Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੬. વਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
6. Vaṅgantaputtaupasenattheragāthāvaṇṇanā
વਿવਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਨਾਲਕਗਾਮੇ ਰੂਪਸਾਰੀਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਉਪਸੇਨੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਏਕવਸ੍ਸਿਕੋ ‘‘ਅਰਿਯਗਬ੍ਭਂ વਡ੍ਢੇਮੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਚਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਅਤਿਲਹੁਂ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਆવਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੭੫) ਗਰਹਿਤੋ। ‘‘ਇਦਾਨਾਹਂ ਯਦਿਪਿ ਪਰਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਗਰਹਿਤੋ, ਪਰਿਸਂਯੇવ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਸਂਸੋਪਿ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੨.੮੬-੯੬) –
Vivittaṃappanigghosantiādikā āyasmato upasenattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā vayappatto satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ suṇamāno satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme rūpasārībrāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti, upasenotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadāya ekavassiko ‘‘ariyagabbhaṃ vaḍḍhemī’’ti ekaṃ kulaputtaṃ attano santike upasampādetvā tena saddhiṃ satthu santikaṃ gato. Satthārā cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhivihārikabhāvaṃ sutvā, ‘‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto’’ti (mahāva. 75) garahito. ‘‘Idānāhaṃ yadipi parisaṃ nissāya satthārā garahito, parisaṃyeva pana nissāya satthu pāsaṃsopi bhavissāmī’’ti vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.86-96) –
‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਨਰਾਸਭਂ।
‘‘Padumuttaraṃ bhagavantaṃ, lokajeṭṭhaṃ narāsabhaṃ;
ਪਬ੍ਭਾਰਮ੍ਹਿ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਂ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ ਨਰੁਤ੍ਤਮਂ॥
Pabbhāramhi nisīdantaṃ, upagacchiṃ naruttamaṃ.
‘‘ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਂ ਦਿਸ੍વਾ, વਣ੍ਟੇ ਛੇਤ੍વਾਨਹਂ ਤਦਾ।
‘‘Kaṇikārapupphaṃ disvā, vaṇṭe chetvānahaṃ tadā;
ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਛਤ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ॥
Alaṅkaritvā chattamhi, buddhassa abhiropayiṃ.
‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਞ੍ਚ ਪਾਦਾਸਿਂ, ਪਰਮਨ੍ਨਂ ਸੁਭੋਜਨਂ।
‘‘Piṇḍapātañca pādāsiṃ, paramannaṃ subhojanaṃ;
ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਨવਮੇ ਤਤ੍ਥ, ਸਮਣੇ ਅਟ੍ਠ ਭੋਜਯਿਂ॥
Buddhena navame tattha, samaṇe aṭṭha bhojayiṃ.
‘‘ਅਨੁਮੋਦਿ ਮਹਾવੀਰੋ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ।
‘‘Anumodi mahāvīro, sayambhū aggapuggalo;
ਇਮਿਨਾ ਛਤ੍ਤਦਾਨੇਨ, ਪਰਮਨ੍ਨਪવੇਚ੍ਛਨਾ॥
Iminā chattadānena, paramannapavecchanā.
‘‘ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਨੁਭੋਸ੍ਸਸਿ।
‘‘Tena cittappasādena, sampattimanubhossasi;
ਛਤ੍ਤਿਂਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੇવਿਨ੍ਦੋ, ਦੇવਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ॥
Chattiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.
‘‘ਏਕવੀਸਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Ekavīsatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
ਪਦੇਸਰਜ੍ਜਂ વਿਪੁਲਂ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਂ॥
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ।
‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘ਸਾਸਨੇ ਦਿਬ੍ਬਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Sāsane dibbamānamhi, manussattaṃ gamissati;
ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਦਾਯਾਦੋ, ਓਰਸੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ॥
Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito.
‘‘ਉਪਸੇਨੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾવਕੋ।
‘‘Upasenoti nāmena, hessati satthu sāvako;
ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤ੍ਤਾ, ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸ੍ਸਤਿ॥
Samantapāsādikattā, aggaṭṭhāne ṭhapessati.
‘‘ਚਰਿਮਂ વਤ੍ਤਤੇ ਮਯ੍ਹਂ, ਭવਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੂਹਤਾ।
‘‘Carimaṃ vattate mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
ਧਾਰੇਮਿ ਅਨ੍ਤਿਮਂ ਦੇਹਂ, ਜੇਤ੍વਾ ਮਾਰਂ ਸવਾਹਨਂ॥
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, jetvā māraṃ savāhanaṃ.
‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਧੁਤਙ੍ਗਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਸਮਾਦਪੇਤਿ , ਤੇਨ ਨਂ ਭਗવਾ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਕਲਹੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚ ਦ੍વਿਧਾਭੂਤੇ ਏਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਂ ਕਲਹਂ ਪਰਿવਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਏਤਰਹਿ ਖੋ ਕਲਹੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਦ੍વਿਧਾਭੂਤੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ વਿવੇਕવਾਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ –
Arahattaṃ pana patvā sayampi sabbe dhutaṅgadhamme samādāya vattati, aññepi tadatthāya samādapeti , tena naṃ bhagavā samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So aparena samayena kosambiyaṃ kalahe uppanne bhikkhusaṅghe ca dvidhābhūte ekena bhikkhunā taṃ kalahaṃ parivajjitukāmena ‘‘etarahi kho kalaho uppanno, saṅgho dvidhābhūto, kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti puṭṭho vivekavāsato paṭṭhāya tassa paṭipattiṃ kathento –
੫੭੭.
577.
‘‘વਿવਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ, વਾਲ਼ਮਿਗਨਿਸੇવਿਤਂ।
‘‘Vivittaṃ appanigghosaṃ, vāḷamiganisevitaṃ;
ਸੇવੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਕਾਰਣਾ॥
Seve senāsanaṃ bhikkhu, paṭisallānakāraṇā.
੫੭੮.
578.
‘‘ਸਙ੍ਕਾਰਪੁਞ੍ਜਾ ਆਹਤ੍વਾ, ਸੁਸਾਨਾ ਰਥਿਯਾਹਿ ਚ।
‘‘Saṅkārapuñjā āhatvā, susānā rathiyāhi ca;
ਤਤੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿਕਂ ਕਤ੍વਾ, ਲੂਖਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਚੀવਰਂ॥
Tato saṅghāṭikaṃ katvā, lūkhaṃ dhāreyya cīvaraṃ.
੫੭੯.
579.
‘‘ਨੀਚਂ ਮਨਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਸਪਦਾਨਂ ਕੁਲਾ ਕੁਲਂ।
‘‘Nīcaṃ manaṃ karitvāna, sapadānaṃ kulā kulaṃ;
ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਚਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ ਸੁਸਂવੁਤੋ॥
Piṇḍikāya care bhikkhu, guttadvāro susaṃvuto.
੫੮੦.
580.
‘‘ਲੂਖੇਨਪਿ વਾ ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸੇ, ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥੇ ਰਸਂ ਬਹੁਂ।
‘‘Lūkhenapi vā santusse, nāññaṃ patthe rasaṃ bahuṃ;
ਰਸੇਸੁ ਅਨੁਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਝਾਨੇ ਨ ਰਮਤੀ ਮਨੋ॥
Rasesu anugiddhassa, jhāne na ramatī mano.
੫੮੧.
581.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ વਸੇ ਮੁਨਿ।
‘‘Appiccho ceva santuṭṭho, pavivitto vase muni;
ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ॥
Asaṃsaṭṭho gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ.
੫੮੨.
582.
‘‘ਯਥਾ ਜਲ਼ੋ વ ਮੂਗੋ વ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਯੇ ਤਥਾ।
‘‘Yathā jaḷo va mūgo va, attānaṃ dassaye tathā;
ਨਾਤਿવੇਲਂ ਸਮ੍ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Nātivelaṃ sambhāseyya, saṅghamajjhamhi paṇḍito.
੫੮੩.
583.
‘‘ਨ ਸੋ ਉਪવਦੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਉਪਘਾਤਂ વਿવਜ੍ਜਯੇ।
‘‘Na so upavade kañci, upaghātaṃ vivajjaye;
ਸਂવੁਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ, ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚਸ੍ਸ ਭੋਜਨੇ॥
Saṃvuto pātimokkhasmiṃ, mattaññū cassa bhojane.
੫੮੪. ‘‘ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਕੋવਿਦੋ।
584. ‘‘Suggahītanimittassa, cittassuppādakovido.
ਸਮਥਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਕਾਲੇਨ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਂ॥
Samathaṃ anuyuñjeyya, kālena ca vipassanaṃ.
੫੮੫.
585.
‘‘વੀਰਿਯਸਾਤਚ੍ਚਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ ਸਦਾ ਸਿਯਾ।
‘‘Vīriyasātaccasampanno, yuttayogo sadā siyā;
ਨ ਚ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਂ, વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਏਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Na ca appatvā dukkhantaṃ, vissāsaṃ eyya paṇḍito.
੫੮੬.
586.
‘‘ਏવਂ વਿਹਰਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੁਦ੍ਧਿਕਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
‘‘Evaṃ viharamānassa, suddhikāmassa bhikkhuno;
ਖੀਯਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਞ੍ਚਾਧਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥ –
Khīyanti āsavā sabbe, nibbutiñcādhigacchatī’’ti. –
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
Imā gāthā abhāsi.
ਤਤ੍ਥ વਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਜਨવਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਾਦਿਂ। ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਂ ਸਦ੍ਦਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਹਿਤਂ। વਾਲ਼ਮਿਗਨਿਸੇવਿਤਨ੍ਤਿ, ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿવਾਲ਼ਮਿਗੇਹਿ ਚਰਿਤਂ। ਇਮਿਨਾਪਿ ਜਨવਿવੇਕਂਯੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਭਾવਦੀਪਨਤੋ। ਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ, ਸਯਿਤੁਂ ਆਸਯਿਤੁਞ੍ਚ ਯੁਤ੍ਤਭਾવੇਨ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਇਧ ਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਕਾਰਣਾਤਿ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿ ਪਟਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਲ੍ਲੀਯਨਤ੍ਥਂ।
Tattha vivittanti, janavivittaṃ suññaṃ araññādiṃ. Appanigghosanti, nissaddaṃ saddasaṅghaṭṭanarahitaṃ. Vāḷamiganisevitanti, sīhabyagghadīpivāḷamigehi caritaṃ. Imināpi janavivekaṃyeva dasseti pantasenāsanabhāvadīpanato. Senāsananti, sayituṃ āsayituñca yuttabhāvena vasanaṭṭhānaṃ idha senāsananti adhippetaṃ. Paṭisallānakāraṇāti, paṭisallānanimittaṃ, nānārammaṇato nivattetvā kammaṭṭhāneyeva cittassa paṭi paṭi sammadeva allīyanatthaṃ.
ਏવਂ ਭਾવਨਾਨੁਰੂਪਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ਸੇਨਾਸਨੇ ਸਨ੍ਤੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਚੀવਰਾਦੀਸੁਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂਕਾਰਪੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਂਕਾਰਪੁਞ੍ਜਾਤਿ ਸਂਕਾਰਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜਂ ਸਂਕਾਰਪੁਞ੍ਜਂ, ਤਤੋ ਕਚવਰਟ੍ਠਾਨਾ। ਆਹਤ੍વਾਤਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ। ਤਤੋਤਿ ਤਥਾ ਆਹਟਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡੇਹਿ। ਕਰਣੇ ਹਿ ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ ਲੂਖਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਲੂਖਰਜਨਲੂਖਾਦਿਨਾ ਲੂਖਂ ਅવਣ੍ਣਾਮਟ੍ਠਂ। ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਿવਾਸਨਾਦਿવਸੇਨ ਪਰਿਹਰੇਯ੍ਯ, ਏਤੇਨ ਚੀવਰਸਨ੍ਤੋਸਂ વਦਤਿ।
Evaṃ bhāvanānurūpaṃ senāsanaṃ niddisanto senāsane santosaṃ dassetvā idāni cīvarādīsupi taṃ dassetuṃ ‘‘saṃkārapuñjā’’tiādi vuttaṃ. Tattha saṃkārapuñjāti saṃkārānaṃ puñjaṃ saṃkārapuñjaṃ, tato kacavaraṭṭhānā. Āhatvāti āharitvā. Tatoti tathā āhaṭacoḷakkhaṇḍehi. Karaṇe hi idaṃ nissakkavacanaṃ lūkhanti satthalūkharajanalūkhādinā lūkhaṃ avaṇṇāmaṭṭhaṃ. Dhāreyyāti nivāsanādivasena parihareyya, etena cīvarasantosaṃ vadati.
ਨੀਚ ਮਨਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜੀવਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੧; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦) ਸੁਗਤੋવਾਦਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਨਿਹਤਮਾਨਦਪ੍ਪਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਸਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਘਰੇਸੁ ਅવਖਣ੍ਡਰਹਿਤਂ; ਅਨੁਘਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੁਲਾ ਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ। ਕੁਲਾ ਕੁਲਨ੍ਤਿ ਕੁਲਤੋ ਕੁਲਂ, ਕੁਲਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾ ਘਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯਾਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕਭਿਕ੍ਖਾਯ, ਇਮਿਨਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੋਸਂ વਦਤਿ। ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋਤਿ ਸੁਪਿਹਿਤਚਕ੍ਖਾਦਿਦ੍વਾਰੋ। ਸੁਸਂવੁਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਂવੁਤੋ।
Nīca manaṃ karitvānāti ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’ntiādikaṃ (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) sugatovādaṃ anussaritvā nihatamānadappaṃ cittaṃ katvā. Sapadānanti gharesu avakhaṇḍarahitaṃ; anugharanti attho. Tenāha ‘‘kulā kula’’nti. Kulā kulanti kulato kulaṃ, kulānupubbiyā gharapaṭipāṭiyāti attho. Piṇḍikāyāti missakabhikkhāya, iminā piṇḍapātasantosaṃ vadati. Guttadvāroti supihitacakkhādidvāro. Susaṃvutoti hatthakukkuccādīnaṃ abhāvena suṭṭhu saṃvuto.
ਲੂਖੇਨਪਿ વਾਤਿ ਅਪਿਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ, વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਕਪ੍ਪੇ। ਉਭਯੇਨਪਿ ਲੂਖੇਨਪਿ ਅਪ੍ਪੇਨਪਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੁਲਭੇਨ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸੇ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਤੁਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥੇ ਰਸਂ ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਾਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਥੇ ਰਸਂ ਬਹੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਮਧੁਰਾਦਿਰਸਂ ਬਹੁਂ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਨ ਪਤ੍ਥੇਯ੍ਯ ਨ ਪਿਹੇਯ੍ਯ, ਇਮਿਨਾ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ਸਨ੍ਤੋਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਰਸੇਸੁ ਗੇਧવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ વਦਨ੍ਤੋ ਰਸੇਸੁ ਅਨੁਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਝਾਨੇ ਨ ਰਮਤੀ ਮਨੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਤੋ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Lūkhenapi vāti apisaddo samuccaye, vā-saddo vikappe. Ubhayenapi lūkhenapi appenapi yena kenaci sulabhena itarītarena santusse samaṃ sammā tusseyya. Tenāha ‘‘nāññaṃ patthe rasaṃ bahu’’nti. Nāññaṃ patthe rasaṃ bahunti attanā yathāladdhato aññaṃ madhurādirasaṃ bahuṃ paṇītañca na pattheyya na piheyya, iminā gilānapaccayepi santoso dassito hoti. Rasesu gedhavāraṇatthaṃ pana kāraṇaṃ vadanto rasesu anugiddhassa, jhāne na ramatī mano’’ti āha. Indriyasaṃvarampi aparipūrentassa kuto vikkhittacittasamādhānanti adhippāyo.
ਏવਂ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਕਥਾવਤ੍ਥੂਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਛੋ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਇਚ੍ਛਾਰਹਿਤੋ, ਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਮਾਹ। ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋਤਿ, ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਯਥਾਲਾਭਸਨ੍ਤੋਸਾਦਿਨਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ। ਯੋ ਹਿ –
Evaṃ catūsu paccayesu sallekhapaṭipattiṃ dassetvā idāni avasiṭṭhakathāvatthūni dassetuṃ ‘‘appiccho cevā’’tiādi vuttaṃ. Tattha appicchoti, aniccho catūsu paccayesu icchārahito, tena catubbidhapaccayesu taṇhuppādavikkhambhanamāha. Santuṭṭhoti, catūsu paccayesu yathālābhasantosādinā santuṭṭho. Yo hi –
‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨੁਸੋਚੇਯ੍ਯ, ਨਪ੍ਪਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਤਂ।
‘‘Atītaṃ nānusoceyya, nappajappeyyanāgataṃ;
ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਯ੍ਯ, ਸੋ ‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ’ਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
Paccuppannena yāpeyya, so ‘santuṭṭho’ti pavuccatī’’ti.
ਪવਿવਿਤ੍ਤੋਤਿ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਂ ਪਹਾਯ ਕਾਯੇਨ ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ વੂਪਕਟ੍ਠੋ। ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕਾਦਿਕੇ ਹਿ ਪਰਤੋ વਕ੍ਖਤਿ। વਸੇਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਮੋਨੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਮੁਨਿ। ਅਸਂਸਟ੍ਠੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸવਨਸਮੁਲ੍ਲਪਨਸਮ੍ਭੋਗਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਰਹਿਤੋ। ਉਭਯਨ੍ਤਿ, ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚਾਤਿ ਉਭਯੇਹਿਪਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ। ਕਰਣੇ ਹਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ।
Pavivittoti gaṇasaṅgaṇikaṃ pahāya kāyena pavivitto vūpakaṭṭho. Cittavivekādike hi parato vakkhati. Vaseti sabbattha yojetabbaṃ. Moneyyadhammasamannāgamena muni. Asaṃsaṭṭhoti dassanasavanasamullapanasambhogakāyasaṃsaggānaṃ abhāvena asaṃsaṭṭho yathāvuttasaṃsaggarahito. Ubhayanti, gahaṭṭhehi anāgārehi cāti ubhayehipi asaṃsaṭṭho. Karaṇe hi idaṃ paccattavacanaṃ.
ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਯੇ ਤਥਾਤਿ ਅਜਲ਼ੋ ਅਮੂਗੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਯਥਾ ਜਲ਼ੋ વਾ ਮੂਗੋ વਾ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਏਤੇਨ ਪਾਗਬ੍ਬਿਯਪ੍ਪਹਾਨਮਾਹ। ਜਲ਼ੋ વ ਮੂਗੋ વਾਤਿ ਚ ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਂ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਚ વਾਸਦ੍ਦੋ। ਨਾਤਿવੇਲਂ ਸਮ੍ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤਿવੇਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪਮਾਣਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਮਤ੍ਤਭਾਣੀ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਹੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ, ਜਨਸਮੂਹੇ વਾ।
Attānaṃ dassaye tathāti ajaḷo amūgopi samāno yathā jaḷo vā mūgo vā, tathā attānaṃ dasseyya, etena pāgabbiyappahānamāha. Jaḷo va mūgo vāti ca gāthāsukhatthaṃ rassattaṃ kataṃ, samuccayattho ca vāsaddo. Nātivelaṃ sambhāseyyāti ativelaṃ atikkantapamāṇaṃ na bhāseyya, mattabhāṇī assāti attho. Saṅghamajjhamhīti bhikkhusaṅghe, janasamūhe vā.
ਨ ਸੋ ਉਪવਦੇ ਕਞ੍ਚੀਤਿ ਸੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੀਨਂ વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ વਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਨ વਾਚਾਯ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ। ਉਪਘਾਤਂ વਿવਜ੍ਜਯੇਤਿ ਕਾਯੇਨ ਉਪਘਾਤਂ ਪਰਿવਿਹੇਠਨਂ વਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਸਂવੁਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਮ੍ਹਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲੇ ਸਂવੁਤੋ ਅਸ੍ਸ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨ ਪਿਹਿਤਕਾਯવਾਚੋ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚਸ੍ਸ ਭੋਜਨੇਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁ ਭੋਜਨੇ ਪਮਾਣਞ੍ਞੂ ਸਿਯਾ।
Na so upavade kañcīti so yathāvuttapaṭipattiko bhikkhu hīnaṃ vā majjhimaṃ vā ukkaṭṭhaṃ vā yaṃkiñci na vācāya upavadeyya. Upaghātaṃ vivajjayeti kāyena upaghātaṃ pariviheṭhanaṃ vajjeyya. Saṃvuto pātimokkhasminti pātimokkhamhi pātimokkhasaṃvarasīle saṃvuto assa, pātimokkhasaṃvarena pihitakāyavāco siyāti attho. Mattaññū cassa bhojaneti pariyesanapaṭiggahaṇaparibhogavissajjanesu bhojane pamāṇaññū siyā.
ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਮੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਤਦਾਕਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਗਹਿਤਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ‘‘ਸੁਗ੍ਗਹੀਤਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਸੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਯੋਗੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਕੋવਿਦੋਤਿ ਏવਂ ਭਾવਯਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਲੀਨਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਏવਂ ਉਦ੍ਧਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲੀਨਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਤਸ੍ਸ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣੇ ਕੁਸਲੋ ਅਸ੍ਸ। ਲੀਨੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਚਯવੀਰਿਯਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ, ਉਦ੍ਧਤੇ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ। ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਯੇ ਲੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਲੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੩੪)। ਸਮਥਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮਥਭਾવਨਂ ਭਾવੇਯ੍ਯ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮਾਧਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਯਾવ વਸੀਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਾવ વਡ੍ਢੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯੂਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਲੇਨ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਸਮਾਧਿਂ ਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਦਾਨੇਨ ਹਾਨਭਾਗਿਯਂ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯਂ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਂવ ਕਤ੍વਾ ਕਾਲੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਕਾਲੇਨ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸਮਥਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਥਿਰੀਭੂਤਕਾਲੇ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਯਥਾਹ –
Suggahītanimittassāti ‘‘evaṃ me manasi karoto cittaṃ samāhitaṃ ahosī’’ti tadākāraṃ sallakkhento suṭṭhu gahitasamādhinimitto assa. ‘‘Suggahītanimitto so’’tipi pāṭho, so yogīti attho. Cittassuppādakovidoti evaṃ bhāvayato cittaṃ līnaṃ hoti, ‘‘evaṃ uddhata’’nti līnassa uddhatassa ca cittassa uppattikāraṇe kusalo assa. Līne hi citte dhammavicayavīriyapītisambojjhaṅgā bhāvetabbā, uddhate passaddhisamādhiupekkhāsambojjhaṅgā. Satisambojjhaṅgo pana sabbattha icchitabbo. Tenāha bhagavā – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’tiādi (saṃ. ni. 5.234). Samathaṃ anuyuñjeyyāti samathabhāvanaṃ bhāveyya, anuppannaṃ samādhiṃ uppādeyya, uppannañca yāva vasībhāvappatti, tāva vaḍḍheyya byūheyyāti attho. Kālena ca vipassananti yathāladdhaṃ samādhiṃ nikantiyā apariyādānena hānabhāgiyaṃ ṭhitibhāgiyaṃ vā akatvā nibbedhabhāgiyaṃva katvā kālena vipassanañca anuyuñjeyya. Atha vā kālena ca vipassananti samathaṃ anuyuñjanto tassa thirībhūtakāle saṅkocaṃ anāpajjitvā ariyamaggādhigamāya vipassanaṃ anuyuñjeyya. Yathāha –
‘‘ਅਥ વਾ ਸਮਾਧਿਲਾਭੇਨ, વਿવਿਤ੍ਤਸਯਨੇਨ વਾ।
‘‘Atha vā samādhilābhena, vivittasayanena vā;
ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਸ੍ਸਾਸਮਾਪਾਦਿ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਸવਕ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੭੧-੨੭੨)।
Bhikkhu vissāsamāpādi, appatto āsavakkhaya’’nti. (dha. pa. 271-272);
ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વੀਰਿਯਸਾਤਚ੍ਚਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਤਤਭਾવੋ ਸਾਤਚ੍ਚਂ, વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਾਤਚ੍ਚਂ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸਤਤਪવਤ੍ਤવੀਰਿਯੋ, ਨਿਚ੍ਚਪਗ੍ਗਹਿਤવੀਰਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੁਤ੍ਤਯੋਗੋ ਸਦਾ ਸਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ। ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਨ ਏਯ੍ਯ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ‘‘ਅਹਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਅਭਿਞ੍ਞਾਲਾਭੀ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ વਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tena vuttaṃ – ‘‘vīriyasātaccasampanno’’tiādi. Satatabhāvo sātaccaṃ, vīriyassa sātaccaṃ, tena sampanno samannāgato, satatapavattavīriyo, niccapaggahitavīriyoti attho. Yuttayogo sadā siyāti sabbakālaṃ bhāvanānuyutto siyā. Dukkhantanti vaṭṭadukkhassa antaṃ pariyosānaṃ nirodhaṃ nibbānaṃ appatvā vissāsaṃ na eyya na gaccheyya. ‘‘Ahaṃ parisuddhasīlo jhānalābhī abhiññālābhī vipassanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhito’’ti vā vissaṭṭho na bhaveyyāti attho.
ਏવਂ વਿਹਰਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ, ਏવਂ વਿવਿਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਸੇવਨਾਦਿਨਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਤਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇਨ વਿਧਿਨਾ વਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸੁਦ੍ਧਿਕਾਮਸ੍ਸਾਤਿ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਂਸਾਰੇ ਭਯਸ੍ਸ ਇਕ੍ਖਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਕਾਮਾਸવਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਆਸવਾ ਖੀਯਨ੍ਤਿ ਖਯਂ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਖਯਗਮਨੇਨੇવ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਪਭੇਦਂ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ।
Evaṃ viharamānassāti, evaṃ vivittasenāsanasevanādinā vipassanāvasena yuttayogatāpariyosānena vidhinā viharantassa. Suddhikāmassāti, ñāṇadassanavisuddhiṃ accantavisuddhiṃ nibbānaṃ arahattañca icchantassa. Saṃsāre bhayassa ikkhato bhikkhuno, kāmāsavādayo sabbe āsavā khīyanti khayaṃ abbhatthaṃ gacchanti, tesaṃ khayagamaneneva saupādisesaanupādisesapabhedaṃ duvidhampi nibbānaṃ adhigacchati pāpuṇāti.
ਏવਂ ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓવਾਦਦਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਤਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
Evaṃ thero tassa bhikkhuno ovādadānāpadesena attanā tathāpaṭipannabhāvaṃ dīpento aññaṃ byākāsi.
વਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vaṅgantaputtaupasenattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੬. વਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 6. Vaṅgantaputtaupasenattheragāthā