Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၃. ဝလ္လိယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    3. Valliyattheragāthāvaṇṇanā

    မက္ကဋော ပဉ္စဒ္ဝာရာယန္တိအာဒိကာ အာယသ္မတော ဝလ္လိယတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ဣတော ဧကတိံသေ ကပ္ပေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အရညံ ဂတော တတ္ထ နာရဒံ နာမ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ ရုက္ခမူလေ ဝသန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော နဠေဟိ သာလံ ကတ္ဝာ တိဏေဟိ ဆာဒေတ္ဝာ အဒာသိ။ စင္ကမနဋ္ဌာနဉ္စသ္သ သောဓေတ္ဝာ ဝာလုကာ ဩကိရိတ္ဝာ အဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, ဝလ္လိယောတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ယောဗ္ဗနမနုပ္ပတ္တော ဣန္ဒ္ရိယဝသိကော ဟုတ္ဝာ ဝိစရန္တော ကလ္ယာဏမိတ္တသံသဂ္ဂေန ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၀.၉၃-၁၀၃) –

    Makkaṭo pañcadvārāyantiādikā āyasmato valliyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ kenacideva karaṇīyena araññaṃ gato tattha nāradaṃ nāma paccekasambuddhaṃ rukkhamūle vasantaṃ disvā pasannamānaso naḷehi sālaṃ katvā tiṇehi chādetvā adāsi. Caṅkamanaṭṭhānañcassa sodhetvā vālukā okiritvā adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇamahāsālassa putto hutvā nibbatti, valliyotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto yobbanamanuppatto indriyavasiko hutvā vicaranto kalyāṇamittasaṃsaggena bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.93-103) –

    ‘‘ဟိမဝန္တသ္သာဝိဒူရေ၊ ဟာရိတော နာမ ပဗ္ဗတော။

    ‘‘Himavantassāvidūre, hārito nāma pabbato;

    သယမ္ဘူ နာရဒော နာမ၊ ရုက္ခမူလေ ဝသီ တဒာ။

    Sayambhū nārado nāma, rukkhamūle vasī tadā.

    ‘‘နဠာဂာရံ ကရိတ္ဝာန၊ တိဏေန ဆာဒယိံ အဟံ။

    ‘‘Naḷāgāraṃ karitvāna, tiṇena chādayiṃ ahaṃ;

    စင္ကမံ သောဓယိတ္ဝာန၊ သယမ္ဘုသ္သ အဒာသဟံ။

    Caṅkamaṃ sodhayitvāna, sayambhussa adāsahaṃ.

    ‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ။

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ဇဟိတ္ဝာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသမဂစ္ဆဟံ။

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘တတ္ထ မေ သုကတံ ဗ္ယမ္ဟံ၊ နဠကုဋိကနိမ္မိတံ။

    ‘‘Tattha me sukataṃ byamhaṃ, naḷakuṭikanimmitaṃ;

    သဋ္ဌိယောဇနမုဗ္ဗေဓံ၊ တိံသယောဇနဝိတ္ထတံ။

    Saṭṭhiyojanamubbedhaṃ, tiṃsayojanavitthataṃ.

    ‘‘စတုဒ္ဒသေသု ကပ္ပေသု၊ ဒေဝလောကေ ရမိံ အဟံ။

    ‘‘Catuddasesu kappesu, devaloke ramiṃ ahaṃ;

    ဧကသတ္တတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ။

    Ekasattatikkhattuñca, devarajjamakārayiṃ.

    ‘‘စတုတ္တိံသတိက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။

    ‘‘Catuttiṃsatikkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ;

    ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင္ခိယံ။

    Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.

    ‘‘ဓမ္မပာသာဒမာရုယ္ဟ၊ သဗ္ဗာကာရဝရူပမံ။

    ‘‘Dhammapāsādamāruyha, sabbākāravarūpamaṃ;

    ယဒိစ္ဆကာဟံ ဝိဟရေ၊ သက္ယပုတ္တသ္သ သာသနေ။

    Yadicchakāhaṃ vihare, sakyaputtassa sāsane.

    ‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒာ။

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ နဠကုဋိယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, naḷakuṭiyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ ပုထုဇ္ဇနကာလေ အတ္တနော စိတ္တသ္သ ရူပာဒိအာရမ္မဏေသု ယထာကာမပ္ပဝတ္တိယာ, ဣဒာနိ အရိယမဂ္ဂေန နိဂ္ဂဟိတဘာဝသ္သ စ ဝိဘာဝနေန အညံ ဗ္ယာကရောန္တော –

    Arahattaṃ pana patvā puthujjanakāle attano cittassa rūpādiārammaṇesu yathākāmappavattiyā, idāni ariyamaggena niggahitabhāvassa ca vibhāvanena aññaṃ byākaronto –

    ၁၂၅.

    125.

    ‘‘မက္ကဋော ပဉ္စဒ္ဝာရာယံ၊ ကုဋိကာယံ ပသက္ကိယ။

    ‘‘Makkaṭo pañcadvārāyaṃ, kuṭikāyaṃ pasakkiya;

    ဒ္ဝာရေန အနုပရိယေတိ၊ ဃဋ္ဋယန္တော မုဟုံ မုဟုံ။

    Dvārena anupariyeti, ghaṭṭayanto muhuṃ muhuṃ.

    ၁၂၆.

    126.

    ‘‘တိဋ္ဌ မက္ကဋ မာ ဓာဝိ၊ န ဟိ တေ တံ ယထာ ပုရေ။

    ‘‘Tiṭṭha makkaṭa mā dhāvi, na hi te taṃ yathā pure;

    နိဂ္ဂဟီတောသိ ပညာယ၊ နေဝ ဒူရံ ဂမိသ္သသီ’’တိ။ – ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။

    Niggahītosi paññāya, neva dūraṃ gamissasī’’ti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    တတ္ထ ဃဋ္ဋယန္တောတိ အတ္တနော လောလဘာဝေန ရုက္ခသ္သ အညံ သာခံ မုဉ္စိတ္ဝာ အညသ္သ ဂဟဏေန အနေကဝာရံ တတ္ထ ရုက္ခံ စာလေန္တော ဖလူပဘောဂမက္ကဋော ဝိယ တေန တေန စက္ခာဒိဒ္ဝာရေန ရူပာဒိအာရမ္မဏေသု အညံ မုဉ္စိတ္ဝာ အညံ ဂဏ္ဟန္တော စိတ္တသန္တာနသ္သ သမာဒာနဝသေန နိစ္စလံ ဌာတုံ အပ္ပဒာနေန အဘိက္ခဏံ ဃဋ္ဋယန္တော စာလေန္တော တသ္မိံယေဝ ရူပာဒိအာရမ္မဏေ အနုပရိဝတ္တတိ ယထာကာမံ ဝိစရတိ။ ဝတ္တမာနသမီပတာယ စေတ္ထ ဝတ္တမာနဝစနံ။ ဧဝံ အနုပရိယန္တော စ တိဋ္ဌ, မက္ကဋ, မာ ဓာဝိ တ္ဝံ, စိတ္တမက္ကဋ, ဣဒာနိ တိဋ္ဌ မာ ဓာဝိ, ဣတော ပဋ္ဌာယ တေ ဓာဝိတုံ န သက္ကာ, တသ္မာ န ဟိ တေ တံ ယထာ ပူရေ ယသ္မာ တံ အတ္တဘာဝဂေဟံ ပုဗ္ဗေ ဝိယ န တေ သေဝိတံ ပိဟိတဒ္ဝာရဘာဝတော, ကိဉ္စ နိဂ္ဂဟီတောသိ ပညာယ သယဉ္စ ဣဒာနိ မဂ္ဂပညာယ ကိလေသာဘိသင္ခာရသင္ခာတာနံ ပာဒာနံ ဆေဒနေန အစ္စန္တိကံ နိဂ္ဂဟံ ပတ္တောသိ, တသ္မာ နေဝ ဒူရံ ဂမိသ္သသိ ဣတော အတ္တဘာဝတော ဒူရံ ဒုတိယာဒိအတ္တဘာဝံ နေဝ ဂမိသ္သသိ ယာဝစရိမကစိတ္တံ ဧဝ တေ ဂမနန္တိ ဒသ္သေတိ။ ‘‘နေတော ဒူရ’’န္တိပိ ပာဌော, သော ဧဝတ္ထော။

    Tattha ghaṭṭayantoti attano lolabhāvena rukkhassa aññaṃ sākhaṃ muñcitvā aññassa gahaṇena anekavāraṃ tattha rukkhaṃ cālento phalūpabhogamakkaṭo viya tena tena cakkhādidvārena rūpādiārammaṇesu aññaṃ muñcitvā aññaṃ gaṇhanto cittasantānassa samādānavasena niccalaṃ ṭhātuṃ appadānena abhikkhaṇaṃ ghaṭṭayanto cālento tasmiṃyeva rūpādiārammaṇe anuparivattati yathākāmaṃ vicarati. Vattamānasamīpatāya cettha vattamānavacanaṃ. Evaṃ anupariyanto ca tiṭṭha, makkaṭa, mā dhāvi tvaṃ, cittamakkaṭa, idāni tiṭṭha mā dhāvi, ito paṭṭhāya te dhāvituṃ na sakkā, tasmā na hi te taṃ yathā pūre yasmā taṃ attabhāvagehaṃ pubbe viya na te sevitaṃ pihitadvārabhāvato, kiñca niggahītosi paññāya sayañca idāni maggapaññāya kilesābhisaṅkhārasaṅkhātānaṃ pādānaṃ chedanena accantikaṃ niggahaṃ pattosi, tasmā neva dūraṃ gamissasi ito attabhāvato dūraṃ dutiyādiattabhāvaṃ neva gamissasi yāvacarimakacittaṃ eva te gamananti dasseti. ‘‘Neto dūra’’ntipi pāṭho, so evattho.

    ဝလ္လိယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Valliyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. ဝလ္လိယတ္ထေရဂာထာ • 3. Valliyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact