| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१२. वङ्गीससुत्तवण्णना
12. Vaṅgīsasuttavaṇṇanā
२२०. द्वादसमे आयस्माति पियवचनं। वङ्गीसोति तस्स थेरस्स नामं। सो किर पुब्बे पदुमुत्तरकाले पटिभानसम्पन्नं सावकं दिस्वा दानं दत्वा पत्थनं कत्वा कप्पसतसहस्सं पारमियो पूरेत्वा अम्हाकं भगवतो काले सकलजम्बुदीपे वादकामताय जम्बुसाखं परिहरित्वा एकेन परिब्बाजकेन सद्धिं वादं कत्वा वादे जयपराजयानुभावेन तेनेव परिब्बाजकेन सद्धिं संवासं कप्पेत्वा वसमानाय एकिस्सा परिब्बाजिकाय कुच्छिम्हि निब्बत्तो वयं आगम्म मातितो पञ्चवादसतानि, पितितो पञ्चवादसतानीति वादसहस्सं उग्गण्हित्वा विचरति। एकञ्च विज्जं जानाति, यं विज्जं परिजप्पित्वा मतानं सीसं अङ्गुलिया पहरित्वा – ‘‘असुकट्ठाने निब्बत्तो’’ति जानाति। सो अनुपुब्बेन गामनिगमादीसु विचरन्तो पञ्चहि माणवकसतेहि सद्धिं सावत्थिं अनुप्पत्तो नगरद्वारे सालाय निसीदति।
220. Dvādasame āyasmāti piyavacanaṃ. Vaṅgīsoti tassa therassa nāmaṃ. So kira pubbe padumuttarakāle paṭibhānasampannaṃ sāvakaṃ disvā dānaṃ datvā patthanaṃ katvā kappasatasahassaṃ pāramiyo pūretvā amhākaṃ bhagavato kāle sakalajambudīpe vādakāmatāya jambusākhaṃ pariharitvā ekena paribbājakena saddhiṃ vādaṃ katvā vāde jayaparājayānubhāvena teneva paribbājakena saddhiṃ saṃvāsaṃ kappetvā vasamānāya ekissā paribbājikāya kucchimhi nibbatto vayaṃ āgamma mātito pañcavādasatāni, pitito pañcavādasatānīti vādasahassaṃ uggaṇhitvā vicarati. Ekañca vijjaṃ jānāti, yaṃ vijjaṃ parijappitvā matānaṃ sīsaṃ aṅguliyā paharitvā – ‘‘asukaṭṭhāne nibbatto’’ti jānāti. So anupubbena gāmanigamādīsu vicaranto pañcahi māṇavakasatehi saddhiṃ sāvatthiṃ anuppatto nagaradvāre sālāya nisīdati.
तदा च नगरवासिनो पुरेभत्तं दानं दत्वा पच्छाभत्तं सुद्धुत्तरासङ्गा गन्धमालादिहत्था धम्मस्सवनाय विहारं गच्छन्ति। माणवो दिस्वा, ‘‘कहं गच्छथा’’ति? पुच्छि। ते ‘‘दसबलस्स सन्तिकं धम्मस्सवनाया’’ति आहंसु। सोपि सपरिवारो तेहि सद्धिं गन्त्वा पटिसन्थारं कत्वा एकमन्तं अट्ठासि। अथ नं भगवा आह – ‘‘वङ्गीस, भद्दकं किर सिप्पं जानासी’’ति। ‘‘भो गोतम, अहं बहुसिप्पं जानामि। तुम्हे कतरं सन्धाय वदथा’’ति? छवदूसकसिप्पन्ति। आम, भो गोतमाति। अथस्स भगवा अत्तनो आनुभावेन निरये निब्बत्तस्स सीसं दस्सेत्वा, ‘‘वङ्गीस, अयं कहं निब्बत्तो’’ति पुच्छि। सो मन्तं जप्पित्वा अङ्गुलिया पहरित्वा ‘‘निरये’’ति आह। ‘‘साधु, वङ्गीस, सुकथित’’न्ति देवलोके निब्बत्तस्स सीसं दस्सेसि। तम्पि सो तथेव ब्याकासि। अथस्स खीणासवस्स सीसं दस्सेसि। सो पुनप्पुनं मन्तं परिवत्तेत्वापि अङ्गुलिया पहरित्वापि निब्बत्तट्ठानं न पस्सति।
Tadā ca nagaravāsino purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ suddhuttarāsaṅgā gandhamālādihatthā dhammassavanāya vihāraṃ gacchanti. Māṇavo disvā, ‘‘kahaṃ gacchathā’’ti? Pucchi. Te ‘‘dasabalassa santikaṃ dhammassavanāyā’’ti āhaṃsu. Sopi saparivāro tehi saddhiṃ gantvā paṭisanthāraṃ katvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha naṃ bhagavā āha – ‘‘vaṅgīsa, bhaddakaṃ kira sippaṃ jānāsī’’ti. ‘‘Bho gotama, ahaṃ bahusippaṃ jānāmi. Tumhe kataraṃ sandhāya vadathā’’ti? Chavadūsakasippanti. Āma, bho gotamāti. Athassa bhagavā attano ānubhāvena niraye nibbattassa sīsaṃ dassetvā, ‘‘vaṅgīsa, ayaṃ kahaṃ nibbatto’’ti pucchi. So mantaṃ jappitvā aṅguliyā paharitvā ‘‘niraye’’ti āha. ‘‘Sādhu, vaṅgīsa, sukathita’’nti devaloke nibbattassa sīsaṃ dassesi. Tampi so tatheva byākāsi. Athassa khīṇāsavassa sīsaṃ dassesi. So punappunaṃ mantaṃ parivattetvāpi aṅguliyā paharitvāpi nibbattaṭṭhānaṃ na passati.
अथ नं भगवा ‘‘किलमसि, वङ्गीसा’’ति आह? आम भो, गोतमाति। पुनप्पुनं उपधारेहीति। तथा करोन्तोपि अदिस्वा, ‘‘तुम्हे, भो गोतम, जानाथा’’ति आह। आम, वङ्गीस, मं निस्साय चेस गतो, अहमस्स गतिं जानामीति। मन्तेन जानासि, भो गोतमाति? आम, वङ्गीस, एकेन मन्तेनेव जानामीति। भो गोतम, मय्हं मन्तेन इमं मन्तं देथाति। अमूलिको, वङ्गीस, मय्हं मन्तोति। देथ, भो गोतमाति। न सक्का मय्हं सन्तिके अपब्बजितस्स दातुन्ति। सो अन्तेवासिके आमन्तेसि – ‘‘ताता समणो गोतमो अतिरेकसिप्पं जानाति, अहं इमस्स सन्तिके पब्बजित्वा सिप्पं गण्हामि, ततो सकलजम्बुदीपे अम्हेहि बहुतरं जानन्तो नाम न भविस्सति। तुम्हे याव अहं आगच्छामि, ताव अनुक्कण्ठित्वा विचरथा’’ति ते उय्योजेत्वा ‘‘पब्बाजेथ म’’न्ति आह। सत्था निग्रोधकप्पस्स पटिपादेसि। थेरो तं अत्तनो वसनट्ठानं नेत्वा पब्बाजेसि। सो पब्बजित्वा सत्थु सन्तिकं आगम्म वन्दित्वा ठितो ‘‘सिप्पं देथा’’ति याचि। वङ्गीस, तुम्हे सिप्पं गण्हन्ता अलोणभोजनथण्डिलसेय्यादीहि परिकम्मं कत्वा गण्हथ, इमस्सापि सिप्पस्स परिकम्मं अत्थि, तं ताव करोहीति। साधु, भन्तेति। अथस्स सत्था द्वत्तिंसाकारकम्मट्ठानं आचिक्खि। सो तं अनुलोमपटिलोमं मनसिकरोन्तो विपस्सनं वड्ढेत्वा अनुक्कमेन अरहत्तं पापुणि।
Atha naṃ bhagavā ‘‘kilamasi, vaṅgīsā’’ti āha? Āma bho, gotamāti. Punappunaṃ upadhārehīti. Tathā karontopi adisvā, ‘‘tumhe, bho gotama, jānāthā’’ti āha. Āma, vaṅgīsa, maṃ nissāya cesa gato, ahamassa gatiṃ jānāmīti. Mantena jānāsi, bho gotamāti? Āma, vaṅgīsa, ekena manteneva jānāmīti. Bho gotama, mayhaṃ mantena imaṃ mantaṃ dethāti. Amūliko, vaṅgīsa, mayhaṃ mantoti. Detha, bho gotamāti. Na sakkā mayhaṃ santike apabbajitassa dātunti. So antevāsike āmantesi – ‘‘tātā samaṇo gotamo atirekasippaṃ jānāti, ahaṃ imassa santike pabbajitvā sippaṃ gaṇhāmi, tato sakalajambudīpe amhehi bahutaraṃ jānanto nāma na bhavissati. Tumhe yāva ahaṃ āgacchāmi, tāva anukkaṇṭhitvā vicarathā’’ti te uyyojetvā ‘‘pabbājetha ma’’nti āha. Satthā nigrodhakappassa paṭipādesi. Thero taṃ attano vasanaṭṭhānaṃ netvā pabbājesi. So pabbajitvā satthu santikaṃ āgamma vanditvā ṭhito ‘‘sippaṃ dethā’’ti yāci. Vaṅgīsa, tumhe sippaṃ gaṇhantā aloṇabhojanathaṇḍilaseyyādīhi parikammaṃ katvā gaṇhatha, imassāpi sippassa parikammaṃ atthi, taṃ tāva karohīti. Sādhu, bhanteti. Athassa satthā dvattiṃsākārakammaṭṭhānaṃ ācikkhi. So taṃ anulomapaṭilomaṃ manasikaronto vipassanaṃ vaḍḍhetvā anukkamena arahattaṃ pāpuṇi.
विमुत्तिसुखं पटिसंवेदीति एवं अरहत्तं पत्वा विमुत्तिसुखं पटिसंवेदेन्तो। कावेय्यमत्ताति कावेय्येन कब्बकरणेन मत्ता। खन्धायतनधातुयोति इमानि खन्धादीनि पकासेन्तो धम्मं देसेसि। ये नियामगतद्दसाति ये नियामगता चेव नियामदस्साति च। स्वागतन्ति सुआगमनं। इद्धिपत्तोम्हीति इमिना इद्धिविधञाणं गहितं। चेतोपरियायकोविदोति इमिना चेतोपरियञाणं। दिब्बसोतं पन अवुत्तम्पि गहितमेव होति। एवं छ अभिञ्ञापत्तो एसो महासावकोति वेदितब्बो। द्वादसमं।
Vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedīti evaṃ arahattaṃ patvā vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedento. Kāveyyamattāti kāveyyena kabbakaraṇena mattā. Khandhāyatanadhātuyoti imāni khandhādīni pakāsento dhammaṃ desesi. Ye niyāmagataddasāti ye niyāmagatā ceva niyāmadassāti ca. Svāgatanti suāgamanaṃ. Iddhipattomhīti iminā iddhividhañāṇaṃ gahitaṃ. Cetopariyāyakovidoti iminā cetopariyañāṇaṃ. Dibbasotaṃ pana avuttampi gahitameva hoti. Evaṃ cha abhiññāpatto eso mahāsāvakoti veditabbo. Dvādasamaṃ.
इति सारत्थप्पकासिनिया
Iti sāratthappakāsiniyā
संयुत्तनिकाय-अट्ठकथाय
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
वङ्गीससंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Vaṅgīsasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १२. वङ्गीससुत्तं • 12. Vaṅgīsasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १२. वङ्गीससुत्तवण्णना • 12. Vaṅgīsasuttavaṇṇanā
