃ vasaṃ gatā vāṇijā jīvitakkhayaṃ pattā, valāhakassarājassa vacanakarā vāṇijā sakasakaṭṭhānesu patiṭṭhitā, evameva buddhānaṃ ovādaṃ akarontā bhikkhūpi bhikkhuniyopi upāsakāpi upāsikāyopi catūsu apāyesu pañcavidhabandhanakammakaraṇaṭṭhānādīsu mahādukkhaṃ pāpuṇanti. Ovādakarā pana tisso kulasampattiyo ca cha kāmasagge vīsati brahmaloketi imāni ca ṭhānāni patvā amatamahānibbānaṃ sacchikatvā mahantaṃ sukhaṃ anubhavantī’’ti vatvā abhisambuddho hutvā imā gāthā avoca –
൯൧.
91.
‘‘യേ ന കാഹന്തി ഓവാദം, നരാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
‘‘Ye na kāhanti ovādaṃ, narā buddhena desitaṃ;
ബ്യസനം തേ ഗമിസ്സന്തി, രക്ഖസീഹിവ വാണിജാ.
Byasanaṃ te gamissanti, rakkhasīhiva vāṇijā.
൯൨.
92.
‘‘യേ ച കാഹന്തി ഓവാദം, നരാ ബുദ്ധേന ദേസിതം;
‘‘Ye ca kāhanti ovādaṃ, narā buddhena desitaṃ;
സോത്ഥിം പാരം ഗമിസ്സന്തി, വലാഹേനേവ വാണിജാ’’തി.
Sotthiṃ pāraṃ gamissanti, valāheneva vāṇijā’’ti.
തത്ഥ യേ ന കാഹന്തീതി യേ ന കരിസ്സന്തി. ബ്യസനം തേ ഗമിസ്സന്തീതി തേ മഹാവിനാസം പാപുണിസ്സന്തി. രക്ഖസീഹിവ വാണിജാതി രക്ഖസീഹി പലോഭിതവാണിജാ വിയ. സോത്ഥിം പാരം ഗമിസ്സന്തീതി അനന്തരായേന നിബ്ബാനം പാപുണിസ്സന്തി. വലാഹേനേവ വാണിജാതി വലാഹേനേവ ‘‘ആഗച്ഛഥാ’’തി വുത്താ തസ്സ വചനകരാ വാണിജാ വിയ. യഥാ ഹി തേ സമുദ്ദപാരം ഗന്ത്വാ സകസകട്ഠാനം അഗമംസു, ഏവം ബുദ്ധാനം ഓവാദകരാ സംസാരപാരം നിബ്ബാനം ഗച്ഛന്തീതി അമതമഹാനിബ്ബാനേന ധമ്മദേസനായ കൂടം ഗണ്ഹി.
Tattha ye na kāhantīti ye na karissanti. Byasanaṃ te gamissantīti te mahāvināsaṃ pāpuṇissanti. Rakkhasīhiva vāṇijāti rakkhasīhi palobhitavāṇijā viya. Sotthiṃ pāraṃ gamissantīti anantarāyena nibbānaṃ pāpuṇissanti. Valāheneva vāṇijāti valāheneva ‘‘āgacchathā’’ti vuttā tassa vacanakarā vāṇijā viya. Yathā hi te samuddapāraṃ gantvā sakasakaṭṭhānaṃ agamaṃsu, evaṃ buddhānaṃ ovādakarā saṃsārapāraṃ nibbānaṃ gacchantīti amatamahānibbānena dhammadesanāya kūṭaṃ gaṇhi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – സച്ചപരിയോസാനേ ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി, അഞ്ഞേപി ബഹൂ സോതാപത്തിഫലസകദാഗാമിഫലഅനാഗാമിഫലഅരഹത്തഫലാനി പാപുണിംസു. ‘‘തദാ വലാഹകസ്സരാജസ്സ വചനകരാ അഡ്ഢതേയ്യസതാ വാണിജാ ബുദ്ധപരിസാ അഹേസും, വലാഹകസ്സരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi, aññepi bahū sotāpattiphalasakadāgāmiphalaanāgāmiphalaarahattaphalāni pāpuṇiṃsu. ‘‘Tadā valāhakassarājassa vacanakarā aḍḍhateyyasatā vāṇijā buddhaparisā ahesuṃ, valāhakassarājā pana ahameva ahosi’’nti.
വലാഹകസ്സജാതകവണ്ണനാ ഛട്ഠാ.
Valāhakassajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൧൯൬. വലാഹകസ്സജാതകം • 196. Valāhakassajātakaṃ