| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมานวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
๑๑. วนฺทนวิมานวณฺณนา
11. Vandanavimānavaṇṇanā
อภิกฺกเนฺตน วเณฺณนาติ วนฺทนวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู อญฺญตรสฺมิํ คามกาวาเส วสฺสํ วสิตฺวา วุตฺถวสฺสา ปวาเรตฺวา เสนาสนํ ปฎิสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ อุทฺทิสฺส ภควนฺตํ ทสฺสนตฺถาย คจฺฉนฺตา อญฺญตรสฺส คามสฺส มเชฺฌน อติกฺกมนฺติฯ ตตฺถ อญฺญตรา อิตฺถี เต ภิกฺขู ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺตา สญฺชาตคารวพหุมานา ปญฺจปติฎฺฐิเตน วนฺทิตฺวา สิรสฺมิํ อญฺชลิํ ปคฺคยฺห ยาว ทสฺสนูปจารา ปสาทโสมฺมานิ อกฺขีนิ อุมฺมีเลตฺวา โอโลเกนฺตี อฎฺฐาสิ ฯ สา อปเรน สมเยน กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ นิพฺพตฺติฯ อถ นํ ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวนฺติํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อิมาหิ คาถาหิ ปฎิปุจฺฉิ –
Abhikkantenavaṇṇenāti vandanavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena samayena sambahulā bhikkhū aññatarasmiṃ gāmakāvāse vassaṃ vasitvā vutthavassā pavāretvā senāsanaṃ paṭisāmetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ uddissa bhagavantaṃ dassanatthāya gacchantā aññatarassa gāmassa majjhena atikkamanti. Tattha aññatarā itthī te bhikkhū disvā pasannacittā sañjātagāravabahumānā pañcapatiṭṭhitena vanditvā sirasmiṃ añjaliṃ paggayha yāva dassanūpacārā pasādasommāni akkhīni ummīletvā olokentī aṭṭhāsi . Sā aparena samayena kālaṃ katvā tāvatiṃsesu nibbatti. Atha naṃ tattha dibbasampattiṃ anubhavantiṃ āyasmā mahāmoggallāno imāhi gāthāhi paṭipucchi –
๘๑๙. ‘‘อภิกฺกเนฺตน วเณฺณน…เป.…วโณฺณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
819. ‘‘Abhikkantena vaṇṇena…pe…vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๘๒๒. ‘‘สา เทวตา อตฺตมนา…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ
822. ‘‘Sā devatā attamanā…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
๘๒๓.
823.
‘‘อหํ มนุเสฺสสุ มนุสฺสภูตา, ทิสฺวาน สมเณ สีลวเนฺต;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, disvāna samaṇe sīlavante;
ปาทานิ วนฺทิตฺวา มนํ ปสาทยิํ, วิตฺตา จหํ อญฺชลิกํ อกาสิํฯ
Pādāni vanditvā manaṃ pasādayiṃ, vittā cahaṃ añjalikaṃ akāsiṃ.
๘๒๔.
824.
‘‘เตน เมตาทิโส วโณฺณ…เป.…วโณฺณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ –
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –
อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิฯ
Imāhi gāthāhi byākāsi.
๘๒๓. ตตฺถ สมเณติ สมิตปาเปฯ สีลวเนฺตติ สีลคุณยุเตฺตฯ มนํ ปสาทยินฺติ ‘‘สาธุรูปา วติเม อยฺยา ธมฺมจาริโน สมจาริโน พฺรหฺมจาริโน’’ติ เตสํ คุเณ อารพฺภ จิตฺตํ ปสาเทสิํฯ วิตฺตา จหํ อญฺชลิกํ อกาสินฺติ ตุฎฺฐา โสมนสฺสชาตา อหํ วนฺทิํฯ เปสลานํ ภิกฺขูนํ ปสาทวิกสิตานิ อกฺขีนิ อุมฺมีเลตฺวา ทสฺสนมตฺตมฺปิ อิเมสํ สตฺตานํ พหูปการํ, ปเคว วนฺทนาติฯ เตนาห ‘‘เตน เมตาทิโส วโณฺณ’’ติอาทิฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
823. Tattha samaṇeti samitapāpe. Sīlavanteti sīlaguṇayutte. Manaṃ pasādayinti ‘‘sādhurūpā vatime ayyā dhammacārino samacārino brahmacārino’’ti tesaṃ guṇe ārabbha cittaṃ pasādesiṃ. Vittā cahaṃ añjalikaṃ akāsinti tuṭṭhā somanassajātā ahaṃ vandiṃ. Pesalānaṃ bhikkhūnaṃ pasādavikasitāni akkhīni ummīletvā dassanamattampi imesaṃ sattānaṃ bahūpakāraṃ, pageva vandanāti. Tenāha ‘‘tena metādiso vaṇṇo’’tiādi. Sesaṃ vuttanayameva.
วนฺทนวิมานวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vandanavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / วิมานวตฺถุปาฬิ • Vimānavatthupāḷi / ๑๑. วนฺทนวิมานวตฺถุ • 11. Vandanavimānavatthu
