Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi |
၂၁. မဟာနိပာတော
21. Mahānipāto
၁. ဝင္ဂီသတ္ထေရဂာထာ
1. Vaṅgīsattheragāthā
၁၂၁၈.
1218.
‘‘နိက္ခန္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ အဂာရသ္မာနဂာရိယံ။
‘‘Nikkhantaṃ vata maṃ santaṃ, agārasmānagāriyaṃ;
ဝိတက္ကာ ဥပဓာဝန္တိ၊ ပဂဗ္ဘာ ကဏ္ဟတော ဣမေ။
Vitakkā upadhāvanti, pagabbhā kaṇhato ime.
၁၂၁၉.
1219.
သမန္တာ ပရိကိရေယ္ယုံ၊ သဟသ္သံ အပလာယိနံ။
Samantā parikireyyuṃ, sahassaṃ apalāyinaṃ.
၁၂၂၀.
1220.
၁၂၂၁.
1221.
‘‘သက္ခီ ဟိ မေ သုတံ ဧတံ၊ ဗုဒ္ဓသ္သာဒိစ္စဗန္ဓုနော။
‘‘Sakkhī hi me sutaṃ etaṃ, buddhassādiccabandhuno;
နိဗ္ဗာနဂမနံ မဂ္ဂံ၊ တတ္ထ မေ နိရတော မနော။
Nibbānagamanaṃ maggaṃ, tattha me nirato mano.
၁၂၂၂.
1222.
‘‘ဧဝံ စေ မံ ဝိဟရန္တံ၊ ပာပိမ ဥပဂစ္ဆသိ။
‘‘Evaṃ ce maṃ viharantaṃ, pāpima upagacchasi;
တထာ မစ္စု ကရိသ္သာမိ၊ န မေ မဂ္ဂမ္ပိ ဒက္ခသိ။
Tathā maccu karissāmi, na me maggampi dakkhasi.
၁၂၂၃.
1223.
‘‘အရတိဉ္စ 9 ရတိဉ္စ ပဟာယ၊ သဗ္ဗသော ဂေဟသိတဉ္စ ဝိတက္ကံ။
‘‘Aratiñca 10 ratiñca pahāya, sabbaso gehasitañca vitakkaṃ;
ဝနထံ န ကရေယ္ယ ကုဟိဉ္စိ၊ နိဗ္ဗနထော အဝနထော သ 11 ဘိက္ခု။
Vanathaṃ na kareyya kuhiñci, nibbanatho avanatho sa 12 bhikkhu.
၁၂၂၄.
1224.
‘‘ယမိဓ ပထဝိဉ္စ ဝေဟာသံ၊ ရူပဂတံ ဇဂတောဂဓံ ကိဉ္စိ။
‘‘Yamidha pathaviñca vehāsaṃ, rūpagataṃ jagatogadhaṃ kiñci;
ပရိဇီယတိ သဗ္ဗမနိစ္စံ၊ ဧဝံ သမေစ္စ စရန္တိ မုတတ္တာ။
Parijīyati sabbamaniccaṃ, evaṃ samecca caranti mutattā.
၁၂၂၅.
1225.
‘‘ဥပဓီသု ဇနာ ဂဓိတာသေ၊ ဒိဋ္ဌသုတေ 13 ပဋိဃေ စ မုတေ စ။
‘‘Upadhīsu janā gadhitāse, diṭṭhasute 14 paṭighe ca mute ca;
ဧတ္ထ ဝိနောဒယ ဆန္ဒမနေဇော၊ ယော ဟေတ္ထ န လိမ္ပတိ မုနိ တမာဟု 15။
Ettha vinodaya chandamanejo, yo hettha na limpati muni tamāhu 16.
၁၂၂၆.
1226.
‘‘အထ သဋ္ဌိသိတာ သဝိတက္ကာ၊ ပုထုဇ္ဇနတာယ 17 အဓမ္မာ နိဝိဋ္ဌာ။
‘‘Atha saṭṭhisitā savitakkā, puthujjanatāya 18 adhammā niviṭṭhā;
န စ ဝဂ္ဂဂတသ္သ ကုဟိဉ္စိ၊ နော ပန ဒုဋ္ဌုလ္လဂာဟီ 19 သ ဘိက္ခု။
Na ca vaggagatassa kuhiñci, no pana duṭṭhullagāhī 20 sa bhikkhu.
၁၂၂၇.
1227.
‘‘ဒဗ္ဗော စိရရတ္တသမာဟိတော၊ အကုဟကော နိပကော အပိဟာလု။
‘‘Dabbo cirarattasamāhito, akuhako nipako apihālu;
သန္တံ ပဒံ အဇ္ဈဂမာ မုနိ၊ ပဋိစ္စ ပရိနိဗ္ဗုတော ကင္ခတိ ကာလံ။
Santaṃ padaṃ ajjhagamā muni, paṭicca parinibbuto kaṅkhati kālaṃ.
၁၂၂၈.
1228.
‘‘မာနံ ပဇဟသ္သု ဂောတမ၊ မာနပထဉ္စ ဇဟသ္သု အသေသံ။
‘‘Mānaṃ pajahassu gotama, mānapathañca jahassu asesaṃ;
မာနပထမ္ဟိ သ မုစ္ဆိတော၊ ဝိပ္ပဋိသာရီဟုဝာ စိရရတ္တံ။
Mānapathamhi sa mucchito, vippaṭisārīhuvā cirarattaṃ.
၁၂၂၉.
1229.
‘‘မက္ခေန မက္ခိတာ ပဇာ၊ မာနဟတာ နိရယံ ပပတန္တိ။
‘‘Makkhena makkhitā pajā, mānahatā nirayaṃ papatanti;
သောစန္တိ ဇနာ စိရရတ္တံ၊ မာနဟတာ နိရယံ ဥပပန္နာ။
Socanti janā cirarattaṃ, mānahatā nirayaṃ upapannā.
၁၂၃၀.
1230.
‘‘န ဟိ သောစတိ ဘိက္ခု ကဒာစိ၊ မဂ္ဂဇိနော သမ္မာ ပဋိပန္နော။
‘‘Na hi socati bhikkhu kadāci, maggajino sammā paṭipanno;
ကိတ္တိဉ္စ သုခဉ္စာနုဘောတိ၊ ဓမ္မဒသောတိ တမာဟု တထတ္တံ။
Kittiñca sukhañcānubhoti, dhammadasoti tamāhu tathattaṃ.
၁၂၃၁.
1231.
‘‘တသ္မာ အခိလော ဣဓ 21 ပဓာနဝာ၊ နီဝရဏာနိ ပဟာယ ဝိသုဒ္ဓော။
‘‘Tasmā akhilo idha 22 padhānavā, nīvaraṇāni pahāya visuddho;
မာနဉ္စ ပဟာယ အသေသံ၊ ဝိဇ္ဇာယန္တကရော သမိတာဝီ။
Mānañca pahāya asesaṃ, vijjāyantakaro samitāvī.
၁၂၃၂.
1232.
‘‘ကာမရာဂေန ဍယ္ဟာမိ၊ စိတ္တံ မေ ပရိဍယ္ဟတိ။
‘‘Kāmarāgena ḍayhāmi, cittaṃ me pariḍayhati;
သာဓု နိဗ္ဗာပနံ ဗ္ရူဟိ၊ အနုကမ္ပာယ ဂောတမ။
Sādhu nibbāpanaṃ brūhi, anukampāya gotama.
၁၂၃၃.
1233.
‘‘သညာယ ဝိပရိယေသာ၊ စိတ္တံ တေ ပရိဍယ္ဟတိ။
‘‘Saññāya vipariyesā, cittaṃ te pariḍayhati;
၁၂၃၄.
1234.
‘‘အသုဘာယ စိတ္တံ ဘာဝေဟိ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
‘‘Asubhāya cittaṃ bhāvehi, ekaggaṃ susamāhitaṃ;
သတိ ကာယဂတာ တ္ယတ္ထု၊ နိဗ္ဗိဒာဗဟုလော ဘဝ။
Sati kāyagatā tyatthu, nibbidābahulo bhava.
၁၂၃၅.
1235.
‘‘အနိမိတ္တဉ္စ ဘာဝေဟိ၊ မာနာနုသယမုဇ္ဇဟ။
‘‘Animittañca bhāvehi, mānānusayamujjaha;
တတော မာနာဘိသမယာ၊ ဥပသန္တော စရိသ္သသိ။
Tato mānābhisamayā, upasanto carissasi.
၁၂၃၆.
1236.
‘‘တမေဝ ဝာစံ ဘာသေယ္ယ၊ ယာယတ္တာနံ န တာပယေ။
‘‘Tameva vācaṃ bhāseyya, yāyattānaṃ na tāpaye;
ပရေ စ န ဝိဟိံသေယ္ယ၊ သာ ဝေ ဝာစာ သုဘာသိတာ။
Pare ca na vihiṃseyya, sā ve vācā subhāsitā.
၁၂၃၇.
1237.
‘‘ပိယဝာစမေဝ ဘာသေယ္ယ၊ ယာ ဝာစာ ပဋိနန္ဒိတာ။
‘‘Piyavācameva bhāseyya, yā vācā paṭinanditā;
ယံ အနာဒာယ ပာပာနိ၊ ပရေသံ ဘာသတေ ပိယံ။
Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyaṃ.
၁၂၃၈.
1238.
‘‘သစ္စံ ဝေ အမတာ ဝာစာ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော။
‘‘Saccaṃ ve amatā vācā, esa dhammo sanantano;
သစ္စေ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ၊ အာဟု သန္တော ပတိဋ္ဌိတာ။
Sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā.
၁၂၃၉.
1239.
‘‘ယံ ဗုဒ္ဓော ဘာသတိ ဝာစံ၊ ခေမံ နိဗ္ဗာနပတ္တိယာ။
‘‘Yaṃ buddho bhāsati vācaṃ, khemaṃ nibbānapattiyā;
ဒုက္ခသ္သန္တကိရိယာယ၊ သာ ဝေ ဝာစာနမုတ္တမာ။
Dukkhassantakiriyāya, sā ve vācānamuttamā.
၁၂၄၀.
1240.
‘‘ဂမ္ဘီရပညော မေဓာဝီ၊ မဂ္ဂာမဂ္ဂသ္သ ကောဝိဒော။
‘‘Gambhīrapañño medhāvī, maggāmaggassa kovido;
သာရိပုတ္တော မဟာပညော၊ ဓမ္မံ ဒေသေတိ ဘိက္ခုနံ။
Sāriputto mahāpañño, dhammaṃ deseti bhikkhunaṃ.
၁၂၄၁.
1241.
‘‘သင္ခိတ္တေနပိ ဒေသေတိ၊ ဝိတ္ထာရေနပိ ဘာသတိ။
‘‘Saṅkhittenapi deseti, vitthārenapi bhāsati;
၁၂၄၂.
1242.
‘‘တသ္သ တံ ဒေသယန္တသ္သ၊ သုဏန္တိ မဓုရံ ဂိရံ။
‘‘Tassa taṃ desayantassa, suṇanti madhuraṃ giraṃ;
သရေန ရဇနီယေန၊ သဝနီယေန ဝဂ္ဂုနာ။
Sarena rajanīyena, savanīyena vaggunā;
ဥဒဂ္ဂစိတ္တာ မုဒိတာ၊ သောတံ ဩဓေန္တိ ဘိက္ခဝော။
Udaggacittā muditā, sotaṃ odhenti bhikkhavo.
၁၂၄၃.
1243.
‘‘အဇ္ဇ ပန္နရသေ ဝိသုဒ္ဓိယာ၊ ဘိက္ခူ ပဉ္စသတာ သမာဂတာ။
‘‘Ajja pannarase visuddhiyā, bhikkhū pañcasatā samāgatā;
သံယောဇနဗန္ဓနစ္ဆိဒာ၊ အနီဃာ ခီဏပုနဗ္ဘဝာ ဣသီ။
Saṃyojanabandhanacchidā, anīghā khīṇapunabbhavā isī.
၁၂၄၄.
1244.
‘‘စက္ကဝတ္တီ ယထာ ရာဇာ၊ အမစ္စပရိဝာရိတော။
‘‘Cakkavattī yathā rājā, amaccaparivārito;
သမန္တာ အနုပရိယေတိ၊ သာဂရန္တံ မဟိံ ဣမံ။
Samantā anupariyeti, sāgarantaṃ mahiṃ imaṃ.
၁၂၄၅.
1245.
‘‘ဧဝံ ဝိဇိတသင္ဂာမံ၊ သတ္ထဝာဟံ အနုတ္တရံ။
‘‘Evaṃ vijitasaṅgāmaṃ, satthavāhaṃ anuttaraṃ;
သာဝကာ ပယိရုပာသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနော။
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.
၁၂၄၆.
1246.
‘‘သဗ္ဗေ ဘဂဝတော ပုတ္တာ၊ ပလာပေတ္ထ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Sabbe bhagavato puttā, palāpettha na vijjati;
တဏ္ဟာသလ္လသ္သ ဟန္တာရံ၊ ဝန္ဒေ အာဒိစ္စဗန္ဓုနံ။
Taṇhāsallassa hantāraṃ, vande ādiccabandhunaṃ.
၁၂၄၇.
1247.
‘‘ပရောသဟသ္သံ ဘိက္ခူနံ၊ သုဂတံ ပယိရုပာသတိ။
‘‘Parosahassaṃ bhikkhūnaṃ, sugataṃ payirupāsati;
ဒေသေန္တံ ဝိရဇံ ဓမ္မံ၊ နိဗ္ဗာနံ အကုတောဘယံ။
Desentaṃ virajaṃ dhammaṃ, nibbānaṃ akutobhayaṃ.
၁၂၄၈.
1248.
‘‘သုဏန္တိ ဓမ္မံ ဝိမလံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဒေသိတံ။
‘‘Suṇanti dhammaṃ vimalaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;
သောဘတိ ဝတ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ဘိက္ခုသင္ဃပုရက္ခတော။
Sobhati vata sambuddho, bhikkhusaṅghapurakkhato.
၁၂၄၉.
1249.
‘‘‘နာဂနာမော’သိ ဘဂဝာ၊ ဣသီနံ ဣသိသတ္တမော။
‘‘‘Nāganāmo’si bhagavā, isīnaṃ isisattamo;
မဟာမေဃောဝ ဟုတ္ဝာန၊ သာဝကေ အဘိဝသ္သသိ။
Mahāmeghova hutvāna, sāvake abhivassasi.
၁၂၅၀.
1250.
‘‘ဒိဝာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ၊ သတ္ထုဒသ္သနကမ္ယတာ။
‘‘Divā vihārā nikkhamma, satthudassanakamyatā;
သာဝကော တေ မဟာဝီရ၊ ပာဒေ ဝန္ဒတိ ဝင္ဂိသော။
Sāvako te mahāvīra, pāde vandati vaṅgiso.
၁၂၅၁.
1251.
‘‘ဥမ္မဂ္ဂပထံ မာရသ္သ၊ အဘိဘုယ္ယ စရတိ ပဘိဇ္ဇ ခီလာနိ။
‘‘Ummaggapathaṃ mārassa, abhibhuyya carati pabhijja khīlāni;
တံ ပသ္သထ ဗန္ဓပမုဉ္စကရံ၊ အသိတံဝ ဘာဂသော ပဝိဘဇ္ဇ။
Taṃ passatha bandhapamuñcakaraṃ, asitaṃva bhāgaso pavibhajja.
၁၂၅၂.
1252.
‘‘ဩဃသ္သ ဟိ နိတရဏတ္ထံ၊ အနေကဝိဟိတံ မဂ္ဂံ အက္ခာသိ။
‘‘Oghassa hi nitaraṇatthaṃ, anekavihitaṃ maggaṃ akkhāsi;
တသ္မိဉ္စ အမတေ အက္ခာတေ၊ ဓမ္မဒသာ ဌိတာ အသံဟီရာ။
Tasmiñca amate akkhāte, dhammadasā ṭhitā asaṃhīrā.
၁၂၅၃.
1253.
ဉတ္ဝာ စ သစ္ဆိကတ္ဝာ စ၊ အဂ္ဂံ သော ဒေသယိ ဒသဒ္ဓာနံ။
Ñatvā ca sacchikatvā ca, aggaṃ so desayi dasaddhānaṃ.
၁၂၅၄.
1254.
‘‘ဧဝံ သုဒေသိတေ ဓမ္မေ၊ ကော ပမာဒော ဝိဇာနတံ ဓမ္မံ။
‘‘Evaṃ sudesite dhamme, ko pamādo vijānataṃ dhammaṃ;
တသ္မာ ဟိ တသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ၊ အပ္ပမတ္တော သဒာ နမသ္သမနုသိက္ခေ။
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.
၁၂၅၅.
1255.
‘‘ဗုဒ္ဓာနုဗုဒ္ဓော ယော ထေရော၊ ကောဏ္ဍညော တိဗ္ဗနိက္ကမော။
‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;
လာဘီ သုခဝိဟာရာနံ၊ ဝိဝေကာနံ အဘိဏ္ဟသော။
Lābhī sukhavihārānaṃ, vivekānaṃ abhiṇhaso.
၁၂၅၆.
1256.
‘‘ယံ သာဝကေန ပတ္တဗ္ဗံ၊ သတ္ထု သာသနကာရိနာ။
‘‘Yaṃ sāvakena pattabbaṃ, satthu sāsanakārinā;
သဗ္ဗသ္သ တံ အနုပ္ပတ္တံ၊ အပ္ပမတ္တသ္သ သိက္ခတော။
Sabbassa taṃ anuppattaṃ, appamattassa sikkhato.
၁၂၅၇.
1257.
‘‘မဟာနုဘာဝော တေဝိဇ္ဇော၊ စေတောပရိယကောဝိဒော။
‘‘Mahānubhāvo tevijjo, cetopariyakovido;
ကောဏ္ဍညော ဗုဒ္ဓဒာယာဒော၊ ပာဒေ ဝန္ဒတိ သတ္ထုနော။
Koṇḍañño buddhadāyādo, pāde vandati satthuno.
၁၂၅၈.
1258.
‘‘နဂသ္သ ပသ္သေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခသ္သ ပာရဂုံ။
‘‘Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
သာဝကာ ပယိရုပာသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနော။
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.
၁၂၅၉.
1259.
၁၂၆၀.
1260.
‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင္ဂသမ္ပန္နံ၊ မုနိံ ဒုက္ခသ္သ ပာရဂုံ။
‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
အနေကာကာရသမ္ပန္နံ၊ ပယိရုပာသန္တိ ဂောတမံ။
Anekākārasampannaṃ, payirupāsanti gotamaṃ.
၁၂၆၁.
1261.
‘‘စန္ဒော ယထာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ၊ ဝိရောစတိ ဝီတမလောဝ ဘာဏုမာ။
‘‘Cando yathā vigatavalāhake nabhe, virocati vītamalova bhāṇumā;
ဧဝမ္ပိ အင္ဂီရသ တ္ဝံ မဟာမုနိ၊ အတိရောစသိ ယသသာ သဗ္ဗလောကံ။
Evampi aṅgīrasa tvaṃ mahāmuni, atirocasi yasasā sabbalokaṃ.
၁၂၆၂.
1262.
‘‘ကာဝေယ္ယမတ္တာ ဝိစရိမ္ဟ ပုဗ္ဗေ၊ ဂာမာ ဂာမံ ပုရာ ပုရံ။
‘‘Kāveyyamattā vicarimha pubbe, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
အထဒ္ဒသာမ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပာရဂုံ။
Athaddasāma sambuddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.
၁၂၆၃.
1263.
‘‘သော မေ ဓမ္မမဒေသေသိ၊ မုနိ ဒုက္ခသ္သ ပာရဂူ။
‘‘So me dhammamadesesi, muni dukkhassa pāragū;
၁၂၆၄.
1264.
‘‘တသ္သာဟံ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ခန္ဓေ အာယတနာနိ စ။
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, khandhe āyatanāni ca;
ဓာတုယော စ ဝိဒိတ္ဝာန၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂာရိယံ။
Dhātuyo ca viditvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
၁၂၆၅.
1265.
‘‘ဗဟူနံ ဝတ အတ္ထာယ၊ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ တထာဂတာ။
‘‘Bahūnaṃ vata atthāya, uppajjanti tathāgatā;
ဣတ္ထီနံ ပုရိသာနဉ္စ၊ ယေ တေ သာသနကာရကာ။
Itthīnaṃ purisānañca, ye te sāsanakārakā.
၁၂၆၆.
1266.
‘‘တေသံ ခော ဝတ အတ္ထာယ၊ ဗောဓိမဇ္ဈဂမာ မုနိ။
‘‘Tesaṃ kho vata atthāya, bodhimajjhagamā muni;
ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနဉ္စ၊ ယေ နိရာမဂတဒ္ဒသာ။
Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnañca, ye nirāmagataddasā.
၁၂၆၇.
1267.
‘‘သုဒေသိတာ စက္ခုမတာ၊ ဗုဒ္ဓေနာဒိစ္စဗန္ဓုနာ။
‘‘Sudesitā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;
စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ အနုကမ္ပာယ ပာဏိနံ။
Cattāri ariyasaccāni, anukampāya pāṇinaṃ.
၁၂၆၈.
1268.
‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခသ္သ စ အတိက္ကမံ။
‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;
အရိယံ စဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂာမိနံ။
Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.
၁၂၆၉.
1269.
‘‘ဧဝမေတေ တထာ ဝုတ္တာ၊ ဒိဋ္ဌာ မေ တေ ယထာ တထာ။
‘‘Evamete tathā vuttā, diṭṭhā me te yathā tathā;
သဒတ္ထော မေ အနုပ္ပတ္တော၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသနံ။
Sadattho me anuppatto, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
၁၂၇၀.
1270.
‘‘သ္ဝာဂတံ ဝတ မေ အာသိ၊ မမ ဗုဒ္ဓသ္သ သန္တိကေ။
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;
၁၂၇၁.
1271.
‘‘အဘိညာပာရမိပ္ပတ္တော၊ သောတဓာတု ဝိသောဓိတာ။
‘‘Abhiññāpāramippatto, sotadhātu visodhitā;
တေဝိဇ္ဇော ဣဒ္ဓိပတ္တောမ္ဟိ၊ စေတောပရိယကောဝိဒော။
Tevijjo iddhipattomhi, cetopariyakovido.
၁၂၇၂.
1272.
‘‘ပုစ္ဆာမိ သတ္ထာရမနောမပညံ၊ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ယော ဝိစိကိစ္ဆာနံ ဆေတ္တာ။
‘‘Pucchāmi satthāramanomapaññaṃ, diṭṭheva dhamme yo vicikicchānaṃ chettā;
အဂ္ဂာဠဝေ ကာလမကာသိ ဘိက္ခု၊ ဉာတော ယသသ္သီ အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော။
Aggāḷave kālamakāsi bhikkhu, ñāto yasassī abhinibbutatto.
၁၂၇၃.
1273.
‘‘နိဂ္ရောဓကပ္ပော ဣတိ တသ္သ နာမံ၊ တယာ ကတံ ဘဂဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ။
‘‘Nigrodhakappo iti tassa nāmaṃ, tayā kataṃ bhagavā brāhmaṇassa;
သော တံ နမသ္သံ အစရိ မုတ္ယပေခော၊ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဒဠ္ဟဓမ္မဒသ္သီ။
So taṃ namassaṃ acari mutyapekho, āraddhavīriyo daḷhadhammadassī.
၁၂၇၄.
1274.
‘‘တံ သာဝကံ သက္က မယမ္ပိ သဗ္ဗေ၊ အညာတုမိစ္ဆာမ သမန္တစက္ခု။
‘‘Taṃ sāvakaṃ sakka mayampi sabbe, aññātumicchāma samantacakkhu;
သမဝဋ္ဌိတာ နော သဝနာယ သောတာ 39၊ တုဝံ နော သတ္ထာ တ္ဝမနုတ္တရောသိ’’။
Samavaṭṭhitā no savanāya sotā 40, tuvaṃ no satthā tvamanuttarosi’’.
၁၂၇၅.
1275.
ဆိန္ဒ နော ဝိစိကိစ္ဆံ ဗ္ရူဟိ မေတံ၊ ပရိနိဗ္ဗုတံ ဝေဒယ ဘူရိပည။
Chinda no vicikicchaṃ brūhi metaṃ, parinibbutaṃ vedaya bhūripañña;
မဇ္ဈေဝ နော ဘာသ သမန္တစက္ခု၊ သက္ကောဝ ဒေဝာန သဟသ္သနေတ္တော။
Majjheva no bhāsa samantacakkhu, sakkova devāna sahassanetto.
၁၂၇၆.
1276.
‘‘ယေ ကေစိ ဂန္ထာ ဣဓ မောဟမဂ္ဂာ၊ အညာဏပက္ခာ ဝိစိကိစ္ဆဌာနာ။
‘‘Ye keci ganthā idha mohamaggā, aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā;
တထာဂတံ ပတ္ဝာ န တေ ဘဝန္တိ၊ စက္ခုဉ္ဟိ ဧတံ ပရမံ နရာနံ။
Tathāgataṃ patvā na te bhavanti, cakkhuñhi etaṃ paramaṃ narānaṃ.
၁၂၇၇.
1277.
‘‘နော စေ ဟိ ဇာတု ပုရိသော ကိလေသေ၊ ဝာတော ယထာ အဗ္ဘဃနံ ဝိဟာနေ။
‘‘No ce hi jātu puriso kilese, vāto yathā abbhaghanaṃ vihāne;
တမောဝသ္သ နိဝုတော သဗ္ဗလောကော၊ ဇောတိမန္တောပိ န ပဘာသေယ္ယုံ 41။
Tamovassa nivuto sabbaloko, jotimantopi na pabhāseyyuṃ 42.
၁၂၇၈.
1278.
‘‘ဓီရာ စ ပဇ္ဇောတကရာ ဘဝန္တိ၊ တံ တံ အဟံ ဝီရ တထေဝ မညေ။
‘‘Dhīrā ca pajjotakarā bhavanti, taṃ taṃ ahaṃ vīra tatheva maññe;
ဝိပသ္သိနံ ဇာနမုပာဂမိမ္ဟ၊ ပရိသာသု နော အာဝိကရောဟိ ကပ္ပံ။
Vipassinaṃ jānamupāgamimha, parisāsu no āvikarohi kappaṃ.
၁၂၇၉.
1279.
‘‘ခိပ္ပံ ဂိရံ ဧရယ ဝဂ္ဂု ဝဂ္ဂုံ၊ ဟံသောဝ ပဂ္ဂယ္ဟ သဏိကံ နိကူဇ။
‘‘Khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ, haṃsova paggayha saṇikaṃ nikūja;
ဗိန္ဒုသ္သရေန သုဝိကပ္ပိတေန၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဥဇ္ဇုဂတာ သုဏောမ။
Bindussarena suvikappitena, sabbeva te ujjugatā suṇoma.
၁၂၈၀.
1280.
‘‘ပဟီနဇာတိမရဏံ အသေသံ၊ နိဂ္ဂယ္ဟ ဓောနံ ဝဒေသ္သာမိ 43 ဓမ္မံ။
‘‘Pahīnajātimaraṇaṃ asesaṃ, niggayha dhonaṃ vadessāmi 44 dhammaṃ;
၁၂၈၁.
1281.
‘‘သမ္ပန္နဝေယ္ယာကရဏံ တဝေဒံ၊ သမုဇ္ဇုပညသ္သ သမုဂ္ဂဟီတံ။
‘‘Sampannaveyyākaraṇaṃ tavedaṃ, samujjupaññassa samuggahītaṃ;
အယမဉ္ဇလိ ပစ္ဆိမော သုပ္ပဏာမိတော၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမပည။
Ayamañjali pacchimo suppaṇāmito, mā mohayī jānamanomapañña.
၁၂၈၂.
1282.
‘‘ပရောပရံ အရိယဓမ္မံ ဝိဒိတ္ဝာ၊ မာ မောဟယီ ဇာနမနောမဝီရိယ။
‘‘Paroparaṃ ariyadhammaṃ viditvā, mā mohayī jānamanomavīriya;
ဝာရိံ ယထာ ဃမ္မနိ ဃမ္မတတ္တော၊ ဝာစာဘိကင္ခာမိ သုတံ ပဝသ္သ။
Vāriṃ yathā ghammani ghammatatto, vācābhikaṅkhāmi sutaṃ pavassa.
၁၂၈၃.
1283.
‘‘ယဒတ္ထိကံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အစရီ၊ ကပ္ပာယနော ကစ္စိသ္သတံ အမောဃံ။
‘‘Yadatthikaṃ brahmacariyaṃ acarī, kappāyano kaccissataṃ amoghaṃ;
နိဗ္ဗာယိ သော အာဒု သဥပာဒိသေသော 49၊ ယထာ ဝိမုတ္တော အဟု တံ သုဏောမ။
Nibbāyi so ādu saupādiseso 50, yathā vimutto ahu taṃ suṇoma.
၁၂၈၄.
1284.
‘‘‘အစ္ဆေစ္ဆိ တဏ္ဟံ ဣဓ နာမရူပေ၊
‘‘‘Acchecchi taṇhaṃ idha nāmarūpe,
(ဣတိ ဘဂဝာ) ကဏ္ဟသ္သ သောတံ ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ။
(Iti bhagavā) kaṇhassa sotaṃ dīgharattānusayitaṃ;
အတာရိ ဇာတိံ မရဏံ အသေသံ’၊ ဣစ္စဗ္ရဝိ ဘဂဝာ ပဉ္စသေဋ္ဌော။
Atāri jātiṃ maraṇaṃ asesaṃ’, iccabravi bhagavā pañcaseṭṭho.
၁၂၈၅.
1285.
‘‘ဧသ သုတ္ဝာ ပသီဒာမိ၊ ဝစော တေ ဣသိသတ္တမ။
‘‘Esa sutvā pasīdāmi, vaco te isisattama;
အမောဃံ ကိရ မေ ပုဋ္ဌံ၊ န မံ ဝဉ္စေသိ ဗ္ရာဟ္မဏော။
Amoghaṃ kira me puṭṭhaṃ, na maṃ vañcesi brāhmaṇo.
၁၂၈၆.
1286.
‘‘ယထာ ဝာဒီ တထာ ကာရီ၊ အဟု ဗုဒ္ဓသ္သ သာဝကော။
‘‘Yathā vādī tathā kārī, ahu buddhassa sāvako;
အစ္ဆေစ္ဆိ မစ္စုနော ဇာလံ၊ တတံ မာယာဝိနော ဒဠ္ဟံ။
Acchecchi maccuno jālaṃ, tataṃ māyāvino daḷhaṃ.
၁၂၈၇.
1287.
‘‘အဒ္ဒသ ဘဂဝာ အာဒိံ၊ ဥပာဒာနသ္သ ကပ္ပိယော။
‘‘Addasa bhagavā ādiṃ, upādānassa kappiyo;
အစ္စဂာ ဝတ ကပ္ပာနော၊ မစ္စုဓေယ္ယံ သုဒုတ္တရံ။
Accagā vata kappāno, maccudheyyaṃ suduttaraṃ.
၁၂၈၈.
1288.
‘‘တံ ဒေဝဒေဝံ ဝန္ဒာမိ၊ ပုတ္တံ တေ ဒ္ဝိပဒုတ္တမ။
‘‘Taṃ devadevaṃ vandāmi, puttaṃ te dvipaduttama;
အနုဇာတံ မဟာဝီရံ၊ နာဂံ နာဂသ္သ ဩရသ’’န္တိ။
Anujātaṃ mahāvīraṃ, nāgaṃ nāgassa orasa’’nti.
ဣတ္ထံ သုဒံ အာယသ္မာ ဝင္ဂီသော ထေရော ဂာထာယော
Itthaṃ sudaṃ āyasmā vaṅgīso thero gāthāyo
အဘာသိတ္ထာတိ။
Abhāsitthāti.
မဟာနိပာတော နိဋ္ဌိတော။
Mahānipāto niṭṭhito.
တတ္ရုဒ္ဒာနံ –
Tatruddānaṃ –
သတ္တတိမ္ဟိ နိပာတမ္ဟိ၊ ဝင္ဂီသော ပဋိဘာဏဝာ။
Sattatimhi nipātamhi, vaṅgīso paṭibhāṇavā;
ဧကောဝ ထေရော နတ္ထညော၊ ဂာထာယော ဧကသတ္တတီတိ။
Ekova thero natthañño, gāthāyo ekasattatīti.
နိဋ္ဌိတာ ထေရဂာထာယော။
Niṭṭhitā theragāthāyo.
တတ္ရုဒ္ဒာနံ –
Tatruddānaṃ –
သဟသ္သံ ဟောန္တိ တာ ဂာထာ၊ တီဏိ သဋ္ဌိသတာနိ စ။
Sahassaṃ honti tā gāthā, tīṇi saṭṭhisatāni ca;
ထေရာ စ ဒ္ဝေ သတာ သဋ္ဌိ၊ စတ္တာရော စ ပကာသိတာ။
Therā ca dve satā saṭṭhi, cattāro ca pakāsitā.
သီဟနာဒံ နဒိတ္ဝာန၊ ဗုဒ္ဓပုတ္တာ အနာသဝာ။
Sīhanādaṃ naditvāna, buddhaputtā anāsavā;
ခေမန္တံ ပာပုဏိတ္ဝာန၊ အဂ္ဂိခန္ဓာဝ နိဗ္ဗုတာတိ။
Khemantaṃ pāpuṇitvāna, aggikhandhāva nibbutāti.
ထေရဂာထာပာဠိ နိဋ္ဌိတာ။
Theragāthāpāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā / ၁. ဝင္ဂီသတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ • 1. Vaṅgīsattheragāthāvaṇṇanā