| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣៤២] ២. វានរជាតកវណ្ណនា
[342] 2. Vānarajātakavaṇṇanā
អសក្ខិំ វត អត្តានន្តិ ឥទំ សត្ថា វេឡុវនេ វិហរន្តោ ទេវទត្តស្ស វធាយ បរិសក្កនំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ (ជា. អដ្ឋ. ២.២.សុសុមារជាតកវណ្ណនា) ហេដ្ឋា វិត្ថារិតមេវ។
Asakkhiṃvata attānanti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattassa vadhāya parisakkanaṃ ārabbha kathesi. Vatthu (jā. aṭṭha. 2.2.susumārajātakavaṇṇanā) heṭṭhā vitthāritameva.
អតីតេ បន ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ហិមវន្តបទេសេ កបិយោនិយំ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ គង្គាតីរេ វសិ។ អថេកា អន្តោគង្គាយំ សំសុមារី ពោធិសត្តស្ស ហទយមំសេ ទោហឡំ ឧប្បាទេត្វា សំសុមារស្ស កថេសិ។ សោ ‘‘តំ កបិំ ឧទកេ និមុជ្ជាបេត្វា មារេត្វា ហទយមំសំ គហេត្វា សំសុមារិយា ទស្សាមី’’តិ ចិន្តេត្វា មហាសត្តំ អាហ – ‘‘ឯហិ, សម្ម, អន្តរទីបកេ ផលាផលេ ខាទិតុំ គច្ឆាមា’’តិ។ ‘‘កថំ, សម្ម, អហំ គមិស្សាមី’’តិ។ ‘‘អហំ តំ មម បិដ្ឋិយំ និសីទាបេត្វា នេស្សាមី’’តិ។ សោ តស្ស ចិត្តំ អជានន្តោ លង្ឃិត្វា បិដ្ឋិយំ និសីទិ។ សំសុមារោ ថោកំ គន្ត្វា និមុជ្ជិតុំ អារភិ។ អថ នំ វានរោ ‘‘កិំការណា, ភោ, មំ ឧទកេ និមុជ្ជាបេសី’’តិ អាហ។ ‘‘អហំ តំ មារេត្វា តវ ហទយមំសំ មម ភរិយាយ ទស្សាមី’’តិ។ ‘‘ទន្ធ ត្វំ មម ហទយមំសំ ឧរេ អត្ថីតិ មញ្ញសី’’តិ? ‘‘អថ កហំ តេ ឋបិត’’ន្តិ? ‘‘ឯតំ ឧទុម្ពរេ ឱលម្ពន្តំ ន បស្សសី’’តិ? ‘‘បស្សាមិ, ទស្សសិ បន មេ’’តិ។ ‘‘អាម, ទស្សាមី’’តិ។ សំសុមារោ ទន្ធតាយ តំ គហេត្វា នទីតីរេ ឧទុម្ពរមូលំ គតោ។ ពោធិសត្តោ តស្ស បិដ្ឋិតោ លង្ឃិត្វា ឧទុម្ពររុក្ខេ និសិន្នោ ឥមា គាថា អភាសិ –
Atīte pana bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese kapiyoniyaṃ nibbattitvā vayappatto gaṅgātīre vasi. Athekā antogaṅgāyaṃ saṃsumārī bodhisattassa hadayamaṃse dohaḷaṃ uppādetvā saṃsumārassa kathesi. So ‘‘taṃ kapiṃ udake nimujjāpetvā māretvā hadayamaṃsaṃ gahetvā saṃsumāriyā dassāmī’’ti cintetvā mahāsattaṃ āha – ‘‘ehi, samma, antaradīpake phalāphale khādituṃ gacchāmā’’ti. ‘‘Kathaṃ, samma, ahaṃ gamissāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ taṃ mama piṭṭhiyaṃ nisīdāpetvā nessāmī’’ti. So tassa cittaṃ ajānanto laṅghitvā piṭṭhiyaṃ nisīdi. Saṃsumāro thokaṃ gantvā nimujjituṃ ārabhi. Atha naṃ vānaro ‘‘kiṃkāraṇā, bho, maṃ udake nimujjāpesī’’ti āha. ‘‘Ahaṃ taṃ māretvā tava hadayamaṃsaṃ mama bhariyāya dassāmī’’ti. ‘‘Dandha tvaṃ mama hadayamaṃsaṃ ure atthīti maññasī’’ti? ‘‘Atha kahaṃ te ṭhapita’’nti? ‘‘Etaṃ udumbare olambantaṃ na passasī’’ti? ‘‘Passāmi, dassasi pana me’’ti. ‘‘Āma, dassāmī’’ti. Saṃsumāro dandhatāya taṃ gahetvā nadītīre udumbaramūlaṃ gato. Bodhisatto tassa piṭṭhito laṅghitvā udumbararukkhe nisinno imā gāthā abhāsi –
១៦១.
161.
‘‘អសក្ខិំ វត អត្តានំ, ឧទ្ធាតុំ ឧទកា ថលំ;
‘‘Asakkhiṃ vata attānaṃ, uddhātuṃ udakā thalaṃ;
ន ទានាហំ បុន តុយ្ហំ, វសំ គច្ឆាមិ វារិជ។
Na dānāhaṃ puna tuyhaṃ, vasaṃ gacchāmi vārija.
១៦២.
162.
‘‘អលមេតេហិ អម្ពេហិ, ជម្ពូហិ បនសេហិ ច;
‘‘Alametehi ambehi, jambūhi panasehi ca;
យានិ បារំ សមុទ្ទស្ស, វរំ មយ្ហំ ឧទុម្ពរោ។
Yāni pāraṃ samuddassa, varaṃ mayhaṃ udumbaro.
១៦៣.
163.
‘‘យោ ច ឧប្បតិតំ អត្ថំ, ន ខិប្បមនុពុជ្ឈតិ;
‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;
អមិត្តវសមន្វេតិ, បច្ឆា ច អនុតប្បតិ។
Amittavasamanveti, pacchā ca anutappati.
១៦៤.
164.
‘‘យោ ច ឧប្បតិតំ អត្ថំ, ខិប្បមេវ និពោធតិ;
‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;
មុច្ចតេ សត្តុសម្ពាធា, ន ច បច្ឆានុតប្បតី’’តិ។
Muccate sattusambādhā, na ca pacchānutappatī’’ti.
តត្ថ អសក្ខិំ វតាតិ សមត្ថោ វត អហោសិំ។ ឧទ្ធាតុន្តិ ឧទ្ធរិតុំ។ វារិជាតិ សំសុមារំ អាលបតិ។ យានិ បារំ សមុទ្ទស្សាតិ គង្គំ សមុទ្ទនាមេនាលបន្តោ ‘‘យានិ សមុទ្ទស្ស បារំ គន្ត្វា ខាទិតព្ពានិ, អលំ តេហី’’តិ វទតិ។ បច្ឆា ច អនុតប្បតីតិ ឧប្បន្នំ អត្ថំ ខិប្បំ អជានន្តោ អមិត្តវសំ គច្ឆតិ, បច្ឆា ច អនុតប្បតិ។
Tattha asakkhiṃ vatāti samattho vata ahosiṃ. Uddhātunti uddharituṃ. Vārijāti saṃsumāraṃ ālapati. Yāni pāraṃ samuddassāti gaṅgaṃ samuddanāmenālapanto ‘‘yāni samuddassa pāraṃ gantvā khāditabbāni, alaṃ tehī’’ti vadati. Pacchā ca anutappatīti uppannaṃ atthaṃ khippaṃ ajānanto amittavasaṃ gacchati, pacchā ca anutappati.
ឥតិ សោ ចតូហិ គាថាហិ លោកិយកិច្ចានំ និប្ផត្តិការណំ កថេត្វា វនសណ្ឌមេវ បាវិសិ។
Iti so catūhi gāthāhi lokiyakiccānaṃ nipphattikāraṇaṃ kathetvā vanasaṇḍameva pāvisi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សំសុមារោ ទេវទត្តោ អហោសិ, វានរោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā saṃsumāro devadatto ahosi, vānaro pana ahameva ahosi’’nti.
វានរជាតកវណ្ណនា ទុតិយា។
Vānarajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣៤២. វានរជាតកំ • 342. Vānarajātakaṃ
