| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรคาถาปาฬิ • Theragāthāpāḷi |
๒๑. มหานิปาโต
21. Mahānipāto
๑. วงฺคีสเตฺถรคาถา
1. Vaṅgīsattheragāthā
๑๒๑๘.
1218.
‘‘นิกฺขนฺตํ วต มํ สนฺตํ, อคารสฺมานคาริยํ;
‘‘Nikkhantaṃ vata maṃ santaṃ, agārasmānagāriyaṃ;
วิตกฺกา อุปธาวนฺติ, ปคพฺภา กณฺหโต อิเมฯ
Vitakkā upadhāvanti, pagabbhā kaṇhato ime.
๑๒๑๙.
1219.
สมนฺตา ปริกิเรยฺยุํ, สหสฺสํ อปลายินํฯ
Samantā parikireyyuṃ, sahassaṃ apalāyinaṃ.
๑๒๒๐.
1220.
๑๒๒๑.
1221.
‘‘สกฺขี หิ เม สุตํ เอตํ, พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน;
‘‘Sakkhī hi me sutaṃ etaṃ, buddhassādiccabandhuno;
นิพฺพานคมนํ มคฺคํ, ตตฺถ เม นิรโต มโนฯ
Nibbānagamanaṃ maggaṃ, tattha me nirato mano.
๑๒๒๒.
1222.
‘‘เอวํ เจ มํ วิหรนฺตํ, ปาปิม อุปคจฺฉสิ;
‘‘Evaṃ ce maṃ viharantaṃ, pāpima upagacchasi;
ตถา มจฺจุ กริสฺสามิ, น เม มคฺคมฺปิ ทกฺขสิฯ
Tathā maccu karissāmi, na me maggampi dakkhasi.
๑๒๒๓.
1223.
‘‘อรติญฺจ 9 รติญฺจ ปหาย, สพฺพโส เคหสิตญฺจ วิตกฺกํ;
‘‘Aratiñca 10 ratiñca pahāya, sabbaso gehasitañca vitakkaṃ;
วนถํ น กเรยฺย กุหิญฺจิ, นิพฺพนโถ อวนโถ ส 11 ภิกฺขุฯ
Vanathaṃ na kareyya kuhiñci, nibbanatho avanatho sa 12 bhikkhu.
๑๒๒๔.
1224.
‘‘ยมิธ ปถวิญฺจ เวหาสํ, รูปคตํ ชคโตคธํ กิญฺจิ;
‘‘Yamidha pathaviñca vehāsaṃ, rūpagataṃ jagatogadhaṃ kiñci;
ปริชียติ สพฺพมนิจฺจํ, เอวํ สเมจฺจ จรนฺติ มุตตฺตาฯ
Parijīyati sabbamaniccaṃ, evaṃ samecca caranti mutattā.
๑๒๒๕.
1225.
‘‘อุปธีสุ ชนา คธิตาเส, ทิฎฺฐสุเต 13 ปฎิเฆ จ มุเต จ;
‘‘Upadhīsu janā gadhitāse, diṭṭhasute 14 paṭighe ca mute ca;
เอตฺถ วิโนทย ฉนฺทมเนโช, โย เหตฺถ น ลิมฺปติ มุนิ ตมาหุ 15ฯ
Ettha vinodaya chandamanejo, yo hettha na limpati muni tamāhu 16.
๑๒๒๖.
1226.
‘‘อถ สฎฺฐิสิตา สวิตกฺกา, ปุถุชฺชนตาย 17 อธมฺมา นิวิฎฺฐา;
‘‘Atha saṭṭhisitā savitakkā, puthujjanatāya 18 adhammā niviṭṭhā;
น จ วคฺคคตสฺส กุหิญฺจิ, โน ปน ทุฎฺฐุลฺลคาหี 19 ส ภิกฺขุฯ
Na ca vaggagatassa kuhiñci, no pana duṭṭhullagāhī 20 sa bhikkhu.
๑๒๒๗.
1227.
‘‘ทโพฺพ จิรรตฺตสมาหิโต, อกุหโก นิปโก อปิหาลุ;
‘‘Dabbo cirarattasamāhito, akuhako nipako apihālu;
สนฺตํ ปทํ อชฺฌคมา มุนิ, ปฎิจฺจ ปรินิพฺพุโต กงฺขติ กาลํฯ
Santaṃ padaṃ ajjhagamā muni, paṭicca parinibbuto kaṅkhati kālaṃ.
๑๒๒๘.
1228.
‘‘มานํ ปชหสฺสุ โคตม, มานปถญฺจ ชหสฺสุ อเสสํ;
‘‘Mānaṃ pajahassu gotama, mānapathañca jahassu asesaṃ;
มานปถมฺหิ ส มุจฺฉิโต, วิปฺปฎิสารีหุวา จิรรตฺตํฯ
Mānapathamhi sa mucchito, vippaṭisārīhuvā cirarattaṃ.
๑๒๒๙.
1229.
‘‘มเกฺขน มกฺขิตา ปชา, มานหตา นิรยํ ปปตนฺติ;
‘‘Makkhena makkhitā pajā, mānahatā nirayaṃ papatanti;
โสจนฺติ ชนา จิรรตฺตํ, มานหตา นิรยํ อุปปนฺนาฯ
Socanti janā cirarattaṃ, mānahatā nirayaṃ upapannā.
๑๒๓๐.
1230.
‘‘น หิ โสจติ ภิกฺขุ กทาจิ, มคฺคชิโน สมฺมา ปฎิปโนฺน;
‘‘Na hi socati bhikkhu kadāci, maggajino sammā paṭipanno;
กิตฺติญฺจ สุขญฺจานุโภติ, ธมฺมทโสติ ตมาหุ ตถตฺตํฯ
Kittiñca sukhañcānubhoti, dhammadasoti tamāhu tathattaṃ.
๑๒๓๑.
1231.
‘‘ตสฺมา อขิโล อิธ 21 ปธานวา, นีวรณานิ ปหาย วิสุโทฺธ;
‘‘Tasmā akhilo idha 22 padhānavā, nīvaraṇāni pahāya visuddho;
มานญฺจ ปหาย อเสสํ, วิชฺชายนฺตกโร สมิตาวีฯ
Mānañca pahāya asesaṃ, vijjāyantakaro samitāvī.
๑๒๓๒.
1232.
‘‘กามราเคน ฑยฺหามิ, จิตฺตํ เม ปริฑยฺหติ;
‘‘Kāmarāgena ḍayhāmi, cittaṃ me pariḍayhati;
สาธุ นิพฺพาปนํ พฺรูหิ, อนุกมฺปาย โคตมฯ
Sādhu nibbāpanaṃ brūhi, anukampāya gotama.
๑๒๓๓.
1233.
‘‘สญฺญาย วิปริเยสา, จิตฺตํ เต ปริฑยฺหติ;
‘‘Saññāya vipariyesā, cittaṃ te pariḍayhati;
๑๒๓๔.
1234.
‘‘อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ, เอกคฺคํ สุสมาหิตํ;
‘‘Asubhāya cittaṃ bhāvehi, ekaggaṃ susamāhitaṃ;
สติ กายคตา ตฺยตฺถุ, นิพฺพิทาพหุโล ภวฯ
Sati kāyagatā tyatthu, nibbidābahulo bhava.
๑๒๓๕.
1235.
‘‘อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ, มานานุสยมุชฺชห;
‘‘Animittañca bhāvehi, mānānusayamujjaha;
ตโต มานาภิสมยา, อุปสโนฺต จริสฺสสิฯ
Tato mānābhisamayā, upasanto carissasi.
๑๒๓๖.
1236.
‘‘ตเมว วาจํ ภาเสยฺย, ยายตฺตานํ น ตาปเย;
‘‘Tameva vācaṃ bhāseyya, yāyattānaṃ na tāpaye;
ปเร จ น วิหิํเสยฺย, สา เว วาจา สุภาสิตาฯ
Pare ca na vihiṃseyya, sā ve vācā subhāsitā.
๑๒๓๗.
1237.
‘‘ปิยวาจเมว ภาเสยฺย, ยา วาจา ปฎินนฺทิตา;
‘‘Piyavācameva bhāseyya, yā vācā paṭinanditā;
ยํ อนาทาย ปาปานิ, ปเรสํ ภาสเต ปิยํฯ
Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyaṃ.
๑๒๓๘.
1238.
‘‘สจฺจํ เว อมตา วาจา, เอส ธโมฺม สนนฺตโน;
‘‘Saccaṃ ve amatā vācā, esa dhammo sanantano;
สเจฺจ อเตฺถ จ ธเมฺม จ, อาหุ สโนฺต ปติฎฺฐิตาฯ
Sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā.
๑๒๓๙.
1239.
‘‘ยํ พุโทฺธ ภาสติ วาจํ, เขมํ นิพฺพานปตฺติยา;
‘‘Yaṃ buddho bhāsati vācaṃ, khemaṃ nibbānapattiyā;
ทุกฺขสฺสนฺตกิริยาย, สา เว วาจานมุตฺตมาฯ
Dukkhassantakiriyāya, sā ve vācānamuttamā.
๑๒๔๐.
1240.
‘‘คมฺภีรปโญฺญ เมธาวี, มคฺคามคฺคสฺส โกวิโท;
‘‘Gambhīrapañño medhāvī, maggāmaggassa kovido;
สาริปุโตฺต มหาปโญฺญ, ธมฺมํ เทเสติ ภิกฺขุนํฯ
Sāriputto mahāpañño, dhammaṃ deseti bhikkhunaṃ.
๑๒๔๑.
1241.
‘‘สงฺขิเตฺตนปิ เทเสติ, วิตฺถาเรนปิ ภาสติ;
‘‘Saṅkhittenapi deseti, vitthārenapi bhāsati;
๑๒๔๒.
1242.
‘‘ตสฺส ตํ เทสยนฺตสฺส, สุณนฺติ มธุรํ คิรํ;
‘‘Tassa taṃ desayantassa, suṇanti madhuraṃ giraṃ;
สเรน รชนีเยน, สวนีเยน วคฺคุนา;
Sarena rajanīyena, savanīyena vaggunā;
อุทคฺคจิตฺตา มุทิตา, โสตํ โอเธนฺติ ภิกฺขโวฯ
Udaggacittā muditā, sotaṃ odhenti bhikkhavo.
๑๒๔๓.
1243.
‘‘อชฺช ปนฺนรเส วิสุทฺธิยา, ภิกฺขู ปญฺจสตา สมาคตา;
‘‘Ajja pannarase visuddhiyā, bhikkhū pañcasatā samāgatā;
สํโยชนพนฺธนจฺฉิทา, อนีฆา ขีณปุนพฺภวา อิสีฯ
Saṃyojanabandhanacchidā, anīghā khīṇapunabbhavā isī.
๑๒๔๔.
1244.
‘‘จกฺกวตฺตี ยถา ราชา, อมจฺจปริวาริโต;
‘‘Cakkavattī yathā rājā, amaccaparivārito;
สมนฺตา อนุปริเยติ, สาครนฺตํ มหิํ อิมํฯ
Samantā anupariyeti, sāgarantaṃ mahiṃ imaṃ.
๑๒๔๕.
1245.
‘‘เอวํ วิชิตสงฺคามํ, สตฺถวาหํ อนุตฺตรํ;
‘‘Evaṃ vijitasaṅgāmaṃ, satthavāhaṃ anuttaraṃ;
สาวกา ปยิรุปาสนฺติ, เตวิชฺชา มจฺจุหายิโนฯ
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.
๑๒๔๖.
1246.
‘‘สเพฺพ ภควโต ปุตฺตา, ปลาเปตฺถ น วิชฺชติ;
‘‘Sabbe bhagavato puttā, palāpettha na vijjati;
ตณฺหาสลฺลสฺส หนฺตารํ, วเนฺท อาทิจฺจพนฺธุนํฯ
Taṇhāsallassa hantāraṃ, vande ādiccabandhunaṃ.
๑๒๔๗.
1247.
‘‘ปโรสหสฺสํ ภิกฺขูนํ, สุคตํ ปยิรุปาสติ;
‘‘Parosahassaṃ bhikkhūnaṃ, sugataṃ payirupāsati;
เทเสนฺตํ วิรชํ ธมฺมํ, นิพฺพานํ อกุโตภยํฯ
Desentaṃ virajaṃ dhammaṃ, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
๑๒๔๘.
1248.
‘‘สุณนฺติ ธมฺมํ วิมลํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;
‘‘Suṇanti dhammaṃ vimalaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
โสภติ วต สมฺพุโทฺธ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโตฯ
Sobhati vata sambuddho, bhikkhusaṅghapurakkhato.
๑๒๔๙.
1249.
‘‘‘นาคนาโม’สิ ภควา, อิสีนํ อิสิสตฺตโม;
‘‘‘Nāganāmo’si bhagavā, isīnaṃ isisattamo;
มหาเมโฆว หุตฺวาน, สาวเก อภิวสฺสสิฯ
Mahāmeghova hutvāna, sāvake abhivassasi.
๑๒๕๐.
1250.
‘‘ทิวา วิหารา นิกฺขมฺม, สตฺถุทสฺสนกมฺยตา;
‘‘Divā vihārā nikkhamma, satthudassanakamyatā;
สาวโก เต มหาวีร, ปาเท วนฺทติ วงฺคิโสฯ
Sāvako te mahāvīra, pāde vandati vaṅgiso.
๑๒๕๑.
1251.
‘‘อุมฺมคฺคปถํ มารสฺส, อภิภุยฺย จรติ ปภิชฺช ขีลานิ;
‘‘Ummaggapathaṃ mārassa, abhibhuyya carati pabhijja khīlāni;
ตํ ปสฺสถ พนฺธปมุญฺจกรํ, อสิตํว ภาคโส ปวิภชฺชฯ
Taṃ passatha bandhapamuñcakaraṃ, asitaṃva bhāgaso pavibhajja.
๑๒๕๒.
1252.
‘‘โอฆสฺส หิ นิตรณตฺถํ, อเนกวิหิตํ มคฺคํ อกฺขาสิ;
‘‘Oghassa hi nitaraṇatthaṃ, anekavihitaṃ maggaṃ akkhāsi;
ตสฺมิญฺจ อมเต อกฺขาเต, ธมฺมทสา ฐิตา อสํหีราฯ
Tasmiñca amate akkhāte, dhammadasā ṭhitā asaṃhīrā.
๑๒๕๓.
1253.
ญตฺวา จ สจฺฉิกตฺวา จ, อคฺคํ โส เทสยิ ทสทฺธานํฯ
Ñatvā ca sacchikatvā ca, aggaṃ so desayi dasaddhānaṃ.
๑๒๕๔.
1254.
‘‘เอวํ สุเทสิเต ธเมฺม, โก ปมาโท วิชานตํ ธมฺมํ;
‘‘Evaṃ sudesite dhamme, ko pamādo vijānataṃ dhammaṃ;
ตสฺมา หิ ตสฺส ภควโต สาสเน, อปฺปมโตฺต สทา นมสฺสมนุสิเกฺขฯ
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.
๑๒๕๕.
1255.
‘‘พุทฺธานุพุโทฺธ โย เถโร, โกณฺฑโญฺญ ติพฺพนิกฺกโม;
‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;
ลาภี สุขวิหารานํ, วิเวกานํ อภิณฺหโสฯ
Lābhī sukhavihārānaṃ, vivekānaṃ abhiṇhaso.
๑๒๕๖.
1256.
‘‘ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, สตฺถุ สาสนการินา;
‘‘Yaṃ sāvakena pattabbaṃ, satthu sāsanakārinā;
สพฺพสฺส ตํ อนุปฺปตฺตํ, อปฺปมตฺตสฺส สิกฺขโตฯ
Sabbassa taṃ anuppattaṃ, appamattassa sikkhato.
๑๒๕๗.
1257.
‘‘มหานุภาโว เตวิโชฺช, เจโตปริยโกวิโท;
‘‘Mahānubhāvo tevijjo, cetopariyakovido;
โกณฺฑโญฺญ พุทฺธทายาโท, ปาเท วนฺทติ สตฺถุโนฯ
Koṇḍañño buddhadāyādo, pāde vandati satthuno.
๑๒๕๘.
1258.
‘‘นคสฺส ปเสฺส อาสีนํ, มุนิํ ทุกฺขสฺส ปารคุํ;
‘‘Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
สาวกา ปยิรุปาสนฺติ, เตวิชฺชา มจฺจุหายิโนฯ
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.
๑๒๕๙.
1259.
๑๒๖๐.
1260.
‘‘เอวํ สพฺพงฺคสมฺปนฺนํ, มุนิํ ทุกฺขสฺส ปารคุํ;
‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
อเนกาการสมฺปนฺนํ, ปยิรุปาสนฺติ โคตมํฯ
Anekākārasampannaṃ, payirupāsanti gotamaṃ.
๑๒๖๑.
1261.
‘‘จโนฺท ยถา วิคตวลาหเก นเภ, วิโรจติ วีตมโลว ภาณุมา;
‘‘Cando yathā vigatavalāhake nabhe, virocati vītamalova bhāṇumā;
เอวมฺปิ องฺคีรส ตฺวํ มหามุนิ, อติโรจสิ ยสสา สพฺพโลกํฯ
Evampi aṅgīrasa tvaṃ mahāmuni, atirocasi yasasā sabbalokaṃ.
๑๒๖๒.
1262.
‘‘กาเวยฺยมตฺตา วิจริมฺห ปุเพฺพ, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;
‘‘Kāveyyamattā vicarimha pubbe, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
อถทฺทสาม สมฺพุทฺธํ, สพฺพธมฺมาน ปารคุํฯ
Athaddasāma sambuddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.
๑๒๖๓.
1263.
‘‘โส เม ธมฺมมเทเสสิ, มุนิ ทุกฺขสฺส ปารคู;
‘‘So me dhammamadesesi, muni dukkhassa pāragū;
๑๒๖๔.
1264.
‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ขเนฺธ อายตนานิ จ;
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, khandhe āyatanāni ca;
ธาตุโย จ วิทิตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
Dhātuyo ca viditvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
๑๒๖๕.
1265.
‘‘พหูนํ วต อตฺถาย, อุปฺปชฺชนฺติ ตถาคตา;
‘‘Bahūnaṃ vata atthāya, uppajjanti tathāgatā;
อิตฺถีนํ ปุริสานญฺจ, เย เต สาสนการกาฯ
Itthīnaṃ purisānañca, ye te sāsanakārakā.
๑๒๖๖.
1266.
‘‘เตสํ โข วต อตฺถาย, โพธิมชฺฌคมา มุนิ;
‘‘Tesaṃ kho vata atthāya, bodhimajjhagamā muni;
ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนญฺจ, เย นิรามคตทฺทสาฯ
Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnañca, ye nirāmagataddasā.
๑๒๖๗.
1267.
‘‘สุเทสิตา จกฺขุมตา, พุเทฺธนาทิจฺจพนฺธุนา;
‘‘Sudesitā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
จตฺตาริ อริยสจฺจานิ, อนุกมฺปาย ปาณินํฯ
Cattāri ariyasaccāni, anukampāya pāṇinaṃ.
๑๒๖๘.
1268.
‘‘ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ;
‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;
อริยํ จฎฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ
Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.
๑๒๖๙.
1269.
‘‘เอวเมเต ตถา วุตฺตา, ทิฎฺฐา เม เต ยถา ตถา;
‘‘Evamete tathā vuttā, diṭṭhā me te yathā tathā;
สทโตฺถ เม อนุปฺปโตฺต, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
Sadattho me anuppatto, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
๑๒๗๐.
1270.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;
๑๒๗๑.
1271.
‘‘อภิญฺญาปารมิปฺปโตฺต, โสตธาตุ วิโสธิตา;
‘‘Abhiññāpāramippatto, sotadhātu visodhitā;
เตวิโชฺช อิทฺธิปโตฺตมฺหิ, เจโตปริยโกวิโทฯ
Tevijjo iddhipattomhi, cetopariyakovido.
๑๒๗๒.
1272.
‘‘ปุจฺฉามิ สตฺถารมโนมปญฺญํ, ทิเฎฺฐว ธเมฺม โย วิจิกิจฺฉานํ เฉตฺตา;
‘‘Pucchāmi satthāramanomapaññaṃ, diṭṭheva dhamme yo vicikicchānaṃ chettā;
อคฺคาฬเว กาลมกาสิ ภิกฺขุ, ญาโต ยสสฺสี อภินิพฺพุตโตฺตฯ
Aggāḷave kālamakāsi bhikkhu, ñāto yasassī abhinibbutatto.
๑๒๗๓.
1273.
‘‘นิโคฺรธกโปฺป อิติ ตสฺส นามํ, ตยา กตํ ภควา พฺราหฺมณสฺส;
‘‘Nigrodhakappo iti tassa nāmaṃ, tayā kataṃ bhagavā brāhmaṇassa;
โส ตํ นมสฺสํ อจริ มุตฺยเปโข, อารทฺธวีริโย ทฬฺหธมฺมทสฺสีฯ
So taṃ namassaṃ acari mutyapekho, āraddhavīriyo daḷhadhammadassī.
๑๒๗๔.
1274.
‘‘ตํ สาวกํ สกฺก มยมฺปิ สเพฺพ, อญฺญาตุมิจฺฉาม สมนฺตจกฺขุ;
‘‘Taṃ sāvakaṃ sakka mayampi sabbe, aññātumicchāma samantacakkhu;
สมวฎฺฐิตา โน สวนาย โสตา 39, ตุวํ โน สตฺถา ตฺวมนุตฺตโรสิ’’ฯ
Samavaṭṭhitā no savanāya sotā 40, tuvaṃ no satthā tvamanuttarosi’’.
๑๒๗๕.
1275.
ฉินฺท โน วิจิกิจฺฉํ พฺรูหิ เมตํ, ปรินิพฺพุตํ เวทย ภูริปญฺญ;
Chinda no vicikicchaṃ brūhi metaṃ, parinibbutaṃ vedaya bhūripañña;
มเชฺฌว โน ภาส สมนฺตจกฺขุ, สโกฺกว เทวาน สหสฺสเนโตฺตฯ
Majjheva no bhāsa samantacakkhu, sakkova devāna sahassanetto.
๑๒๗๖.
1276.
‘‘เย เกจิ คนฺถา อิธ โมหมคฺคา, อญฺญาณปกฺขา วิจิกิจฺฉฐานา;
‘‘Ye keci ganthā idha mohamaggā, aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā;
ตถาคตํ ปตฺวา น เต ภวนฺติ, จกฺขุญฺหิ เอตํ ปรมํ นรานํฯ
Tathāgataṃ patvā na te bhavanti, cakkhuñhi etaṃ paramaṃ narānaṃ.
๑๒๗๗.
1277.
‘‘โน เจ หิ ชาตุ ปุริโส กิเลเส, วาโต ยถา อพฺภฆนํ วิหาเน;
‘‘No ce hi jātu puriso kilese, vāto yathā abbhaghanaṃ vihāne;
ตโมวสฺส นิวุโต สพฺพโลโก, โชติมโนฺตปิ น ปภาเสยฺยุํ 41ฯ
Tamovassa nivuto sabbaloko, jotimantopi na pabhāseyyuṃ 42.
๑๒๗๘.
1278.
‘‘ธีรา จ ปโชฺชตกรา ภวนฺติ, ตํ ตํ อหํ วีร ตเถว มเญฺญ;
‘‘Dhīrā ca pajjotakarā bhavanti, taṃ taṃ ahaṃ vīra tatheva maññe;
วิปสฺสินํ ชานมุปาคมิมฺห, ปริสาสุ โน อาวิกโรหิ กปฺปํฯ
Vipassinaṃ jānamupāgamimha, parisāsu no āvikarohi kappaṃ.
๑๒๗๙.
1279.
‘‘ขิปฺปํ คิรํ เอรย วคฺคุ วคฺคุํ, หํโสว ปคฺคยฺห สณิกํ นิกูช;
‘‘Khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ, haṃsova paggayha saṇikaṃ nikūja;
พินฺทุสฺสเรน สุวิกปฺปิเตน, สเพฺพว เต อุชฺชุคตา สุโณมฯ
Bindussarena suvikappitena, sabbeva te ujjugatā suṇoma.
๑๒๘๐.
1280.
‘‘ปหีนชาติมรณํ อเสสํ, นิคฺคยฺห โธนํ วเทสฺสามิ 43 ธมฺมํ;
‘‘Pahīnajātimaraṇaṃ asesaṃ, niggayha dhonaṃ vadessāmi 44 dhammaṃ;
๑๒๘๑.
1281.
‘‘สมฺปนฺนเวยฺยากรณํ ตเวทํ, สมุชฺชุปญฺญสฺส สมุคฺคหีตํ;
‘‘Sampannaveyyākaraṇaṃ tavedaṃ, samujjupaññassa samuggahītaṃ;
อยมญฺชลิ ปจฺฉิโม สุปฺปณามิโต, มา โมหยี ชานมโนมปญฺญฯ
Ayamañjali pacchimo suppaṇāmito, mā mohayī jānamanomapañña.
๑๒๘๒.
1282.
‘‘ปโรปรํ อริยธมฺมํ วิทิตฺวา, มา โมหยี ชานมโนมวีริย;
‘‘Paroparaṃ ariyadhammaṃ viditvā, mā mohayī jānamanomavīriya;
วาริํ ยถา ฆมฺมนิ ฆมฺมตโตฺต, วาจาภิกงฺขามิ สุตํ ปวสฺสฯ
Vāriṃ yathā ghammani ghammatatto, vācābhikaṅkhāmi sutaṃ pavassa.
๑๒๘๓.
1283.
‘‘ยทตฺถิกํ พฺรหฺมจริยํ อจรี, กปฺปายโน กจฺจิสฺสตํ อโมฆํ;
‘‘Yadatthikaṃ brahmacariyaṃ acarī, kappāyano kaccissataṃ amoghaṃ;
นิพฺพายิ โส อาทุ สอุปาทิเสโส 49, ยถา วิมุโตฺต อหุ ตํ สุโณมฯ
Nibbāyi so ādu saupādiseso 50, yathā vimutto ahu taṃ suṇoma.
๑๒๘๔.
1284.
‘‘‘อเจฺฉจฺฉิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป,
‘‘‘Acchecchi taṇhaṃ idha nāmarūpe,
(อิติ ภควา) กณฺหสฺส โสตํ ทีฆรตฺตานุสยิตํ;
(Iti bhagavā) kaṇhassa sotaṃ dīgharattānusayitaṃ;
อตาริ ชาติํ มรณํ อเสสํ’, อิจฺจพฺรวิ ภควา ปญฺจเสโฎฺฐฯ
Atāri jātiṃ maraṇaṃ asesaṃ’, iccabravi bhagavā pañcaseṭṭho.
๑๒๘๕.
1285.
‘‘เอส สุตฺวา ปสีทามิ, วโจ เต อิสิสตฺตม;
‘‘Esa sutvā pasīdāmi, vaco te isisattama;
อโมฆํ กิร เม ปุฎฺฐํ, น มํ วเญฺจสิ พฺราหฺมโณฯ
Amoghaṃ kira me puṭṭhaṃ, na maṃ vañcesi brāhmaṇo.
๑๒๘๖.
1286.
‘‘ยถา วาที ตถา การี, อหุ พุทฺธสฺส สาวโก;
‘‘Yathā vādī tathā kārī, ahu buddhassa sāvako;
อเจฺฉจฺฉิ มจฺจุโน ชาลํ, ตตํ มายาวิโน ทฬฺหํฯ
Acchecchi maccuno jālaṃ, tataṃ māyāvino daḷhaṃ.
๑๒๘๗.
1287.
‘‘อทฺทส ภควา อาทิํ, อุปาทานสฺส กปฺปิโย;
‘‘Addasa bhagavā ādiṃ, upādānassa kappiyo;
อจฺจคา วต กปฺปาโน, มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํฯ
Accagā vata kappāno, maccudheyyaṃ suduttaraṃ.
๑๒๘๘.
1288.
‘‘ตํ เทวเทวํ วนฺทามิ, ปุตฺตํ เต ทฺวิปทุตฺตม;
‘‘Taṃ devadevaṃ vandāmi, puttaṃ te dvipaduttama;
อนุชาตํ มหาวีรํ, นาคํ นาคสฺส โอรส’’นฺติฯ
Anujātaṃ mahāvīraṃ, nāgaṃ nāgassa orasa’’nti.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วงฺคีโส เถโร คาถาโย
Itthaṃ sudaṃ āyasmā vaṅgīso thero gāthāyo
อภาสิตฺถาติฯ
Abhāsitthāti.
มหานิปาโต นิฎฺฐิโตฯ
Mahānipāto niṭṭhito.
ตตฺรุทฺทานํ –
Tatruddānaṃ –
สตฺตติมฺหิ นิปาตมฺหิ, วงฺคีโส ปฎิภาณวา;
Sattatimhi nipātamhi, vaṅgīso paṭibhāṇavā;
เอโกว เถโร นตฺถโญฺญ, คาถาโย เอกสตฺตตีติฯ
Ekova thero natthañño, gāthāyo ekasattatīti.
นิฎฺฐิตา เถรคาถาโยฯ
Niṭṭhitā theragāthāyo.
ตตฺรุทฺทานํ –
Tatruddānaṃ –
สหสฺสํ โหนฺติ ตา คาถา, ตีณิ สฎฺฐิสตานิ จ;
Sahassaṃ honti tā gāthā, tīṇi saṭṭhisatāni ca;
เถรา จ เทฺว สตา สฎฺฐิ, จตฺตาโร จ ปกาสิตาฯ
Therā ca dve satā saṭṭhi, cattāro ca pakāsitā.
สีหนาทํ นทิตฺวาน, พุทฺธปุตฺตา อนาสวา;
Sīhanādaṃ naditvāna, buddhaputtā anāsavā;
เขมนฺตํ ปาปุณิตฺวาน, อคฺคิขนฺธาว นิพฺพุตาติฯ
Khemantaṃ pāpuṇitvāna, aggikhandhāva nibbutāti.
เถรคาถาปาฬิ นิฎฺฐิตาฯ
Theragāthāpāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / เถรคาถา-อฎฺฐกถา • Theragāthā-aṭṭhakathā / ๑. วงฺคีสเตฺถรคาถาวณฺณนา • 1. Vaṅgīsattheragāthāvaṇṇanā
