| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 23
The Middle-Length Suttas Collection 23
වම්මිකසුත්ත
The Ant-Hill
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ. තේන ඛෝ පන සමයේන ආයස්මා කුමාරකස්සපෝ අන්ධවනේ විහරති.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. Now at that time Venerable Kassapa the Prince was staying in the Dark Forest.
අථ ඛෝ අඤ්ඤතරා දේවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කේවලකප්පං අන්ධවනං ඕභාසේත්වා යේනායස්මා කුමාරකස්සපෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ සා දේවතා ආයස්මන්තං කුමාරකස්සපං ඒතදවෝච:
Then, late at night, a glorious deity, lighting up the entire Dark Forest, went up to Kassapa the Prince, stood to one side, and said:
“භික්ඛු භික්ඛු, අයං වම්මිකෝ රත්තිං ධූමායති, දිවා පජ්ජලති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
“Monk, monk! This ant-hill fumes by night and flames by day. The brahmin said, ‘Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස ලඞ්ගිං ‘ලඞ්ගී, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප ලඞ්ගිං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a bar: ‘A bar, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the bar! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස උද්ධුමායිකං. ‘උද්ධුමායිකා, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප උද්ධුමායිකං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a bullfrog: ‘A bullfrog, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the bullfrog! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස ද්විධාපථං. ‘ද්විධාපථෝ, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප ද්විධාපථං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a forked path: ‘A forked path, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the forked path! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස චඞ්ගවාරං. ‘චඞ්ගවාරෝ, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප චඞ්ගවාරං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a box: ‘A box, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the box! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස කුම්මං. ‘කුම්මෝ, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප කුම්මං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a tortoise: ‘A tortoise, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the tortoise! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස අසිසූනං. ‘අසිසූනා, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප අසිසූනං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw an axe and block: ‘An axe and block, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the axe and block! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස මංසපේසිං. ‘මංසපේසි, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘උක්ඛිප මංසපේසිං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a lump of meat: ‘A lump of meat, sir!’ The brahmin said, ‘Throw out the lump of meat! Take up the sword and dig, O sage!’
අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය අද්දස නාගං. ‘නාගෝ, භදන්තේ(අ)ති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘තිට්ඨතු නාගෝ, මා නාගං ඝට්ටේසි; නමෝ කරෝහි නාගස්සා(අ)ති.
Taking up the sword and digging, the sage saw a dragon: ‘A dragon, sir!’ The brahmin said, ‘Leave the dragon! Do not disturb the dragon! Worship the dragon!’
ඉමේ ඛෝ ත්වං, භික්ඛු, පඤ්හේ භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡේය්‍යාසි, යථා ච තේ භගවා බ්‍යාකරෝති තථා නං ධාරේය්‍යාසි. නාහං තං, භික්ඛු, පස්සාමි සදේවකේ ලෝකේ සමාරකේ සබ්‍රහ්මකේ සස්සමණබ්‍රාහ්මණියා පජාය සදේවමනුස්සාය, යෝ ඉමේසං පඤ්හානං වේය්‍යාකරණේන චිත්තං ආරාධේය්‍ය අඤ්ඤත්‍ර තථාගතේන වා, තථාගතසාවකේන වා, ඉතෝ වා පන සුත්වා”ති—
Bhikkhu, go to the Buddha and ask him about this riddle. You should remember it in line with his answer. I don’t see anyone in this world—with its gods, Māras, and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, its gods and humans—who could provide a satisfying answer to this riddle except for the Realized One or his disciple or someone who has heard it from them.”
ඉදමවෝච සා දේවතා. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි.
That is what that deity said before vanishing right there.
අථ ඛෝ ආයස්මා කුමාරකස්සපෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ආයස්මා කුමාරකස්සපෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “ඉමං, භන්තේ, රත්තිං අඤ්ඤතරා දේවතා අභික්කන්තාය රත්තියා අභික්කන්තවණ්ණා කේවලකප්පං අන්ධවනං ඕභාසේත්වා යේනාහං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකමන්තං අට්ඨාසි. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ, භන්තේ, සා දේවතා මං ඒතදවෝච: ‘භික්ඛු භික්ඛු, අයං වම්මිකෝ රත්තිං ධූමායති, දිවා පජ්ජලති. බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: “අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායා”ති. අභික්ඛණන්තෝ සුමේධෝ සත්ථං ආදාය …පේ… ඉතෝ වා පන සුත්වා(අ)ති.
Then, when the night had passed, Kassapa the Prince went to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what had happened. Then he asked:
ඉදමවෝච, භන්තේ, සා දේවතා. ඉදං වත්වා තත්ථේවන්තරධායි. කෝ නු ඛෝ, භන්තේ, වම්මිකෝ, කා රත්තිං ධූමායනා, කා දිවා පජ්ජලනා, කෝ බ්‍රාහ්මණෝ, කෝ සුමේධෝ, කිං සත්ථං, කිං අභික්ඛණං, කා ලඞ්ගී, කා උද්ධුමායිකා, කෝ ද්විධාපථෝ, කිං චඞ්ගවාරං, කෝ කුම්මෝ, කා අසිසූනා, කා මංසපේසි, කෝ නාගෝ”ති?
“Sir, what is the ant-hill? What is the fuming by night and flaming by day? Who is the brahmin, and who the sage? What are the sword, the digging, the bar, the bullfrog, the forked path, the box, the tortoise, the axe and block, and the lump of meat? And what is the dragon?”
“‘වම්මිකෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, ඉමස්සේතං චාතුමහාභූතිකස්ස කායස්ස අධිවචනං, මාතාපේත්තිකසම්භවස්ස ඕදනකුම්මාසූපචයස්ස අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මස්ස.
“Bhikkhu, ‘ant-hill’ is a term for this body made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction.
යං ඛෝ, භික්ඛු, දිවා කම්මන්තේ ආරබ්භ රත්තිං අනුවිතක්කේති අනුවිචාරේති—අයං රත්තිං ධූමායනා. යං ඛෝ, භික්ඛු, රත්තිං අනුවිතක්කේත්වා අනුවිචාරේත්වා දිවා කම්මන්තේ පයෝජේති කායේන වාචාය මනසා—අයං දිවා පජ්ජලනා.
Thinking and considering all night about what you did during the day—this is the fuming at night. The work you apply yourself to during the day by body, speech, and mind after thinking about it all night—this is the flaming by day.
‘බ්‍රාහ්මණෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, තථාගතස්සේතං අධිවචනං අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස. ‘සුමේධෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, සේක්ඛස්සේතං භික්ඛුනෝ අධිවචනං.
‘Brahmin’ is a term for the Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha. ‘Sage’ is a term for the trainee bhikkhu.
‘සත්ථන්(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, අරියායේතං පඤ්ඤාය අධිවචනං. ‘අභික්ඛණන්(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, වීරියාරම්භස්සේතං අධිවචනං.
‘Sword’ is a term for noble wisdom. ‘Digging’ is a term for being energetic.
‘ලඞ්ගී(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, අවිජ්ජායේතං අධිවචනං. උක්ඛිප ලඞ්ගිං, පජහ අවිජ්ජං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Bar’ is a term for ignorance. ‘Throw out the bar’ means ‘give up ignorance, take up the sword, sage, and dig.’
‘උද්ධුමායිකා(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, කෝධූපායාසස්සේතං අධිවචනං. උක්ඛිප උද්ධුමායිකං, පජහ කෝධූපායාසං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Bullfrog’ is a term for anger and distress. ‘Throw out the bullfrog’ means ‘give up anger and distress’ …
‘ද්විධාපථෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, විචිකිච්ඡායේතං අධිවචනං. උක්ඛිප ද්විධාපථං, පජහ විචිකිච්ඡං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘A forked path’ is a term for doubt. ‘Throw out the forked path’ means ‘give up doubt’ …
‘චඞ්ගවාරන්(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, පඤ්චන්නේතං නීවරණානං අධිවචනං, සේය්‍යථිදං—කාමච්ඡන්දනීවරණස්ස, බ්‍යාපාදනීවරණස්ස, ථිනමිද්ධනීවරණස්ස, උද්ධච්චකුක්කුච්චනීවරණස්ස, විචිකිච්ඡානීවරණස්ස. උක්ඛිප චඞ්ගවාරං, පජහ පඤ්ච නීවරණේ; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Box’ is a term for the five hindrances, that is: the hindrances of sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. ‘Throw out the box’ means ‘give up the five hindrances’ …
‘කුම්මෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, පඤ්චන්නේතං උපාදානක්ඛන්ධානං අධිවචනං, සේය්‍යථිදං—රූපුපාදානක්ඛන්ධස්ස, වේදනුපාදානක්ඛන්ධස්ස, සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධස්ස, සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධස්ස, විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධස්ස. උක්ඛිප කුම්මං, පජහ පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධේ; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Tortoise’ is a term for the five grasping aggregates, that is: form, feeling, perception, choices, and consciousness. ‘Throw out the tortoise’ means ‘give up the five grasping aggregates’ …
‘අසිසූනා(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, පඤ්චන්නේතං කාමගුණානං අධිවචනං—චක්ඛුවිඤ්ඤේය්‍යානං රූපානං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං, සෝතවිඤ්ඤේය්‍යානං සද්දානං …පේ… ඝානවිඤ්ඤේය්‍යානං ගන්ධානං …පේ… ජිව්හාවිඤ්ඤේය්‍යානං රසානං …පේ… කායවිඤ්ඤේය්‍යානං ඵෝට්ඨබ්බානං ඉට්ඨානං කන්තානං මනාපානං පියරූපානං කාමූපසංහිතානං රජනීයානං. උක්ඛිප අසිසූනං, පජහ පඤ්ච කාමගුණේ; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Axe and block’ is a term for the five kinds of sensual stimulation. Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. ‘Throw out the axe and block’ means ‘give up the five kinds of sensual stimulation’ …
‘මංසපේසී(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, නන්දීරාගස්සේතං අධිවචනං. උක්ඛිප මංසපේසිං, පජහ නන්දීරාගං; අභික්ඛණ, සුමේධ, සත්ථං ආදායාති අයමේතස්ස අත්ථෝ.
‘Lump of meat’ is a term for greed and relishing. ‘Throw out the lump of meat’ means ‘give up greed and relishing’ …
‘නාගෝ(අ)ති ඛෝ, භික්ඛු, ඛීණාසවස්සේතං භික්ඛුනෝ අධිවචනං. තිට්ඨතු නාගෝ, මා නාගං ඝට්ටේසි; නමෝ කරෝහි නාගස්සාති අයමේතස්ස අත්ථෝ”ති.
‘Dragon’ is a term for a bhikkhu who has ended the defilements. This is the meaning of: ‘Leave the dragon! Do not disturb the dragon! Worship the dragon.’”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනෝ ආයස්මා කුමාරකස්සපෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දීති.
That is what the Buddha said. Satisfied, Venerable Kassapa the Prince was happy with what the Buddha said.
වම්මිකසුත්තං නිට්ඨිතං තතියං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
