| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationမဇ္ဈိမ နိကာယ ၂၃
The Middle-Length Suttas Collection 23
ဝမ္မိကသုတ္တ
The Ant-Hill
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ၊ တေန ခေါ ပန သမယေန အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ အန္ဓဝနေ ဝိဟရတိ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. Now at that time Venerable Kassapa the Prince was staying in the Dark Forest.
အထ ခေါ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ သာ ဒေဝတာ အာယသ္မန္တံ ကုမာရကဿပံ ဧတဒဝေါစ:
Then, late at night, a glorious deity, lighting up the entire Dark Forest, went up to Kassapa the Prince, stood to one side, and said:
“ဘိက္ခု ဘိက္ခု, အယံ ဝမ္မိကော ရတ္တိံ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
“Monk, monk! This ant-hill fumes by night and flames by day. The brahmin said, ‘Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ လင်္ဂိံ ‘လင်္ဂီ, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ လင်္ဂိံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a bar: ‘A bar, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the bar! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဥဒ္ဓုမာယိကံ၊ ‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a bullfrog: ‘A bullfrog, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the bullfrog! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ဒွိဓာပထံ၊ ‘ဒွိဓာပထော, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ ဒွိဓာပထံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a forked path: ‘A forked path, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the forked path! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ စင်္ဂဝါရံ၊ ‘စင်္ဂဝါရော, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a box: ‘A box, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the box! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ ကုမ္မံ၊ ‘ကုမ္မော, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ ကုမ္မံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a tortoise: ‘A tortoise, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the tortoise! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ အသိသူနံ၊ ‘အသိသူနာ, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ အသိသူနံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw an axe and block: ‘An axe and block, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the axe and block! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ မံသပေသိံ၊ ‘မံသပေသိ, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘ဥက္ခိပ မံသပေသိံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a lump of meat: ‘A lump of meat, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the lump of meat! Take up the sword and dig, O sage!’
အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ အဒ္ဒသ နာဂံ၊ ‘နာဂေါ, ဘဒန္တေ'တိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: ‘တိဋ္ဌတု နာဂေါ, မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ; နမော ကရောဟိ နာဂဿာ'တိ၊
Taking up the sword and digging, the sage saw a dragon: ‘A dragon, sir!’ The brahmin said, ‘Leave the dragon! Do not disturb the dragon! Worship the dragon!’
ဣမေ ခေါ တွံ, ဘိက္ခု, ပဉှေ ဘဂဝန္တံ ဥပသင်္ကမိတွာ ပုစ္ဆေယျာသိ, ယထာ စ တေ ဘဂဝါ ဗျာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယျာသိ၊ နာဟံ တံ, ဘိက္ခု, ပဿာမိ သဒေဝကေ လောကေ သမာရကေ သဗြဟ္မကေ သဿမဏဗြာဟ္မဏိယာ ပဇာယ သဒေဝမနုဿာယ, ယော ဣမေသံ ပဉှာနံ ဝေယျာကရဏေန စိတ္တံ အာရာဓေယျ အညတြ တထာဂတေန ဝါ, တထာဂတသာဝကေန ဝါ, ဣတော ဝါ ပန သုတွာ”တိ—
Bhikkhu, go to the Buddha and ask him about this riddle. You should remember it in line with his answer. I don’t see anyone in this world—with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans—who could provide a satisfying answer to this riddle except for the Realized One or his disciple or someone who has heard it from them.”
ဣဒမဝေါစ သာ ဒေဝတာ၊ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ၊
That is what that deity said before vanishing right there.
အထ ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ တဿာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဣမံ, ဘန္တေ, ရတ္တိံ အညတရာ ဒေဝတာ အဘိက္ကန္တာယ ရတ္တိယာ အဘိက္ကန္တဝဏ္ဏာ ကေဝလကပ္ပံ အန္ဓဝနံ ဩဘာသေတွာ ယေနာဟံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ၊ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခေါ, ဘန္တေ, သာ ဒေဝတာ မံ ဧတဒဝေါစ: ‘ဘိက္ခု ဘိက္ခု, အယံ ဝမ္မိကော ရတ္တိံ ဓူမာယတိ, ဒိဝါ ပဇ္ဇလတိ၊ ဗြာဟ္မဏော ဧဝမာဟ: “အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာ”တိ၊ အဘိက္ခဏန္တော သုမေဓော သတ္ထံ အာဒါယ …ပေ… ဣတော ဝါ ပန သုတွာ'တိ၊
Then, when the night had passed, Kassapa the Prince went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then he asked:
ဣဒမဝေါစ, ဘန္တေ, သာ ဒေဝတာ၊ ဣဒံ ဝတွာ တတ္ထေဝန္တရဓာယိ၊ ကော နု ခေါ, ဘန္တေ, ဝမ္မိကော, ကာ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ, ကာ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ, ကော ဗြာဟ္မဏော, ကော သုမေဓော, ကိံ သတ္ထံ, ကိံ အဘိက္ခဏံ, ကာ လင်္ဂီ, ကာ ဥဒ္ဓုမာယိကာ, ကော ဒွိဓာပထော, ကိံ စင်္ဂဝါရံ, ကော ကုမ္မော, ကာ အသိသူနာ, ကာ မံသပေသိ, ကော နာဂေါ”တိ?
“Sir, what is the ant-hill? What is the fuming by night and flaming by day? Who is the brahmin, and who the sage? What are the sword, the digging, the bar, the bullfrog, the forked path, the box, the tortoise, the axe and block, and the lump of meat? And what is the dragon?”
“‘ဝမ္မိကော'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဣမဿေတံ စာတုမဟာဘူတိကဿ ကာယဿ အဓိဝစနံ, မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝဿ ဩဒနကုမ္မာသူပစယဿ အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မဿ၊
“Bhikkhu, ‘ant-hill’ is a term for this body made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction.
ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ဒိဝါ ကမ္မန္တေ အာရဗ္ဘ ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ—အယံ ရတ္တိံ ဓူမာယနာ၊ ယံ ခေါ, ဘိက္ခု, ရတ္တိံ အနုဝိတက္ကေတွာ အနုဝိစာရေတွာ ဒိဝါ ကမ္မန္တေ ပယောဇေတိ ကာယေန ဝါစာယ မနသာ—အယံ ဒိဝါ ပဇ္ဇလနာ၊
Thinking and considering all night about what you did during the day—this is the fuming at night. The work you apply yourself to during the day by body, speech, and mind after thinking about it all night—this is the flaming by day.
‘ဗြာဟ္မဏော'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, တထာဂတဿေတံ အဓိဝစနံ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ၊ ‘သုမေဓော'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, သေက္ခဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ၊
‘Brahmin’ is a term for the Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha. ‘Sage’ is a term for the trainee bhikkhu.
‘သတ္ထန်'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, အရိယာယေတံ ပညာယ အဓိဝစနံ၊ ‘အဘိက္ခဏန်'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဝီရိယာရမ္ဘဿေတံ အဓိဝစနံ၊
‘Sword’ is a term for noble wisdom. ‘Digging’ is a term for being energetic.
‘လင်္ဂီ'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစနံ၊ ဥက္ခိပ လင်္ဂိံ, ပဇဟ အဝိဇ္ဇံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Bar’ is a term for ignorance. ‘Throw out the bar’ means ‘give up ignorance, take up the sword, sage, and dig.’
‘ဥဒ္ဓုမာယိကာ'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ကောဓူပါယာသဿေတံ အဓိဝစနံ၊ ဥက္ခိပ ဥဒ္ဓုမာယိကံ, ပဇဟ ကောဓူပါယာသံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Bullfrog’ is a term for anger and distress. ‘Throw out the bullfrog’ means ‘give up anger and distress’ …
‘ဒွိဓာပထော'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ဝိစိကိစ္ဆာယေတံ အဓိဝစနံ၊ ဥက္ခိပ ဒွိဓာပထံ, ပဇဟ ဝိစိကိစ္ဆံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘A forked path’ is a term for doubt. ‘Throw out the forked path’ means ‘give up doubt’ …
‘စင်္ဂဝါရန်'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ နီဝရဏာနံ အဓိဝစနံ, သေယျထိဒံ—ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏဿ, ဗျာပါဒနီဝရဏဿ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏဿ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏဿ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏဿ၊ ဥက္ခိပ စင်္ဂဝါရံ, ပဇဟ ပဉ္စ နီဝရဏေ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Box’ is a term for the five hindrances, that is: the hindrances of sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. ‘Throw out the box’ means ‘give up the five hindrances’ …
‘ကုမ္မော'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာနံ အဓိဝစနံ, သေယျထိဒံ—ရူပုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, ဝေဒနုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, သညုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, သင်္ခါရုပါဒါနက္ခန္ဓဿ, ဝိညာဏုပါဒါနက္ခန္ဓဿ၊ ဥက္ခိပ ကုမ္မံ, ပဇဟ ပဉ္စုပါဒါနက္ခန္ဓေ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Tortoise’ is a term for the five grasping aggregates, that is: form, feeling, perception, choices, and consciousness. ‘Throw out the tortoise’ means ‘give up the five grasping aggregates’ …
‘အသိသူနာ'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ပဉ္စန္နေတံ ကာမဂုဏာနံ အဓိဝစနံ—စက္ခုဝိညေယျာနံ ရူပါနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ, သောတဝိညေယျာနံ သဒ္ဒါနံ …ပေ… ဃာနဝိညေယျာနံ ဂန္ဓာနံ …ပေ… ဇိဝှါဝိညေယျာနံ ရသာနံ …ပေ… ကာယဝိညေယျာနံ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ ဣဋ္ဌာနံ ကန္တာနံ မနာပါနံ ပိယရူပါနံ ကာမူပသံဟိတာနံ ရဇနီယာနံ၊ ဥက္ခိပ အသိသူနံ, ပဇဟ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Axe and block’ is a term for the five kinds of sensual stimulation. Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. ‘Throw out the axe and block’ means ‘give up the five kinds of sensual stimulation’ …
‘မံသပေသီ'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, နန္ဒီရာဂဿေတံ အဓိဝစနံ၊ ဥက္ခိပ မံသပေသိံ, ပဇဟ နန္ဒီရာဂံ; အဘိက္ခဏ, သုမေဓ, သတ္ထံ အာဒါယာတိ အယမေတဿ အတ္ထော၊
‘Lump of meat’ is a term for greed and relishing. ‘Throw out the lump of meat’ means ‘give up greed and relishing’ …
‘နာဂေါ'တိ ခေါ, ဘိက္ခု, ခီဏာသဝဿေတံ ဘိက္ခုနော အဓိဝစနံ၊ တိဋ္ဌတု နာဂေါ, မာ နာဂံ ဃဋ္ဋေသိ; နမော ကရောဟိ နာဂဿာတိ အယမေတဿ အတ္ထော”တိ၊
‘Dragon’ is a term for a bhikkhu who has ended the defilements. This is the meaning of: ‘Leave the dragon! Do not disturb the dragon! Worship the dragon.’”
ဣဒမဝေါစ ဘဂဝါ၊ အတ္တမနော အာယသ္မာ ကုမာရကဿပေါ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒီတိ၊
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Kassapa the Prince was happy with what the Buddha said.
ဝမ္မိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ၊
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
