Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā

    21. மஹானிபாதோ

    21. Mahānipāto

    1. வங்கீ³ஸத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா

    1. Vaṅgīsattheragāthāvaṇṇanā

    ஸத்ததினிபாதே நிக்க²ந்தங் வத மங் ஸந்தந்திஆதி³கா ஆயஸ்மதோ வங்கீ³ஸத்தே²ரஸ்ஸ கா³தா². கா உப்பத்தி? அயங் கிர பது³முத்தரபு³த்³த⁴காலே ஹங்ஸவதீனக³ரே மஹாபோ⁴க³குலே நிப்³ப³த்தோ, புரிமனயேனேவ விஹாரங் க³ந்த்வா த⁴ம்மங் ஸுணந்தோ ஸத்தா²ரங் ஏகங் பி⁴க்கு²ங் படிபா⁴னவந்தானங் அக்³க³ட்டா²னே ட²பெந்தங் தி³ஸ்வா ஸத்து² அதி⁴காரகம்மங் கத்வா – ‘‘அஹம்பி அனாக³தே படிபா⁴னவந்தானங் அக்³கோ³ ப⁴வெய்ய’’ந்தி பத்த²னங் கத்வா, ஸத்தா²ரா ப்³யாகதோ யாவஜீவங் குஸலங் கத்வா தே³வமனுஸ்ஸேஸு ஸங்ஸரந்தோ இமஸ்மிங் பு³த்³து⁴ப்பாதே³ ஸாவத்தி²யங் ப்³ராஹ்மணகுலே நிப்³ப³த்தித்வா வங்கீ³ஸோதி லத்³த⁴னாமோ தயோ பே³தே³ உக்³க³ண்ஹந்தோ ஆசரியங் ஆராதெ⁴த்வா, ச²வஸீஸமந்தங் நாம ஸிக்கி²த்வா ச²வஸீஸங் நகே²ன ஆகோடெத்வா ‘‘அயங் ஸத்தோ அஸுகயோனியங் நிப்³ப³த்தோ’’தி ஜானாதி.

    Sattatinipāte nikkhantaṃ vata maṃ santantiādikā āyasmato vaṅgīsattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarabuddhakāle haṃsavatīnagare mahābhogakule nibbatto, purimanayeneva vihāraṃ gantvā dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ paṭibhānavantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā – ‘‘ahampi anāgate paṭibhānavantānaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ katvā, satthārā byākato yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā vaṅgīsoti laddhanāmo tayo bede uggaṇhanto ācariyaṃ ārādhetvā, chavasīsamantaṃ nāma sikkhitvā chavasīsaṃ nakhena ākoṭetvā ‘‘ayaṃ satto asukayoniyaṃ nibbatto’’ti jānāti.

    ப்³ராஹ்மணா ‘‘அயங் அம்ஹாகங் ஜீவிதமக்³கோ³’’தி ஞத்வா வங்கீ³ஸங் க³ஹெத்வா படிச்ச²ன்னயானே நிஸீதா³பெத்வா கா³மனிக³மராஜதா⁴னியோ விசரந்தி. வங்கீ³ஸோபி திவஸ்ஸமத்த²கே மதானம்பி ஸீஸங் ஆஹராபெத்வா நகே²ன ஆகோடெத்வா ‘‘அயங் ஸத்தோ அஸுகயோனியங் நிப்³ப³த்தோ’’தி வத்வா மஹாஜனஸ்ஸ கங்க²ச்சே²த³னத்த²ங் தே தே ஜனே ஆவாஹெத்வா அத்தனோ அத்தனோ க³திங் கதா²பேதி. தேன தஸ்மிங் மஹாஜனோ அபி⁴ப்பஸீத³தி. ஸோ தங் நிஸ்ஸாய மஹாஜனஸ்ஸ ஹத்த²தோ ஸதம்பி ஸஹஸ்ஸம்பி லப⁴தீதி. ப்³ராஹ்மணா வங்கீ³ஸமாதா³ய யதா²ருசிங் விசரித்வா புன ஸாவத்தி²ங் அக³மங்ஸு. வங்கீ³ஸோ ஸத்து² கு³ணே ஸுத்வா ஸத்தா²ரங் உபஸங்கமிதுகாமோ அஹோஸி. ப்³ராஹ்மணா ‘‘ஸமணோ கோ³தமோ மாயாய தங் ஆவட்டெஸ்ஸதீ’’தி படிக்கி²பிங்ஸு. வங்கீ³ஸோ தேஸங் வசனங் அனாதி³யித்வா ஸத்து² ஸந்திகங் க³ந்த்வா மது⁴ரபடிஸந்தா²ரங் கத்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³.

    Brāhmaṇā ‘‘ayaṃ amhākaṃ jīvitamaggo’’ti ñatvā vaṅgīsaṃ gahetvā paṭicchannayāne nisīdāpetvā gāmanigamarājadhāniyo vicaranti. Vaṅgīsopi tivassamatthake matānampi sīsaṃ āharāpetvā nakhena ākoṭetvā ‘‘ayaṃ satto asukayoniyaṃ nibbatto’’ti vatvā mahājanassa kaṅkhacchedanatthaṃ te te jane āvāhetvā attano attano gatiṃ kathāpeti. Tena tasmiṃ mahājano abhippasīdati. So taṃ nissāya mahājanassa hatthato satampi sahassampi labhatīti. Brāhmaṇā vaṅgīsamādāya yathāruciṃ vicaritvā puna sāvatthiṃ agamaṃsu. Vaṅgīso satthu guṇe sutvā satthāraṃ upasaṅkamitukāmo ahosi. Brāhmaṇā ‘‘samaṇo gotamo māyāya taṃ āvaṭṭessatī’’ti paṭikkhipiṃsu. Vaṅgīso tesaṃ vacanaṃ anādiyitvā satthu santikaṃ gantvā madhurapaṭisanthāraṃ katvā ekamantaṃ nisīdi.

    தங் ஸத்தா² புச்சி² – ‘‘வங்கீ³ஸ, கிஞ்சி ஸிப்பங் ஜானாஸீ’’தி? ‘‘ஆம, போ⁴ கோ³தம, ச²வஸீஸமந்தங் நாம ஜானாமி. தேன திவஸ்ஸமத்த²கே மதானம்பி ஸீஸங் நகே²ன ஆகோடெத்வா நிப்³ப³த்தட்டா²னங் ஜானாமீ’’தி. ஸத்தா² தஸ்ஸ ஏகங் நிரயே நிப்³ப³த்தஸ்ஸ ஸீஸங் த³ஸ்ஸேஸி, ஏகங் மனுஸ்ஸேஸு , ஏகங் தே³வேஸு, ஏகங் பரினிப்³பு³தஸ்ஸ ஸீஸங் த³ஸ்ஸேஸி. ஸோ பட²மங் ஸீஸங் ஆகோடெத்வா, ‘‘போ⁴ கோ³தம, அயங் ஸத்தோ நிரயே நிப்³ப³த்தோ’’தி ஆஹ. ‘‘ஸாது⁴, வங்கீ³ஸ, ஸுட்டு² தயா தி³ட்ட²ங். அயங் ஸத்தோ குஹிங் நிப்³ப³த்தோ’’தி புச்சி². ‘‘மனுஸ்ஸலோகே’’தி. ‘‘அயங் குஹி’’ந்தி? ‘‘தே³வலோகே’’தி திண்ணன்னம்பி நிப்³ப³த்தட்டா²னங் கதே²ஸி. பரினிப்³பு³தஸ்ஸ பன ஸீஸங் நகே²ன ஆகோடெந்தோ நேவ அந்தங் ந கோடிங் பஸ்ஸி. அத² நங் ஸத்தா² ‘‘ந ஸக்கோஸி வங்கீ³ஸா’’தி புச்சி². ‘‘உபபரிக்கா²மி தாவா’’தி புனப்புனங் பரிவத்தெத்வா ஆகோடெந்தோபி பா³ஹிரகமந்தேன கீ²ணாஸவஸ்ஸ க³திங் கத²ங் ஜானிஸ்ஸதி, அத²ஸ்ஸ மத்த²கதோ ஸேதோ³ முச்சி. ஸோ லஜ்ஜித்வா துண்ஹீபூ⁴தோ அட்டா²ஸி. அத² நங் ஸத்தா² – ‘‘கிலமஸி, வங்கீ³ஸா’’தி ஆஹ. ‘‘ஆம, போ⁴ கோ³தம, இமஸ்ஸ உப்பன்னட்டா²னங் ஜானிதுங் ந ஸக்கோமி, ஸசே தும்ஹே ஜானாத², கதே²தா²’’தி. ‘‘வங்கீ³ஸ, அஹங் ஏதம்பி ஜானாமி, இதோ உத்தரிதரம்பி ஜானாமீ’’தி வத்வா –

    Taṃ satthā pucchi – ‘‘vaṅgīsa, kiñci sippaṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āma, bho gotama, chavasīsamantaṃ nāma jānāmi. Tena tivassamatthake matānampi sīsaṃ nakhena ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ jānāmī’’ti. Satthā tassa ekaṃ niraye nibbattassa sīsaṃ dassesi, ekaṃ manussesu , ekaṃ devesu, ekaṃ parinibbutassa sīsaṃ dassesi. So paṭhamaṃ sīsaṃ ākoṭetvā, ‘‘bho gotama, ayaṃ satto niraye nibbatto’’ti āha. ‘‘Sādhu, vaṅgīsa, suṭṭhu tayā diṭṭhaṃ. Ayaṃ satto kuhiṃ nibbatto’’ti pucchi. ‘‘Manussaloke’’ti. ‘‘Ayaṃ kuhi’’nti? ‘‘Devaloke’’ti tiṇṇannampi nibbattaṭṭhānaṃ kathesi. Parinibbutassa pana sīsaṃ nakhena ākoṭento neva antaṃ na koṭiṃ passi. Atha naṃ satthā ‘‘na sakkosi vaṅgīsā’’ti pucchi. ‘‘Upaparikkhāmi tāvā’’ti punappunaṃ parivattetvā ākoṭentopi bāhirakamantena khīṇāsavassa gatiṃ kathaṃ jānissati, athassa matthakato sedo mucci. So lajjitvā tuṇhībhūto aṭṭhāsi. Atha naṃ satthā – ‘‘kilamasi, vaṅgīsā’’ti āha. ‘‘Āma, bho gotama, imassa uppannaṭṭhānaṃ jānituṃ na sakkomi, sace tumhe jānātha, kathethā’’ti. ‘‘Vaṅgīsa, ahaṃ etampi jānāmi, ito uttaritarampi jānāmī’’ti vatvā –

    ‘‘சுதிங் யோ வேதி³ ஸத்தானங், உபபத்திஞ்ச ஸப்³ப³ஸோ;

    ‘‘Cutiṃ yo vedi sattānaṃ, upapattiñca sabbaso;

    அஸத்தங் ஸுக³தங் பு³த்³த⁴ங், தமஹங் ப்³ரூமி ப்³ராஹ்மணங்.

    Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

    ‘‘யஸ்ஸ க³திங் ந ஜானந்தி, தே³வா க³ந்த⁴ப்³ப³மானுஸா;

    ‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;

    கீ²ணாஸவங் அரஹந்தங், தமஹங் ப்³ரூமி ப்³ராஹ்மண’’ந்தி. (த⁴॰ ப॰ 419-420; ஸு॰ நி॰ 648-649) –

    Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 419-420; su. ni. 648-649) –

    இமா த்³வே கா³தா² அபா⁴ஸி. வங்கீ³ஸோ ‘‘தேன ஹி, போ⁴ கோ³தம, தங் விஜ்ஜங் மே தே³தா²’’தி அபசிதிங் த³ஸ்ஸெத்வா ஸத்து² ஸந்திகே நிஸீதி³. ஸத்தா² ‘‘அம்ஹேஹி ஸமானலிங்க³ஸ்ஸ தே³மா’’தி ஆஹ. வங்கீ³ஸோ ‘‘யங்கிஞ்சி கத்வா மயா இமங் மந்தங் க³ஹேதுங் வட்டதீ’’தி ப்³ராஹ்மணே ஆஹ – ‘‘தும்ஹே மயி பப்³ப³ஜந்தே மா சிந்தயித்த², அஹங் மந்தங் உக்³க³ண்ஹித்வா ஸகலஜம்பு³தீ³பே ஜெட்ட²கோ ப⁴விஸ்ஸாமி, தும்ஹாகம்பி தேன ப⁴த்³த³கமேவ ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி மந்தத்தா²ய ஸத்து²ஸந்திகங் உபஸங்கமித்வா பப்³ப³ஜ்ஜங் யாசி. ததா³ ச தே²ரோ நிக்³ரோத⁴கப்போ ப⁴க³வதோ ஸந்திகே டி²தோ ஹோதி, தங் ப⁴க³வா ஆணாபேஸி – ‘‘நிக்³ரோத⁴கப்ப, இமங் பப்³பா³ஜேஹீ’’தி. ஸோ ஸத்து² ஆணாய தங் பப்³பா³ஜேஸி. அத²ஸ்ஸ ஸத்தா² ‘‘மந்தபரிவாரங் தாவ உக்³க³ண்ஹாஹீ’’தி த்³வத்திங்ஸாகாரகம்மட்டா²னங் விபஸ்ஸனாகம்மட்டா²னஞ்ச ஆசிக்கி². ஸோ த்³வத்திங்ஸாகாரங் ஸஜ்ஜா²யந்தோவ விபஸ்ஸனங் பட்ட²பேஸி. ப்³ராஹ்மணா வங்கீ³ஸங் உபஸங்கமித்வா ‘‘கிங், போ⁴ வங்கீ³ஸ, ஸமணஸ்ம கோ³தமஸ்ஸ ஸந்திகே ஸிப்பங் ஸிக்கி²த’’ந்தி புச்சி²ங்ஸு. ‘‘கிங் ஸிப்பஸிக்க²னேன, க³ச்ச²த² தும்ஹே, ந மய்ஹங் தும்ஹேஹி கத்தப்³ப³கிச்ச’’ந்தி. ப்³ராஹ்மணா ‘‘த்வம்பி தா³னி ஸமணஸ்ஸ கோ³தமஸ்ஸ வஸங் ஆபன்னோ, மாயாய ஆவட்டிதோ, கிங் மயங் தவ ஸந்திகே கரிஸ்ஸாமா’’தி ஆக³தமக்³கே³னேவ பக்கமிங்ஸு. வங்கீ³ஸத்தே²ரோ விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா அரஹத்தங் ஸச்சா²காஸி. தேன வுத்தங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 2.55.96-142) –

    Imā dve gāthā abhāsi. Vaṅgīso ‘‘tena hi, bho gotama, taṃ vijjaṃ me dethā’’ti apacitiṃ dassetvā satthu santike nisīdi. Satthā ‘‘amhehi samānaliṅgassa demā’’ti āha. Vaṅgīso ‘‘yaṃkiñci katvā mayā imaṃ mantaṃ gahetuṃ vaṭṭatī’’ti brāhmaṇe āha – ‘‘tumhe mayi pabbajante mā cintayittha, ahaṃ mantaṃ uggaṇhitvā sakalajambudīpe jeṭṭhako bhavissāmi, tumhākampi tena bhaddakameva bhavissatī’’ti mantatthāya satthusantikaṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Tadā ca thero nigrodhakappo bhagavato santike ṭhito hoti, taṃ bhagavā āṇāpesi – ‘‘nigrodhakappa, imaṃ pabbājehī’’ti. So satthu āṇāya taṃ pabbājesi. Athassa satthā ‘‘mantaparivāraṃ tāva uggaṇhāhī’’ti dvattiṃsākārakammaṭṭhānaṃ vipassanākammaṭṭhānañca ācikkhi. So dvattiṃsākāraṃ sajjhāyantova vipassanaṃ paṭṭhapesi. Brāhmaṇā vaṅgīsaṃ upasaṅkamitvā ‘‘kiṃ, bho vaṅgīsa, samaṇasma gotamassa santike sippaṃ sikkhita’’nti pucchiṃsu. ‘‘Kiṃ sippasikkhanena, gacchatha tumhe, na mayhaṃ tumhehi kattabbakicca’’nti. Brāhmaṇā ‘‘tvampi dāni samaṇassa gotamassa vasaṃ āpanno, māyāya āvaṭṭito, kiṃ mayaṃ tava santike karissāmā’’ti āgatamaggeneva pakkamiṃsu. Vaṅgīsatthero vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.55.96-142) –

    ‘‘பது³முத்தரோ நாம ஜினோ, ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு சக்கு²மா;

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammesu cakkhumā;

    இதோ ஸதஸஹஸ்ஸம்ஹி, கப்பே உப்பஜ்ஜி நாயகோ.

    Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.

    ‘‘யதா²பி ஸாக³ரே ஊமி, க³க³னே விய தாரகா;

    ‘‘Yathāpi sāgare ūmi, gagane viya tārakā;

    ஏவங் பாவசனங் தஸ்ஸ, அரஹந்தேஹி சித்திதங்.

    Evaṃ pāvacanaṃ tassa, arahantehi cittitaṃ.

    ‘‘ஸதே³வாஸுரனாகே³ஹி, மனுஜேஹி புரக்க²தோ;

    ‘‘Sadevāsuranāgehi, manujehi purakkhato;

    ஸமணப்³ராஹ்மணாகிண்ணே, ஜனமஜ்ஜே² ஜினுத்தமோ.

    Samaṇabrāhmaṇākiṇṇe, janamajjhe jinuttamo.

    ‘‘பபா⁴ஹி அனுரஞ்ஜந்தோ, லோகே லோகந்தகூ³ ஜினோ;

    ‘‘Pabhāhi anurañjanto, loke lokantagū jino;

    வசனேன விபோ³தெ⁴ந்தோ, வேனெய்யபது³மானி ஸோ.

    Vacanena vibodhento, veneyyapadumāni so.

    ‘‘வேஸாரஜ்ஜேஹி ஸம்பன்னோ, சதூஹி புரிஸுத்தமோ;

    ‘‘Vesārajjehi sampanno, catūhi purisuttamo;

    பஹீனப⁴யஸாரஜ்ஜோ, கே²மப்பத்தோ விஸாரதோ³.

    Pahīnabhayasārajjo, khemappatto visārado.

    ‘‘ஆஸப⁴ங் பவரங் டா²னங், பு³த்³த⁴பூ⁴மிஞ்ச கேவலங்;

    ‘‘Āsabhaṃ pavaraṃ ṭhānaṃ, buddhabhūmiñca kevalaṃ;

    படிஜானாதி லோகக்³கோ³, நத்தி² ஸஞ்சோத³கோ க்வசி.

    Paṭijānāti lokaggo, natthi sañcodako kvaci.

    ‘‘ஸீஹனாத³மஸம்பீ⁴தங், நத³தோ தஸ்ஸ தாதி³னோ;

    ‘‘Sīhanādamasambhītaṃ, nadato tassa tādino;

    தே³வா நரோ வா ப்³ரஹ்மா வா, படிவத்தா ந விஜ்ஜதி.

    Devā naro vā brahmā vā, paṭivattā na vijjati.

    ‘‘தே³ஸெந்தோ பவரங் த⁴ம்மங், ஸந்தாரெந்தோ ஸதே³வகங்;

    ‘‘Desento pavaraṃ dhammaṃ, santārento sadevakaṃ;

    த⁴ம்மசக்கங் பவத்தேதி, பரிஸாஸு விஸாரதோ³.

    Dhammacakkaṃ pavatteti, parisāsu visārado.

    ‘‘படிபா⁴னவதங் அக்³க³ங், ஸாவகங் ஸாது⁴ஸம்மதங்;

    ‘‘Paṭibhānavataṃ aggaṃ, sāvakaṃ sādhusammataṃ;

    கு³ணங் ப³ஹுங் பகித்தெத்வா, ஏதத³க்³கே³ ட²பேஸி தங்.

    Guṇaṃ bahuṃ pakittetvā, etadagge ṭhapesi taṃ.

    ‘‘ததா³ஹங் ஹங்ஸவதியங், ப்³ராஹ்மணோ ஸாது⁴ஸம்மதோ;

    ‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, brāhmaṇo sādhusammato;

    ஸப்³ப³வேத³விதூ³ ஜாதோ, வாகீ³ஸோ வாதி³ஸூத³னோ.

    Sabbavedavidū jāto, vāgīso vādisūdano.

    ‘‘உபேச்ச தங் மஹாவீரங், ஸுத்வாஹங் த⁴ம்மதே³ஸனங்;

    ‘‘Upecca taṃ mahāvīraṃ, sutvāhaṃ dhammadesanaṃ;

    பீதிவரங் படிலபி⁴ங், ஸாவகஸ்ஸ கு³ணே ரதோ.

    Pītivaraṃ paṭilabhiṃ, sāvakassa guṇe rato.

    ‘‘நிமந்தெத்வாவ ஸுக³தங், ஸஸங்க⁴ங் லோகனந்த³னங்;

    ‘‘Nimantetvāva sugataṃ, sasaṅghaṃ lokanandanaṃ;

    ஸத்தாஹங் போ⁴ஜயித்வாஹங், து³ஸ்ஸேஹச்சா²த³யிங் ததா³.

    Sattāhaṃ bhojayitvāhaṃ, dussehacchādayiṃ tadā.

    ‘‘நிபச்ச ஸிரஸா பாதே³, கதோகாஸோ கதஞ்ஜலீ;

    ‘‘Nipacca sirasā pāde, katokāso katañjalī;

    ஏகமந்தங் டி²தோ ஹட்டோ², ஸந்த²விங் ஜினமுத்தமங்.

    Ekamantaṃ ṭhito haṭṭho, santhaviṃ jinamuttamaṃ.

    ‘‘நமோ தே வாதி³மத்³த³ன, நமோ தே இஸிஸத்தம;

    ‘‘Namo te vādimaddana, namo te isisattama;

    நமோ தே ஸப்³ப³லோகக்³க³, நமோ தே அப⁴யங் கர.

    Namo te sabbalokagga, namo te abhayaṃ kara.

    ‘‘நமோ தே மாரமத²ன, நமோ தே தி³ட்டி²ஸூத³ன;

    ‘‘Namo te māramathana, namo te diṭṭhisūdana;

    நமோ தே ஸந்திஸுக²த³, நமோ தே ஸரணங் கர.

    Namo te santisukhada, namo te saraṇaṃ kara.

    ‘‘அனாதா²னங் ப⁴வங் நாதோ², பீ⁴தானங் அப⁴யப்பதோ³;

    ‘‘Anāthānaṃ bhavaṃ nātho, bhītānaṃ abhayappado;

    விஸ்ஸாமபூ⁴மி ஸந்தானங், ஸரணங் ஸரணேஸினங்.

    Vissāmabhūmi santānaṃ, saraṇaṃ saraṇesinaṃ.

    ‘‘ஏவமாதீ³ஹி ஸம்பு³த்³த⁴ங், ஸந்த²வித்வா மஹாகு³ணங்;

    ‘‘Evamādīhi sambuddhaṃ, santhavitvā mahāguṇaṃ;

    அவோசங் வாதி³ஸூத³ஸ்ஸ, க³திங் பப்போமி பி⁴க்கு²னோ.

    Avocaṃ vādisūdassa, gatiṃ pappomi bhikkhuno.

    ‘‘ததா³ அவோச ப⁴க³வா, அனந்தபடிபா⁴னவா;

    ‘‘Tadā avoca bhagavā, anantapaṭibhānavā;

    யோ ஸோ பு³த்³த⁴ங் அபோ⁴ஜேஸி, ஸத்தாஹங் ஸஹஸாவகங்.

    Yo so buddhaṃ abhojesi, sattāhaṃ sahasāvakaṃ.

    ‘‘கு³ணஞ்ச மே பகித்தேஸி, பஸன்னோ ஸேஹி பாணிபி⁴;

    ‘‘Guṇañca me pakittesi, pasanno sehi pāṇibhi;

    ஏஸோ பத்த²யதே டா²னங், வாதி³ஸூத³ஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ.

    Eso patthayate ṭhānaṃ, vādisūdassa bhikkhuno.

    ‘‘அனாக³தம்ஹி அத்³தா⁴னே, லச்ச²ஸே தங் மனோரத²ங்;

    ‘‘Anāgatamhi addhāne, lacchase taṃ manorathaṃ;

    தே³வமானுஸஸம்பத்திங், அனுபொ⁴த்வா அனப்பகங்.

    Devamānusasampattiṃ, anubhotvā anappakaṃ.

    ‘‘ஸதஸஹஸ்ஸிதோ கப்பே, ஓக்காககுலஸம்ப⁴வோ;

    ‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;

    கோ³தமோ நாம கொ³த்தேன, ஸத்தா² லோகே ப⁴விஸ்ஸதி.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘தஸ்ஸ த⁴ம்மேஸு தா³யாதோ³, ஓரஸோ த⁴ம்மனிம்மிதோ;

    ‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;

    வங்கீ³ஸோ நாம நாமேன, ஹெஸ்ஸதி ஸத்து² ஸாவகோ.

    Vaṅgīso nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘தங் ஸுத்வா முதி³தோ ஹுத்வா, யாவஜீவங் ததா³ ஜினங்;

    ‘‘Taṃ sutvā mudito hutvā, yāvajīvaṃ tadā jinaṃ;

    பச்சயேஹி உபட்டா²ஸிங், மெத்தசித்தோ ததா²க³தங்.

    Paccayehi upaṭṭhāsiṃ, mettacitto tathāgataṃ.

    ‘‘தேன கம்மேன ஸுகதேன, சேதனாபணிதீ⁴ஹி ச;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ஜஹித்வா மானுஸங் தே³ஹங், துஸிதங் அக³மாஸஹங்.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tusitaṃ agamāsahaṃ.

    ‘‘பச்சி²மே ச ப⁴வே தா³னி, ஜாதோ விப்பகுலே அஹங்;

    ‘‘Pacchime ca bhave dāni, jāto vippakule ahaṃ;

    பச்சாஜாதோ யதா³ ஆஸிங், ஜாதியா ஸத்தவஸ்ஸிகோ.

    Paccājāto yadā āsiṃ, jātiyā sattavassiko.

    ‘‘ஸப்³ப³வேத³விதூ³ ஜாதோ, வாத³ஸத்த²விஸாரதோ³;

    ‘‘Sabbavedavidū jāto, vādasatthavisārado;

    வாதி³ஸ்ஸரோ சித்தகதீ², பரவாத³ப்பமத்³த³னோ.

    Vādissaro cittakathī, paravādappamaddano.

    ‘‘வங்கே³ ஜாதோதி வங்கீ³ஸோ, வசனே இஸ்ஸரோதி வா;

    ‘‘Vaṅge jātoti vaṅgīso, vacane issaroti vā;

    வங்கீ³ஸோ இதி மே நாமங், அப⁴வீ லோகஸம்மதங்.

    Vaṅgīso iti me nāmaṃ, abhavī lokasammataṃ.

    ‘‘யதா³ஹங் விஞ்ஞுதங் பத்தோ, டி²தோ பட²மயொப்³ப³னே;

    ‘‘Yadāhaṃ viññutaṃ patto, ṭhito paṭhamayobbane;

    ததா³ ராஜக³ஹே ரம்மே, ஸாரிபுத்தமஹத்³த³ஸங்.

    Tadā rājagahe ramme, sāriputtamahaddasaṃ.

    ‘‘பிண்டா³ய விசரந்தங் தங், பத்தபாணிங் ஸுஸங்வுதங்;

    ‘‘Piṇḍāya vicarantaṃ taṃ, pattapāṇiṃ susaṃvutaṃ;

    அலோலக்கி²ங் மிதபா⁴ணிங், யுக³மத்தங் நித³க்கி²தங்.

    Alolakkhiṃ mitabhāṇiṃ, yugamattaṃ nidakkhitaṃ.

    ‘‘தங் தி³ஸ்வா விம்ஹிதோ ஹுத்வா, அவோசங் மமனுச்ச²வங்;

    ‘‘Taṃ disvā vimhito hutvā, avocaṃ mamanucchavaṃ;

    கணிகாரங்வ நிசிதங், சித்தங் கா³தா²பத³ங் அஹங்.

    Kaṇikāraṃva nicitaṃ, cittaṃ gāthāpadaṃ ahaṃ.

    ‘‘ஆசிக்கி² ஸோ மே ஸத்தா²ரங், ஸம்பு³த்³த⁴ங் லோகனாயகங்;

    ‘‘Ācikkhi so me satthāraṃ, sambuddhaṃ lokanāyakaṃ;

    ததா³ ஸோ பண்டி³தோ வீரோ, உத்தரிங் ஸமவோச மே.

    Tadā so paṇḍito vīro, uttariṃ samavoca me.

    ‘‘விராக³ஸங்ஹிதங் வாக்யங், கத்வா து³த்³த³ஸமுத்தமங்;

    ‘‘Virāgasaṃhitaṃ vākyaṃ, katvā duddasamuttamaṃ;

    விசித்தபடிபா⁴னேஹி, தோஸிதோ தேன தாதி³னா.

    Vicittapaṭibhānehi, tosito tena tādinā.

    ‘‘நிபச்ச ஸிரஸா பாதே³, பப்³பா³ஜேஹீதி மங் ப்³ரவி;

    ‘‘Nipacca sirasā pāde, pabbājehīti maṃ bravi;

    ததோ மங் ஸ மஹாபஞ்ஞோ, பு³த்³த⁴ஸெட்ட²முபானயி.

    Tato maṃ sa mahāpañño, buddhaseṭṭhamupānayi.

    ‘‘நிபச்ச ஸிரஸா பாதே³, நிஸீதி³ங் ஸத்து² ஸந்திகே;

    ‘‘Nipacca sirasā pāde, nisīdiṃ satthu santike;

    மமாஹ வத³தங் ஸெட்டோ², கச்சி வங்கீ³ஸ ஜானாஸி.

    Mamāha vadataṃ seṭṭho, kacci vaṅgīsa jānāsi.

    ‘‘கிஞ்சி ஸிப்பந்தி தஸ்ஸாஹங், ஜானாமீதி ச அப்³ரவிங்;

    ‘‘Kiñci sippanti tassāhaṃ, jānāmīti ca abraviṃ;

    மதஸீஸங் வனச்சு²த்³த⁴ங், அபி பா³ரஸவஸ்ஸிகங்;

    Matasīsaṃ vanacchuddhaṃ, api bārasavassikaṃ;

    தவ விஜ்ஜாவிஸேஸேன, ஸசே ஸக்கோஸி வாசய.

    Tava vijjāvisesena, sace sakkosi vācaya.

    ‘‘ஆமோதி மே படிஞ்ஞாதே, தீணி ஸீஸானி த³ஸ்ஸயி;

    ‘‘Āmoti me paṭiññāte, tīṇi sīsāni dassayi;

    நிரயனரதே³வேஸு, உபபன்னே அவாசயிங்.

    Nirayanaradevesu, upapanne avācayiṃ.

    ‘‘ததா³ கீ²ணாஸவஸ்ஸேவ, ஸீஸங் த³ஸ்ஸேஸி நாயகோ;

    ‘‘Tadā khīṇāsavasseva, sīsaṃ dassesi nāyako;

    ததோஹங் விஹதாரப்³போ⁴, பப்³ப³ஜ்ஜங் ஸமயாசிஸங்.

    Tatohaṃ vihatārabbho, pabbajjaṃ samayācisaṃ.

    ‘‘பப்³ப³ஜித்வான ஸுக³தங், ஸந்த²வாமி தஹிங் தஹிங்;

    ‘‘Pabbajitvāna sugataṃ, santhavāmi tahiṃ tahiṃ;

    ததோ மங் கப்³ப³வித்தோஸி, உஜ்ஜா²யந்திஹ பி⁴க்க²வோ.

    Tato maṃ kabbavittosi, ujjhāyantiha bhikkhavo.

    ‘‘ததோ வீமங்ஸனத்த²ங் மே, ஆஹ பு³த்³தோ⁴ வினாயகோ;

    ‘‘Tato vīmaṃsanatthaṃ me, āha buddho vināyako;

    தக்கிகா பனிமா கா³தா², டா²னஸோ படிப⁴ந்தி தங்.

    Takkikā panimā gāthā, ṭhānaso paṭibhanti taṃ.

    ‘‘ந கப்³ப³வித்தோஹங் வீர, டா²னஸோ படிப⁴ந்தி மங்;

    ‘‘Na kabbavittohaṃ vīra, ṭhānaso paṭibhanti maṃ;

    தேன ஹி தா³னி வங்கீ³ஸ, டா²னஸோ ஸந்த²வாஹி மங்.

    Tena hi dāni vaṅgīsa, ṭhānaso santhavāhi maṃ.

    ‘‘ததா³ஹங் ஸந்த²விங் வீரங், கா³தா²ஹி இஸிஸத்தமங்;

    ‘‘Tadāhaṃ santhaviṃ vīraṃ, gāthāhi isisattamaṃ;

    டா²னஸோ மே ததா³ துட்டோ², ஜினோ அக்³கே³ ட²பேஸி மங்.

    Ṭhānaso me tadā tuṭṭho, jino agge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘படிபா⁴னேன சித்தேன, அஞ்ஞேஸமதிமஞ்ஞஹங்;

    ‘‘Paṭibhānena cittena, aññesamatimaññahaṃ;

    பேஸலே தேன ஸங்விக்³கோ³, அரஹத்தமபாபுணிங்.

    Pesale tena saṃviggo, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘படிபா⁴னவதங் அக்³கோ³, அஞ்ஞோ கோசி ந விஜ்ஜதி;

    ‘‘Paṭibhānavataṃ aggo, añño koci na vijjati;

    யதா²யங் பி⁴க்கு² வங்கீ³ஸோ, ஏவங் தா⁴ரேத² பி⁴க்க²வோ.

    Yathāyaṃ bhikkhu vaṅgīso, evaṃ dhāretha bhikkhavo.

    ‘‘ஸதஸஹஸ்ஸே கதங் கம்மங், ப²லங் த³ஸ்ஸேஸி மே இத⁴;

    ‘‘Satasahasse kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;

    ஸுமுத்தோ ஸரவேகோ³வ, கிலேஸே ஜா²பயிங் மம.

    Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ mama.

    ‘‘கிலேஸா ஜா²பிதா மய்ஹங், ப⁴வா ஸப்³பே³ ஸமூஹதா;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    நாகோ³வ ப³ந்த⁴னங் செ²த்வா, விஹராமி அனாஸவோ.

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸி, பு³த்³த⁴ஸெட்ட²ஸ்ஸ ஸந்திகே;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;

    திஸ்ஸோ விஜ்ஜா அனுப்பத்தா, கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸனங்.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ‘‘படிஸம்பி⁴தா³ சதஸ்ஸோ, விமொக்கா²பி ச அட்டி²மே;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ச²ளபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கதா, கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி.

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    அரஹா பன ஹுத்வா தே²ரோ ஸத்து² ஸந்திகங் க³ச்ச²ந்தோ சக்கு²பத²தோ பட்டா²ய சந்தே³ன, ஸூரியேன, ஆகாஸேன, மஹாஸமுத்³தே³ன, ஸினேருனா பப்³ப³தராஜேன, ஸீஹேன மிக³ரஞ்ஞா, ஹத்தி²னாகே³னாதி தேன தேன ஸத்³தி⁴ங் உபமெந்தோ அனேகேஹி பத³ஸதேஹி ஸத்தா²ரங் வண்ணெந்தோவ உபக³ச்ச²தி. தேன தங் ஸத்தா² ஸங்க⁴மஜ்ஜே² நிஸின்னோ படிபா⁴னவந்தானங் அக்³க³ட்டா²னே ட²பேஸி. அத² தே²ரேன அரஹத்தப்பத்திதோ புப்³பே³ ச பச்சா² ச தங் தங் சித்தங் ஆக³ம்ம பா⁴ஸிதா. தே²ரங் உத்³தி³ஸ்ஸ ஆனந்த³த்தே²ராதீ³ஹி பா⁴ஸிதா ச –

    Arahā pana hutvā thero satthu santikaṃ gacchanto cakkhupathato paṭṭhāya candena, sūriyena, ākāsena, mahāsamuddena, sinerunā pabbatarājena, sīhena migaraññā, hatthināgenāti tena tena saddhiṃ upamento anekehi padasatehi satthāraṃ vaṇṇentova upagacchati. Tena taṃ satthā saṅghamajjhe nisinno paṭibhānavantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Atha therena arahattappattito pubbe ca pacchā ca taṃ taṃ cittaṃ āgamma bhāsitā. Theraṃ uddissa ānandattherādīhi bhāsitā ca –

    1218.

    1218.

    ‘‘நிக்க²ந்தங் வத மங் ஸந்தங், அகா³ரஸ்மானகா³ரியங்;

    ‘‘Nikkhantaṃ vata maṃ santaṃ, agārasmānagāriyaṃ;

    விதக்கா உபதா⁴வந்தி, பக³ப்³பா⁴ கண்ஹதோ இமே.

    Vitakkā upadhāvanti, pagabbhā kaṇhato ime.

    1219.

    1219.

    ‘‘உக்³க³புத்தா மஹிஸ்ஸாஸா, ஸிக்கி²தா த³ள்ஹத⁴ம்மினோ;

    ‘‘Uggaputtā mahissāsā, sikkhitā daḷhadhammino;

    ஸமந்தா பரிகிரெய்யுங், ஸஹஸ்ஸங் அபலாயினங்.

    Samantā parikireyyuṃ, sahassaṃ apalāyinaṃ.

    1220.

    1220.

    ‘‘ஸசேபி எத்தகா பி⁴ய்யோ, ஆக³மிஸ்ஸந்தி இத்தி²யோ;

    ‘‘Sacepi ettakā bhiyyo, āgamissanti itthiyo;

    நேவ மங் ப்³யாத⁴யிஸ்ஸந்தி, த⁴ம்மே ஸம்ஹி பதிட்டி²தோ.

    Neva maṃ byādhayissanti, dhamme samhi patiṭṭhito.

    1221.

    1221.

    ‘‘ஸக்கீ² ஹி மே ஸுதங் ஏதங், பு³த்³த⁴ஸ்ஸாதி³ச்சப³ந்து⁴னோ;

    ‘‘Sakkhī hi me sutaṃ etaṃ, buddhassādiccabandhuno;

    நிப்³பா³னக³மனங் மக்³க³ங், தத்த² மே நிரதோ மனோ.

    Nibbānagamanaṃ maggaṃ, tattha me nirato mano.

    1222.

    1222.

    ‘‘ஏவஞ்சே மங் விஹரந்தங், பாபிம உபக³ச்ச²ஸி;

    ‘‘Evañce maṃ viharantaṃ, pāpima upagacchasi;

    ததா² மச்சு கரிஸ்ஸாமி, ந மே மக்³க³ம்பி த³க்க²ஸி.

    Tathā maccu karissāmi, na me maggampi dakkhasi.

    1223.

    1223.

    ‘‘அரதிஞ்ச ரதிஞ்ச பஹாய, ஸப்³ப³ஸோ கே³ஹஸிதஞ்ச விதக்கங்;

    ‘‘Aratiñca ratiñca pahāya, sabbaso gehasitañca vitakkaṃ;

    வனத²ங் ந கரெய்ய குஹிஞ்சி, நிப்³ப³னதோ² அவனதோ² ஸ பி⁴க்கு².

    Vanathaṃ na kareyya kuhiñci, nibbanatho avanatho sa bhikkhu.

    1224.

    1224.

    ‘‘யமித⁴ பத²விஞ்ச வேஹாஸங், ரூபக³தங் ஜக³தோக³த⁴ங் கிஞ்சி;

    ‘‘Yamidha pathaviñca vehāsaṃ, rūpagataṃ jagatogadhaṃ kiñci;

    பரிஜீயதி ஸப்³ப³மனிச்சங், ஏவங் ஸமேச்ச சரந்தி முதத்தா.

    Parijīyati sabbamaniccaṃ, evaṃ samecca caranti mutattā.

    1225.

    1225.

    ‘‘உபதீ⁴ஸு ஜனா க³தி⁴தாஸே, தி³ட்ட²ஸுதே படிகே⁴ ச முதே ச;

    ‘‘Upadhīsu janā gadhitāse, diṭṭhasute paṭighe ca mute ca;

    எத்த² வினோத³ய ச²ந்த³மனேஜோ, யோ ஹெத்த² ந லிம்பதி முனி தமாஹு.

    Ettha vinodaya chandamanejo, yo hettha na limpati muni tamāhu.

    1226.

    1226.

    ‘‘அத² ஸட்டி²ஸிதா ஸவிதக்கா, புது²ஜ்ஜனதாய அத⁴ம்மா நிவிட்டா²;

    ‘‘Atha saṭṭhisitā savitakkā, puthujjanatāya adhammā niviṭṭhā;

    ந ச வக்³க³க³தஸ்ஸ குஹிஞ்சி, நோ பன து³ட்டு²ல்லகா³ஹீ ஸ பி⁴க்கு².

    Na ca vaggagatassa kuhiñci, no pana duṭṭhullagāhī sa bhikkhu.

    1227.

    1227.

    ‘‘த³ப்³போ³ சிரரத்தஸமாஹிதோ, அகுஹகோ நிபகோ அபிஹாலு;

    ‘‘Dabbo cirarattasamāhito, akuhako nipako apihālu;

    ஸந்தங் பத³ங் அஜ்ஜ²க³மா முனி, படிச்ச பரினிப்³பு³தோ கங்க²தி காலங்.

    Santaṃ padaṃ ajjhagamā muni, paṭicca parinibbuto kaṅkhati kālaṃ.

    1228.

    1228.

    ‘‘மானங் பஜஹஸ்ஸு கோ³தம, மானபத²ஞ்ச ஜஹஸ்ஸு அஸேஸங்;

    ‘‘Mānaṃ pajahassu gotama, mānapathañca jahassu asesaṃ;

    மானபத²ம்ஹி ஸ முச்சி²தோ, விப்படிஸாரீஹுவா சிரரத்தங்.

    Mānapathamhi sa mucchito, vippaṭisārīhuvā cirarattaṃ.

    1229.

    1229.

    ‘‘மக்கே²ன மக்கி²தா பஜா, மானஹதா நிரயங் பபதந்தி;

    ‘‘Makkhena makkhitā pajā, mānahatā nirayaṃ papatanti;

    ஸோசந்தி ஜனா சிரரத்தங், மானஹதா நிரயங் உபபன்னா.

    Socanti janā cirarattaṃ, mānahatā nirayaṃ upapannā.

    1230.

    1230.

    ‘‘ந ஹி ஸோசதி பி⁴க்கு² கதா³சி, மக்³க³ஜினோ ஸம்மா படிபன்னோ;

    ‘‘Na hi socati bhikkhu kadāci, maggajino sammā paṭipanno;

    கித்திஞ்ச ஸுக²ஞ்சானுபோ⁴தி, த⁴ம்மத³ஸோதி தமாஹு தத²த்தங்.

    Kittiñca sukhañcānubhoti, dhammadasoti tamāhu tathattaṃ.

    1231.

    1231.

    ‘‘தஸ்மா அகி²லோ இத⁴ பதா⁴னவா, நீவரணானி பஹாய விஸுத்³தோ⁴;

    ‘‘Tasmā akhilo idha padhānavā, nīvaraṇāni pahāya visuddho;

    மானஞ்ச பஹாய அஸேஸங், விஜ்ஜாயந்தகரோ ஸமிதாவீ.

    Mānañca pahāya asesaṃ, vijjāyantakaro samitāvī.

    1232.

    1232.

    ‘‘காமராகே³ன ட³ய்ஹாமி, சித்தங் மே பரிட³ய்ஹதி;

    ‘‘Kāmarāgena ḍayhāmi, cittaṃ me pariḍayhati;

    ஸாது⁴ நிப்³பா³பனங் ப்³ரூஹி, அனுகம்பாய கோ³தம.

    Sādhu nibbāpanaṃ brūhi, anukampāya gotama.

    1233.

    1233.

    ‘‘ஸஞ்ஞாய விபரியேஸா, சித்தங் தே பரிட³ய்ஹதி;

    ‘‘Saññāya vipariyesā, cittaṃ te pariḍayhati;

    நிமித்தங் பரிவஜ்ஜேஹி, ஸுப⁴ங் ராகூ³பஸங்ஹிதங்.

    Nimittaṃ parivajjehi, subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ.

    1234.

    1234.

    ‘‘அஸுபா⁴ய சித்தங் பா⁴வேஹி, ஏகக்³க³ங் ஸுஸமாஹிதங்;

    ‘‘Asubhāya cittaṃ bhāvehi, ekaggaṃ susamāhitaṃ;

    ஸதி காயக³தா த்யத்து², நிப்³பி³தா³ப³ஹுலோ ப⁴வ.

    Sati kāyagatā tyatthu, nibbidābahulo bhava.

    1235.

    1235.

    ‘‘அனிமித்தஞ்ச பா⁴வேஹி, மானானுஸயமுஜ்ஜஹ;

    ‘‘Animittañca bhāvehi, mānānusayamujjaha;

    ததோ மானாபி⁴ஸமயா, உபஸந்தோ சரிஸ்ஸஸி.

    Tato mānābhisamayā, upasanto carissasi.

    1236.

    1236.

    ‘‘தமேவ வாசங் பா⁴ஸெய்ய, யாயத்தானங் ந தாபயே;

    ‘‘Tameva vācaṃ bhāseyya, yāyattānaṃ na tāpaye;

    பரே ச ந விஹிங்ஸெய்ய, ஸா வே வாசா ஸுபா⁴ஸிதா.

    Pare ca na vihiṃseyya, sā ve vācā subhāsitā.

    1237.

    1237.

    ‘‘பியவாசமேவ பா⁴ஸெய்ய, யா வாசா படினந்தி³தா;

    ‘‘Piyavācameva bhāseyya, yā vācā paṭinanditā;

    யங் அனாதா³ய பாபானி, பரேஸங் பா⁴ஸதே பியங்.

    Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyaṃ.

    1238.

    1238.

    ‘‘ஸச்சங் வே அமதா வாசா, ஏஸ த⁴ம்மோ ஸனந்தனோ;

    ‘‘Saccaṃ ve amatā vācā, esa dhammo sanantano;

    ஸச்சே அத்தே² ச த⁴ம்மே ச, ஆஹு ஸந்தோ பதிட்டி²தா.

    Sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā.

    1239.

    1239.

    ‘‘யங் பு³த்³தோ⁴ பா⁴ஸதி வாசங், கே²மங் நிப்³பா³னபத்தியா;

    ‘‘Yaṃ buddho bhāsati vācaṃ, khemaṃ nibbānapattiyā;

    து³க்க²ஸ்ஸந்தகிரியாய, ஸா வே வாசானமுத்தமா.

    Dukkhassantakiriyāya, sā ve vācānamuttamā.

    1240.

    1240.

    ‘‘க³ம்பீ⁴ரபஞ்ஞோ மேதா⁴வீ, மக்³கா³மக்³க³ஸ்ஸ கோவிதோ³;

    ‘‘Gambhīrapañño medhāvī, maggāmaggassa kovido;

    ஸாரிபுத்தோ மஹாபஞ்ஞோ, த⁴ம்மங் தே³ஸேதி பி⁴க்கு²னங்.

    Sāriputto mahāpañño, dhammaṃ deseti bhikkhunaṃ.

    1241.

    1241.

    ‘‘ஸங்கி²த்தேனபி தே³ஸேதி, வித்தா²ரேனபி பா⁴ஸதி;

    ‘‘Saṃkhittenapi deseti, vitthārenapi bhāsati;

    ஸாலிகாயிவ நிக்³கோ⁴ஸோ, படிபா⁴னங் உதி³ய்யதி.

    Sālikāyiva nigghoso, paṭibhānaṃ udiyyati.

    1242.

    1242.

    ‘‘தஸ்ஸ தங் தே³ஸயந்தஸ்ஸ, ஸுணந்தி மது⁴ரங் கி³ரங்;

    ‘‘Tassa taṃ desayantassa, suṇanti madhuraṃ giraṃ;

    ஸரேன ரஜனீயேன, ஸவனீயேன வக்³கு³னா;

    Sarena rajanīyena, savanīyena vaggunā;

    உத³க்³க³சித்தா முதி³தா, ஸோதங் ஓதெ⁴ந்தி பி⁴க்க²வோ.

    Udaggacittā muditā, sotaṃ odhenti bhikkhavo.

    1243.

    1243.

    ‘‘அஜ்ஜ பன்னரஸே விஸுத்³தி⁴யா, பி⁴க்கூ² பஞ்சஸதா ஸமாக³தா;

    ‘‘Ajja pannarase visuddhiyā, bhikkhū pañcasatā samāgatā;

    ஸங்யோஜனப³ந்த⁴னச்சி²தா³, அனீகா⁴ கீ²ணபுனப்³ப⁴வா இஸீ.

    Saṃyojanabandhanacchidā, anīghā khīṇapunabbhavā isī.

    1244.

    1244.

    ‘‘சக்கவத்தீ யதா² ராஜா, அமச்சபரிவாரிதோ;

    ‘‘Cakkavattī yathā rājā, amaccaparivārito;

    ஸமந்தா அனுபரியேதி, ஸாக³ரந்தங் மஹிங் இமங்.

    Samantā anupariyeti, sāgarantaṃ mahiṃ imaṃ.

    1245.

    1245.

    ‘‘ஏவங் விஜிதஸங்கா³மங், ஸத்த²வாஹங் அனுத்தரங்;

    ‘‘Evaṃ vijitasaṅgāmaṃ, satthavāhaṃ anuttaraṃ;

    ஸாவகா பயிருபாஸந்தி, தேவிஜ்ஜா மச்சுஹாயினோ.

    Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.

    1246.

    1246.

    ‘‘ஸப்³பே³ ப⁴க³வதோ புத்தா, பலாபெத்த² ந விஜ்ஜதி;

    ‘‘Sabbe bhagavato puttā, palāpettha na vijjati;

    தண்ஹாஸல்லஸ்ஸ ஹந்தாரங், வந்தே³ ஆதி³ச்சப³ந்து⁴னங்.

    Taṇhāsallassa hantāraṃ, vande ādiccabandhunaṃ.

    1247.

    1247.

    ‘‘பரோஸஹஸ்ஸங் பி⁴க்கூ²னங், ஸுக³தங் பயிருபாஸதி;

    ‘‘Parosahassaṃ bhikkhūnaṃ, sugataṃ payirupāsati;

    தே³ஸெந்தங் விரஜங் த⁴ம்மங், நிப்³பா³னங் அகுதோப⁴யங்.

    Desentaṃ virajaṃ dhammaṃ, nibbānaṃ akutobhayaṃ.

    1248.

    1248.

    ‘‘ஸுணந்தி த⁴ம்மங் விமலங், ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴தே³ஸிதங்;

    ‘‘Suṇanti dhammaṃ vimalaṃ, sammāsambuddhadesitaṃ;

    ஸோப⁴தி வத ஸம்பு³த்³தோ⁴, பி⁴க்கு²ஸங்க⁴புரக்க²தோ.

    Sobhati vata sambuddho, bhikkhusaṅghapurakkhato.

    1249.

    1249.

    ‘‘நாக³னாமோஸி ப⁴க³வா, இஸீனங் இஸிஸத்தமோ;

    ‘‘Nāganāmosi bhagavā, isīnaṃ isisattamo;

    மஹாமேகோ⁴வ ஹுத்வான, ஸாவகே அபி⁴வஸ்ஸஸி.

    Mahāmeghova hutvāna, sāvake abhivassasi.

    1250.

    1250.

    ‘‘தி³வா விஹாரா நிக்க²ம்ம, ஸத்து²த³ஸ்ஸனகம்யதா;

    ‘‘Divā vihārā nikkhamma, satthudassanakamyatā;

    ஸாவகோ தே மஹாவீர, பாதே³ வந்த³தி வங்கி³ஸோ.

    Sāvako te mahāvīra, pāde vandati vaṅgiso.

    1251.

    1251.

    ‘‘உம்மக்³க³பத²ங் மாரஸ்ஸ, அபி⁴பு⁴ய்ய சரதி பபி⁴ஜ்ஜ கீ²லானி;

    ‘‘Ummaggapathaṃ mārassa, abhibhuyya carati pabhijja khīlāni;

    தங் பஸ்ஸத² ப³ந்த⁴பமுஞ்ச கரங், அஸிதங்வ பா⁴க³ஸோ பவிப⁴ஜ்ஜ.

    Taṃ passatha bandhapamuñca karaṃ, asitaṃva bhāgaso pavibhajja.

    1252.

    1252.

    ‘‘ஓக⁴ஸ்ஸ ஹி நிதரணத்த²ங், அனேகவிஹிதங் மக்³க³ங் அக்கா²ஸி;

    ‘‘Oghassa hi nitaraṇatthaṃ, anekavihitaṃ maggaṃ akkhāsi;

    தஸ்மிஞ்ச அமதே அக்கா²தே, த⁴ம்மத³ஸா டி²தா அஸங்ஹீரா.

    Tasmiñca amate akkhāte, dhammadasā ṭhitā asaṃhīrā.

    1253.

    1253.

    ‘‘பஜ்ஜோதகரோ அதிவிஜ்ஜ², ஸப்³ப³டி²தீனங் அதிக்கமமத்³த³ஸ;

    ‘‘Pajjotakaro ativijjha, sabbaṭhitīnaṃ atikkamamaddasa;

    ஞத்வா ச ஸச்சி²கத்வா ச, அக்³க³ங் ஸோ தே³ஸயி த³ஸத்³தா⁴னங்.

    Ñatvā ca sacchikatvā ca, aggaṃ so desayi dasaddhānaṃ.

    1254.

    1254.

    ‘‘ஏவங் ஸுதே³ஸிதே த⁴ம்மே, கோ பமாதோ³ விஜானதங் த⁴ம்மங்;

    ‘‘Evaṃ sudesite dhamme, ko pamādo vijānataṃ dhammaṃ;

    தஸ்மா ஹி தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸாஸனே, அப்பமத்தோ ஸதா³ நமஸ்ஸமனுஸிக்கே².

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.

    1255.

    1255.

    ‘‘பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தோ⁴ யோ தே²ரோ, கொண்ட³ஞ்ஞோ திப்³ப³னிக்கமோ;

    ‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;

    லாபீ⁴ ஸுக²விஹாரானங், விவேகானங் அபி⁴ண்ஹஸோ.

    Lābhī sukhavihārānaṃ, vivekānaṃ abhiṇhaso.

    1256.

    1256.

    ‘‘யங் ஸாவகேன பத்தப்³ப³ங், ஸத்து² ஸாஸனகாரினா;

    ‘‘Yaṃ sāvakena pattabbaṃ, satthu sāsanakārinā;

    ஸப்³ப³ஸ்ஸ தங் அனுப்பத்தங், அப்பமத்தஸ்ஸ ஸிக்க²தோ.

    Sabbassa taṃ anuppattaṃ, appamattassa sikkhato.

    1257.

    1257.

    ‘‘மஹானுபா⁴வோ தேவிஜ்ஜோ, சேதோபரியகோவிதோ³;

    ‘‘Mahānubhāvo tevijjo, cetopariyakovido;

    கொண்ட³ஞ்ஞோ பு³த்³த⁴தா³யாதோ³, பாதே³ வந்த³தி ஸத்து²னோ.

    Koṇḍañño buddhadāyādo, pāde vandati satthuno.

    1258.

    1258.

    ‘‘நக³ஸ்ஸ பஸ்ஸே ஆஸீனங், முனிங் து³க்க²ஸ்ஸ பாரகு³ங்;

    ‘‘Nagassa passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

    ஸாவகா பயிருபாஸந்தி, தேவிஜ்ஜா மச்சுஹாயினோ.

    Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyino.

    1259.

    1259.

    ‘‘சேதஸா அனுபரியேதி, மொக்³க³ல்லானோ மஹித்³தி⁴கோ;

    ‘‘Cetasā anupariyeti, moggallāno mahiddhiko;

    சித்தங் நேஸங் ஸமன்வேஸங், விப்பமுத்தங் நிரூபதி⁴ங்.

    Cittaṃ nesaṃ samanvesaṃ, vippamuttaṃ nirūpadhiṃ.

    1260.

    1260.

    ‘‘ஏவங் ஸப்³ப³ங்க³ஸம்பன்னங், முனிங் து³க்க²ஸ்ஸ பாரகு³ங்;

    ‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

    அனேகாகாரஸம்பன்னங், பயிருபாஸந்தி கோ³தமங்.

    Anekākārasampannaṃ, payirupāsanti gotamaṃ.

    1261.

    1261.

    ‘‘சந்தோ³ யதா² விக³தவலாஹகே நபே⁴, விரோசதி வீதமலோவ பா⁴ணுமா;

    ‘‘Cando yathā vigatavalāhake nabhe, virocati vītamalova bhāṇumā;

    ஏவம்பி அங்கீ³ரஸ த்வங் மஹாமுனி, அதிரோசஸி யஸஸா ஸப்³ப³லோகங்.

    Evampi aṅgīrasa tvaṃ mahāmuni, atirocasi yasasā sabbalokaṃ.

    1262.

    1262.

    ‘‘காவெய்யமத்தா விசரிம்ஹ புப்³பே³, கா³மா கா³மங் புரா புரங்;

    ‘‘Kāveyyamattā vicarimha pubbe, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;

    அத²த்³த³ஸாம ஸம்பு³த்³த⁴ங், ஸப்³ப³த⁴ம்மான பாரகு³ங்.

    Athaddasāma sambuddhaṃ, sabbadhammāna pāraguṃ.

    1263.

    1263.

    ‘‘ஸோ மே த⁴ம்மமதே³ஸேஸி, முனி து³க்க²ஸ்ஸ பாரகூ³;

    ‘‘So me dhammamadesesi, muni dukkhassa pāragū;

    த⁴ம்மங் ஸுத்வா பஸீதி³ம்ஹ, ஸத்³தா⁴ நோ உத³பஜ்ஜத².

    Dhammaṃ sutvā pasīdimha, saddhā no udapajjatha.

    1264.

    1264.

    ‘‘தஸ்ஸாஹங் வசனங் ஸுத்வா, க²ந்தே⁴ ஆயதனானி ச;

    ‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, khandhe āyatanāni ca;

    தா⁴துயோ ச விதி³த்வான, பப்³ப³ஜிங் அனகா³ரியங்.

    Dhātuyo ca viditvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.

    1265.

    1265.

    ‘‘ப³ஹூனங் வத அத்தா²ய, உப்பஜ்ஜந்தி ததா²க³தா;

    ‘‘Bahūnaṃ vata atthāya, uppajjanti tathāgatā;

    இத்தீ²னங் புரிஸானஞ்ச, யே தே ஸாஸனகாரகா.

    Itthīnaṃ purisānañca, ye te sāsanakārakā.

    1266.

    1266.

    ‘‘தேஸங் கோ² வத அத்தா²ய, போ³தி⁴மஜ்ஜ²க³மா முனி;

    ‘‘Tesaṃ kho vata atthāya, bodhimajjhagamā muni;

    பி⁴க்கூ²னங் பி⁴க்கு²னீனஞ்ச, யே நியாமக³தத்³த³ஸா.

    Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnañca, ye niyāmagataddasā.

    1267.

    1267.

    ‘‘ஸுதே³ஸிதா சக்கு²மதா, பு³த்³தே⁴னாதி³ச்சப³ந்து⁴னா;

    ‘‘Sudesitā cakkhumatā, buddhenādiccabandhunā;

    சத்தாரி அரியஸச்சானி, அனுகம்பாய பாணினங்.

    Cattāri ariyasaccāni, anukampāya pāṇinaṃ.

    1268.

    1268.

    ‘‘து³க்க²ங் து³க்க²ஸமுப்பாத³ங், து³க்க²ஸ்ஸ ச அதிக்கமங்;

    ‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;

    அரியங் சட்ட²ங்கி³கங் மக்³க³ங், து³க்கூ²பஸமகா³மினங்.

    Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.

    1269.

    1269.

    ‘‘ஏவமேதே ததா² வுத்தா, தி³ட்டா² மே தே யதா² ததா²;

    ‘‘Evamete tathā vuttā, diṭṭhā me te yathā tathā;

    ஸத³த்தோ² மே அனுப்பத்தோ, கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸனங்.

    Sadattho me anuppatto, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    1270.

    1270.

    ‘‘ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸி, மம பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸந்திகே;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    ஸுவிப⁴த்தேஸு த⁴ம்மேஸு, யங் ஸெட்ட²ங் தது³பாக³மிங்.

    Suvibhattesu dhammesu, yaṃ seṭṭhaṃ tadupāgamiṃ.

    1271.

    1271.

    ‘‘அபி⁴ஞ்ஞாபாரமிப்பத்தோ, ஸோததா⁴து விஸோதி⁴தா;

    ‘‘Abhiññāpāramippatto, sotadhātu visodhitā;

    தேவிஜ்ஜோ இத்³தி⁴பத்தொம்ஹி, சேதோபரியகோவிதோ³.

    Tevijjo iddhipattomhi, cetopariyakovido.

    1272.

    1272.

    ‘‘புச்சா²மி ஸத்தா²ரமனோமபஞ்ஞங், தி³ட்டே²வ த⁴ம்மே யோ விசிகிச்சா²னங் செ²த்தா;

    ‘‘Pucchāmi satthāramanomapaññaṃ, diṭṭheva dhamme yo vicikicchānaṃ chettā;

    அக்³கா³ளவே காலமகாஸி பி⁴க்கு², ஞாதோ யஸஸ்ஸீ அபி⁴னிப்³பு³தத்தோ.

    Aggāḷave kālamakāsi bhikkhu, ñāto yasassī abhinibbutatto.

    1273.

    1273.

    ‘‘நிக்³ரோத⁴கப்போ இதி தஸ்ஸ நாமங், தயா கதங் ப⁴க³வா ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ;

    ‘‘Nigrodhakappo iti tassa nāmaṃ, tayā kataṃ bhagavā brāhmaṇassa;

    ஸோ தங் நமஸ்ஸங் அசரி முத்யபேகோ², ஆரத்³த⁴வீரியோ த³ள்ஹத⁴ம்மத³ஸ்ஸீ.

    So taṃ namassaṃ acari mutyapekho, āraddhavīriyo daḷhadhammadassī.

    1274.

    1274.

    ‘‘தங் ஸாவகங் ஸக்க மயம்பி ஸப்³பே³, அஞ்ஞாதுமிச்சா²ம ஸமந்தசக்கு²;

    ‘‘Taṃ sāvakaṃ sakka mayampi sabbe, aññātumicchāma samantacakkhu;

    ஸமவட்டி²தா நோ ஸவனாய ஸோதா, துவங் நோ ஸத்தா² த்வமனுத்தரோஸி.

    Samavaṭṭhitā no savanāya sotā, tuvaṃ no satthā tvamanuttarosi.

    1275.

    1275.

    ‘‘சி²ந்த³ நோ விசிகிச்ச²ங் ப்³ரூஹி மேதங், பரினிப்³பு³தங் வேத³ய பூ⁴ரிபஞ்ஞ;

    ‘‘Chinda no vicikicchaṃ brūhi metaṃ, parinibbutaṃ vedaya bhūripañña;

    மஜ்ஜே²வ நோ பா⁴ஸ ஸமந்தசக்கு², ஸக்கோவ தே³வான ஸஹஸ்ஸனெத்தோ.

    Majjheva no bhāsa samantacakkhu, sakkova devāna sahassanetto.

    1276.

    1276.

    ‘‘யே கேசி க³ந்தா² இத⁴ மோஹமக்³கா³, அஞ்ஞாணபக்கா² விசிகிச்ச²டா²னா;

    ‘‘Ye keci ganthā idha mohamaggā, aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā;

    ததா²க³தங் பத்வா ந தே ப⁴வந்தி, சக்கு²ஞ்ஹி ஏதங் பரமங் நரானங்.

    Tathāgataṃ patvā na te bhavanti, cakkhuñhi etaṃ paramaṃ narānaṃ.

    1277.

    1277.

    ‘‘நோ சே ஹி ஜாது புரிஸோ கிலேஸே, வாதோ யதா² அப்³ப⁴க⁴னங் விஹானே;

    ‘‘No ce hi jātu puriso kilese, vāto yathā abbhaghanaṃ vihāne;

    தமோவஸ்ஸ நிவுதோ ஸப்³ப³லோகோ, ஜோதிமந்தோபி ந பபா⁴ஸெய்யுங்.

    Tamovassa nivuto sabbaloko, jotimantopi na pabhāseyyuṃ.

    1278.

    1278.

    ‘‘தீ⁴ரா ச பஜ்ஜோதகரா ப⁴வந்தி, தங் தங் அஹங் வீர ததே²வ மஞ்ஞே;

    ‘‘Dhīrā ca pajjotakarā bhavanti, taṃ taṃ ahaṃ vīra tatheva maññe;

    விபஸ்ஸினங் ஜானமுபாக³மிம்ஹ, பரிஸாஸு நோ ஆவிகரோஹி கப்பங்.

    Vipassinaṃ jānamupāgamimha, parisāsu no āvikarohi kappaṃ.

    1279.

    1279.

    ‘‘கி²ப்பங் கி³ரங் ஏரய வக்³கு³ வக்³கு³ங், ஹங்ஸோவ பக்³க³ய்ஹ ஸணிகங் நிகூஜ;

    ‘‘Khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ, haṃsova paggayha saṇikaṃ nikūja;

    பி³ந்து³ஸ்ஸரேன ஸுவிகப்பிதேன, ஸப்³பே³வ தே உஜ்ஜுக³தா ஸுணோம.

    Bindussarena suvikappitena, sabbeva te ujjugatā suṇoma.

    1280.

    1280.

    ‘‘பஹீனஜாதிமரணங் அஸேஸங், நிக்³க³ய்ஹ தோ⁴னங் வதெ³ஸ்ஸாமி த⁴ம்மங்;

    ‘‘Pahīnajātimaraṇaṃ asesaṃ, niggayha dhonaṃ vadessāmi dhammaṃ;

    ந காமகாரோ ஹி புது²ஜ்ஜனானங், ஸங்கெ²ய்யகாரோ ச ததா²க³தானங்.

    Na kāmakāro hi puthujjanānaṃ, saṅkheyyakāro ca tathāgatānaṃ.

    1281.

    1281.

    ‘‘ஸம்பன்னவெய்யாகரணங் தவேத³ங், ஸமுஜ்ஜுபஞ்ஞஸ்ஸ ஸமுக்³க³ஹீதங்;

    ‘‘Sampannaveyyākaraṇaṃ tavedaṃ, samujjupaññassa samuggahītaṃ;

    அயமஞ்ஜலி பச்சி²மோ ஸுப்பணாமிதோ, மா மோஹயீ ஜானமனோமபஞ்ஞ.

    Ayamañjali pacchimo suppaṇāmito, mā mohayī jānamanomapañña.

    1282.

    1282.

    ‘‘பரோபரங் அரியத⁴ம்மங் விதி³த்வா, மா மோஹயீ ஜானமனோமவீரிய;

    ‘‘Paroparaṃ ariyadhammaṃ viditvā, mā mohayī jānamanomavīriya;

    வாரிங் யதா² க⁴ம்மனி க⁴ம்மதத்தோ, வாசாபி⁴கங்கா²மி ஸுதங் பவஸ்ஸ.

    Vāriṃ yathā ghammani ghammatatto, vācābhikaṅkhāmi sutaṃ pavassa.

    1283.

    1283.

    ‘‘யத³த்தி²கங் ப்³ரஹ்மசரியங் அசரீ, கப்பாயனோ கச்சிஸ்ஸதங் அமோக⁴ங்;

    ‘‘Yadatthikaṃ brahmacariyaṃ acarī, kappāyano kaccissataṃ amoghaṃ;

    நிப்³பா³யி ஸோ ஆது³ ஸஉபாதி³ஸேஸோ, யதா² விமுத்தோ அஹு தங் ஸுணோம.

    Nibbāyi so ādu saupādiseso, yathā vimutto ahu taṃ suṇoma.

    1284.

    1284.

    ‘‘அச்செ²ச்சி² தண்ஹங் இத⁴ நாமரூபே, (இதி ப⁴க³வா,)

    ‘‘Acchecchi taṇhaṃ idha nāmarūpe, (iti bhagavā,)

    கண்ஹஸ்ஸ ஸோதங் தீ³க⁴ரத்தானுஸயிதங்;

    Kaṇhassa sotaṃ dīgharattānusayitaṃ;

    அதாரி ஜாதிங் மரணங் அஸேஸங், இச்சப்³ரவி ப⁴க³வா பஞ்சஸெட்டோ².

    Atāri jātiṃ maraṇaṃ asesaṃ, iccabravi bhagavā pañcaseṭṭho.

    1285.

    1285.

    ‘‘ஏஸ ஸுத்வா பஸீதா³மி, வசோ தே இஸிஸத்தம;

    ‘‘Esa sutvā pasīdāmi, vaco te isisattama;

    அமோக⁴ங் கிர மே புட்ட²ங், ந மங் வஞ்சேஸி ப்³ராஹ்மணோ.

    Amoghaṃ kira me puṭṭhaṃ, na maṃ vañcesi brāhmaṇo.

    1286.

    1286.

    ‘‘யதா² வாதீ³ ததா² காரீ, அஹு பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாவகோ;

    ‘‘Yathā vādī tathā kārī, ahu buddhassa sāvako;

    அச்செ²ச்சி² மச்சுனோ ஜாலங், ததங் மாயாவினோ த³ள்ஹங்.

    Acchecchi maccuno jālaṃ, tataṃ māyāvino daḷhaṃ.

    1287.

    1287.

    ‘‘அத்³த³ஸ ப⁴க³வா ஆதி³ங், உபாதா³னஸ்ஸ கப்பியோ;

    ‘‘Addasa bhagavā ādiṃ, upādānassa kappiyo;

    அச்சகா³ வத கப்பானோ, மச்சுதெ⁴ய்யங் ஸுது³த்தரங்.

    Accagā vata kappāno, maccudheyyaṃ suduttaraṃ.

    1288.

    1288.

    ‘‘தங் தே³வதே³வங் வந்தா³மி, புத்தங் தே த்³விபது³த்தம;

    ‘‘Taṃ devadevaṃ vandāmi, puttaṃ te dvipaduttama;

    அனுஜாதங் மஹாவீரங், நாக³ங் நாக³ஸ்ஸ ஓரஸ’’ந்தி. –

    Anujātaṃ mahāvīraṃ, nāgaṃ nāgassa orasa’’nti. –

    இமா கா³தா² ஸங்கீ³திகாலே ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா ஸங்க³ஹங் ஆரோபிதா. தத்த² ‘‘நிக்க²ந்தங் வத மங் ஸந்த’’ந்திஆத³யோ பஞ்ச கா³தா² ஆயஸ்மா வங்கீ³ஸோ நவோ அசிரபப்³ப³ஜிதோ ஹுத்வா விஹாரங் உபக³தா அலங்கதபடியத்தா ஸம்ப³ஹுலா இத்தி²யோ தி³ஸ்வா உப்பன்னராகோ³ தங் வினோதெ³ந்தோ அபா⁴ஸி.

    Imā gāthā saṅgītikāle ekajjhaṃ katvā saṅgahaṃ āropitā. Tattha ‘‘nikkhantaṃ vata maṃ santa’’ntiādayo pañca gāthā āyasmā vaṅgīso navo acirapabbajito hutvā vihāraṃ upagatā alaṅkatapaṭiyattā sambahulā itthiyo disvā uppannarāgo taṃ vinodento abhāsi.

    தத்த² நிக்க²ந்தங் வத மங் ஸந்தங், அகா³ரஸ்மானகா³ரியந்தி அகா³ரதோ நிக்க²ந்தங் அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதங் மங் ஸமானங். விதக்காதி காமவிதக்காத³யோ பாபவிதக்கா. உபதா⁴வந்தீதி மம சித்தங் உபக³ச்ச²ந்தி. பக³ப்³பா⁴தி பாக³ப்³பி⁴யயுத்தா வஸினோ. ‘‘அயங் கே³ஹதோ நிக்க²மித்வா பப்³ப³ஜிதோ, நயிமங் அனுத்³த⁴ங்ஸிதுங் யுத்த’’ந்தி ஏவங் அபரிஹாரதோ நில்லஜ்ஜா. கண்ஹதோதி காளதோ, லாமகபா⁴வதோதி அத்தோ². இமேதி தேஸங் அத்தனோ பச்சக்க²தா வுத்தா.

    Tattha nikkhantaṃ vata maṃ santaṃ, agārasmānagāriyanti agārato nikkhantaṃ anagāriyaṃ pabbajitaṃ maṃ samānaṃ. Vitakkāti kāmavitakkādayo pāpavitakkā. Upadhāvantīti mama cittaṃ upagacchanti. Pagabbhāti pāgabbhiyayuttā vasino. ‘‘Ayaṃ gehato nikkhamitvā pabbajito, nayimaṃ anuddhaṃsituṃ yutta’’nti evaṃ aparihārato nillajjā. Kaṇhatoti kāḷato, lāmakabhāvatoti attho. Imeti tesaṃ attano paccakkhatā vuttā.

    அஸுத்³த⁴ஜீவினோ பரிவாரயுத்தா மனுஸ்ஸா உக்³க³கிச்சதாய ‘‘உக்³கா³’’தி வுச்சந்தி, தேஸங் புத்தா உக்³க³புத்தா. மஹிஸ்ஸாஸாதி மஹாஇஸ்ஸாஸா. ஸிக்கி²தாதி த்³வாத³ஸ வஸ்ஸானி ஆசரியகுலே உக்³க³ஹிதஸிப்பா. த³ள்ஹத⁴ம்மினோதி, த³ள்ஹத⁴னுனோ . த³ள்ஹத⁴னு நாம த்³விஸஹஸ்ஸதா²மங் வுச்சதி. த்³விஸஹஸ்ஸதா²மந்தி, ச யஸ்ஸ ஆரோபிதஸ்ஸ ஜியாய ப³ந்தோ⁴ லோஹஸீஸாதீ³னங் பா⁴ரோ த³ண்டே³ க³ஹெத்வா யாவ கண்ட³பமாணா நப⁴ங் உக்கி²த்தஸ்ஸ பத²விதோ முச்சதி. ஸமந்தா பரிகிரெய்யுந்தி ஸமந்ததோ கண்டே³ கி²பெய்யுங். கித்தகாதி சே ஆஹ ‘‘ஸஹஸ்ஸங் அபலாயின’’ந்தி. யுத்³தே⁴ அபரங் முகா²னங் ஸஹஸ்ஸமத்தானங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ஸிக்கி²தா கதஹத்தா² உக்³கா³ த³ள்ஹத⁴னுனோ மஹிஸ்ஸாஸா உக்³க³புத்தா ஸஹஸ்ஸமத்தா கதா³சிபி யுத்³தே⁴ பராஜயங் அபத்தா அப்பமத்தா ஸமந்ததோ ட²த்வா த²ம்ப⁴ங் உபனிஸ்ஸாய ஸசேபி வஸ்ஸெய்யுங். தாதி³ஸேஹிபி இஸ்ஸாஸஸஹஸ்ஸேஹி ஸமந்தா ஸரே பரிகிரீயந்தே ஸுஸிக்கி²தோ புரிஸோ த³ண்ட³ங் க³ஹெத்வா ஸப்³பே³ ஸரே அத்தனோ ஸரீரே அபதமானே கத்வா பாத³மூலே பாதெய்ய. தத்த² ஏகோபி இஸ்ஸாஸோ த்³வே ஸரே ஏகதோ கி²பந்தோ நாம நத்தி². இத்தி²யோ பன ரூபாரம்மணாதி³வஸேன பஞ்ச பஞ்ச ஸரே ஏகதோ கி²பந்தி, ஏவங் கி²பந்தியோ. எத்தகா பி⁴ய்யோதி இமாஹி இத்தீ²ஹி பி⁴ய்யோபி ப³ஹூ இத்தி²யோ அத்தனோ இத்தி²குத்தஹாஸபா⁴வாதி³தோ வித⁴ங்ஸெந்தி.

    Asuddhajīvino parivārayuttā manussā uggakiccatāya ‘‘uggā’’ti vuccanti, tesaṃ puttā uggaputtā. Mahissāsāti mahāissāsā. Sikkhitāti dvādasa vassāni ācariyakule uggahitasippā. Daḷhadhamminoti, daḷhadhanuno . Daḷhadhanu nāma dvisahassathāmaṃ vuccati. Dvisahassathāmanti, ca yassa āropitassa jiyāya bandho lohasīsādīnaṃ bhāro daṇḍe gahetvā yāva kaṇḍapamāṇā nabhaṃ ukkhittassa pathavito muccati. Samantā parikireyyunti samantato kaṇḍe khipeyyuṃ. Kittakāti ce āha ‘‘sahassaṃ apalāyina’’nti. Yuddhe aparaṃ mukhānaṃ sahassamattānaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – sikkhitā katahatthā uggā daḷhadhanuno mahissāsā uggaputtā sahassamattā kadācipi yuddhe parājayaṃ apattā appamattā samantato ṭhatvā thambhaṃ upanissāya sacepi vasseyyuṃ. Tādisehipi issāsasahassehi samantā sare parikirīyante susikkhito puriso daṇḍaṃ gahetvā sabbe sare attano sarīre apatamāne katvā pādamūle pāteyya. Tattha ekopi issāso dve sare ekato khipanto nāma natthi. Itthiyo pana rūpārammaṇādivasena pañca pañca sare ekato khipanti, evaṃ khipantiyo. Ettakā bhiyyoti imāhi itthīhi bhiyyopi bahū itthiyo attano itthikuttahāsabhāvādito vidhaṃsenti.

    ஸக்கீ² ஹி மே ஸுதங் ஏதந்தி ஸம்முகா² மயா ஏதங் ஸுதங். நிப்³பா³னக³மனங் மக்³க³ந்தி லிங்க³விபல்லாஸேன வுத்தங், நிப்³பா³னகா³மிமக்³கோ³தி அத்தோ², விபஸ்ஸனங் ஸந்தா⁴யாஹ. தத்த² மே நிரதோ மனோதி தஸ்மிங் விபஸ்ஸனாமக்³கே³ மய்ஹங் சித்தங் நிரதங்.

    Sakkhī hi me sutaṃ etanti sammukhā mayā etaṃ sutaṃ. Nibbānagamanaṃ magganti liṅgavipallāsena vuttaṃ, nibbānagāmimaggoti attho, vipassanaṃ sandhāyāha. Tattha me nirato manoti tasmiṃ vipassanāmagge mayhaṃ cittaṃ nirataṃ.

    ஏவஞ்சே மங் விஹரந்தந்தி ஏவங் அனிச்சஅஸுப⁴ஜ்ஜா²னபா⁴வனாய ச விபஸ்ஸனாபா⁴வனாய ச விஹரந்தங் மங். பாபிமாதி கிலேஸமாரங் ஆலபதி. ததா² மச்சு கரிஸ்ஸாமி, ந மே மக்³க³ம்பி த³க்க²ஸீதி மயா கதங் மக்³க³ம்பி யதா² ந பஸ்ஸஸி, ததா² மச்சு அந்தங் கரிஸ்ஸாமீதி யோஜனா.

    Evañcemaṃ viharantanti evaṃ aniccaasubhajjhānabhāvanāya ca vipassanābhāvanāya ca viharantaṃ maṃ. Pāpimāti kilesamāraṃ ālapati. Tathā maccu karissāmi, na me maggampi dakkhasīti mayā kataṃ maggampi yathā na passasi, tathā maccu antaṃ karissāmīti yojanā.

    அரதிஞ்சாதிஆதி³கா பஞ்ச கா³தா² அத்தனோ ஸந்தானே உப்பன்னே அரதிஆதி³கே வினோதெ³ந்தேன வுத்தா. தத்த² அரதிந்தி அதி⁴குஸலேஸு த⁴ம்மேஸு பந்தஸேனாஸனேஸு ச உக்கண்ட²னங். ரதிந்தி பஞ்சகாமகு³ணரதிங். பஹாயாதி பஜஹித்வா. ஸப்³ப³ஸோ கே³ஹஸிதஞ்ச விதக்கந்தி, கே³ஹனிஸ்ஸிதங் புத்ததா³ராதி³படிஸங்யுத்தங் ஞாதிவிதக்காதி³ஞ்ச மிச்சா²விதக்கங் அனவஸேஸதோ பஹாய. வனத²ங் ந கரெய்ய குஹிஞ்சீதி அஜ்ஜ²த்திகபா³ஹிரப்பபே⁴தே³ ஸப்³ப³ஸ்மிங் வத்து²ஸ்மிங் தண்ஹங் ந கரெய்யங். நிப்³ப³னதோ² அவனதோ² ஸ பி⁴க்கூ²தி யோ ஹி ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் நித்தண்ஹோ , ததோ ஏவ கத்த²சிபி நந்தி³யா அபா⁴வதோ அவனதோ², ஸோ பி⁴க்கு² நாம ஸங்ஸாரே ப⁴யஸ்ஸ ஸம்மதே³வ இக்க²ணதாய பி⁴ன்னகிலேஸதாய சாதி அத்தோ².

    Aratiñcātiādikā pañca gāthā attano santāne uppanne aratiādike vinodentena vuttā. Tattha aratinti adhikusalesu dhammesu pantasenāsanesu ca ukkaṇṭhanaṃ. Ratinti pañcakāmaguṇaratiṃ. Pahāyāti pajahitvā. Sabbaso gehasitañca vitakkanti, gehanissitaṃ puttadārādipaṭisaṃyuttaṃ ñātivitakkādiñca micchāvitakkaṃ anavasesato pahāya. Vanathaṃ na kareyya kuhiñcīti ajjhattikabāhirappabhede sabbasmiṃ vatthusmiṃ taṇhaṃ na kareyyaṃ. Nibbanatho avanatho sa bhikkhūti yo hi sabbena sabbaṃ nittaṇho , tato eva katthacipi nandiyā abhāvato avanatho, so bhikkhu nāma saṃsāre bhayassa sammadeva ikkhaṇatāya bhinnakilesatāya cāti attho.

    யமித⁴ பத²விஞ்ச வேஹாஸங், ரூபக³தங் ஜக³தோக³த⁴ங் கிஞ்சீதி யங்கிஞ்சி இத⁴ பத²வீக³தங் பூ⁴மினிஸ்ஸிதங் வேஹாஸங் வேஹாஸட்ட²ங் தே³வலோகனிஸ்ஸிதங் ரூபக³தங் ரூபஜாதங் ருப்பனஸபா⁴வங் ஜக³தோக³த⁴ங் லோகிகங் ப⁴வத்தயபரியாபன்னங் ஸங்க²தங். பரிஜீயதி ஸப்³ப³மனிச்சந்தி ஸப்³ப³ங் தங் ஜராபி⁴பூ⁴தங், ததோ ஏவ அனிச்சங் ததோ ஏவ து³க்க²ங் அனத்தாதி ஏவங் திலக்க²ணாரோபனங் ஆஹ. அயங் தே²ரஸ்ஸ மஹாவிபஸ்ஸனாதி வத³ந்தி. ஏவங் ஸமேச்ச சரந்தி முதத்தாதி ஏவங் ஸமேச்ச அபி⁴ஸமேச்ச விபஸ்ஸனாபஞ்ஞாஸஹிதாய மக்³க³பஞ்ஞாய படிவிஜ்ஜி²த்வா முதத்தா பரிஞ்ஞாதத்தபா⁴வா பண்டி³தா சரந்தி விஹரந்தி.

    Yamidha pathaviñca vehāsaṃ, rūpagataṃ jagatogadhaṃ kiñcīti yaṃkiñci idha pathavīgataṃ bhūminissitaṃ vehāsaṃ vehāsaṭṭhaṃ devalokanissitaṃ rūpagataṃ rūpajātaṃ ruppanasabhāvaṃ jagatogadhaṃ lokikaṃ bhavattayapariyāpannaṃ saṅkhataṃ. Parijīyati sabbamaniccanti sabbaṃ taṃ jarābhibhūtaṃ, tato eva aniccaṃ tato eva dukkhaṃ anattāti evaṃ tilakkhaṇāropanaṃ āha. Ayaṃ therassa mahāvipassanāti vadanti. Evaṃ samecca caranti mutattāti evaṃ samecca abhisamecca vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya paṭivijjhitvā mutattā pariññātattabhāvā paṇḍitā caranti viharanti.

    உபதீ⁴ஸூதி க²ந்தூ⁴பதி⁴ஆதீ³ஸு. ஜனாதி அந்த⁴புது²ஜ்ஜனா. க³தி⁴தாஸேதி படிப³த்³த⁴சித்தா. எத்த² ஹி விஸேஸதோ காமகு³ணூபதீ⁴ஸு ச²ந்தோ³ அபனேதப்³போ³தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ தி³ட்ட²ஸுதே படிகே⁴ ச முதே சாதி. தி³ட்ட²ஸுதேதி தி³ட்டே² சேவ ஸுதே ச, ரூபஸத்³தே³ஸூதி அத்தோ². படிகே⁴தி க⁴ட்டனீயே பொ²ட்ட²ப்³பே³. முதேதி வுத்தாவஸேஸே முதே, க³ந்த⁴ரஸேஸூதி வுத்தங் ஹோதி. ஸாரத்த²பகாஸனியங் (ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.210) ‘‘படிக⁴பதே³ன க³ந்த⁴ரஸா க³ஹிதா, முதபதே³ன பொ²ட்ட²ப்³பா³ரம்மண’’ந்தி வுத்தங். எத்த² வினோத³ய ச²ந்த³மனேஜோதி ஏதஸ்மிங் தி³ட்டா²தி³பே⁴தே³ பஞ்சகாமகு³ணே காமச்ச²ந்த³ங் வினோதே³ஹி, ததா² ஸதி ஸப்³ப³த்த² அனேஜோ அவிகப்போ ப⁴வஸி. யோ ஹெத்த² ந லிம்பதி முனி தமாஹூதி யோ ஹி எத்த² காமகு³ணே தண்ஹாலேபேன ந லிம்பதி, தங் மோனெய்யத⁴ம்மட்ட²தோ ‘‘முனீ’’தி பண்டி³தா வத³ந்தி. ‘‘அத² ஸட்டி²ஸிதா’’தி பாளீதி அதி⁴ப்பாயேன கேசி ‘‘ஸட்டி²த⁴ம்மாரம்மணனிஸ்ஸிதா’’தி அத்த²ங் வத³ந்தி. ‘‘அட்ட²ஸட்டி²ஸிதா ஸவிதக்கா’’தி பன பாளி, அப்பகஞ்ஹி ஊனங் அதி⁴கங் வா ந க³ணனூபக³ங் ஹோதீதி. அட்ட²ஸட்டி²ஸிதாதி த்³வாஸட்டி²தி³ட்டி²க³தஸன்னிஸ்ஸிதா மிச்சா²விதக்காதி அத்தோ²தி கேசி வத³ந்தி. தி³ட்டி²க³திகா ச ஸத்தாவாஸாபா⁴வலத்³தி⁴ங் அஜ்ஜூ²பக³தாதி அதி⁴ச்சஸமுப்பன்னவாத³ங் ட²பெத்வா இதரேஸங் வஸேன ‘‘அத² ஸட்டி²ஸிதா ஸவிதக்கா’’தி வுத்தங். யதா² ஹி தண்ஹாலேபாபா⁴வேன பி⁴க்கூ²தி வுச்சதி, ஏவங் தி³ட்டி²லேபாபா⁴வேனபீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அத² ஸட்டி²ஸிதா’’திஆதி³ வுத்தங். புது²ஜ்ஜனதாய அத⁴ம்மா நிவிட்டா²தி தே பன மிச்சா²விதக்கா நிச்சாதி³கா³ஹவஸேன அத⁴ம்மா த⁴ம்மதோ அபேதா புது²ஜ்ஜனதாயங் அந்த⁴பா³லே நிவிட்டா² அபி⁴னிவிட்டா². ந ச வக்³க³க³தஸ்ஸ குஹிஞ்சீதி யத்த² கத்த²சி வத்து²ஸ்மிங் ஸஸ்ஸதவாதா³தி³மிச்சா²தி³ட்டி²வக்³க³க³தோ, தங்லத்³தி⁴கோ ந ச அஸ்ஸ ப⁴வெய்ய. அட்ட²கதா²யங் (ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.210) பன ‘‘அத² ஸட்டி²ஸிதா ஸவிதக்கா, புதூ² ஜனதாய அத⁴ம்மா நிவிட்டா²’’தி பத³ங் உத்³த⁴ரித்வா அத² ச² ஆரம்மணனிஸ்ஸிதா புதூ² அத⁴ம்மவிதக்கா ஜனதாய நிவிட்டா²தி வுத்தங். ததா² ந ச வக்³க³க³தஸ்ஸ குஹிஞ்சீதி தேஸங் வஸேன ந கத்த²சி கிலேஸவக்³க³க³தோ ப⁴வெய்யாதி ச வுத்தங். நோ பன து³ட்டு²ல்லகா³ஹீ ஸ பி⁴க்கூ²தி யோ கிலேஸேஹி தூ³ஸிதத்தா அதிவிய து³ட்டு²ல்லதா ச து³ட்டு²ல்லானங் மிச்சா²வாதா³னங் க³ண்ஹனஸீலோ ச நோ அஸ்ஸ நோ ப⁴வெய்ய, ஸோ பி⁴க்கு² நாம ஹோதீதி.

    Upadhīsūti khandhūpadhiādīsu. Janāti andhaputhujjanā. Gadhitāseti paṭibaddhacittā. Ettha hi visesato kāmaguṇūpadhīsu chando apanetabboti dassento āha diṭṭhasute paṭighe ca mute cāti. Diṭṭhasuteti diṭṭhe ceva sute ca, rūpasaddesūti attho. Paṭigheti ghaṭṭanīye phoṭṭhabbe. Muteti vuttāvasese mute, gandharasesūti vuttaṃ hoti. Sāratthapakāsaniyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.210) ‘‘paṭighapadena gandharasā gahitā, mutapadena phoṭṭhabbārammaṇa’’nti vuttaṃ. Ettha vinodaya chandamanejoti etasmiṃ diṭṭhādibhede pañcakāmaguṇe kāmacchandaṃ vinodehi, tathā sati sabbattha anejo avikappo bhavasi. Yo hettha na limpati muni tamāhūti yo hi ettha kāmaguṇe taṇhālepena na limpati, taṃ moneyyadhammaṭṭhato ‘‘munī’’ti paṇḍitā vadanti. ‘‘Atha saṭṭhisitā’’ti pāḷīti adhippāyena keci ‘‘saṭṭhidhammārammaṇanissitā’’ti atthaṃ vadanti. ‘‘Aṭṭhasaṭṭhisitā savitakkā’’ti pana pāḷi, appakañhi ūnaṃ adhikaṃ vā na gaṇanūpagaṃ hotīti. Aṭṭhasaṭṭhisitāti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatasannissitā micchāvitakkāti atthoti keci vadanti. Diṭṭhigatikā ca sattāvāsābhāvaladdhiṃ ajjhūpagatāti adhiccasamuppannavādaṃ ṭhapetvā itaresaṃ vasena ‘‘atha saṭṭhisitā savitakkā’’ti vuttaṃ. Yathā hi taṇhālepābhāvena bhikkhūti vuccati, evaṃ diṭṭhilepābhāvenapīti dassetuṃ ‘‘atha saṭṭhisitā’’tiādi vuttaṃ. Puthujjanatāya adhammāniviṭṭhāti te pana micchāvitakkā niccādigāhavasena adhammā dhammato apetā puthujjanatāyaṃ andhabāle niviṭṭhā abhiniviṭṭhā. Na ca vaggagatassa kuhiñcīti yattha katthaci vatthusmiṃ sassatavādādimicchādiṭṭhivaggagato, taṃladdhiko na ca assa bhaveyya. Aṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.210) pana ‘‘atha saṭṭhisitā savitakkā, puthū janatāya adhammā niviṭṭhā’’ti padaṃ uddharitvā atha cha ārammaṇanissitā puthū adhammavitakkā janatāya niviṭṭhāti vuttaṃ. Tathā na ca vaggagatassa kuhiñcīti tesaṃ vasena na katthaci kilesavaggagato bhaveyyāti ca vuttaṃ. No pana duṭṭhullagāhī sa bhikkhūti yo kilesehi dūsitattā ativiya duṭṭhullatā ca duṭṭhullānaṃ micchāvādānaṃ gaṇhanasīlo ca no assa no bhaveyya, so bhikkhu nāma hotīti.

    த³ப்³போ³தி த³ப்³ப³ஜாதிகோ பண்டி³தோ. சிரரத்தஸமாஹிதோதி சிரகாலதோ பட்டா²ய ஸமாஹிதோ. அகுஹகோதி கோஹஞ்ஞரஹிதோ அஸடோ² அமாயாவீ. நிபகோதி நிபுணோ சே²கோ. அபிஹாலூதி நித்தண்ஹோ. ஸந்தங் பத³ங் அஜ்ஜ²க³மாதி, நிப்³பா³னங் அதி⁴க³தோ. மோனெய்யத⁴ம்மஸமன்னாக³ததோ முனி. பரினிப்³பு³தோதி ஆரம்மணகரணவஸேன நிப்³பா³னங் படிச்ச ஸஉபாதி³ஸேஸாய நிப்³பா³னதா⁴துயா பரினிப்³பு³தோ. கங்க²தி காலந்தி இதா³னி அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னத்தா²ய காலங் ஆக³மேதி. ந தஸ்ஸ கிஞ்சி கரணீயங் அத்தி², யதா² ஏதி³ஸோ ப⁴விஸ்ஸதி, ததா² அத்தானங் ஸம்பாதே³தீதி அதி⁴ப்பாயோ.

    Dabboti dabbajātiko paṇḍito. Cirarattasamāhitoti cirakālato paṭṭhāya samāhito. Akuhakoti kohaññarahito asaṭho amāyāvī. Nipakoti nipuṇo cheko. Apihālūti nittaṇho. Santaṃ padaṃ ajjhagamāti, nibbānaṃ adhigato. Moneyyadhammasamannāgatato muni. Parinibbutoti ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ paṭicca saupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbuto. Kaṅkhati kālanti idāni anupādisesanibbānatthāya kālaṃ āgameti. Na tassa kiñci karaṇīyaṃ atthi, yathā ediso bhavissati, tathā attānaṃ sampādetīti adhippāyo.

    மானங் பஜஹஸ்ஸூதிஆத³யோ சதஸ்ஸோ கா³தா² படிபா⁴னஸம்பத்திங் நிஸ்ஸாய அத்தனோ பவத்தமானங் மானங் வினோதெ³ந்தேன வுத்தா. தத்த² மானங் பஜஹஸ்ஸூதி ஸெய்யமானாதி³னவவித⁴ங் மானங் பரிச்சஜ. கோ³தமாதி கோ³தமகொ³த்தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸாவகத்தா அத்தானங் கோ³தமகொ³த்தங் கத்வா ஆலபதி. மானபத²ந்தி மானஸ்ஸ பவத்திட்டா²னபூ⁴தங் அயோனிஸோமனஸிகாரபரிக்கி²த்தங் ஜாதிஆதி³ங் தப்படிப³த்³த⁴கிலேஸப்பஹானேன ஜஹஸ்ஸு பஜஹ. அஸேஸந்தி ஸப்³ப³மேவ. மானபத²ம்ஹி ஸ முச்சி²தோதி மானவத்து²னிமித்தங் முச்ச²ங் ஆபன்னோ. விப்படிஸாரீஹுவா சிரரத்தந்தி இமஸ்மிங் மானபதா²னுயோக³க்க²ணே வீதிவத்தே புப்³பே³வ அரஹத்தங் பாபுணிஸ்ஸ, ‘‘நட்டோ²ஹமஸ்மீ’’தி விப்படிஸாரீ அஹுவா அஹோஸி.

    Mānaṃ pajahassūtiādayo catasso gāthā paṭibhānasampattiṃ nissāya attano pavattamānaṃ mānaṃ vinodentena vuttā. Tattha mānaṃ pajahassūti seyyamānādinavavidhaṃ mānaṃ pariccaja. Gotamāti gotamagottassa bhagavato sāvakattā attānaṃ gotamagottaṃ katvā ālapati. Mānapathanti mānassa pavattiṭṭhānabhūtaṃ ayonisomanasikāraparikkhittaṃ jātiādiṃ tappaṭibaddhakilesappahānena jahassu pajaha. Asesanti sabbameva. Mānapathamhi sa mucchitoti mānavatthunimittaṃ mucchaṃ āpanno. Vippaṭisārīhuvā cirarattanti imasmiṃ mānapathānuyogakkhaṇe vītivatte pubbeva arahattaṃ pāpuṇissa, ‘‘naṭṭhohamasmī’’ti vippaṭisārī ahuvā ahosi.

    மக்கே²ன மக்கி²தா பஜாதி ஸூராதி³னா அத்தானங் உக்கங்ஸெத்வா பரே வம்பெ⁴த்வா பரகு³ணமக்க²னலக்க²ணேன மக்கே²ன பிஸிதத்தா மக்கீ². புக்³க³லோ ஹி யதா² யதா² பரேஸங் கு³ணே மக்கே²தி, ததா² ததா² அத்தனோ கு³ணே புஞ்ஜதி நிராகரோதி நாம. மானஹதாதி மானேன ஹதகு³ணா. நிரயங் பபதந்தீதி நிரயங் உபபஜ்ஜந்தி.

    Makkhenamakkhitā pajāti sūrādinā attānaṃ ukkaṃsetvā pare vambhetvā paraguṇamakkhanalakkhaṇena makkhena pisitattā makkhī. Puggalo hi yathā yathā paresaṃ guṇe makkheti, tathā tathā attano guṇe puñjati nirākaroti nāma. Mānahatāti mānena hataguṇā. Nirayaṃ papatantīti nirayaṃ upapajjanti.

    மக்³க³ஜினோதி மக்³கே³ன விஜிதகிலேஸோ. கித்திஞ்ச ஸுக²ஞ்சாதி விஞ்ஞூஹி பஸங்ஸிதஞ்ச காயிகசேதஸிகஸுக²ஞ்ச அனுபோ⁴தீதி படிலப⁴தி. த⁴ம்மத³ஸோதி தமாஹு தத²த்தந்தி தங் தத²பா⁴வங் ஸம்மாபடிபன்னங் யாதா²வதோ த⁴ம்மத³ஸ்ஸீதி பண்டி³தா ஆஹு.

    Maggajinoti maggena vijitakileso. Kittiñca sukhañcāti viññūhi pasaṃsitañca kāyikacetasikasukhañca anubhotīti paṭilabhati. Dhammadasoti tamāhu tathattanti taṃ tathabhāvaṃ sammāpaṭipannaṃ yāthāvato dhammadassīti paṇḍitā āhu.

    அகி²லோதி பஞ்சசேதோகி²லரஹிதோ. பதா⁴னவாதி ஸம்மப்பதா⁴னவீரியஸம்பன்னோ. விஸுத்³தோ⁴தி நீவரணஸங்கா²தவலாஹகாபக³மேன விஸுத்³த⁴மானஸோ . அஸேஸந்தி நவவித⁴ம்பி மானங் அக்³க³மக்³கே³ன பஜஹித்வா. விஜ்ஜாயந்தகரோ ஸமிதாவீதி ஸப்³ப³ஸோ ஸமிதகிலேஸோ திவிதா⁴ய விஜ்ஜாய பரியோஸானப்பத்தோ ஹோதீதி அத்தானங் ஓவத³தி.

    Akhiloti pañcacetokhilarahito. Padhānavāti sammappadhānavīriyasampanno. Visuddhoti nīvaraṇasaṅkhātavalāhakāpagamena visuddhamānaso . Asesanti navavidhampi mānaṃ aggamaggena pajahitvā. Vijjāyantakaro samitāvīti sabbaso samitakileso tividhāya vijjāya pariyosānappatto hotīti attānaṃ ovadati.

    அதே²கதி³வஸங் ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ அஞ்ஞதரேன ராஜமஹாமத்தேன நிமந்திதோ புப்³ப³ண்ஹஸமயங் தஸ்ஸ கே³ஹங் க³ந்த்வா பஞ்ஞத்தே ஆஸனே நிஸீதி³ ஆயஸ்மதா வங்கீ³ஸேன பச்சா²ஸமணேன. அத² தஸ்மிங் கே³ஹே இத்தி²யோ ஸப்³பா³லங்காரபடிமண்டி³தா தே²ரங் உபஸங்கமித்வா, வந்தி³த்வா பஞ்ஹங் புச்ச²ந்தி, த⁴ம்மங் ஸுணந்தி. அதா²யஸ்மதோ வங்கீ³ஸஸ்ஸ நவபப்³ப³ஜிதஸ்ஸ ஆரம்மணங் பரிக்³க³ஹேதுங் அஸக்கொந்தஸ்ஸ விஸபா⁴கா³ரம்மணே ராகோ³ உப்பஜ்ஜி. ஸோ ஸத்³தோ⁴ உஜுஜாதிகோ குலபுத்தோ ‘‘அயங் மே ராகோ³ வட்³டி⁴த்வா தி³ட்ட²த⁴ம்மிகங் ஸம்பராயிகம்பி அத்த²ங் நாஸெய்யா’’தி சிந்தெத்வா யதா²னிஸின்னோவ தே²ரஸ்ஸ அத்தனோ பவத்திங் ஆவிகரொந்தோ ‘‘காமராகே³னா’’தி கா³த²மாஹ. தத்த² யதி³பி கிலேஸரஜ்ஜனபரிளாஹோ காயம்பி பா³த⁴தி, சித்தங் பன பா³தெ⁴ந்தோ சிரதரங் பா³தே⁴தீதி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘காமராகே³ன ட³ய்ஹாமீ’’தி வத்வா ‘‘சித்தங் மே பரிட³ய்ஹதீ’’தி வுத்தங். நிப்³பா³பனந்தி ராக³னிப்³பா³பனகாரணங் ராக³பரிளாஹஸ்ஸ நிப்³பா³பனஸமத்த²ங் ஓவாத³ங் கரோஹீதி அத்தோ².

    Athekadivasaṃ āyasmā ānando aññatarena rājamahāmattena nimantito pubbaṇhasamayaṃ tassa gehaṃ gantvā paññatte āsane nisīdi āyasmatā vaṅgīsena pacchāsamaṇena. Atha tasmiṃ gehe itthiyo sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitā theraṃ upasaṅkamitvā, vanditvā pañhaṃ pucchanti, dhammaṃ suṇanti. Athāyasmato vaṅgīsassa navapabbajitassa ārammaṇaṃ pariggahetuṃ asakkontassa visabhāgārammaṇe rāgo uppajji. So saddho ujujātiko kulaputto ‘‘ayaṃ me rāgo vaḍḍhitvā diṭṭhadhammikaṃ samparāyikampi atthaṃ nāseyyā’’ti cintetvā yathānisinnova therassa attano pavattiṃ āvikaronto ‘‘kāmarāgenā’’ti gāthamāha. Tattha yadipi kilesarajjanapariḷāho kāyampi bādhati, cittaṃ pana bādhento cirataraṃ bādhetīti dassetuṃ ‘‘kāmarāgena ḍayhāmī’’ti vatvā ‘‘cittaṃ me pariḍayhatī’’ti vuttaṃ. Nibbāpananti rāganibbāpanakāraṇaṃ rāgapariḷāhassa nibbāpanasamatthaṃ ovādaṃ karohīti attho.

    ஸஞ்ஞாய விபரியேஸாதிஆதி³கா கா³தா² தேன யாசிதேன ஆயஸ்மதா ஆனந்தே³ன வுத்தா. விபரியேஸாதி விபல்லாஸேன அஸுபே⁴ ஸுப⁴ந்தி பவத்தேன விபரீதக்³கா³ஹேன. நிமித்தந்தி கிலேஸஜனகனிமித்தங். பரிவஜ்ஜேஹீதி பரிப்³ப³ஜ. ஸுப⁴ங் ராகூ³பஸங்ஹிதந்தி ராக³வட்³ட⁴னாரம்மணங் ஸுப⁴ங் பரிவஜ்ஜெந்தோ அஸுப⁴ஸஞ்ஞாய பரிவஜ்ஜெய்ய, ஸப்³ப³த்த² அனபி⁴ரதிஸஞ்ஞாய. தஸ்மா தது³ப⁴யம்பி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அஸுபா⁴யா’’திஆதி³மாஹ.

    Saññāya vipariyesātiādikā gāthā tena yācitena āyasmatā ānandena vuttā. Vipariyesāti vipallāsena asubhe subhanti pavattena viparītaggāhena. Nimittanti kilesajanakanimittaṃ. Parivajjehīti paribbaja. Subhaṃ rāgūpasaṃhitanti rāgavaḍḍhanārammaṇaṃ subhaṃ parivajjento asubhasaññāya parivajjeyya, sabbattha anabhiratisaññāya. Tasmā tadubhayampi dassento ‘‘asubhāyā’’tiādimāha.

    தத்த² அஸுபா⁴யாதி அஸுபா⁴னுபஸ்ஸனாய. சித்தங் பா⁴வேஹி ஏகக்³க³ங் ஸுஸமாஹிதந்தி அத்தனோ சித்தவிக்கே²பாபா⁴வேன ஏகக்³க³ங் ஆரம்மணேஸு ஸுஸமாஹிதங் அப்பிதங் கத்வா பா⁴வேஹி தவ அஸுபா⁴னுபஸ்ஸனங் ஸுகரங் அக்கா²மீதி. ஸதி காயக³தா த்யத்தூ²தி வுத்தகாயக³தாஸதிபா⁴வனா தயா பா⁴விதா ப³ஹுலீகதா ஹோதூதி அத்தோ². நிப்³பி³தா³ப³ஹுலோ ப⁴வாதி அத்தபா⁴வே ஸப்³ப³ஸ்மிஞ்ச நிப்³பே³த³ப³ஹுலோ ஹோஹி.

    Tattha asubhāyāti asubhānupassanāya. Cittaṃ bhāvehi ekaggaṃ susamāhitanti attano cittavikkhepābhāvena ekaggaṃ ārammaṇesu susamāhitaṃ appitaṃ katvā bhāvehi tava asubhānupassanaṃ sukaraṃ akkhāmīti. Sati kāyagatā tyatthūti vuttakāyagatāsatibhāvanā tayā bhāvitā bahulīkatā hotūti attho. Nibbidābahulo bhavāti attabhāve sabbasmiñca nibbedabahulo hohi.

    அனிமித்தஞ்ச பா⁴வேஹீதி நிச்சனிமித்தாதீ³னங் உக்³கா⁴டனேன விஸேஸதோ அனிச்சானுபஸ்ஸனா அனிமித்தா நாம, ததோ மானானுஸயமுஜ்ஜஹாதி தங் பா⁴வெந்தோ மக்³க³படிபாடியா அக்³க³மக்³கா³தி⁴க³மேன மானானுஸயங் ஸமுச்சி²ந்த³. மானாபி⁴ஸமயாதி மானஸ்ஸ த³ஸ்ஸனாபி⁴ஸமயா சேவ பஹானாபி⁴ஸமயா ச. உபஸந்தோதி ஸப்³ப³ஸோ ராகா³தீ³னங் ஸந்ததாய உபஸந்தோ சரிஸ்ஸஸி விஹரிஸ்ஸஸீதி அத்தோ².

    Animittañca bhāvehīti niccanimittādīnaṃ ugghāṭanena visesato aniccānupassanā animittā nāma, tato mānānusayamujjahāti taṃ bhāvento maggapaṭipāṭiyā aggamaggādhigamena mānānusayaṃ samucchinda. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā ceva pahānābhisamayā ca. Upasantoti sabbaso rāgādīnaṃ santatāya upasanto carissasi viharissasīti attho.

    தமேவ வாசந்திஆதி³கா சதஸ்ஸோ கா³தா² ப⁴க³வதா ஸுபா⁴ஸிதஸுத்தே (ஸங்॰ நி॰ 1.213) தே³ஸிதே ஸோமனஸ்ஸஜாதேன தே²ரேன ப⁴க³வந்தங் ஸம்முகா² அபி⁴த்த²வந்தேன வுத்தா. யாயத்தானங் ந தாபயேதி யாய வாசாய ஹேதுபூ⁴தாய அத்தானங் விப்படிஸாரேன ந தாபெய்ய ந விஹேடெ²ய்ய. பரே ச ந விஹிங்ஸெய்யாதி பரே ச பரேஹி பி⁴ந்த³ந்தோ ந பா³தெ⁴ய்ய. ஸா வே வாசா ஸுபா⁴ஸிதாதி ஸா வாசா ஏகங்ஸேன ஸுபா⁴ஸிதா நாம, தஸ்மா தமேவ வாசங் பா⁴ஸெய்யாதி யோஜனா. இமாய கா³தா²ய அபிஸுணவாசாவஸேன ப⁴க³வந்தங் தோ²மேதி.

    Tameva vācantiādikā catasso gāthā bhagavatā subhāsitasutte (saṃ. ni. 1.213) desite somanassajātena therena bhagavantaṃ sammukhā abhitthavantena vuttā. Yāyattānaṃ na tāpayeti yāya vācāya hetubhūtāya attānaṃ vippaṭisārena na tāpeyya na viheṭheyya. Pare ca na vihiṃseyyāti pare ca parehi bhindanto na bādheyya. Sā ve vācā subhāsitāti sā vācā ekaṃsena subhāsitā nāma, tasmā tameva vācaṃ bhāseyyāti yojanā. Imāya gāthāya apisuṇavācāvasena bhagavantaṃ thometi.

    படினந்தி³தாதி படிமுக²பா⁴வேன நந்தி³தா பியாயிதா ஸம்பதி ஆயதிஞ்ச ஸுணந்தேஹி ஸம்படிச்சி²தா. யங் அனாதா³யாதி யங் வாசங் பா⁴ஸந்தோ பாபானி பரேஸங் அப்பியானி அனிட்டா²னி ப²ருஸவசனானி அனாதா³ய அக்³க³ஹெத்வா அத்த²ப்³யஞ்ஜனமது⁴ரங் பியமேவ தீ³பேதி. தமேவ பியவாசங் பா⁴ஸெய்யாதி பியவாசாவஸேன அபி⁴த்த²வி.

    Paṭinanditāti paṭimukhabhāvena nanditā piyāyitā sampati āyatiñca suṇantehi sampaṭicchitā. Yaṃ anādāyāti yaṃ vācaṃ bhāsanto pāpāni paresaṃ appiyāni aniṭṭhāni pharusavacanāni anādāya aggahetvā atthabyañjanamadhuraṃ piyameva dīpeti. Tameva piyavācaṃ bhāseyyāti piyavācāvasena abhitthavi.

    அமதாதி ஸாது⁴பா⁴வேன அமதஸதி³ஸா. வுத்தஞ்ஹேதங் – ‘‘ஸச்சங் ஹவே ஸாது⁴தரங் ரஸான’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 1.73). நிப்³பா³னாமதபச்சயத்தா வா அமதா. ஏஸ த⁴ம்மோ ஸனந்தனோதி யா அயங் ஸச்சவாசா நாம, ஏஸ போராணோ த⁴ம்மோ சரியா பவேணி. இத³மேவ ஹி போராணானங் ஆசிண்ணங் யங் தே ந அலிகங் பா⁴ஸிங்ஸு. தேனாஹ – ‘‘ஸச்சே அத்தே² ச த⁴ம்மே ச, ஆஹு ஸந்தோ பதிட்டி²தா’’தி. தத்த² ஸச்சே பதிட்டி²தத்தா ஏவ அத்தனோ ச பரேஸஞ்ச அத்தே² பதிட்டி²தா, அத்தே² பதிட்டி²தத்தா ஏவ த⁴ம்மே பதிட்டி²தா ஹொந்தீதி வேதி³தப்³பா³. ஸச்சவிஸேஸனமேவ வா ஏதங். இத³ஞ்ஹி வுத்தங் ஹோதி – ஸச்சே பதிட்டி²தா. கீதி³ஸே? அத்தே² ச த⁴ம்மே ச, யங் பரேஸங் அத்த²தோ அனபேதத்தா அத்த²ங் அனுபரோத⁴கரங், த⁴ம்மதோ அனபேதத்தா த⁴ம்மங் த⁴ம்மிகமேவ அத்த²ங் ஸாதே⁴தீதி. இமாய கா³தா²ய ஸச்சவாசாவஸேன அபி⁴த்த²வி. கே²மந்தி அப⁴யங் நிருபத்³த³வங். கேன காரணேனாதி சே? நிப்³பா³னபத்தியா து³க்க²ஸ்ஸந்தகிரியாய, யஸ்மா கிலேஸனிப்³பா³னங் பாபேதி, வட்டது³க்க²ஸ்ஸ ச அந்தகிரியாய ஸங்வட்டதி, தஸ்மா கே²மந்தி அத்தோ². அத² வா யங் பு³த்³தோ⁴ நிப்³பா³னபத்தியா வா து³க்க²ஸ்ஸந்தகிரியாய வாதி த்³வின்னங் நிப்³பா³னதா⁴தூனங் அத்தா²ய கே²மமக்³க³ப்பகாஸனதோ கே²மங் வாசங் பா⁴ஸதி. ஸா வே வாசானமுத்தமாதி ஸா வாசா ஸப்³ப³வாசானங் ஸெட்டா²தி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. இமாய கா³தா²ய மந்தாவசனவஸேன ப⁴க³வந்தங் அபி⁴த்த²வந்தோ அரஹத்தனிகூடேன தோ²மனங் பரியோஸாபேதி.

    Amatāti sādhubhāvena amatasadisā. Vuttañhetaṃ – ‘‘saccaṃ have sādhutaraṃ rasāna’’nti (saṃ. ni. 1.73). Nibbānāmatapaccayattā vā amatā. Esa dhammo sanantanoti yā ayaṃ saccavācā nāma, esa porāṇo dhammo cariyā paveṇi. Idameva hi porāṇānaṃ āciṇṇaṃ yaṃ te na alikaṃ bhāsiṃsu. Tenāha – ‘‘sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā’’ti. Tattha sacce patiṭṭhitattā eva attano ca paresañca atthe patiṭṭhitā, atthe patiṭṭhitattā eva dhamme patiṭṭhitā hontīti veditabbā. Saccavisesanameva vā etaṃ. Idañhi vuttaṃ hoti – sacce patiṭṭhitā. Kīdise? Atthe ca dhamme ca, yaṃ paresaṃ atthato anapetattā atthaṃ anuparodhakaraṃ, dhammato anapetattā dhammaṃ dhammikameva atthaṃ sādhetīti. Imāya gāthāya saccavācāvasena abhitthavi. Khemanti abhayaṃ nirupaddavaṃ. Kena kāraṇenāti ce? Nibbānapattiyā dukkhassantakiriyāya, yasmā kilesanibbānaṃ pāpeti, vaṭṭadukkhassa ca antakiriyāya saṃvaṭṭati, tasmā khemanti attho. Atha vā yaṃ buddho nibbānapattiyā vā dukkhassantakiriyāya vāti dvinnaṃ nibbānadhātūnaṃ atthāya khemamaggappakāsanato khemaṃ vācaṃ bhāsati. Sā ve vācānamuttamāti sā vācā sabbavācānaṃ seṭṭhāti evamettha attho daṭṭhabbo. Imāya gāthāya mantāvacanavasena bhagavantaṃ abhitthavanto arahattanikūṭena thomanaṃ pariyosāpeti.

    க³ம்பீ⁴ரபஞ்ஞோதி திஸ்ஸோ கா³தா² ஆயஸ்மதோ ஸாரிபுத்தத்தே²ரஸ்ஸ பஸங்ஸனவஸேன வுத்தா. தத்த² க³ம்பீ⁴ரபஞ்ஞோதி க³ம்பீ⁴ரேஸு க²ந்தா⁴யதனாதீ³ஸு பவத்தாய நிபுணாய பஞ்ஞாய ஸமன்னாக³தத்தா க³ம்பீ⁴ரபஞ்ஞோ. மேதா⁴ஸங்கா²தாய த⁴ம்மோஜபஞ்ஞாய ஸமன்னாக³தத்தா மேதா⁴வீ. ‘‘அயங் து³க்³க³தியா மக்³கோ³, அயங் ஸுக³தியா மக்³கோ³, அயங் நிப்³பா³னஸ்ஸ மக்³கோ³’’தி ஏவங் மக்³கே³ ச அமக்³கே³ ச கோவித³தாய மக்³கா³மக்³க³ஸ்ஸ கோவிதோ³. மஹதியா ஸாவகபாரமீஞாணஸ்ஸ மத்த²கங் பத்தாய பஞ்ஞாய வஸேன மஹாபஞ்ஞோ. த⁴ம்மங் தே³ஸேதி பி⁴க்கு²னந்தி ஸம்மதே³வ பவத்திங் நிவத்திங் விபா⁴வெந்தோ பி⁴க்கூ²னங் த⁴ம்மங் தே³ஸேதி. தஸ்ஸா பன தே³ஸனாய பவத்திஆகாரங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸங்கி²த்தேனபீ’’திஆதி³ வுத்தங்.

    Gambhīrapaññoti tisso gāthā āyasmato sāriputtattherassa pasaṃsanavasena vuttā. Tattha gambhīrapaññoti gambhīresu khandhāyatanādīsu pavattāya nipuṇāya paññāya samannāgatattā gambhīrapañño. Medhāsaṅkhātāya dhammojapaññāya samannāgatattā medhāvī. ‘‘Ayaṃ duggatiyā maggo, ayaṃ sugatiyā maggo, ayaṃ nibbānassa maggo’’ti evaṃ magge ca amagge ca kovidatāya maggāmaggassa kovido. Mahatiyā sāvakapāramīñāṇassa matthakaṃ pattāya paññāya vasena mahāpañño. Dhammaṃ deseti bhikkhunanti sammadeva pavattiṃ nivattiṃ vibhāvento bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti. Tassā pana desanāya pavattiākāraṃ dassetuṃ ‘‘saṃkhittenapī’’tiādi vuttaṃ.

    தத்த² ஸங்கி²த்தேனபீதி ‘‘சத்தாரிமானி, ஆவுஸோ, அரியஸச்சானி. கதமானி சத்தாரி? து³க்க²ங் அரியஸச்சங்…பே॰… இமானி கோ², ஆவுஸோ, சத்தாரி அரியஸச்சானி, தஸ்மா திஹாவுஸோ, இத³ங் து³க்க²ந்தி யோகோ³ கரணீயோ’’தி ஏவங் ஸங்கி²த்தேனபி தே³ஸேதி. ‘‘கதமஞ்சாவுஸோ, து³க்க²ங் அரியஸச்சங்? ஜாதிபி து³க்கா²’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 3.372-373) நயேன தானேவ விப⁴ஜந்தோ வித்தா²ரேனபி பா⁴ஸதி. க²ந்தா⁴தி³தே³ஸனாஸுபி ஏஸேவ நயோ. ஸாலிகாயிவ நிக்³கோ⁴ஸோதி யதா² மது⁴ரங் அம்ப³பக்கங் ஸாயித்வா பக்கே²ஹி வாதங் த³த்வா மது⁴ரரவங் நிச்சா²ரெந்தியா ஸாலிகாய நிக்³கோ⁴ஸோ, ஏவங் தே²ரஸ்ஸ த⁴ம்மங் கதெ²ந்தஸ்ஸ மது⁴ரோ நிக்³கோ⁴ஸோ ஹோதி. த⁴ம்மஸேனாபதிஸ்ஸ ஹி பித்தாதீ³னங் வஸேன அபலிபு³த்³த⁴வசனங் ஹோதி, அயத³ண்டே³ன பஹடகங்ஸதா²லகோ விய ஸத்³தோ³ நிச்ச²ரதி. படிபா⁴னங் உதி³ய்யதீதி கதே²துகம்யதாய ஸதி ஸமுத்³த³தோ வீசியோ விய உபரூபரி அனந்தங் படிபா⁴னங் உட்ட²ஹதி.

    Tattha saṃkhittenapīti ‘‘cattārimāni, āvuso, ariyasaccāni. Katamāni cattāri? Dukkhaṃ ariyasaccaṃ…pe… imāni kho, āvuso, cattāri ariyasaccāni, tasmā tihāvuso, idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo’’ti evaṃ saṃkhittenapi deseti. ‘‘Katamañcāvuso, dukkhaṃ ariyasaccaṃ? Jātipi dukkhā’’tiādinā (ma. ni. 3.372-373) nayena tāneva vibhajanto vitthārenapi bhāsati. Khandhādidesanāsupi eseva nayo. Sālikāyiva nigghosoti yathā madhuraṃ ambapakkaṃ sāyitvā pakkhehi vātaṃ datvā madhuraravaṃ nicchārentiyā sālikāya nigghoso, evaṃ therassa dhammaṃ kathentassa madhuro nigghoso hoti. Dhammasenāpatissa hi pittādīnaṃ vasena apalibuddhavacanaṃ hoti, ayadaṇḍena pahaṭakaṃsathālako viya saddo niccharati. Paṭibhānaṃ udiyyatīti kathetukamyatāya sati samuddato vīciyo viya uparūpari anantaṃ paṭibhānaṃ uṭṭhahati.

    தஸ்ஸாதி த⁴ம்மஸேனாபதிஸ்ஸ. ந்தி த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தஸ்ஸ. ஸுணந்தீதி யங் நோ தே²ரோ கதே²தி, தங் நோ ஸொஸ்ஸாமாதி ஆத³ரஜாதா ஸுணந்தி. மது⁴ரந்தி இட்ட²ங். ரஜனீயேனாதி கந்தேன. ஸவனீயேனாதி கண்ணஸுகே²ன. வக்³கு³னாதி மட்டே²ன மனோஹரேன. உத³க்³க³சித்தாதி ஓத³க்³யபீதியா வஸேன உத³க்³க³சித்தா அலீனசித்தா. முதி³தாதி ஆமோதி³தா பாமோஜ்ஜேன ஸமன்னாக³தா. ஓதெ⁴ந்தீதி அவத³ஹந்தி அஞ்ஞாய சித்தங் உபட்ட²பெந்தா ஸோதங் உபனெந்தி.

    Tassāti dhammasenāpatissa. Tanti dhammaṃ desentassa. Suṇantīti yaṃ no thero katheti, taṃ no sossāmāti ādarajātā suṇanti. Madhuranti iṭṭhaṃ. Rajanīyenāti kantena. Savanīyenāti kaṇṇasukhena. Vaggunāti maṭṭhena manoharena. Udaggacittāti odagyapītiyā vasena udaggacittā alīnacittā. Muditāti āmoditā pāmojjena samannāgatā. Odhentīti avadahanti aññāya cittaṃ upaṭṭhapentā sotaṃ upanenti.

    அஜ்ஜ பன்னரஸேதிஆதி³கா சதஸ்ஸோ கா³தா² பவாரணாஸுத்தந்ததே³ஸனாய (ஸங்॰ நி॰ 1.215) ஸத்தா²ரங் மஹாபி⁴க்கு²ஸங்க⁴பரிவுதங் நிஸின்னங் தி³ஸ்வா தோ²மெந்தேன வுத்தா. தத்த² பன்னரஸேதி யஸ்மிஞ்ஹி ஸமயே ப⁴க³வா புப்³பா³ராமே நிஸீத³ந்தோ ஸாயன்ஹஸமயே ஸம்பத்தபரிஸாய காலயுத்தங் ஸமயயுத்தங் த⁴ம்மங் தே³ஸெத்வா, உத³ககொட்ட²கே க³த்தானி பரிஸிஞ்சித்வா, வத்த²னிவஸனோ ஏகங்ஸங் ஸுக³தமஹாசீவரங் கத்வா, மிகா³ரமாதுபாஸாதே³ மஜ்ஜி²மத²ம்ப⁴ங் நிஸ்ஸாய பஞ்ஞத்தவரபு³த்³தா⁴ஸனே நிஸீதி³த்வா, ஸமந்ததோ நிஸின்னங் பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ங் அனுவிலோகெத்வா தத³ஹுபோஸதே² பவாரணாதி³வஸே நிஸின்னோ ஹோதி, இமஸ்மிங் பன்னரஸீஉபோஸதே²தி அத்தோ². விஸுத்³தி⁴யாதி விஸுத்³த⁴த்தா²ய விஸுத்³தி⁴பவாரணாய. பி⁴க்கூ² பஞ்சஸதா ஸமாக³தாதி , பஞ்சஸதமத்தா பி⁴க்கூ² ஸத்தா²ரங் பரிவாரெத்வா நிஸஜ்ஜவஸேன சேவ அஜ்ஜா²ஸயவஸேன ச ஸமாக³தா. தே ச ஸங்யோஜனப³ந்த⁴னச்சி²தா³தி ஸங்யோஜனஸங்கா²தே ஸந்தானஸ்ஸ ப³ந்த⁴னபூ⁴தே கிலேஸே சி²ந்தி³த்வா டி²தா. ததோ ஏவ அனீகா⁴ கீ²ணபுனப்³ப⁴வா இஸீதி கிலேஸது³க்கா²பா⁴வேன நிது³க்கா² கீ²ணபுனப்³ப⁴வா, அஸெக்கா²னங் ஸீலக்க²ந்தா⁴தீ³னங் ஏஸிதபா⁴வேன இஸீதி.

    Ajjapannarasetiādikā catasso gāthā pavāraṇāsuttantadesanāya (saṃ. ni. 1.215) satthāraṃ mahābhikkhusaṅghaparivutaṃ nisinnaṃ disvā thomentena vuttā. Tattha pannaraseti yasmiñhi samaye bhagavā pubbārāme nisīdanto sāyanhasamaye sampattaparisāya kālayuttaṃ samayayuttaṃ dhammaṃ desetvā, udakakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā, vatthanivasano ekaṃsaṃ sugatamahācīvaraṃ katvā, migāramātupāsāde majjhimathambhaṃ nissāya paññattavarabuddhāsane nisīditvā, samantato nisinnaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā tadahuposathe pavāraṇādivase nisinno hoti, imasmiṃ pannarasīuposatheti attho. Visuddhiyāti visuddhatthāya visuddhipavāraṇāya. Bhikkhū pañcasatā samāgatāti , pañcasatamattā bhikkhū satthāraṃ parivāretvā nisajjavasena ceva ajjhāsayavasena ca samāgatā. Te ca saṃyojanabandhanacchidāti saṃyojanasaṅkhāte santānassa bandhanabhūte kilese chinditvā ṭhitā. Tato eva anīghā khīṇapunabbhavā isīti kilesadukkhābhāvena nidukkhā khīṇapunabbhavā, asekkhānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ esitabhāvena isīti.

    விஜிதஸங்கா³மந்தி விஜிதகிலேஸஸங்கா³மத்தா விஜிதமாரப³லத்தா விஜிதஸங்கா³மங். ஸத்த²வாஹந்தி அட்ட²ங்கி³கே அரியமக்³க³ரதே² ஆரோபெத்வா வேனெய்யஸத்தே வாஹேதி ஸங்ஸாரகந்தாரதோ உத்தாரேதீதி ப⁴க³வா ஸத்த²வாஹோ. தேனாஹ ப்³ரஹ்மா ஸஹம்பதி ‘‘உட்டே²ஹி, வீர, விஜிதஸங்கா³ம, ஸத்த²வாஹா’’தி (மஹாவ॰ 8; ம॰ நி॰ 1.282), தங் ஸத்த²வாஹங் அனுத்தரங் ஸத்தா²ரங் ஸாவகா பயிருபாஸந்தி. தேவிஜ்ஜா மச்சுஹாயினோதி ஏவரூபேஹி ஸாவகேஹி பரிவாரிதோ சக்கவத்தி விய ராஜா அமச்சபரிவாரிதோ ஜனபத³சாரிகவஸேன ஸமந்தா அனுபரியேதீதி யோஜனா.

    Vijitasaṅgāmanti vijitakilesasaṅgāmattā vijitamārabalattā vijitasaṅgāmaṃ. Satthavāhanti aṭṭhaṅgike ariyamaggarathe āropetvā veneyyasatte vāheti saṃsārakantārato uttāretīti bhagavā satthavāho. Tenāha brahmā sahampati ‘‘uṭṭhehi, vīra, vijitasaṅgāma, satthavāhā’’ti (mahāva. 8; ma. ni. 1.282), taṃ satthavāhaṃ anuttaraṃ satthāraṃ sāvakā payirupāsanti. Tevijjā maccuhāyinoti evarūpehi sāvakehi parivārito cakkavatti viya rājā amaccaparivārito janapadacārikavasena samantā anupariyetīti yojanā.

    பலாபோதி துச்சோ² அந்தோஸாரரஹிதோ, ஸீலரஹிதோதி அத்தோ². வந்தே³ ஆதி³ச்சப³ந்து⁴னந்தி ஆதி³ச்சப³ந்து⁴ங் ஸத்தா²ரங் த³ஸப³லங் வந்தா³மீதி வத³தி.

    Palāpoti tuccho antosārarahito, sīlarahitoti attho. Vande ādiccabandhunanti ādiccabandhuṃ satthāraṃ dasabalaṃ vandāmīti vadati.

    பரோஸஹஸ்ஸந்திஆதி³கா சதஸ்ஸோ கா³தா² நிப்³பா³னபடிஸங்யுத்தாய த⁴ம்மியா கதா²ய பி⁴க்கூ²னங் த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தங் ப⁴க³வந்தங் தோ²மெந்தேன வுத்தா. தத்த² பரோஸஹஸ்ஸந்தி அதிரேகஸஹஸ்ஸங், அட்³ட⁴தேளஸானி பி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸானி ஸந்தா⁴ய வுத்தங். அகுதோப⁴யந்தி நிப்³பா³னே குதோசிபி ப⁴யங் நத்தி². நிப்³பா³னங் பத்தஸ்ஸ ச குதோசிபி ப⁴யங் நத்தீ²தி நிப்³பா³னங் அகுதோப⁴யங் நாம.

    Parosahassantiādikā catasso gāthā nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya bhikkhūnaṃ dhammaṃ desentaṃ bhagavantaṃ thomentena vuttā. Tattha parosahassanti atirekasahassaṃ, aḍḍhateḷasāni bhikkhusahassāni sandhāya vuttaṃ. Akutobhayanti nibbāne kutocipi bhayaṃ natthi. Nibbānaṃ pattassa ca kutocipi bhayaṃ natthīti nibbānaṃ akutobhayaṃ nāma.

    ‘‘ஆகு³ங் ந கரோதீ’’திஆதி³னா (ஸு॰ நி॰ 527) வுத்தகாரணேஹி ப⁴க³வா நாகோ³தி வுச்சதீதி நாக³னாமோஸி ப⁴க³வாதி. இஸீனங் இஸிஸத்தமோதி ஸாவகபச்சேகபு³த்³த⁴இஸீனங் உத்தமோ இஸி, விபஸ்ஸீஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴தோ பட்டா²ய இஸீனங் வா ஸத்தமகோ இஸி. மஹாமேகோ⁴வாதி சாதுத்³தீ³பிகமஹாமேகோ⁴ விய ஹுத்வா.

    ‘‘Āguṃ na karotī’’tiādinā (su. ni. 527) vuttakāraṇehi bhagavā nāgoti vuccatīti nāganāmosi bhagavāti. Isīnaṃ isisattamoti sāvakapaccekabuddhaisīnaṃ uttamo isi, vipassīsammāsambuddhato paṭṭhāya isīnaṃ vā sattamako isi. Mahāmeghovāti cātuddīpikamahāmegho viya hutvā.

    தி³வா விஹாராதி படிஸல்லானட்டா²னதோ. ஸாவகோ தே, மஹாவீர, பாதே³ வந்த³தி வங்கீ³ஸோதி இத³ங் தே²ரோ அரஹத்தங் பத்வா அத்தனோ விஸேஸாதி⁴க³மங் பகாஸெந்தோ வத³தி.

    Divā vihārāti paṭisallānaṭṭhānato. Sāvako te, mahāvīra, pāde vandati vaṅgīsoti idaṃ thero arahattaṃ patvā attano visesādhigamaṃ pakāsento vadati.

    உம்மக்³க³பத²ந்திஆதி³கா சதஸ்ஸோ கா³தா² ப⁴க³வதா ‘‘கிங் நு தே, வங்கீ³ஸ, இமா கா³தா²யோ புப்³பே³ பரிவிதக்கிதா, உதா³ஹு டா²னஸோ சேதா படிப⁴ந்தீ’’தி புச்சி²தேன டா²னஸோ படிப⁴ந்தீதி த³ஸ்ஸெந்தேன வுத்தா. கஸ்மா பனேவங் தங் ப⁴க³வா அவோச? ஸங்க⁴மஜ்ஜே² கிர கதா² உத³பாதி³ – ‘‘வங்கீ³ஸத்தே²ரோ விஸ்ஸட்ட²க³ந்தோ² நேவ உத்³தே³ஸேன, ந பரிபுச்சா²ய, ந யோனிஸோமனஸிகாரேன கம்மங் கரோதி. கா³த²ங் ப³ந்த⁴ந்தோ வண்ணபதா³னி கரொந்தோ விசரதீ’’தி. அத² ப⁴க³வா ‘‘இமே பி⁴க்கூ² வங்கீ³ஸஸ்ஸ படிபா⁴னஸம்பத்திங் ந ஜானந்தி, அஹமஸ்ஸ படிபா⁴னஸம்பத்திங் ஜானாபெஸ்ஸாமீ’’தி சிந்தெத்வா ‘‘கிங் நு கோ², வங்கீ³ஸா’’திஆதி³னா புச்ச²தி. உம்மக்³க³பத²ந்தி அனேகானி கிலேஸுப்பஜ்ஜனபதா²னி. வட்டப்பஸுதபத²தாய ஹி பத²ந்தி வுத்தங். பபி⁴ஜ்ஜ கீ²லானீதி ராகா³தி³கீ²லானி பஞ்ச பி⁴ந்தி³த்வா சரஸி. தங் பஸ்ஸதா²தி ஏவங் அபி⁴பு⁴ய்ய ச சி²ந்தி³த்வா ச சரந்தங் பு³த்³த⁴ங் பஸ்ஸத². ப³ந்த⁴பமுஞ்சகரந்தி ப³ந்த⁴னமோசனகரங். அஸிதந்தி அனிஸ்ஸிதங். பா⁴க³ஸோ படிப⁴ஜ்ஜாதி ஸதிபட்டா²னாதி³கொட்டா²ஸதோ த⁴ம்மங் படிப⁴ஜ்ஜனீயங் கத்வா. பவிப⁴ஜ்ஜாதிபி பாடோ². உத்³தே³ஸாதி³கொட்டா²ஸதோ பகாரேன விப⁴ஜித்வா விப⁴ஜித்வா த⁴ம்மங் தே³ஸேதீதி அத்தோ².

    Ummaggapathantiādikā catasso gāthā bhagavatā ‘‘kiṃ nu te, vaṅgīsa, imā gāthāyo pubbe parivitakkitā, udāhu ṭhānaso cetā paṭibhantī’’ti pucchitena ṭhānaso paṭibhantīti dassentena vuttā. Kasmā panevaṃ taṃ bhagavā avoca? Saṅghamajjhe kira kathā udapādi – ‘‘vaṅgīsatthero vissaṭṭhagantho neva uddesena, na paripucchāya, na yonisomanasikārena kammaṃ karoti. Gāthaṃ bandhanto vaṇṇapadāni karonto vicaratī’’ti. Atha bhagavā ‘‘ime bhikkhū vaṅgīsassa paṭibhānasampattiṃ na jānanti, ahamassa paṭibhānasampattiṃ jānāpessāmī’’ti cintetvā ‘‘kiṃ nu kho, vaṅgīsā’’tiādinā pucchati. Ummaggapathanti anekāni kilesuppajjanapathāni. Vaṭṭappasutapathatāya hi pathanti vuttaṃ. Pabhijja khīlānīti rāgādikhīlāni pañca bhinditvā carasi. Taṃ passathāti evaṃ abhibhuyya ca chinditvā ca carantaṃ buddhaṃ passatha. Bandhapamuñcakaranti bandhanamocanakaraṃ. Asitanti anissitaṃ. Bhāgaso paṭibhajjāti satipaṭṭhānādikoṭṭhāsato dhammaṃ paṭibhajjanīyaṃ katvā. Pavibhajjātipi pāṭho. Uddesādikoṭṭhāsato pakārena vibhajitvā vibhajitvā dhammaṃ desetīti attho.

    ஓக⁴ஸ்ஸாதி காமாதி³சதுரோக⁴ஸ்ஸ. அனேகவிஹிதந்தி ஸதிபட்டா²னாதி³வஸேன அனேகவித⁴ங் அட்ட²திங்ஸாய வா கம்மட்டா²னானங் வஸேன அனேகப்பகாரங் அமதாவஹங் மக்³க³ங் அக்கா²ஸி அபா⁴ஸி. தஸ்மிஞ்ச அமதே அக்கா²தேதி தஸ்மிங் தேன அக்கா²தே அமதே அமதாவஹே. த⁴ம்மத³ஸாதி த⁴ம்மஸ்ஸ பஸ்ஸிதாரோ. டி²தா அஸங்ஹீராதி கேனசி அஸங்ஹாரியா ஹுத்வா பதிட்டி²தா. அதிவிஜ்ஜா²தி அதிவிஜ்ஜி²த்வா. ஸப்³ப³ட்டி²தீனந்தி ஸப்³பே³ஸங் தி³ட்டி²ட்டா²னானங் விஞ்ஞாணட்டி²தீனங் வா. அதிக்கமமத்³த³ஸாதி அதிக்கமபூ⁴தங் நிப்³பா³னங் அத்³த³ஸ. அக்³க³ந்தி உத்தமங் த⁴ம்மங். அக்³கே³தி வா பாடோ², பட²மதரந்தி அத்தோ². த³ஸத்³தா⁴னந்தி பஞ்சவக்³கி³யானங் அக்³க³ங் த⁴ம்மங், அக்³கே³ வா ஆதி³தோ தே³ஸயீதி அத்தோ².

    Oghassāti kāmādicaturoghassa. Anekavihitanti satipaṭṭhānādivasena anekavidhaṃ aṭṭhatiṃsāya vā kammaṭṭhānānaṃ vasena anekappakāraṃ amatāvahaṃ maggaṃ akkhāsi abhāsi. Tasmiñca amate akkhāteti tasmiṃ tena akkhāte amate amatāvahe. Dhammadasāti dhammassa passitāro. Ṭhitā asaṃhīrāti kenaci asaṃhāriyā hutvā patiṭṭhitā. Ativijjhāti ativijjhitvā. Sabbaṭṭhitīnanti sabbesaṃ diṭṭhiṭṭhānānaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ vā. Atikkamamaddasāti atikkamabhūtaṃ nibbānaṃ addasa. Agganti uttamaṃ dhammaṃ. Aggeti vā pāṭho, paṭhamataranti attho. Dasaddhānanti pañcavaggiyānaṃ aggaṃ dhammaṃ, agge vā ādito desayīti attho.

    தஸ்மாதி யஸ்மா ‘‘ஏஸ த⁴ம்மோ ஸுதே³ஸிதோ’’தி ஜானந்தேன பமாதோ³ ந காதப்³போ³, தஸ்மா அனுஸிக்கே²தி திஸ்ஸோ ஸிக்கா² விபஸ்ஸனாபடிபாடியா மக்³க³படிபாடியா ச ஸிக்கெ²ய்ய.

    Tasmāti yasmā ‘‘esa dhammo sudesito’’ti jānantena pamādo na kātabbo, tasmā anusikkheti tisso sikkhā vipassanāpaṭipāṭiyā maggapaṭipāṭiyā ca sikkheyya.

    பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தோ⁴திஆதி³கா திஸ்ஸோ கா³தா² ஆயஸ்மதோ அஞ்ஞாதகொண்ட³ஞ்ஞத்தே²ரஸ்ஸ தோ²மனவஸேன வுத்தா. தத்த² பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தோ⁴தி பு³த்³தா⁴னங் அனுபு³த்³தோ⁴ . பு³த்³தா⁴ ஹி பட²மங் சத்தாரி ஸச்சானி பு³ஜ்ஜி²ங்ஸு, பச்சா² தே²ரோ ஸப்³ப³பட²மங், தஸ்மா பு³த்³தா⁴னுபு³த்³தோ⁴தி. தி²ரேஹி ஸீலக்க²ந்தா⁴தீ³ஹி ஸமன்னாக³தத்தா தே²ரோ, அகுப்பத⁴ம்மோதி அத்தோ². திப்³ப³னிக்கமோதி த³ள்ஹவீரியோ. ஸுக²விஹாரானந்தி தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரானங். விவேகானந்தி திண்ணம்பி விவேகானங். ஸப்³ப³ஸ்ஸ தந்தி யங் ஸப்³ப³ஸாவகேன பத்தப்³ப³ங், அஸ்ஸ அனேன தங் அனுப்பத்தங். அப்பமத்தஸ்ஸ ஸிக்க²தோதி அப்பமத்தேன ஹுத்வா ஸிக்க²ந்தேன.

    Buddhānubuddhotiādikā tisso gāthā āyasmato aññātakoṇḍaññattherassa thomanavasena vuttā. Tattha buddhānubuddhoti buddhānaṃ anubuddho . Buddhā hi paṭhamaṃ cattāri saccāni bujjhiṃsu, pacchā thero sabbapaṭhamaṃ, tasmā buddhānubuddhoti. Thirehi sīlakkhandhādīhi samannāgatattā thero, akuppadhammoti attho. Tibbanikkamoti daḷhavīriyo. Sukhavihārānanti diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ. Vivekānanti tiṇṇampi vivekānaṃ. Sabbassa tanti yaṃ sabbasāvakena pattabbaṃ, assa anena taṃ anuppattaṃ. Appamattassa sikkhatoti appamattena hutvā sikkhantena.

    தேவிஜ்ஜோ சேதோபரியகோவிதோ³தி ச²ஸு அபி⁴ஞ்ஞாஸு சதஸ்ஸோ வத³தி, இதரா த்³வே யதி³பி ந வுத்தா, தே²ரோ பன ச²ளபி⁴ஞ்ஞோவ. யஸ்மா தே²ரங் ஹிமவந்தே ச²த்³த³ந்தத³ஹதோ ஆக³ந்த்வா ப⁴க³வதி பரமனிபச்சகாரங் த³ஸ்ஸெத்வா, வந்த³ந்தங் தி³ஸ்வா பஸன்னமானஸேன ப⁴க³வதோ ஸம்முகா² தே²ரங் அபி⁴த்த²வந்தேன இமா கா³தா² வுத்தா, தஸ்மா ‘‘கொண்ட³ஞ்ஞோ பு³த்³த⁴தா³யாதோ³, பாதே³ வந்த³தி ஸத்து²னோ’’தி வுத்தங்.

    Tevijjocetopariyakovidoti chasu abhiññāsu catasso vadati, itarā dve yadipi na vuttā, thero pana chaḷabhiññova. Yasmā theraṃ himavante chaddantadahato āgantvā bhagavati paramanipaccakāraṃ dassetvā, vandantaṃ disvā pasannamānasena bhagavato sammukhā theraṃ abhitthavantena imā gāthā vuttā, tasmā ‘‘koṇḍañño buddhadāyādo, pāde vandati satthuno’’ti vuttaṃ.

    நக³ஸ்ஸ பஸ்ஸேதிஆதி³கா திஸ்ஸோ கா³தா² பஞ்சஹி பி⁴க்கு²ஸதேஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸப்³பே³ஹேவ அரஹந்தேஹி ப⁴க³வதி காளஸிலாயங் விஹரந்தே ஆயஸ்மா மஹாமொக்³க³ல்லானோ தேஸங் பி⁴க்கூ²னங் சித்தங் ஸமன்வேஸந்தோ அரஹத்தப²லவிமுத்திங் பஸ்ஸித்த². தங் தி³ஸ்வா ஆயஸ்மா வங்கீ³ஸோ ப⁴க³வந்தங் தே²ரே ச அபி⁴த்த²வந்தோ அபா⁴ஸி. தத்த² நக³ஸ்ஸ பஸ்ஸேதி இஸிகி³லிபப்³ப³தஸ்ஸ பஸ்ஸே காளஸிலாயங். ஆஸீனந்தி நிஸின்னங்.

    Nagassa passetiādikā tisso gāthā pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ sabbeheva arahantehi bhagavati kāḷasilāyaṃ viharante āyasmā mahāmoggallāno tesaṃ bhikkhūnaṃ cittaṃ samanvesanto arahattaphalavimuttiṃ passittha. Taṃ disvā āyasmā vaṅgīso bhagavantaṃ there ca abhitthavanto abhāsi. Tattha nagassa passeti isigilipabbatassa passe kāḷasilāyaṃ. Āsīnanti nisinnaṃ.

    சேதஸாதி அத்தனோ சேதோபரியஞாணேன. சித்தங் நேஸங் ஸமன்வேஸந்தி தேஸங் கீ²ணாஸவபி⁴க்கூ²னங் சித்தங் ஸமன்வேஸந்தோ. அனுபரியேதீதி அனுக்கமேன பரிச்சி²ந்த³தி.

    Cetasāti attano cetopariyañāṇena. Cittaṃ nesaṃ samanvesanti tesaṃ khīṇāsavabhikkhūnaṃ cittaṃ samanvesanto. Anupariyetīti anukkamena paricchindati.

    ஏவங் ஸப்³ப³ங்க³ஸம்பன்னங் ‘‘முனிங் து³க்க²ஸ்ஸ பாரகு³’’ந்தி வுத்தாய ஸத்து²ஸம்பத்தியா சேவ ‘‘தேவிஜ்ஜா மச்சுஹாயினோ’’தி வுத்தாய ஸாவகஸம்பத்தியா சாதி ஸப்³பே³ஹி அங்கே³ஹி ஸம்பன்னங் ஸமன்னாக³தங். முனிந்தி ஹி இமினா பதே³ன மோனஸங்கா²தேன ஞாணேன ஸத்து² அனவஸேஸஞெய்யாவபோ³தோ⁴ வுத்தோதி அனாவரணஞாணேன த³ஸப³லஞாணாதீ³னங் ஸங்க³ஹோ கதோ ஹோதி, தேனஸ்ஸ ஞாணஸம்பத³ங் த³ஸ்ஸேதி. து³க்க²ஸ்ஸ பாரகு³ந்தி இமினா பஹானஸம்பத³ங். தது³ப⁴யேன ச ஸத்து² ஆனுபா⁴வஸம்பதா³த³யோ த³ஸ்ஸிதா ஹொந்தி. தேவிஜ்ஜா மச்சுஹாயினோதி இமினா ஸாவகானங் ஞாணஸம்பத்திதீ³பனேன ச நிப்³பா³னதா⁴துயா அதி⁴க³மதீ³பனேன ச பத³த்³வயேன ஸத்து²ஸாவகஸம்பத்தி த³ஸ்ஸிதா ஹோதி. ததா² ஹி யதா²வுத்தமத்த²ங் பாகடதரங் காதுங் ‘‘முனிங் து³க்க²ஸ்ஸ பாரகு³ங். அனேகாகாரஸம்பன்னங், பயிருபாஸந்தி கோ³தம’’ந்தி வுத்தங். தத்த² அனேகாகாரஸம்பன்னந்தி அனேகேஹி ஆகாரேஹி ஸம்பன்னங், அனேகாகாரகு³ணஸமன்னாக³தந்தி அத்தோ².

    Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ ‘‘muniṃ dukkhassa pāragu’’nti vuttāya satthusampattiyā ceva ‘‘tevijjā maccuhāyino’’ti vuttāya sāvakasampattiyā cāti sabbehi aṅgehi sampannaṃ samannāgataṃ. Muninti hi iminā padena monasaṅkhātena ñāṇena satthu anavasesañeyyāvabodho vuttoti anāvaraṇañāṇena dasabalañāṇādīnaṃ saṅgaho kato hoti, tenassa ñāṇasampadaṃ dasseti. Dukkhassa pāragunti iminā pahānasampadaṃ. Tadubhayena ca satthu ānubhāvasampadādayo dassitā honti. Tevijjā maccuhāyinoti iminā sāvakānaṃ ñāṇasampattidīpanena ca nibbānadhātuyā adhigamadīpanena ca padadvayena satthusāvakasampatti dassitā hoti. Tathā hi yathāvuttamatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘muniṃ dukkhassa pāraguṃ. Anekākārasampannaṃ, payirupāsanti gotama’’nti vuttaṃ. Tattha anekākārasampannanti anekehi ākārehi sampannaṃ, anekākāraguṇasamannāgatanti attho.

    சந்தோ³ யதா²தி கா³தா² ப⁴க³வந்தங் சம்பானக³ரே க³க்³க³ராய பொக்க²ரணியா தீரே மஹதா பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ன அனேகேஹி ச தே³வனாக³ஸஹஸ்ஸேஹி பரிவுதங் அத்தனோ வண்ணேன ச யஸஸா ச விரோசமானங் தி³ஸ்வா ஸோமனஸ்ஸஜாதேன அபி⁴த்த²வந்தேன வுத்தா. தத்த² சந்தோ³ யதா² விக³தவலாஹகே நபே⁴தி யதா² ஸரத³ஸமயே அபக³தவலாஹகே வலாஹகஸதி³ஸேன அஞ்ஞேன ச மஹிகாதி³னா உபக்கிலேஸேன விமுத்தே ஆகாஸே புண்ணசந்தோ³ விரோசதி, வீதமலோவ பா⁴ணுமாதி தேனேவ வலாஹகாதி³உபக்கிலேஸவிக³மேன விக³தமலோ பா⁴ணுமா ஸூரியோ யதா² விரோசதி. ஏவம்பி, அங்கீ³ரஸ, த்வந்தி ஏவங் அங்கே³ஹி நிச்ச²ரணஜுதீஹி ஜுதிமந்த த்வம்பி மஹாமுனி ப⁴க³வா, அதிரோசஸி அத்தனோ யஸஸா ஸதே³வகங் லோகங் அதிக்கமித்வா விரோசஸீதி.

    Candoyathāti gāthā bhagavantaṃ campānagare gaggarāya pokkharaṇiyā tīre mahatā bhikkhusaṅghena anekehi ca devanāgasahassehi parivutaṃ attano vaṇṇena ca yasasā ca virocamānaṃ disvā somanassajātena abhitthavantena vuttā. Tattha cando yathā vigatavalāhake nabheti yathā saradasamaye apagatavalāhake valāhakasadisena aññena ca mahikādinā upakkilesena vimutte ākāse puṇṇacando virocati, vītamalova bhāṇumāti teneva valāhakādiupakkilesavigamena vigatamalo bhāṇumā sūriyo yathā virocati. Evampi, aṅgīrasa, tvanti evaṃ aṅgehi niccharaṇajutīhi jutimanta tvampi mahāmuni bhagavā, atirocasi attano yasasā sadevakaṃ lokaṃ atikkamitvā virocasīti.

    காவெய்யமத்தாதிஆதி³கா த³ஸ கா³தா² அரஹத்தங் பத்வா அத்தனோ படிபத்திங் பச்சவெக்கி²த்வா ஸத்து² அத்தனோ ச கு³ணே விபா⁴வெந்தேன வுத்தா. தத்த² காவெய்யமத்தாதி காவெய்யேன கப்³ப³கரணேன மத்தா மானிதா ஸம்பா⁴விதா கு³ணோத³யங் ஆபன்னா. அத்³த³ஸாமாதி அத்³த³ஸிம்ஹா.

    Kāveyyamattātiādikā dasa gāthā arahattaṃ patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā satthu attano ca guṇe vibhāventena vuttā. Tattha kāveyyamattāti kāveyyena kabbakaraṇena mattā mānitā sambhāvitā guṇodayaṃ āpannā. Addasāmāti addasimhā.

    அத்³தா⁴ நோ உத³பஜ்ஜதா²தி ரதனத்தயங் அத்³தா⁴ அம்ஹாகங் உபகாரத்தா²ய உப்பஜ்ஜி.

    Addhā no udapajjathāti ratanattayaṃ addhā amhākaṃ upakāratthāya uppajji.

    வசனந்தி ஸச்சபடிஸங்யுத்தங் த⁴ம்மகத²ங். க²ந்தே⁴ ஆயதனானி ச தா⁴துயோ சாதி பஞ்சக்க²ந்தே⁴ த்³வாத³ஸாயதனானி, அட்டா²ரஸ தா⁴துயோ ச. இமஸ்மிங் டா²னே க²ந்தா⁴தி³கதா² வத்தப்³பா³. ஸா விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ (விஸுத்³தி⁴॰ 2.421 ஆத³யோ) வித்தா²ரிதா ஏவாதி தத்த² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. விதி³த்வானாதி ரூபாதி³விபா⁴கா³தி³தோ அனிச்சதாதி³தோ ச புப்³ப³பா⁴க³ஞாணேன ஜானித்வா.

    Vacananti saccapaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ. Khandhe āyatanāni ca dhātuyo cāti pañcakkhandhe dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo ca. Imasmiṃ ṭhāne khandhādikathā vattabbā. Sā visuddhimagge (visuddhi. 2.421 ādayo) vitthāritā evāti tattha vuttanayeneva veditabbā. Viditvānāti rūpādivibhāgādito aniccatādito ca pubbabhāgañāṇena jānitvā.

    யே தே ஸாஸனகாரகாதி யே தே ஸத்தா ததா²க³தானங் ஸாஸனகாரகா, தேஸங் ப³ஹூனங் அத்தா²ய வத உப்பஜ்ஜந்தி ததா²க³தா.

    Ye te sāsanakārakāti ye te sattā tathāgatānaṃ sāsanakārakā, tesaṃ bahūnaṃ atthāya vata uppajjanti tathāgatā.

    யே நியாமக³தத்³த³ஸாதி நியாமோ ஏவ நியாமக³தங், யே பி⁴க்கூ² பி⁴க்கு²னியோ ச ஸம்மத்தனியாமங் அத்³த³ஸங்ஸு அதி⁴க³ச்சி²ங்ஸு. தேஸங் அத்தா²ய வத போ³தி⁴ங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அஜ்ஜ²க³மா, முனி ப⁴க³வாதி யோஜனா.

    Yeniyāmagataddasāti niyāmo eva niyāmagataṃ, ye bhikkhū bhikkhuniyo ca sammattaniyāmaṃ addasaṃsu adhigacchiṃsu. Tesaṃ atthāya vata bodhiṃ sammāsambodhiṃ ajjhagamā, muni bhagavāti yojanā.

    ஸுதே³ஸிதாதி வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் ஸங்கே²பதோ வித்தா²ரதோ ச ஸுட்டு² தே³ஸிதா. சக்கு²மதாதி பஞ்சஹி சக்கூ²ஹி சக்கு²மதா. அத்தஹிதகாமேஹி அரணீயானி கரணீயானி அரியபா⁴வகரானி, அரியஸ்ஸ வா ப⁴க³வதோ ஸச்சானீதி அரியஸச்சானி. து³க்க²ந்திஆதி³ தேஸங் அரியஸச்சானங் ஸரூபத³ஸ்ஸனங் . இமஸ்மிங் டா²னே அரியஸச்சகதா² வத்தப்³பா³, ஸா ஸப்³பா³காரதோ விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ (விஸுத்³தி⁴॰ 2.529 ஆத³யோ) வித்தா²ரிதாதி தத்த² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. ஏவமேதே ததா²தி ஏதே து³க்கா²த³யோ அரியஸச்சத⁴ம்மா ஏவங் து³க்கா²தி³ப்பகாரேன ததா² அவிததா² அனஞ்ஞதா². வுத்தா தி³ட்டா² மே தே யதா² ததா²தி யதா² ஸத்தா²ரா வுத்தா, ததா² மயா தி³ட்டா², அரியமக்³க³ஞாணேன படிவித்³த⁴த்தா ஏவங் தேஸங். ஸத³த்தோ² மே அனுப்பத்தோ அரஹத்தங் மயா ஸச்சி²கதங். ததோ ச கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸாஸனங் ஓவாதா³னுஸிட்டி²யங் அனுபதிட்டோ².

    Sudesitāti veneyyajjhāsayānurūpaṃ saṅkhepato vitthārato ca suṭṭhu desitā. Cakkhumatāti pañcahi cakkhūhi cakkhumatā. Attahitakāmehi araṇīyāni karaṇīyāni ariyabhāvakarāni, ariyassa vā bhagavato saccānīti ariyasaccāni. Dukkhantiādi tesaṃ ariyasaccānaṃ sarūpadassanaṃ . Imasmiṃ ṭhāne ariyasaccakathā vattabbā, sā sabbākārato visuddhimagge (visuddhi. 2.529 ādayo) vitthāritāti tattha vuttanayeneva veditabbā. Evamete tathāti ete dukkhādayo ariyasaccadhammā evaṃ dukkhādippakārena tathā avitathā anaññathā. Vuttā diṭṭhā me te yathā tathāti yathā satthārā vuttā, tathā mayā diṭṭhā, ariyamaggañāṇena paṭividdhattā evaṃ tesaṃ. Sadattho me anuppatto arahattaṃ mayā sacchikataṃ. Tato ca kataṃ buddhassa bhagavato sāsanaṃ ovādānusiṭṭhiyaṃ anupatiṭṭho.

    ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸீதி ஸுஆக³மனங் வத மே அஹோஸி. மம பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸந்திகேதி மம ஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸந்திகே ஸமீபே.

    Svāgataṃ vata me āsīti suāgamanaṃ vata me ahosi. Mama buddhassa santiketi mama sambuddhassa bhagavato santike samīpe.

    அபி⁴ஞ்ஞாபாரமிப்பத்தோதி ச²ன்னம்பி அபி⁴ஞ்ஞானங் பாரமிங், உக்கங்ஸங் அதி⁴க³தோ. இமினா ஹி பதே³ன வுத்தமேவத்த²ங் விவரிதுங் ‘‘ஸோததா⁴து விஸோதி⁴தா’’திஆதி³ வுத்தங்.

    Abhiññāpāramippattoti channampi abhiññānaṃ pāramiṃ, ukkaṃsaṃ adhigato. Iminā hi padena vuttamevatthaṃ vivarituṃ ‘‘sotadhātu visodhitā’’tiādi vuttaṃ.

    புச்சா²மி ஸத்தா²ரந்திஆதி³கா த்³வாத³ஸ கா³தா² அத்தனோ உபஜ்ஜா²யஸ்ஸ பரினிப்³பு³தபா⁴வங் புச்ச²ந்தேன வுத்தா. ஆயஸ்மதோ நிக்³ரோத⁴கப்பத்தே²ரஸ்ஸ ஹி பரினிப்³பா³னகாலே ஆயஸ்மா வங்கீ³ஸோ அஸம்முகா² அஹோஸி. தி³ட்ட²புப்³ப³ஞ்ச தேன தஸ்ஸ ஹத்த²குக்குச்சாதி³, புப்³ப³வாஸனாவஸேன ஹி தாதி³ஸஞ்ச ஆயஸ்மதோ பிலிந்த³வச்ச²ஸ்ஸ வஸலவாதே³ன ஸமுதா³சாரோ விய கீ²ணாஸவானம்பி ஹோதியேவ. தேன ‘‘பரினிப்³பு³தோ நு கோ² மே உபஜ்ஜா²யோ, உதா³ஹு நோ’’தி உப்பன்னபரிவிதக்கோ ஸத்தா²ரங் புச்சி². தேன வுத்தங் – ‘‘உபஜ்ஜா²யஸ்ஸ பரினிப்³பு³தபா⁴வங் புச்ச²ந்தேன வுத்தா’’தி. தத்த² ஸத்தா²ரந்தி தி³ட்ட²த⁴ம்மிகாதீ³ஹி வேனெய்யானங் அனுஸாஸகங். அனோமபஞ்ஞந்தி ஓமங் வுச்சதி பரித்தங் லாமகங். ந ஓமபஞ்ஞங் அனோமபஞ்ஞங், மஹாபஞ்ஞந்தி அத்தோ². தி³ட்டே²வ த⁴ம்மேதி பச்சக்க²மேவ, இமஸ்மிங்யேவ அத்தபா⁴வேதி அத்தோ². விசிகிச்சா²னந்தி ஸங்ஸயானங் ஏவரூபானங் வா பரிவிதக்கானங் செ²த்தா. அக்³கா³ளவேதி அக்³கா³ளவசேதியஸங்கா²தே விஹாரே. ஞாதோதி பாகடோ. யஸஸ்ஸீதி லாப⁴ஸக்காரஸம்பன்னோ. அபி⁴னிப்³பு³தத்தோதி உபஸந்தஸபா⁴வோ அபரிட³ய்ஹமானசித்தோ.

    Pucchāmi satthārantiādikā dvādasa gāthā attano upajjhāyassa parinibbutabhāvaṃ pucchantena vuttā. Āyasmato nigrodhakappattherassa hi parinibbānakāle āyasmā vaṅgīso asammukhā ahosi. Diṭṭhapubbañca tena tassa hatthakukkuccādi, pubbavāsanāvasena hi tādisañca āyasmato pilindavacchassa vasalavādena samudācāro viya khīṇāsavānampi hotiyeva. Tena ‘‘parinibbuto nu kho me upajjhāyo, udāhu no’’ti uppannaparivitakko satthāraṃ pucchi. Tena vuttaṃ – ‘‘upajjhāyassa parinibbutabhāvaṃ pucchantena vuttā’’ti. Tattha satthāranti diṭṭhadhammikādīhi veneyyānaṃ anusāsakaṃ. Anomapaññanti omaṃ vuccati parittaṃ lāmakaṃ. Na omapaññaṃ anomapaññaṃ, mahāpaññanti attho. Diṭṭheva dhammeti paccakkhameva, imasmiṃyeva attabhāveti attho. Vicikicchānanti saṃsayānaṃ evarūpānaṃ vā parivitakkānaṃ chettā. Aggāḷaveti aggāḷavacetiyasaṅkhāte vihāre. Ñātoti pākaṭo. Yasassīti lābhasakkārasampanno. Abhinibbutattoti upasantasabhāvo apariḍayhamānacitto.

    தயா கதந்தி தாதி³ஸே சா²யாஸம்பன்னே நிக்³ரோத⁴ருக்க²மூலே நிஸின்னத்தா ‘‘நிக்³ரோத⁴கப்போ’’தி தயா கதங் நாமங். இதி ஸோ யதா² அத்தனா உபலக்கி²தங் ததா² வத³தி. ப⁴க³வா பன ந நிஸின்னத்தா ஏவ தங் ததா² ஆலபதி, அபி ச கோ² தத்த² அரஹத்தங் பத்தத்தாபி. ப்³ராஹ்மணஸ்ஸாதி ஜாதிங் ஸந்தா⁴ய வத³தி. ஸோ கிர ப்³ராஹ்மணமஹாஸாலகுலா பப்³ப³ஜிதோ. நமஸ்ஸங் அசரிந்தி நமஸ்ஸமானோ விஹாஸிங். முத்யபேகோ²தி நிப்³பா³னே பதிட்டி²தோ.

    Tayā katanti tādise chāyāsampanne nigrodharukkhamūle nisinnattā ‘‘nigrodhakappo’’ti tayā kataṃ nāmaṃ. Iti so yathā attanā upalakkhitaṃ tathā vadati. Bhagavā pana na nisinnattā eva taṃ tathā ālapati, api ca kho tattha arahattaṃ pattattāpi. Brāhmaṇassāti jātiṃ sandhāya vadati. So kira brāhmaṇamahāsālakulā pabbajito. Namassaṃ acarinti namassamāno vihāsiṃ. Mutyapekhoti nibbāne patiṭṭhito.

    த³ள்ஹத⁴ம்மத³ஸ்ஸீதி ப⁴க³வந்தங் ஆலபதி. த³ள்ஹத⁴ம்மஞ்ஹி நிப்³பா³னங் அபி⁴ஜ்ஜனட்டே²ன, தஞ்ச ப⁴க³வா பஸ்ஸி த³ஸ்ஸேஸி ச.

    Daḷhadhammadassīti bhagavantaṃ ālapati. Daḷhadhammañhi nibbānaṃ abhijjanaṭṭhena, tañca bhagavā passi dassesi ca.

    ஸக்காதிபி ப⁴க³வந்தமேவ குலனாமேன ஆலபதி. மயம்பி ஸப்³பே³தி, நிரவஸேஸபரிஸங் ஸங்க³ண்ஹித்வா அத்தானங் த³ஸ்ஸெந்தோ வத³தி. ஸமந்தசக்கூ²திபி ப⁴க³வந்தமேவ ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணேன ஆலபதி. ஸமவட்டி²தாதி ஸம்மா அவட்டி²தா, ஆபோ⁴க³ங் கத்வா டி²தா. நோதி அம்ஹாகங். ஸவனாயாதி இமஸ்ஸ பஞ்ஹஸ்ஸ வெய்யாகரணங் ஸவனத்தா²ய. ஸோதாதி ஸோததா⁴துயா. துவங் நோ ஸத்தா² த்வமனுத்தரோஸீதி து²திவசனவஸேன வத³தி.

    Sakkātipi bhagavantameva kulanāmena ālapati. Mayampi sabbeti, niravasesaparisaṃ saṅgaṇhitvā attānaṃ dassento vadati. Samantacakkhūtipi bhagavantameva sabbaññutaññāṇena ālapati. Samavaṭṭhitāti sammā avaṭṭhitā, ābhogaṃ katvā ṭhitā. Noti amhākaṃ. Savanāyāti imassa pañhassa veyyākaraṇaṃ savanatthāya. Sotāti sotadhātuyā. Tuvaṃ no satthā tvamanuttarosīti thutivacanavasena vadati.

    சி²ந்த³ நோ விசிகிச்ச²ந்தி விசிகிச்சா²படிரூபகங் தங் பரிவிதக்கங் ஸந்தா⁴யாஹ. அகுஸலவிசிகிச்சா²ய பன தே²ரோ நிப்³பி³சிகிச்சோ²வ. ப்³ரூஹி மேதந்தி ப்³ரூஹி மே ஏதங். யங் மயா யாசிதோஸி ‘‘தங் ஸாவகங், ஸக்க, மயம்பி ஸப்³பே³ அஞ்ஞாதுமிச்சா²மா’’தி யாசிதோவ, தங் ப்³ராஹ்மணங் பரினிப்³பு³தங் வேத³ய பூ⁴ரிபஞ்ஞ. மஜ்ஜே²வ நோ பா⁴ஸா’’தி பரினிப்³பு³தங் ஜானித்வா மஹாபஞ்ஞ ப⁴க³வா மஜ்ஜே²வ அம்ஹாகங் ஸப்³பே³ஸங் பா⁴ஸ, யதா² ஸப்³பே³ மயங் ஜானெய்யாம. ஸக்கோவ தே³வான ஸஹஸ்ஸனெத்தோதி , இத³ங் பன து²திவசனமேவ. அபிசெத்த² அயமதி⁴ப்பாயோ – யதா² ஸக்கோ ஸஹஸ்ஸனெத்தோ தே³வானங் மஜ்ஜே² தேஹி ஸக்கச்சங் ஸம்படிச்சி²தவசனங் பா⁴ஸதி, ஏவங் அம்ஹாகங் மஜ்ஜே² அம்ஹேஹி ஸம்படிச்சி²தவசனங் பா⁴ஸாதி.

    Chinda no vicikicchanti vicikicchāpaṭirūpakaṃ taṃ parivitakkaṃ sandhāyāha. Akusalavicikicchāya pana thero nibbicikicchova. Brūhi metanti brūhi me etaṃ. Yaṃ mayā yācitosi ‘‘taṃ sāvakaṃ, sakka, mayampi sabbe aññātumicchāmā’’ti yācitova, taṃ brāhmaṇaṃ parinibbutaṃ vedaya bhūripañña. Majjheva no bhāsā’’ti parinibbutaṃ jānitvā mahāpañña bhagavā majjheva amhākaṃ sabbesaṃ bhāsa, yathā sabbe mayaṃ jāneyyāma. Sakkova devāna sahassanettoti , idaṃ pana thutivacanameva. Apicettha ayamadhippāyo – yathā sakko sahassanetto devānaṃ majjhe tehi sakkaccaṃ sampaṭicchitavacanaṃ bhāsati, evaṃ amhākaṃ majjhe amhehi sampaṭicchitavacanaṃ bhāsāti.

    யே கேசீதி இமம்பி கா³த²ங் ப⁴க³வந்தங் து²னந்தோ வத்துகாமதங் ஜனேதுங் ப⁴ணதி. தஸ்ஸத்தோ² – யே கேசி அபி⁴ஜ்ஜா²த³யோ க³ந்தா², தேஸங் அப்பஹானே ஸதி மோஹவிசிகிச்சா²னங் பஹானாபா⁴வதோ மோஹமக்³கா³தி ச, அஞ்ஞாணபக்கா²தி ச, விசிகிச்ச²டா²னாதி ச வுச்சந்தி. ஸப்³பே³ தே ததா²க³தங் பத்வா ததா²க³தஸ்ஸ தே³ஸனாப³லேன வித்³த⁴ங்ஸிதா ப⁴வந்தி, நஸ்ஸந்தி. கிங்காரணந்தி? சக்கு²ஞ்ஹி ஏதங் பரமங் நரானங், யஸ்மா ததா²க³தோ ஸப்³ப³க³ந்த²வித⁴மனேன பஞ்ஞாசக்கு²ஜனநதோ நரானங் பரமங் சக்கு²ந்தி வுத்தங் ஹோதி.

    Ye kecīti imampi gāthaṃ bhagavantaṃ thunanto vattukāmataṃ janetuṃ bhaṇati. Tassattho – ye keci abhijjhādayo ganthā, tesaṃ appahāne sati mohavicikicchānaṃ pahānābhāvato mohamaggāti ca, aññāṇapakkhāti ca, vicikicchaṭhānāti ca vuccanti. Sabbe te tathāgataṃ patvā tathāgatassa desanābalena viddhaṃsitā bhavanti, nassanti. Kiṃkāraṇanti? Cakkhuñhi etaṃ paramaṃ narānaṃ, yasmā tathāgato sabbaganthavidhamanena paññācakkhujananato narānaṃ paramaṃ cakkhunti vuttaṃ hoti.

    நோ சே ஹி ஜாதூதி இமம்பி கா³த²ங் து²னந்தோ ஏவ வத்துகாமதங் ஜனெந்தோ ப⁴ணதி. தத்த² ஜாதூதி ஏகங்ஸவசனங். புரிஸோதி ப⁴க³வந்தங் ஸந்தா⁴யாஹ. ஜோதிமந்தோதி பஞ்ஞாஜோதிஸம்பன்னா ஸாரிபுத்தாத³யோ. இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – யதி³ ப⁴க³வா புரத்தி²மாதி³பே⁴தோ³ வாதோ விய அப்³ப⁴க⁴னங் தே³ஸனாவேகே³ன கிலேஸே விஹனெய்ய, ததோ யதா² அப்³ப⁴க⁴னநிவுதோ லோகோ தமோவ ஹோதி ஏகந்த⁴காரோ, ஏவங் ஸப்³போ³பி லோகோ அஞ்ஞாணனிவுதோ தமோவ ஸியா. யே சாபி இமே இதா³னி ஜோதிமந்தோ கா²யந்தி ஸாரிபுத்தாத³யோ, தேபி ந பா⁴ஸெய்யுங், ந தீ³பெய்யுந்தி.

    No ce hi jātūti imampi gāthaṃ thunanto eva vattukāmataṃ janento bhaṇati. Tattha jātūti ekaṃsavacanaṃ. Purisoti bhagavantaṃ sandhāyāha. Jotimantoti paññājotisampannā sāriputtādayo. Idaṃ vuttaṃ hoti – yadi bhagavā puratthimādibhedo vāto viya abbhaghanaṃ desanāvegena kilese vihaneyya, tato yathā abbhaghananivuto loko tamova hoti ekandhakāro, evaṃ sabbopi loko aññāṇanivuto tamova siyā. Ye cāpi ime idāni jotimanto khāyanti sāriputtādayo, tepi na bhāseyyuṃ, na dīpeyyunti.

    தீ⁴ரா சாதி இமம்பி கா³த²ங் புரிமனயேனேவாஹ. தஸ்ஸத்தோ² – தீ⁴ரா ச பண்டி³தபுரிஸா, பஜ்ஜோதகரா ப⁴வந்தி பஞ்ஞாபஜ்ஜோதங் உப்பாதெ³ந்தி. தங் தஸ்மா அஹங் தங் வீர பதா⁴னவீரியஸமன்னாக³த ப⁴க³வா, ததே²வ மஞ்ஞே தீ⁴ரோ பஜ்ஜோதகரொத்வேவ மஞ்ஞாமி. மயம்பி விபஸ்ஸினங் ஸப்³ப³த⁴ம்மே யதா²பூ⁴தங் பஸ்ஸந்தங் ப⁴க³வந்தங் ஜானந்தா ஏவ உபாக³மிம்ஹா. தஸ்மா ‘‘பரிஸாஸு நோ ஆவிகரோஹி கப்பங் பரினிப்³பு³தோவ யதா² நிக்³ரோத⁴கப்பங் ஆவிகரோஹி பகாஸேஹீ’’தி.

    Dhīrā cāti imampi gāthaṃ purimanayenevāha. Tassattho – dhīrā ca paṇḍitapurisā, pajjotakarā bhavanti paññāpajjotaṃ uppādenti. Taṃ tasmā ahaṃ taṃ vīra padhānavīriyasamannāgata bhagavā, tatheva maññe dhīro pajjotakarotveva maññāmi. Mayampi vipassinaṃ sabbadhamme yathābhūtaṃ passantaṃ bhagavantaṃ jānantā eva upāgamimhā. Tasmā ‘‘parisāsu no āvikarohi kappaṃ parinibbutova yathā nigrodhakappaṃ āvikarohi pakāsehī’’ti.

    கி²ப்பந்தி இமம்பி கா³த²ங் புரிமனயேனேவ ஆஹ. தஸ்ஸத்தோ² – ப⁴க³வா கி²ப்பங் கி³ரங் ஏரய வக்³கு³ வக்³கு³ங் அசிராயமானோ வாசங் பா⁴ஸ வக்³கு³ மனோஹரங். ஹங்ஸோவ யதா² ஸுவண்ணஹங்ஸோ கோ³சரங் பரிக்³க³ண்ஹந்தோ ஜாதஸ்ஸரவனஸண்ட³ங் தி³ஸ்வா கீ³வங் பக்³க³ய்ஹ பக்கே² உத்³து⁴னித்வா ஹட்ட²துட்டோ² ஸணிகங் அதரமானோ வக்³கு³ங் நிகூஜதி கி³ரங் நிச்சா²ரேதி, ஏவமேவங் த்வங் ஸணிகங் நிகூஜ இமினா மஹாபுரிஸலக்க²ணஞ்ஞதரேன பி³ந்து³ஸ்ஸரேன ஸுட்டு² விகப்பிதேன அபி⁴ஸங்க²தேன, ஏதே மயங் ஸப்³பே³ உஜுக³தா அவிக்கி²த்தமானஸா ஹுத்வா தவ நிகூஜங் ஸுணோமாதி.

    Khippanti imampi gāthaṃ purimanayeneva āha. Tassattho – bhagavā khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ acirāyamāno vācaṃ bhāsa vaggu manoharaṃ. Haṃsova yathā suvaṇṇahaṃso gocaraṃ pariggaṇhanto jātassaravanasaṇḍaṃ disvā gīvaṃ paggayha pakkhe uddhunitvā haṭṭhatuṭṭho saṇikaṃ ataramāno vagguṃ nikūjati giraṃ nicchāreti, evamevaṃ tvaṃ saṇikaṃ nikūja iminā mahāpurisalakkhaṇaññatarena bindussarena suṭṭhu vikappitena abhisaṅkhatena, ete mayaṃ sabbe ujugatā avikkhittamānasā hutvā tava nikūjaṃ suṇomāti.

    பஹீனஜாதிமரணந்தி , இத³ம்பி புரிமனயேனேவ ஆஹ. தத்த² ந ஸிஸ்ஸதீதி அஸேஸோ, தங் அஸேஸங், ஸோதாபன்னாத³யோ விய கிஞ்சி அஸேஸெத்வா பஹீனஜாதிமரணந்தி வுத்தங் ஹோதி. நிக்³க³ய்ஹாதி நிப³ந்தி⁴த்வா, தோ⁴னந்தி து⁴தஸப்³ப³பாபங். வதெ³ஸ்ஸாமீதி கதா²பெஸ்ஸாமி த⁴ம்மங். ந காமகாரோ ஹோஹி புது²ஜ்ஜனானந்தி புது²ஜ்ஜனஸெக்கா²தீ³னங் திவிதா⁴னங் ஜனானங் காமகாரோ நத்தி², தே யங் இச்ச²ந்தி ஞாதுங் வா வத்துங் வா, தங் ந ஸக்கொந்தி. ஸங்கெ²ய்யகாரோ ச ததா²க³தானந்தி ததா²க³தானங் பன வீமங்ஸகாரோ பஞ்ஞாபுப்³ப³ங்க³மகிரியா, தே யங் இச்ச²ந்தி ஞாதுங் வா வத்துங் வா, தங் ஸக்கொந்தியேவாதி அதி⁴ப்பாயோ.

    Pahīnajātimaraṇanti , idampi purimanayeneva āha. Tattha na sissatīti aseso, taṃ asesaṃ, sotāpannādayo viya kiñci asesetvā pahīnajātimaraṇanti vuttaṃ hoti. Niggayhāti nibandhitvā, dhonanti dhutasabbapāpaṃ. Vadessāmīti kathāpessāmi dhammaṃ. Na kāmakāro hohi puthujjanānanti puthujjanasekkhādīnaṃ tividhānaṃ janānaṃ kāmakāro natthi, te yaṃ icchanti ñātuṃ vā vattuṃ vā, taṃ na sakkonti. Saṅkheyyakāro ca tathāgatānanti tathāgatānaṃ pana vīmaṃsakāro paññāpubbaṅgamakiriyā, te yaṃ icchanti ñātuṃ vā vattuṃ vā, taṃ sakkontiyevāti adhippāyo.

    இதா³னி தங் ஸங்கெ²ய்யகாரங் பகாஸெந்தோ ‘‘ஸம்பன்னவெய்யாகரண’’ந்தி கா³த²மாஹ. தஸ்ஸத்தோ² – ததா² ஹி தவ ப⁴க³வா இத³ங் ஸமுஜ்ஜுபஞ்ஞஸ்ஸ ஸப்³ப³த்த² அப்படிஹதபா⁴வேன உஜுக³தபஞ்ஞஸ்ஸ ஸம்மதே³வ வுத்தங் பவத்திதங் ஸம்பன்னவெய்யாகரணங் ‘‘ஸந்ததிமஹாமத்தோ ஸத்ததாலமத்தங் அப்³பு⁴க்³க³ந்த்வா பரினிப்³பா³யிஸ்ஸதி, ஸுப்பபு³த்³தோ⁴ ஸக்கோ ஸத்தமே தி³வஸே பத²விங் பவிஸிஸ்ஸதீ’’தி ஏவமாதி³ங் ஸமுக்³க³ஹிதங் ஸம்மதே³வ உக்³க³ஹிதங் அவிபரீதங் தி³ட்ட²ங், புன ஸுட்டு²தரங் அஞ்ஜலிங் பணாமெத்வா ஆஹ. அயமஞ்ஜலி பச்சி²மோ ஸுப்பணாமிதோதி அயங் அபரோபி அஞ்ஜலி ஸுட்டு²தரங் பணாமிதோ. மா மோஹயீ ஜானந்தி மா நோ அவசனேன மோஹயி, ஜானந்தோ தஸ்ஸ க³திங். அனோமபஞ்ஞாதி ப⁴க³வந்தங் ஆலபதி.

    Idāni taṃ saṅkheyyakāraṃ pakāsento ‘‘sampannaveyyākaraṇa’’nti gāthamāha. Tassattho – tathā hi tava bhagavā idaṃ samujjupaññassa sabbattha appaṭihatabhāvena ujugatapaññassa sammadeva vuttaṃ pavattitaṃ sampannaveyyākaraṇaṃ ‘‘santatimahāmatto sattatālamattaṃ abbhuggantvā parinibbāyissati, suppabuddho sakko sattame divase pathaviṃ pavisissatī’’ti evamādiṃ samuggahitaṃ sammadeva uggahitaṃ aviparītaṃ diṭṭhaṃ, puna suṭṭhutaraṃ añjaliṃ paṇāmetvā āha. Ayamañjali pacchimo suppaṇāmitoti ayaṃ aparopi añjali suṭṭhutaraṃ paṇāmito. Mā mohayī jānanti mā no avacanena mohayi, jānanto tassa gatiṃ. Anomapaññāti bhagavantaṃ ālapati.

    பரோபரந்தி இமங் பன கா³த²ங் அபரேனபி பரியாயேன அமோஹனமேவ யாசந்தோ ஆஹ. தத்த² பரோபரந்தி லோகுத்தரலோகியவஸேன ஸுந்த³ராஸுந்த³ரங் தூ³ரே ஸந்திகே வா. அரியத⁴ம்மந்தி சதுஸச்சத⁴ம்மங். விதி³த்வாதி படிவிஜ்ஜி²த்வா. ஜானந்தி ஸப்³ப³ங் ஞெய்யத⁴ம்மங் ஜானந்தோ. வாசாபி⁴கங்கா²மீதி யதா² க⁴ம்மனி க⁴ம்மகாலே உண்ஹாபி⁴தத்தோ புரிஸோ கிலந்தோ தஸிதோ வாரிங், ஏவங் தே வாசங் அபி⁴கங்கா²மி. ஸுதங் பவஸ்ஸாதி ஸுதஸங்கா²தங் ஸத்³தா³யதனங் பவஸ்ஸ பக்³க⁴ர முஞ்ச பவத்த. ‘‘ஸுதஸ்ஸ வஸ்ஸா’’திபி பாளி. வுத்தபகாரஸ்ஸ ஸத்³தா³யதனஸ்ஸ வுட்டி²ங் வஸ்ஸாதி அத்தோ².

    Paroparanti imaṃ pana gāthaṃ aparenapi pariyāyena amohanameva yācanto āha. Tattha paroparanti lokuttaralokiyavasena sundarāsundaraṃ dūre santike vā. Ariyadhammanti catusaccadhammaṃ. Viditvāti paṭivijjhitvā. Jānanti sabbaṃ ñeyyadhammaṃ jānanto. Vācābhikaṅkhāmīti yathā ghammani ghammakāle uṇhābhitatto puriso kilanto tasito vāriṃ, evaṃ te vācaṃ abhikaṅkhāmi. Sutaṃ pavassāti sutasaṅkhātaṃ saddāyatanaṃ pavassa pagghara muñca pavatta. ‘‘Sutassa vassā’’tipi pāḷi. Vuttapakārassa saddāyatanassa vuṭṭhiṃ vassāti attho.

    இதா³னி யாதி³ஸங் வாசங் அபி⁴கங்க²தி, தங் பகாஸெந்தோ ‘‘யத³த்தி²க’’ந்தி கா³த²மாஹ. தத்த² கப்பாயனோதி கப்பமேவ பூஜாவஸேன வத³தி. யதா² விமுத்தோதி ‘‘கிங் அனுபாதி³ஸேஸாய நிப்³பா³னதா⁴துயா யதா² அஸெக்கோ², உதா³ஹு ஸஉபாதி³ஸேஸாய யதா² ஸெக்கோ²’’தி வா புச்ச²தி. ஸேஸமெத்த² பாகடமேவ.

    Idāni yādisaṃ vācaṃ abhikaṅkhati, taṃ pakāsento ‘‘yadatthika’’nti gāthamāha. Tattha kappāyanoti kappameva pūjāvasena vadati. Yathā vimuttoti ‘‘kiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā yathā asekkho, udāhu saupādisesāya yathā sekkho’’ti vā pucchati. Sesamettha pākaṭameva.

    ஏவங் த்³வாத³ஸஹி கா³தா²ஹி யாசிதோ ப⁴க³வா தங் வியாகரொந்தோ ‘‘அச்செ²ச்சீ²’’திஆதி³மாஹ. தத்த² அச்செ²ச்சி² தண்ஹங் இத⁴ நாமரூபே (இதி ப⁴க³வா) கண்ஹஸ்ஸ ஸோதங் தீ³க⁴ரத்தானுஸயிதந்தி இமஸ்மிங் நாமரூபே காமதண்ஹாதி³பே⁴தா³ தண்ஹா தீ³க⁴ரத்தங் அப்பஹீனட்டே²ன அனுஸயிதா கண்ஹனாமகஸ்ஸ மாரஸ்ஸ ஸோதந்திபி வுச்சதி. தங் கண்ஹஸ்ஸ ஸோதமுதங் தீ³க⁴ரத்தானுஸயிதங் இத⁴ நாமரூபே தண்ஹங் கப்பாயனோ சி²ந்தி³. இதி ப⁴க³வாதி இத³ங் பன ஸங்கீ³திகாரானங் வசனங். அதாரி ஜாதிங் மரணங் அஸேஸந்தி ஸோ தங் தண்ஹங் செ²த்வா அஸேஸங் ஜாதிமரணங் அதரி அனுபாதி³ஸேஸாய பரினிப்³பா³யீதி த³ஸ்ஸேதி, இச்சப்³ரவி ப⁴க³வா பஞ்சஸெட்டோ²தி ஆயஸ்மதா வங்கீ³ஸேன புட்டோ² ப⁴க³வா ஏவங் அவோச பஞ்சஹி ஸத்³தா⁴தீ³ஹி இந்த்³ரியேஹி அனஞ்ஞஸாதா⁴ரணேஹி சக்கூ²ஹி வா ஸெட்டோ². அத² வா பஞ்சஸெட்டோ²தி பஞ்சஹி ஸீலாதீ³ஹி த⁴ம்மக்க²ந்தே⁴ஹி, பஞ்சஹி வா ஹேதுஸம்பதா³தீ³ஹி ஸெட்டோ² உத்தமோ பவரோதி ஸங்கீ³திகாரானமேவித³ம்பி வசனங்.

    Evaṃ dvādasahi gāthāhi yācito bhagavā taṃ viyākaronto ‘‘acchecchī’’tiādimāha. Tattha acchecchi taṇhaṃ idha nāmarūpe (iti bhagavā) kaṇhassa sotaṃ dīgharattānusayitanti imasmiṃ nāmarūpe kāmataṇhādibhedā taṇhā dīgharattaṃ appahīnaṭṭhena anusayitā kaṇhanāmakassa mārassa sotantipi vuccati. Taṃ kaṇhassa sotamutaṃ dīgharattānusayitaṃ idha nāmarūpe taṇhaṃ kappāyano chindi. Iti bhagavāti idaṃ pana saṅgītikārānaṃ vacanaṃ. Atāri jātiṃ maraṇaṃ asesanti so taṃ taṇhaṃ chetvā asesaṃ jātimaraṇaṃ atari anupādisesāya parinibbāyīti dasseti, iccabravi bhagavā pañcaseṭṭhoti āyasmatā vaṅgīsena puṭṭho bhagavā evaṃ avoca pañcahi saddhādīhi indriyehi anaññasādhāraṇehi cakkhūhi vā seṭṭho. Atha vā pañcaseṭṭhoti pañcahi sīlādīhi dhammakkhandhehi, pañcahi vā hetusampadādīhi seṭṭho uttamo pavaroti saṅgītikārānamevidampi vacanaṃ.

    ஏவங் வுத்தே ப⁴க³வதோ பா⁴ஸிதங் அபி⁴னந்த³மானஸோ ஆயஸ்மா வங்கீ³ஸோ ‘‘ஏஸ ஸுத்வா’’திஆதி³கா கா³தா²யோ ஆஹ. தத்த² பட²மகா³தா²யங் ந மங் வஞ்சேஸீதி யஸ்மா பரினிப்³பு³தோ, தஸ்மா தஸ்ஸ பரினிப்³பு³தபா⁴வங் இச்ச²ந்தங் மங் ந வஞ்சேஸி, ந விஸங்வாதே³ஸீதி அத்தோ². ஸேஸங் பாகடமேவ.

    Evaṃ vutte bhagavato bhāsitaṃ abhinandamānaso āyasmā vaṅgīso ‘‘esa sutvā’’tiādikā gāthāyo āha. Tattha paṭhamagāthāyaṃ na maṃ vañcesīti yasmā parinibbuto, tasmā tassa parinibbutabhāvaṃ icchantaṃ maṃ na vañcesi, na visaṃvādesīti attho. Sesaṃ pākaṭameva.

    து³தியகா³தா²யங் யஸ்மா முத்யபேகோ² விஹாஸி, தஸ்மா தங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘யதா² வாதீ³ ததா² காரீ, அஹு பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாவகோ’’தி. மச்சுனோ ஜாலங் தத’’ந்தி தேபூ⁴மகவட்டே வித்த²தங் மாரஸ்ஸ தண்ஹாஜாலங். மாயாவினோதி ப³ஹுமாயஸ்ஸ. ‘‘ததா² மாயாவினோ’’திபி கேசி பட²ந்தி, தேஸங் யோ அனேகாஹி மாயாஹி அனேகக்க²த்துங் ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமி. தஸ்ஸ ததா² மாயாவினோதி அதி⁴ப்பாயோ.

    Dutiyagāthāyaṃ yasmā mutyapekho vihāsi, tasmā taṃ sandhāyāha ‘‘yathā vādī tathā kārī, ahu buddhassa sāvako’’ti. Maccuno jālaṃ tata’’nti tebhūmakavaṭṭe vitthataṃ mārassa taṇhājālaṃ. Māyāvinoti bahumāyassa. ‘‘Tathā māyāvino’’tipi keci paṭhanti, tesaṃ yo anekāhi māyāhi anekakkhattuṃ bhagavantaṃ upasaṅkami. Tassa tathā māyāvinoti adhippāyo.

    ததியகா³தா²ய ஆதி³ந்தி மூலகாரணங். உபாதா³னஸ்ஸாதி வட்டஸ்ஸ. வட்டங் த³ள்ஹேஹி கம்மகிலேஸேஹி உபாதா³தப்³ப³ட்டே²ன ‘‘உபாதா³ன’’ந்தி வுத்தங். தஸ்ஸ உபாதா³னஸ்ஸ ஆதி³ங் அவிஜ்ஜாதண்ஹாதி³பே⁴த³ங் காரணங் ஞாணசக்கு²னா அத்³த³ஸ. கப்போ கப்பியோதி ஏவங் வத்துங் வட்டதி ப⁴க³வாதி அதி⁴ப்பாயேன வத³தி. அச்சகா³ வதாதி அதிக்கந்தோ வத. மச்சுதெ⁴ய்யந்தி மச்சு எத்த² தி⁴ய்யதீதி மச்சுதெ⁴ய்யங், தேபூ⁴மகவட்டங் ஸுது³த்தரங் அச்சகா³ வதாதி வேத³ஜாதோ வத³தி.

    Tatiyagāthāya ādinti mūlakāraṇaṃ. Upādānassāti vaṭṭassa. Vaṭṭaṃ daḷhehi kammakilesehi upādātabbaṭṭhena ‘‘upādāna’’nti vuttaṃ. Tassa upādānassa ādiṃ avijjātaṇhādibhedaṃ kāraṇaṃ ñāṇacakkhunā addasa. Kappo kappiyoti evaṃ vattuṃ vaṭṭati bhagavāti adhippāyena vadati. Accagā vatāti atikkanto vata. Maccudheyyanti maccu ettha dhiyyatīti maccudheyyaṃ, tebhūmakavaṭṭaṃ suduttaraṃ accagā vatāti vedajāto vadati.

    இதா³னி ஸத்த²ரி அத்தனோ உபஜ்ஜா²யே ச பஸன்னமானஸோ பஸன்னாகாரங் விபா⁴வெந்தோ ‘‘தங் தே³வதே³வ’’ந்தி ஓஸானகா³த²மாஹ. தத்த² தங் தே³வதே³வங் வந்தா³மீதி ஸம்முதிதே³வோ, உபபத்திதே³வோ, விஸுத்³தி⁴தே³வோதி தேஸங் ஸப்³பே³ஸம்பி தே³வானங் உத்தமதே³வதாய தே³வதே³வங் த்³விபது³த்தம ப⁴க³வா தங் வந்தா³மி. ந கேவலங் தங்யேவ, அத² கோ² தவ ஸச்சாபி⁴ஸம்போ³தி⁴யா அனுத⁴ம்மஜாதத்தா அனுஜாதங், மாரவிஜயேன மஹாவீரியதாய மஹாவீரங், ஆகு³அகரணாதி³அத்தே²ன நாக³ங் தவ உரே வாயாமஜனிதஜாதிதாய ஓரஸங் புத்தங் நிக்³ரோத⁴கப்பஞ்ச வந்தா³மி.

    Idāni satthari attano upajjhāye ca pasannamānaso pasannākāraṃ vibhāvento ‘‘taṃ devadeva’’nti osānagāthamāha. Tattha taṃ devadevaṃ vandāmīti sammutidevo, upapattidevo, visuddhidevoti tesaṃ sabbesampi devānaṃ uttamadevatāya devadevaṃ dvipaduttama bhagavā taṃ vandāmi. Na kevalaṃ taṃyeva, atha kho tava saccābhisambodhiyā anudhammajātattā anujātaṃ, māravijayena mahāvīriyatāya mahāvīraṃ, āguakaraṇādiatthena nāgaṃ tava ure vāyāmajanitajātitāya orasaṃ puttaṃ nigrodhakappañca vandāmi.

    ஏவமேதே ஸுபூ⁴திஆத³யோ வங்கீ³ஸபரியோஸானா த்³விஸதங் சதுஸட்டி² ச மஹாதே²ரா இத⁴ பாளியங் ஆரூள்ஹா, தே ஸப்³பே³ யதா² ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாவகபா⁴வேன ஏகவிதா⁴. ததா² அஸெக்க²பா⁴வேன, உக்கி²த்தபலிக⁴தாய ஸங்கிண்ணபரிக்க²தாய, அப்³பு³ள்ஹேஸிகதாய, நிரக்³க³ளதாய, பன்னத்³த⁴ஜதாய, பன்னபா⁴ரதாய, விஸங்யுத்ததாய, த³ஸஸு அரியவாஸேஸு வுட்ட²வாஸதாய ச. ததா² ஹி தே பஞ்சங்க³விப்பஹீனா, ச²ளங்க³ஸமன்னாக³தா, ஏகாரக்கா², சதுராபஸ்ஸேனா, பனுண்ணபச்சேகஸச்சா, ஸமவயஸட்டே²ஸனா, அனாவிலஸங்கப்பா, பஸ்ஸத்³த⁴காயஸங்கா²ரா, ஸுவிமுத்தசித்தா, ஸுவிமுத்தபஞ்ஞா ச (அ॰ நி॰ 10.19). இதி ஏவமாதி³னா நயேன ஏகவிதா⁴.

    Evamete subhūtiādayo vaṅgīsapariyosānā dvisataṃ catusaṭṭhi ca mahātherā idha pāḷiyaṃ ārūḷhā, te sabbe yathā sammāsambuddhassa sāvakabhāvena ekavidhā. Tathā asekkhabhāvena, ukkhittapalighatāya saṃkiṇṇaparikkhatāya, abbuḷhesikatāya, niraggaḷatāya, pannaddhajatāya, pannabhāratāya, visaṃyuttatāya, dasasu ariyavāsesu vuṭṭhavāsatāya ca. Tathā hi te pañcaṅgavippahīnā, chaḷaṅgasamannāgatā, ekārakkhā, caturāpassenā, panuṇṇapaccekasaccā, samavayasaṭṭhesanā, anāvilasaṅkappā, passaddhakāyasaṅkhārā, suvimuttacittā, suvimuttapaññā ca (a. ni. 10.19). Iti evamādinā nayena ekavidhā.

    ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன உபஸம்பன்னா, ந ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன உபஸம்பன்னாதி து³விதா⁴. தத்த² அஞ்ஞாஸி கொண்ட³ஞ்ஞப்பமுகா² பஞ்சவக்³கி³யத்தே²ரா, யஸத்தே²ரோ, தஸ்ஸ ஸஹாயபூ⁴தா விமலோ ஸுபா³ஹு புண்ணஜி க³வம்பதீதி சத்தாரோ, அபரேபி தஸ்ஸ ஸஹாயபூ⁴தா பஞ்சபஞ்ஞாஸ, திங்ஸ ப⁴த்³த³வக்³கி³யா, உருவேலகஸ்ஸபப்பமுகா² ஸஹஸ்ஸபுராணஜடிலா, த்³வே அக்³க³ஸாவகா, தேஸங் பரிவாரபூ⁴தா அட்³ட⁴தேரஸஸதா பரிப்³பா³ஜகா, சோரோ அங்கு³லிமாலத்தே²ரோதி ஸப்³பே³ ஸஹஸ்ஸங் பஞ்ஞாஸாதி⁴கானி தீணி ஸதானி ச ஹொந்தி. தேனேதங் வுச்சதி –

    Ehibhikkhubhāvena upasampannā, na ehibhikkhubhāvena upasampannāti duvidhā. Tattha aññāsi koṇḍaññappamukhā pañcavaggiyattherā, yasatthero, tassa sahāyabhūtā vimalo subāhu puṇṇaji gavampatīti cattāro, aparepi tassa sahāyabhūtā pañcapaññāsa, tiṃsa bhaddavaggiyā, uruvelakassapappamukhā sahassapurāṇajaṭilā, dve aggasāvakā, tesaṃ parivārabhūtā aḍḍhaterasasatā paribbājakā, coro aṅgulimālattheroti sabbe sahassaṃ paññāsādhikāni tīṇi satāni ca honti. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘ஸதத்தயங் ஸஹஸ்ஸஞ்ச, பஞ்ஞாஸஞ்ச புனாபரே;

    ‘‘Satattayaṃ sahassañca, paññāsañca punāpare;

    ஏதே தே²ரா மஹாபஞ்ஞா, ஸப்³பே³வ ஏஹிபி⁴க்கு²கா’’தி.

    Ete therā mahāpaññā, sabbeva ehibhikkhukā’’ti.

    ந கேவலஞ்ச ஏதே ஏவ, அத² கோ² அஞ்ஞேபி ப³ஹூ ஸந்தி. ஸெய்யதி²த³ங் – ஸேலோ ப்³ராஹ்மணோ, தஸ்ஸ அந்தேவாஸிகபூ⁴தா திஸதப்³ராஹ்மணா, மஹாகப்பினோ, தஸ்ஸ பரிவாரபூ⁴தங் புரிஸஸஹஸ்ஸங், ஸுத்³தோ⁴த³னமஹாராஜேன பேஸிதா கபிலவத்து²வாஸினோ த³ஸஸஹஸ்ஸபுரிஸா, மஹாபா³வரியப்³ராஹ்மணஸ்ஸ அந்தேவாஸிகபூ⁴தா அஜிதாத³யோ ஸோளஸ ஸஹஸ்ஸபரிமாணாதி. ஏவங் வுத்ததோ அஞ்ஞே ந ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன உபஸம்பதா³, தே பன ஸரணக³மனூபஸம்பதா³, ஓவாத³படிக்³க³ஹணூபஸம்பதா³, பஞ்ஹாப்³யாகரணூபஸம்பதா³, ஞத்திசதுத்த²கம்மூபஸம்பதா³தி இமேஹி சதூஹி ஆகாரேஹி லத்³தூ⁴பஸம்பதா³. ஆதி³தோ ஹி ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வூபக³தா தே²ரா, தேஸங் ப⁴க³வா பப்³ப³ஜ்ஜங் விய தீஹி ஸரணக³மனேஹேவ உபஸம்பத³ம்பி அனுஞ்ஞாஸி, அயங் ஸரணக³மனூபஸம்பதா³. யா பன –

    Na kevalañca ete eva, atha kho aññepi bahū santi. Seyyathidaṃ – selo brāhmaṇo, tassa antevāsikabhūtā tisatabrāhmaṇā, mahākappino, tassa parivārabhūtaṃ purisasahassaṃ, suddhodanamahārājena pesitā kapilavatthuvāsino dasasahassapurisā, mahābāvariyabrāhmaṇassa antevāsikabhūtā ajitādayo soḷasa sahassaparimāṇāti. Evaṃ vuttato aññe na ehibhikkhubhāvena upasampadā, te pana saraṇagamanūpasampadā, ovādapaṭiggahaṇūpasampadā, pañhābyākaraṇūpasampadā, ñatticatutthakammūpasampadāti imehi catūhi ākārehi laddhūpasampadā. Ādito hi ehibhikkhubhāvūpagatā therā, tesaṃ bhagavā pabbajjaṃ viya tīhi saraṇagamaneheva upasampadampi anuññāsi, ayaṃ saraṇagamanūpasampadā. Yā pana –

    ‘‘தஸ்மாதிஹ தே, கஸ்ஸப, ஏவங் ஸிக்கி²தப்³ப³ங் – ‘திப்³ப³ங் மே ஹிரொத்தப்பங், பச்சுபட்டி²தங் ப⁴விஸ்ஸதி தே²ரேஸு நவேஸு மஜ்ஜி²மேஸூ’தி, ஏவங் ஹி தே, கஸ்ஸப, ஸிக்கி²தப்³ப³ங். தஸ்மாதிஹ தே, கஸ்ஸப, ஏவங் ஸிக்கி²தப்³ப³ங் – ‘யங்கிஞ்சி த⁴ம்மங் ஸுணிஸ்ஸாமி குஸலூபஸங்ஹிதங், ஸப்³ப³ங் தங் அட்டி²ங் கத்வா மனஸி கரித்வா ஸப்³ப³சேதஸா ஸமன்னாஹரித்வா ஓஹிதஸோதோ த⁴ம்மங் ஸுணிஸ்ஸாமீ’தி, ஏவஞ்ஹி தே, கஸ்ஸப, ஸிக்கி²தப்³ப³ங். தஸ்மாதிஹ தே, கஸ்ஸப, ஏவங் ஸிக்கி²தப்³ப³ங் – ‘ஸாதஸஹக³தா ச மே காயக³தா ஸதி ந விஜஹிஸ்ஸதீ’தி, ஏவஞ்ஹி தே, கஸ்ஸப, ஸிக்கி²தப்³ப³’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 2.154).

    ‘‘Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘tibbaṃ me hirottappaṃ, paccupaṭṭhitaṃ bhavissati theresu navesu majjhimesū’ti, evaṃ hi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yaṃkiñci dhammaṃ suṇissāmi kusalūpasaṃhitaṃ, sabbaṃ taṃ aṭṭhiṃ katvā manasi karitvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇissāmī’ti, evañhi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘sātasahagatā ca me kāyagatā sati na vijahissatī’ti, evañhi te, kassapa, sikkhitabba’’nti (saṃ. ni. 2.154).

    இமஸ்ஸ ஓவாத³ஸ்ஸ படிக்³க³ஹணேன மஹாகஸ்ஸபத்தே²ரஸ்ஸ அனுஞ்ஞாதஉபஸம்பதா³, அயங் ஓவாத³படிக்³க³ஹணூபஸம்பதா³ நாம. யா புப்³பா³ராமே சங்கமந்தேன ப⁴க³வதா ‘‘உத்³து⁴மாதகஸஞ்ஞாதி வா ஸோபாக ‘ரூபஸஞ்ஞா’தி வா இமே த⁴ம்மா நானத்தா² நானாப்³யஞ்ஜனா, உதா³ஹு ஏகத்தா² ப்³யஞ்ஜனமேவ நான’’ந்திஆதி³னா அஸுப⁴னிஸ்ஸிதேஸு பஞ்ஹேஸு புச்சி²தேஸு ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமந்தேன ஸத்தவஸ்ஸிகேன ஸோபாகஸாமணேரேன ‘‘உத்³து⁴மாதகஸஞ்ஞாதி வா ப⁴க³வா ‘ரூபஸஞ்ஞா’தி வா இமே த⁴ம்மா ஏகத்தா², ப்³யஞ்ஜனமேவ நான’’ந்திஆதி³னா விஸ்ஸஜ்ஜிதேஸு ‘‘இமினா ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணேன ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்தி³த்வா இமே பஞ்ஹா ப்³யாகதா’’தி ஆரத்³த⁴சித்தேன ப⁴க³வதா அனுஞ்ஞாதஉபஸம்பதா³. அயங் பஞ்ஹாப்³யாகரணூபஸம்பதா³ நாம. ஞத்திசதுத்த²கம்மூபஸம்பதா³ பாகடாவ.

    Imassa ovādassa paṭiggahaṇena mahākassapattherassa anuññātaupasampadā, ayaṃ ovādapaṭiggahaṇūpasampadā nāma. Yā pubbārāme caṅkamantena bhagavatā ‘‘uddhumātakasaññāti vā sopāka ‘rūpasaññā’ti vā ime dhammā nānatthā nānābyañjanā, udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’ntiādinā asubhanissitesu pañhesu pucchitesu bhagavantaṃ upasaṅkamantena sattavassikena sopākasāmaṇerena ‘‘uddhumātakasaññāti vā bhagavā ‘rūpasaññā’ti vā ime dhammā ekatthā, byañjanameva nāna’’ntiādinā vissajjitesu ‘‘iminā sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā ime pañhā byākatā’’ti āraddhacittena bhagavatā anuññātaupasampadā. Ayaṃ pañhābyākaraṇūpasampadā nāma. Ñatticatutthakammūpasampadā pākaṭāva.

    யதா² ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன உபஸம்பதா³, ந ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன உபஸம்பதா³தி து³விதா⁴, ஏவங் ஸம்முகா²பரம்முகா²பே⁴த³தோபி து³விதா⁴. யே ஹி ஸத்து² த⁴ரமானகாலே அரியாய ஜாதியா ஜாதா, தே அஞ்ஞாஸிகொண்ட³ஞ்ஞாத³யோ ஸம்முக²ஸாவகா நாம. யே பன ப⁴க³வதோ பரினிப்³பா³னதோ பச்சா² அதி⁴க³தவிஸேஸா, தே ஸதிபி ஸத்து² த⁴ம்மஸரீரஸ்ஸ பச்சக்க²பா⁴வே ஸத்து² ஸரீரஸ்ஸ அபச்சக்க²பா⁴வதோ பரம்முக²ஸாவகா நாம.

    Yathā ehibhikkhubhāvena upasampadā, na ehibhikkhubhāvena upasampadāti duvidhā, evaṃ sammukhāparammukhābhedatopi duvidhā. Ye hi satthu dharamānakāle ariyāya jātiyā jātā, te aññāsikoṇḍaññādayo sammukhasāvakā nāma. Ye pana bhagavato parinibbānato pacchā adhigatavisesā, te satipi satthu dhammasarīrassa paccakkhabhāve satthu sarīrassa apaccakkhabhāvato parammukhasāvakā nāma.

    ததா² உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தபஞ்ஞாவிமுத்ததாவஸேன, இத⁴ பாளியங் ஆக³தா பன உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தா ஏவாதி வேதி³தப்³பா³. வுத்தஞ்ஹேதங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 2.55.142) –

    Tathā ubhatobhāgavimuttapaññāvimuttatāvasena, idha pāḷiyaṃ āgatā pana ubhatobhāgavimuttā evāti veditabbā. Vuttañhetaṃ apadāne (apa. thera 2.55.142) –

    ‘‘விமொக்கா²பி ச அட்டி²மே, ச²ளபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கதா’’தி.

    ‘‘Vimokkhāpi ca aṭṭhime, chaḷabhiññā sacchikatā’’ti.

    ததா² ஸாபதா³னானபதா³னபே⁴த³தோ, யேஸஞ்ஹி புரிமேஸு ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ஸு பச்சேகபு³த்³த⁴பு³த்³த⁴ஸாவகேஸுபி புஞ்ஞகிரியாவஸேன பவத்திதங் ஸாவகபாரமிதாஸங்கா²தங் அத்தி² அபதா³னங், தே ஸாபதா³னா, ஸெய்யதா²பி அபதா³னபாளியங் ஆக³தா தே²ரா. யேஸங் பன தங் நத்தி², தே அனபதா³னா.

    Tathā sāpadānānapadānabhedato, yesañhi purimesu sammāsambuddhesu paccekabuddhabuddhasāvakesupi puññakiriyāvasena pavattitaṃ sāvakapāramitāsaṅkhātaṃ atthi apadānaṃ, te sāpadānā, seyyathāpi apadānapāḷiyaṃ āgatā therā. Yesaṃ pana taṃ natthi, te anapadānā.

    கிங் பன ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் புப்³ப³ஹேதுஸம்பத்தியா வினா ஸச்சாபி⁴ஸம்போ³தோ⁴ ஸம்ப⁴வதீதி? ந ஸம்ப⁴வதி. ந ஹி உபனிஸ்ஸயஸம்பத்திரஹிதஸ்ஸ அரியமக்³கா³தி⁴க³மோ அத்தி², தஸ்ஸ ஸுது³க்கரது³ரபி⁴ஸம்ப⁴வஸபா⁴வதோ. யதா²ஹ ‘‘தங் கிங் மஞ்ஞத², பி⁴க்க²வே, கதமங் நு கோ² து³க்கரதரங் வா து³ரபி⁴ஸம்ப⁴வதரங் வா’’திஆதி³ (ஸங்॰ நி॰ 5.1115). யதி³ ஏவங் கஸ்மா வுத்தங் – ‘‘யேஸங் பன தங் நத்தி², தே அனபதா³னா’’தி? நயித³மேவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங் ‘‘யே ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் உபனிஸ்ஸயஸம்பத்திரஹிதா, தே அனபதா³னா’’தி தாதி³ஸானங் இத⁴ அனதி⁴ப்பேதத்தா. யேஸங் பன அதிஉக்கங்ஸக³தங் அபதா³னங் நத்தி², தே இத⁴ ‘‘அனபதா³னா’’தி வுத்தா, ந ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் உபனிஸ்ஸயரஹிதாயேவ . ததா² ஹி இமே ஸத்தா பு³த்³து⁴ப்பாதே³ஸு அச்ச²ரியாசிந்தெய்யகு³ணவிபூ⁴திவித்த²தங் பு³த்³தா⁴னங் ஆனுபா⁴வங் பஸ்ஸந்தா சதுப்பமாணிகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ ஸப்³ப³தா²பி பஸாதா³வஹத்தா ஸத்த²ரி ஸத்³த⁴ங் படிலப⁴ந்தி. ததா² ஸத்³த⁴ம்மஸ்ஸவனேன, ஸாவகானங் ஸம்மாபடிபத்தித³ஸ்ஸனேன, கதா³சி மஹாபோ³தி⁴ஸத்தானங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴யா சித்தாபி⁴னீஹாரத³ஸ்ஸனேன, தேஸங் ஸந்திகே ஓவாதா³னுஸாஸனபடிலாபே⁴ன ச ஸத்³த⁴ம்மே ஸத்³த⁴ங் படிலப⁴ந்தி, தே தத்த² படிலத்³த⁴ஸத்³தா⁴ யதி³பி ஸங்ஸாரே நிப்³பா³னே ச ஆதீ³னவானிஸங்ஸே பஸ்ஸந்தி, மஹாரஜக்க²தாய பன யோக³க்கே²மங் அனபி⁴ஸம்பு⁴னந்தா அந்தரந்தரா விவட்டூபனிஸ்ஸயங் குஸலபீ³ஜங் அத்தனோ ஸந்தானே ரோபெந்தியேவ ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயஸ்ஸ ப³ஹூகாரபா⁴வதோ. தேனாஹ (பு³॰ வங்॰ 2.72-74) –

    Kiṃ pana sabbena sabbaṃ pubbahetusampattiyā vinā saccābhisambodho sambhavatīti? Na sambhavati. Na hi upanissayasampattirahitassa ariyamaggādhigamo atthi, tassa sudukkaradurabhisambhavasabhāvato. Yathāha ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, katamaṃ nu kho dukkarataraṃ vā durabhisambhavataraṃ vā’’tiādi (saṃ. ni. 5.1115). Yadi evaṃ kasmā vuttaṃ – ‘‘yesaṃ pana taṃ natthi, te anapadānā’’ti? Nayidamevaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘ye sabbena sabbaṃ upanissayasampattirahitā, te anapadānā’’ti tādisānaṃ idha anadhippetattā. Yesaṃ pana atiukkaṃsagataṃ apadānaṃ natthi, te idha ‘‘anapadānā’’ti vuttā, na sabbena sabbaṃ upanissayarahitāyeva . Tathā hi ime sattā buddhuppādesu acchariyācinteyyaguṇavibhūtivitthataṃ buddhānaṃ ānubhāvaṃ passantā catuppamāṇikassa lokassa sabbathāpi pasādāvahattā satthari saddhaṃ paṭilabhanti. Tathā saddhammassavanena, sāvakānaṃ sammāpaṭipattidassanena, kadāci mahābodhisattānaṃ sammāsambodhiyā cittābhinīhāradassanena, tesaṃ santike ovādānusāsanapaṭilābhena ca saddhamme saddhaṃ paṭilabhanti, te tattha paṭiladdhasaddhā yadipi saṃsāre nibbāne ca ādīnavānisaṃse passanti, mahārajakkhatāya pana yogakkhemaṃ anabhisambhunantā antarantarā vivaṭṭūpanissayaṃ kusalabījaṃ attano santāne ropentiyeva sappurisūpanissayassa bahūkārabhāvato. Tenāha (bu. vaṃ. 2.72-74) –

    ‘‘யதி³மஸ்ஸ லோகனாத²ஸ்ஸ, விரஜ்ஜி²ஸ்ஸாம ஸாஸனங்;

    ‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;

    அனாக³தம்ஹி அத்³தா⁴னே, ஹெஸ்ஸாம ஸம்முகா² இமங்.

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.

    ‘‘யதா² மனுஸ்ஸா நதி³ங் தரந்தா, படிதித்த²ங் விரஜ்ஜி²ய;

    ‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;

    ஹெட்டா²தித்தே² க³ஹெத்வான, உத்தரந்தி மஹானதி³ங்.

    Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.

    ‘‘ஏவமேவ மயங் ஸப்³பே³, யதி³ முஞ்சாமிமங் ஜினங்;

    ‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;

    அனாக³தம்ஹி அத்³தா⁴னே, ஹெஸ்ஸாம ஸம்முகா² இம’’ந்தி.

    Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā ima’’nti.

    ஏவங் விவட்டங் உத்³தி³ஸ்ஸ உப்பாதி³தகுஸலசித்தங் ஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கசதுஅஸங்க்²யெய்யகாலந்தரே விமொக்கா²தி⁴க³மஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயோ ந ஹோதீதி ந ஸக்கா வத்துங். பகே³வ பத்த²னாவஸேன அதி⁴காரங் கத்வா பவத்திதங். ஏவங் து³விதா⁴பேதே.

    Evaṃ vivaṭṭaṃ uddissa uppāditakusalacittaṃ satasahassādhikacatuasaṅkhyeyyakālantare vimokkhādhigamassa upanissayo na hotīti na sakkā vattuṃ. Pageva patthanāvasena adhikāraṃ katvā pavattitaṃ. Evaṃ duvidhāpete.

    அக்³க³ஸாவகா, மஹாஸாவகா, பகதிஸாவகாதி திவிதா⁴. தேஸு ஆயஸ்மா அஞ்ஞாஸிகொண்ட³ஞ்ஞோ, வப்போ, ப⁴த்³தி³யோ, மஹானாமோ, அஸ்ஸஜி, நாலகோ, யஸோ, விமலோ, ஸுபா³ஹு, புண்ணஜி, க³வம்பதி, உருவேலகஸ்ஸபோ, நதீ³கஸ்ஸபோ, க³யாகஸ்ஸபோ, ஸாரிபுத்தோ, மஹாமொக்³க³ல்லானோ, மஹாகஸ்ஸபோ, மஹாகச்சாயனோ, மஹாகொட்டி²கோ, மஹாகப்பினோ, மஹாசுந்தோ³, அனுருத்³தோ⁴, கங்கா²ரேவதோ, ஆனந்தோ³, நந்த³கோ, ப⁴கு³, நந்தோ³, கிமிலோ, ப⁴த்³தி³யோ, ராஹுலோ, ஸீவலி, உபாலி , த³ப்³போ³, உபஸேனோ, க²தி³ரவனியரேவதோ, புண்ணோ மந்தாணிபுத்தோ, புண்ணோ ஸுனாபரந்தகோ, ஸோணோ குடிகண்ணோ, ஸோணோ கோளிவீஸோ, ராதோ⁴, ஸுபூ⁴தி, அங்கு³லிமாலோ, வக்கலி, காளுதா³யீ, மஹாஉதா³யீ, பிலிந்த³வச்சோ², ஸோபி⁴தோ, குமாரகஸ்ஸபோ, ரட்ட²பாலோ , வங்கீ³ஸோ, ஸபி⁴யோ, ஸேலோ, உபவானோ, மேகி⁴யோ, ஸாக³தோ, நாகி³தோ, லகுண்ட³கப⁴த்³தி³யோ, பிண்டோ³லபா⁴ரத்³வாஜோ, மஹாபந்த²கோ, சூளபந்த²கோ, பா³குலோ, குண்ட³தா⁴னோ, தா³ருசீரியோ, யஸோஜோ, அஜிதோ, திஸ்ஸமெத்தெய்யோ, புண்ணகோ, மெத்தகூ³, தோ⁴தகோ, உபஸிவோ, நந்தோ³, ஹேமகோ, தோதெ³ய்யோ, கப்போ, ஜதுகண்ணி, ப⁴த்³ராவுதோ⁴, உத³யோ, போஸாலோ, மோக⁴ராஜா, பிங்கி³யோதி ஏதே அஸீதிமஹாஸாவகா நாம.

    Aggasāvakā, mahāsāvakā, pakatisāvakāti tividhā. Tesu āyasmā aññāsikoṇḍañño, vappo, bhaddiyo, mahānāmo, assaji, nālako, yaso, vimalo, subāhu, puṇṇaji, gavampati, uruvelakassapo, nadīkassapo, gayākassapo, sāriputto, mahāmoggallāno, mahākassapo, mahākaccāyano, mahākoṭṭhiko, mahākappino, mahācundo, anuruddho, kaṅkhārevato, ānando, nandako, bhagu, nando, kimilo, bhaddiyo, rāhulo, sīvali, upāli , dabbo, upaseno, khadiravaniyarevato, puṇṇo mantāṇiputto, puṇṇo sunāparantako, soṇo kuṭikaṇṇo, soṇo koḷivīso, rādho, subhūti, aṅgulimālo, vakkali, kāḷudāyī, mahāudāyī, pilindavaccho, sobhito, kumārakassapo, raṭṭhapālo, vaṅgīso, sabhiyo, selo, upavāno, meghiyo, sāgato, nāgito, lakuṇḍakabhaddiyo, piṇḍolabhāradvājo, mahāpanthako, cūḷapanthako, bākulo, kuṇḍadhāno, dārucīriyo, yasojo, ajito, tissametteyyo, puṇṇako, mettagū, dhotako, upasivo, nando, hemako, todeyyo, kappo, jatukaṇṇi, bhadrāvudho, udayo, posālo, mogharājā, piṅgiyoti ete asītimahāsāvakā nāma.

    கஸ்மா பன தே ஏவ தே²ரா ‘‘மஹாஸாவகா’’தி வுச்சந்தீதி? அபி⁴னீஹாரஸ்ஸ மஹந்தபா⁴வதோ. ததா² ஹி த்³வே அக்³க³ஸாவகாபி மஹாஸாவகேஸு அந்தோக³தா⁴. தே ஹி ஸாவகபாரமீஞாணஸ்ஸ மத்த²கப்பத்தியா ஸாவகேஸு அக்³க³த⁴ம்மாதி⁴க³மேன அக்³க³ட்டா²னே டி²தாபி அபி⁴னீஹாரமஹந்ததாஸாமஞ்ஞேன ‘‘மஹாஸாவகா’’திபி வுச்சந்தி. இதரே பன பகதிஸாவகேஹி ஸாதிஸயமஹாபி⁴னீஹாரா. ததா² ஹி தே பது³முத்தரஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே கதபணிதா⁴னா. ததோ ஏவ ஸாதிஸயங் அபி⁴ஞ்ஞாஸமாபத்தீஸு வஸினோ பபி⁴ன்னபடிஸம்பி⁴தா³ ச. காமங் ஸப்³பே³பி அரஹந்தோ ஸீலவிஸுத்³தி⁴ஆதி³கே ஸம்பாதெ³த்வா சதூஸு ஸதிபட்டா²னேஸு பதிட்டி²தசித்தா ஸத்த பொ³ஜ்ஜ²ங்கே³ யதா²பூ⁴தங் பா⁴வெத்வா மக்³க³படிபாடியா அனவஸேஸதோ கிலேஸே கே²பெத்வா அக்³க³ப²லே பதிட்ட²ஹந்தி, ததா²பி யதா² ஸத்³தா⁴விமுத்ததோ தி³ட்டி²ப்பத்தஸ்ஸ, பஞ்ஞாவிமுத்ததோ ச உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தஸ்ஸ புப்³ப³பா⁴க³பா⁴வனாவிஸேஸோ அத்³தா⁴ இச்சி²தோ விஸேஸோ, ஏவங் அபி⁴னீஹாரமஹந்ததாபுப்³ப³யோக³மஹந்ததாஹி அத்தஸந்தானே ஸாதிஸயகு³ணவிஸேஸஸ்ஸ நிப்பா²தி³தத்தா ஸீலாதி³கு³ணேஹி மஹந்தா ஸாவகாதி மஹாஸாவகா. தேஸுயேவ பன யே போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மேஸு பாமொக்க²பா⁴வேன து⁴ரபூ⁴தானங் ஸம்மாதி³ட்டி²ஸம்மாஸமாதீ⁴னங் ஸாதிஸயகிச்சந்தரபா⁴வனிப்ப²த்தியா காரணபூ⁴தாய தஜ்ஜாபி⁴னீஹாராபி⁴னிஹதாய ஸக்கச்சங் நிரந்தரங் சிரகாலங் ஸமாஹிதாய ஸம்மாபடிபத்தியா யதா²க்கமங் பஞ்ஞாய ஸமாதி⁴ஸ்மிஞ்ச உக்கங்ஸபாரமிப்பத்தியா ஸவிஸேஸங் ஸப்³ப³கு³ணேஹி அக்³க³பா⁴வே டி²தா. தே ஸாரிபுத்தமொக்³க³ல்லானா ஸதிபி மஹாஸாவகத்தே ஸாவகபாரமியா மத்த²கே ஸப்³ப³ஸாவகானங் அக்³க³பா⁴வே டி²தத்தா அபி⁴னீஹாரமஹந்தபா⁴வதோ, புப்³ப³யோக³மஹந்தபா⁴வதோ ச ‘‘அக்³க³ஸாவகா’’இச்சேவ வுச்சந்தி. யே பன அரியஸாவகா அக்³க³ஸாவகா விய ச மஹாஸாவகா விய ச ந பரிமிதாவ, அத² கோ² அனேகஸதா அனேகஸஹஸ்ஸா, தே பகதிஸாவகா. இத⁴ பாளியங் ஆரூள்ஹா பன பரிமிதாவ கா³தா²வஸேன பரிக்³க³ஹிதத்தா. ததா²பி மஹாஸாவகேஸுபி கேசி இத⁴ பாளியங் நாரூள்ஹா.

    Kasmā pana te eva therā ‘‘mahāsāvakā’’ti vuccantīti? Abhinīhārassa mahantabhāvato. Tathā hi dve aggasāvakāpi mahāsāvakesu antogadhā. Te hi sāvakapāramīñāṇassa matthakappattiyā sāvakesu aggadhammādhigamena aggaṭṭhāne ṭhitāpi abhinīhāramahantatāsāmaññena ‘‘mahāsāvakā’’tipi vuccanti. Itare pana pakatisāvakehi sātisayamahābhinīhārā. Tathā hi te padumuttarassa bhagavato kāle katapaṇidhānā. Tato eva sātisayaṃ abhiññāsamāpattīsu vasino pabhinnapaṭisambhidā ca. Kāmaṃ sabbepi arahanto sīlavisuddhiādike sampādetvā catūsu satipaṭṭhānesu patiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā maggapaṭipāṭiyā anavasesato kilese khepetvā aggaphale patiṭṭhahanti, tathāpi yathā saddhāvimuttato diṭṭhippattassa, paññāvimuttato ca ubhatobhāgavimuttassa pubbabhāgabhāvanāviseso addhā icchito viseso, evaṃ abhinīhāramahantatāpubbayogamahantatāhi attasantāne sātisayaguṇavisesassa nipphāditattā sīlādiguṇehi mahantā sāvakāti mahāsāvakā. Tesuyeva pana ye bodhipakkhiyadhammesu pāmokkhabhāvena dhurabhūtānaṃ sammādiṭṭhisammāsamādhīnaṃ sātisayakiccantarabhāvanipphattiyā kāraṇabhūtāya tajjābhinīhārābhinihatāya sakkaccaṃ nirantaraṃ cirakālaṃ samāhitāya sammāpaṭipattiyā yathākkamaṃ paññāya samādhismiñca ukkaṃsapāramippattiyā savisesaṃ sabbaguṇehi aggabhāve ṭhitā. Te sāriputtamoggallānā satipi mahāsāvakatte sāvakapāramiyā matthake sabbasāvakānaṃ aggabhāve ṭhitattā abhinīhāramahantabhāvato, pubbayogamahantabhāvato ca ‘‘aggasāvakā’’icceva vuccanti. Ye pana ariyasāvakā aggasāvakā viya ca mahāsāvakā viya ca na parimitāva, atha kho anekasatā anekasahassā, te pakatisāvakā. Idha pāḷiyaṃ ārūḷhā pana parimitāva gāthāvasena pariggahitattā. Tathāpi mahāsāvakesupi keci idha pāḷiyaṃ nārūḷhā.

    ஏவங் திவிதா⁴பி தே அனிமித்தவிமொக்கா²தி³பே⁴த³தோ திவிதா⁴, விமொக்க²ஸமதி⁴க³மவஸேனபி திவிதா⁴. தயோ ஹி இமே விமொக்கா² ஸுஞ்ஞதோ விமொக்கோ², அனிமித்தோ விமொக்கோ², அப்பணிஹிதோ விமொக்கோ²தி. தே ச விமொக்கா² ஸுஞ்ஞதாதீ³ஹி அனிச்சானுபஸ்ஸனாதீ³ஹி தீஹி அனுபஸ்ஸனாஹி அதி⁴க³ந்தப்³பா³. ஆதி³தோ ஹி அனிச்சாதீ³ஸு யேன கேனசி ஆகாரேன விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸோ ஹோதி. யதா³ பன வுட்டா²னகா³மினியா விபஸ்ஸனாய அனிச்சாகாரதோ ஸங்கா²ரே ஸம்மஸந்தியா மக்³க³வுட்டா²னங் ஹோதி, ததா³ விபஸ்ஸனா ஸதிபி ராக³னிமித்தாதீ³னங் ஸமுக்³கா⁴டனே ஸங்கா²ரனிமித்தங் பன ஸா ந விஸ்ஸஜ்ஜேதீதி நிப்பரியாயேன அனிமித்தனாமங் அலப⁴மானா அத்தனோ மக்³க³ஸ்ஸ அனிமித்தனாமங் தா³துங் ந ஸக்கோதீதி. கிஞ்சாபி அபி⁴த⁴ம்மே அனிமித்தவிமொக்கோ² ந உத்³த⁴டோ, ஸுத்தந்தே பன ராகா³தி³னிமித்தானங் ஸமுக்³கா⁴டேன லப்³ப⁴தீதி.

    Evaṃ tividhāpi te animittavimokkhādibhedato tividhā, vimokkhasamadhigamavasenapi tividhā. Tayo hi ime vimokkhā suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkhoti. Te ca vimokkhā suññatādīhi aniccānupassanādīhi tīhi anupassanāhi adhigantabbā. Ādito hi aniccādīsu yena kenaci ākārena vipassanābhiniveso hoti. Yadā pana vuṭṭhānagāminiyā vipassanāya aniccākārato saṅkhāre sammasantiyā maggavuṭṭhānaṃ hoti, tadā vipassanā satipi rāganimittādīnaṃ samugghāṭane saṅkhāranimittaṃ pana sā na vissajjetīti nippariyāyena animittanāmaṃ alabhamānā attano maggassa animittanāmaṃ dātuṃ na sakkotīti. Kiñcāpi abhidhamme animittavimokkho na uddhaṭo, suttante pana rāgādinimittānaṃ samugghāṭena labbhatīti.

    ‘‘அனிமித்தஞ்ச பா⁴வேஹி, மானானுஸயமுஜ்ஜஹ;

    ‘‘Animittañca bhāvehi, mānānusayamujjaha;

    ததோ மானாபி⁴ஸமயா, உபஸந்தோ சரிஸ்ஸஸீ’’தி. (ஸங்॰ நி॰ 1.212) –

    Tato mānābhisamayā, upasanto carissasī’’ti. (saṃ. ni. 1.212) –

    ஆதி³னா ஹி விபஸ்ஸனாய அனிமித்தவிமொக்க²பா⁴வோ அனுத்தரஸ்ஸ அனிமித்தவிமொக்க²பா⁴வோ ச வுத்தோ. யதா³ வுட்டா²னகா³மினியா விபஸ்ஸனாய து³க்க²தோ ஸங்கா²ரே ஸம்மஸந்தியா மக்³க³வுட்டா²னங் ஹோதி, ததா³ விபஸ்ஸனா ராக³பணிதி⁴ஆதீ³னங் ஸமுக்³கா⁴டனேன அப்பணிஹிதனாமங் லப⁴தீதி அப்பணிஹிதவிமொக்க²ங் நாம ஹோதி. தத³னந்தரோ ச மக்³கோ³ அப்பணிஹிதவிமொக்கோ². யதா³ பன வுட்டா²னகா³மினியா விபஸ்ஸனாய அனத்தாகாரேன ஸம்மஸந்தியா மக்³க³வுட்டா²னங் ஹோதி, ததா³ விபஸ்ஸனா அத்ததி³ட்டி²யா ஸமுக்³கா⁴டனேன ஸுஞ்ஞதனாமங் லப⁴தீதி ஸுஞ்ஞதவிமொக்க²ங் நாம ஹோதி. தத³னந்தரோ ச மக்³கோ³ ஸுஞ்ஞதவிமொக்கோ² நாம ஹோதி. இமேஸு அக்³க³மக்³க³பூ⁴தேஸு தீஸு விமொக்கே²ஸு இமேஸங் தே²ரானங் கேசி அனிமித்தவிமொக்கே²ன முத்தா, கேசி அப்பணிஹிதவிமொக்கே²ன, கேசி ஸுஞ்ஞதவிமொக்கே²ன. தேன வுத்தங் – ‘‘அனிமித்தவிமொக்கா²தி³பே⁴த³தோ திவிதா⁴, விமொக்க²ஸமதி⁴க³மேனபி திவிதா⁴’’தி.

    Ādinā hi vipassanāya animittavimokkhabhāvo anuttarassa animittavimokkhabhāvo ca vutto. Yadā vuṭṭhānagāminiyā vipassanāya dukkhato saṅkhāre sammasantiyā maggavuṭṭhānaṃ hoti, tadā vipassanā rāgapaṇidhiādīnaṃ samugghāṭanena appaṇihitanāmaṃ labhatīti appaṇihitavimokkhaṃ nāma hoti. Tadanantaro ca maggo appaṇihitavimokkho. Yadā pana vuṭṭhānagāminiyā vipassanāya anattākārena sammasantiyā maggavuṭṭhānaṃ hoti, tadā vipassanā attadiṭṭhiyā samugghāṭanena suññatanāmaṃ labhatīti suññatavimokkhaṃ nāma hoti. Tadanantaro ca maggo suññatavimokkho nāma hoti. Imesu aggamaggabhūtesu tīsu vimokkhesu imesaṃ therānaṃ keci animittavimokkhena muttā, keci appaṇihitavimokkhena, keci suññatavimokkhena. Tena vuttaṃ – ‘‘animittavimokkhādibhedato tividhā, vimokkhasamadhigamenapi tividhā’’ti.

    படிபதா³விபா⁴கே³ன சதுப்³பி³தா⁴. சதஸ்ஸோ ஹி படிபதா³ – து³க்க²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா, து³க்க²படிபதா³ கி²ப்பாபி⁴ஞ்ஞா, ஸுக²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா, ஸுக²படிபதா³ கி²ப்பாபி⁴ஞ்ஞாதி. தத்த² ரூபமுகா²தீ³ஸு விபஸ்ஸனாபி⁴னிவேஸேஸு யோ ரூபமுகே²ன விபஸ்ஸனங் அபி⁴னிவிஸித்வா சத்தாரி மஹாபூ⁴தானி பரிக்³க³ஹெத்வா உபாதா³ரூபங் பரிக்³க³ண்ஹாதி அரூபங் பரிக்³க³ண்ஹாதி, ரூபாரூபங் பன பரிக்³க³ண்ஹந்தோ து³க்கே²ன கஸிரேன கிலமந்தோ பரிக்³க³ஹேதுங் ஸக்கோதி, தஸ்ஸ து³க்க²படிபதா³ நாம ஹோதி, பரிக்³க³ஹிதரூபாரூபஸ்ஸ பன விபஸ்ஸனாபரிவாஸே மக்³க³பாதுபா⁴வத³ந்த⁴தாய த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா நாம ஹோதி. யோபி ரூபாரூபங் பரிக்³க³ஹெத்வா நாமரூபங் வவத்த²பெந்தோ து³க்கே²ன கஸிரேன கிலமந்தோ வவத்த²பேதி, வவத்த²பிதே ச நாமரூபே விபஸ்ஸனாபரிவாஸங் வஸந்தோ சிரேன மக்³க³ங் உப்பாதே³துங் ஸக்கோதி, தஸ்ஸபி து³க்க²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா நாம ஹோதி. அபரோ நாமரூபம்பி வவத்த²பெத்வா பச்சயே பரிக்³க³ண்ஹந்தோ து³க்கே²ன கஸிரேன கிலமந்தோ பரிக்³க³ண்ஹாதி. பச்சயே ச பரிக்³க³ஹெத்வா விபஸ்ஸனாபரிவாஸங் வஸந்தோ சிரேன மக்³க³ங் உப்பாதே³தி, ஏவம்பி து³க்க²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா நாம ஹோதி. அபரோ பச்சயேபி பரிக்³க³ஹெத்வா லக்க²ணானி படிவிஜ்ஜ²ந்தோ து³க்கே²ன கஸிரேன கிலமந்தோ படிவிஜ்ஜ²தி, படிவித்³த⁴லக்க²ணோ ச விபஸ்ஸனாபரிவாஸங் வஸந்தோ சிரேன மக்³க³ங் உப்பாதே³தி, ஏவம்பி து³க்க²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா நாம ஹோதி. அபரோ லக்க²ணானிபி படிவிஜ்ஜி²த்வா விபஸ்ஸனாஞாணே திக்கே² ஸூரே பஸன்னே வஹந்தே உப்பன்னவிபஸ்ஸனானிகந்திங் பரியாதி³யமானோ து³க்கே²ன கஸிரேன கிலமந்தோ பரியாதி³யதி, நிகந்திஞ்ச பரியாதி³யித்வா விபஸ்ஸனாபரிவாஸங் வஸந்தோ சிரேன மக்³க³ங் உப்பாதே³தி, ஏவம்பி து³க்க²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா நாம ஹோதி. யதா²வுத்தாஸுயேவ படிபதா³ஸு மக்³க³பாதுபா⁴வஸ்ஸ கி²ப்பதாய து³க்க²படிபதா³ கி²ப்பாபி⁴ஞ்ஞா, தாஸங் பன படிபதா³னங் அகிச்ச²ஸித்³தி⁴யங் மக்³க³பாதுபா⁴வஸ்ஸ த³ந்த⁴தாய கி²ப்பதாய ச யதா²க்கமங் ஸுக²படிபதா³ த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞா, ஸுக²படிபதா³ கி²ப்பாபி⁴ஞ்ஞா ச வேதி³தப்³பா³. இமாஸங் சதஸ்ஸன்னங் படிபதா³னங் வஸேன அக்³க³மக்³க³ப்பத்தியா தே²ரானங் சதுப்³பி³த⁴தா வேதி³தப்³பா³. ந ஹி படிபதா³ஹி வினா அரியமக்³கா³தி⁴க³மோ அத்தி². ததா² ஹி அபி⁴த⁴ம்மே ‘‘யஸ்மிங் ஸமயே லோகுத்தரங் ஜா²னங் பா⁴வேதி நிய்யானிகங் அபசயகா³மிங்…பே॰… து³க்க²படிபத³ங் த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞ’’ந்திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 277) படிபதா³ய ஸத்³தி⁴ங்யேவ அரியமக்³கோ³ விப⁴த்தோ, தேன வுத்தங் ‘‘படிபதா³விபா⁴கே³ன சதுப்³பி³தா⁴’’தி.

    Paṭipadāvibhāgena catubbidhā. Catasso hi paṭipadā – dukkhapaṭipadā dandhābhiññā, dukkhapaṭipadā khippābhiññā, sukhapaṭipadā dandhābhiññā, sukhapaṭipadā khippābhiññāti. Tattha rūpamukhādīsu vipassanābhinivesesu yo rūpamukhena vipassanaṃ abhinivisitvā cattāri mahābhūtāni pariggahetvā upādārūpaṃ pariggaṇhāti arūpaṃ pariggaṇhāti, rūpārūpaṃ pana pariggaṇhanto dukkhena kasirena kilamanto pariggahetuṃ sakkoti, tassa dukkhapaṭipadā nāma hoti, pariggahitarūpārūpassa pana vipassanāparivāse maggapātubhāvadandhatāya dandhābhiññā nāma hoti. Yopi rūpārūpaṃ pariggahetvā nāmarūpaṃ vavatthapento dukkhena kasirena kilamanto vavatthapeti, vavatthapite ca nāmarūpe vipassanāparivāsaṃ vasanto cirena maggaṃ uppādetuṃ sakkoti, tassapi dukkhapaṭipadā dandhābhiññā nāma hoti. Aparo nāmarūpampi vavatthapetvā paccaye pariggaṇhanto dukkhena kasirena kilamanto pariggaṇhāti. Paccaye ca pariggahetvā vipassanāparivāsaṃ vasanto cirena maggaṃ uppādeti, evampi dukkhapaṭipadā dandhābhiññā nāma hoti. Aparo paccayepi pariggahetvā lakkhaṇāni paṭivijjhanto dukkhena kasirena kilamanto paṭivijjhati, paṭividdhalakkhaṇo ca vipassanāparivāsaṃ vasanto cirena maggaṃ uppādeti, evampi dukkhapaṭipadā dandhābhiññā nāma hoti. Aparo lakkhaṇānipi paṭivijjhitvā vipassanāñāṇe tikkhe sūre pasanne vahante uppannavipassanānikantiṃ pariyādiyamāno dukkhena kasirena kilamanto pariyādiyati, nikantiñca pariyādiyitvā vipassanāparivāsaṃ vasanto cirena maggaṃ uppādeti, evampi dukkhapaṭipadā dandhābhiññā nāma hoti. Yathāvuttāsuyeva paṭipadāsu maggapātubhāvassa khippatāya dukkhapaṭipadā khippābhiññā, tāsaṃ pana paṭipadānaṃ akicchasiddhiyaṃ maggapātubhāvassa dandhatāya khippatāya ca yathākkamaṃ sukhapaṭipadā dandhābhiññā, sukhapaṭipadā khippābhiññā ca veditabbā. Imāsaṃ catassannaṃ paṭipadānaṃ vasena aggamaggappattiyā therānaṃ catubbidhatā veditabbā. Na hi paṭipadāhi vinā ariyamaggādhigamo atthi. Tathā hi abhidhamme ‘‘yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ…pe… dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiñña’’ntiādinā (dha. sa. 277) paṭipadāya saddhiṃyeva ariyamaggo vibhatto, tena vuttaṃ ‘‘paṭipadāvibhāgena catubbidhā’’ti.

    இந்த்³ரியாதி⁴கவிபா⁴கே³ன பஞ்சவிதா⁴. ஸதிபி நேஸங் ஸச்சாபி⁴ஸம்போ³த⁴ஸாமஞ்ஞே ஏகச்சே தே²ரா ஸத்³து⁴த்தரா, ஸெய்யதா²பி தே²ரோ வக்கலி; ஏகச்சே வீரியுத்தரா, ஸெய்யதா²பி தே²ரோ மஹாஸோணோ, கோளிவீஸோ; ஏகச்சே ஸதுத்தரா, ஸெய்யதா²பி தே²ரோ ஸோபி⁴தோ, ஏகச்சே ஸமாது⁴த்தரா, ஸெய்யதா²பி தே²ரோ சூளபந்த²கோ, ஏகச்சே பஞ்ஞுத்தரா, ஸெய்யதா²பி தே²ரோ ஆனந்தோ³. ததா² ஹி ஸோ க³திமந்ததாய அத்த²கோஸல்லாதி³வந்ததாய ச பஸங்ஸிதோ, அயஞ்ச விபா⁴கோ³ புப்³ப³பா⁴கே³ லப்³ப⁴மானவிஸேஸவஸேன வுத்தோ. அக்³க³மக்³க³க்க²ணே பன ஸேஸானம்பி இந்த்³ரியானங் ஏகஸபா⁴வா இச்சி²தாதி.

    Indriyādhikavibhāgena pañcavidhā. Satipi nesaṃ saccābhisambodhasāmaññe ekacce therā saddhuttarā, seyyathāpi thero vakkali; ekacce vīriyuttarā, seyyathāpi thero mahāsoṇo, koḷivīso; ekacce satuttarā, seyyathāpi thero sobhito, ekacce samādhuttarā, seyyathāpi thero cūḷapanthako, ekacce paññuttarā, seyyathāpi thero ānando. Tathā hi so gatimantatāya atthakosallādivantatāya ca pasaṃsito, ayañca vibhāgo pubbabhāge labbhamānavisesavasena vutto. Aggamaggakkhaṇe pana sesānampi indriyānaṃ ekasabhāvā icchitāti.

    ததா² பாரமிப்பத்தா, படிஸம்பி⁴தா³ப்பத்தா, ச²ளபி⁴ஞ்ஞா, தேவிஜ்ஜா, ஸுக்க²விபஸ்ஸகாதி பஞ்சவிதா⁴. ஸாவகேஸு ஹி ஏகச்சே ஸாவகபாரமியா மத்த²கப்பத்தா, யதா² தங் ஆயஸ்மா ஸாரிபுத்தோ, ஆயஸ்மா ச மஹாமொக்³க³ல்லானோ; ஏகச்சே அத்த²படிஸம்பி⁴தா³ த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³ நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³ படிபா⁴னபடிஸம்பி⁴தா³தி இமாஸங் சதுன்னங் படிஸம்பி⁴தா³னங் வஸேன படிஸம்பி⁴தா³ப்பத்தா; ஏகச்சே இத்³தி⁴வித⁴ஞாணாதீ³னங் அபி⁴ஞ்ஞானங் வஸேன ச²ளபி⁴ஞ்ஞா; ஏகச்சே புப்³பே³னிவாஸஞாணாதீ³னங் திஸ்ஸன்னங் விஜ்ஜானங் வஸேன தேவிஜ்ஜா. யே பன க²ணிகஸமாதி⁴மத்தே ட²த்வா விபஸ்ஸனங் பட்ட²பெத்வா அதி⁴க³தஅக்³க³மக்³கா³, தே ஆதி³தோ அந்தரந்தரா ச ஸமாதி⁴ஜேன ஜா²னங்கே³ன விபஸ்ஸனாப்³ப⁴ந்தரங் படிஸந்தா⁴னானங் அபா⁴வா ஸுக்கா² விபஸ்ஸனா ஏதேஸந்தி ஸுக்க²விபஸ்ஸகா நாம. அயஞ்ச விபா⁴கோ³ ஸாவகானங் ஸாதா⁴ரணபா⁴வங் உபபரிக்கி²த்வா வுத்தோ. இத⁴ பாளியங் ஆக³தா நத்தே²வ ஸுக்க²விபஸ்ஸகா. தேனேவாஹ –

    Tathā pāramippattā, paṭisambhidāppattā, chaḷabhiññā, tevijjā, sukkhavipassakāti pañcavidhā. Sāvakesu hi ekacce sāvakapāramiyā matthakappattā, yathā taṃ āyasmā sāriputto, āyasmā ca mahāmoggallāno; ekacce atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā niruttipaṭisambhidā paṭibhānapaṭisambhidāti imāsaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ vasena paṭisambhidāppattā; ekacce iddhividhañāṇādīnaṃ abhiññānaṃ vasena chaḷabhiññā; ekacce pubbenivāsañāṇādīnaṃ tissannaṃ vijjānaṃ vasena tevijjā. Ye pana khaṇikasamādhimatte ṭhatvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā adhigataaggamaggā, te ādito antarantarā ca samādhijena jhānaṅgena vipassanābbhantaraṃ paṭisandhānānaṃ abhāvā sukkhā vipassanā etesanti sukkhavipassakā nāma. Ayañca vibhāgo sāvakānaṃ sādhāraṇabhāvaṃ upaparikkhitvā vutto. Idha pāḷiyaṃ āgatā nattheva sukkhavipassakā. Tenevāha –

    ‘‘படிஸம்பி⁴தா³ சதஸ்ஸோ, விமொக்கா²பி ச அட்டி²மே;

    ‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

    ச²ளபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கதா, கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்திஆதி³. (அப॰ தே²ர 1.1.374; 2.43.14);

    Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’ntiādi. (apa. thera 1.1.374; 2.43.14);

    ஏவங் பாரமிப்பத்தாதி³வஸேன பஞ்சவிதா⁴.

    Evaṃ pāramippattādivasena pañcavidhā.

    அனிமித்தாதி³வஸேன ச²ப்³பி³தா⁴ அனிமித்தவிமுத்தோதிஆத³யோ.

    Animittādivasena chabbidhā animittavimuttotiādayo.

    ஸத்³தா⁴து⁴ரோ , பஞ்ஞாது⁴ரோதி து³விதா⁴. ததா² அப்பணிஹிதவிமுத்தோ பஞ்ஞாவிமுத்தோ சாதி. ஏவங் அனிமித்தவிமுத்தாதி³வஸேன ச பரியாயவிமுத்தபே⁴தே³ன ஸத்தவிதா⁴. சதூஸு ஹி அரூபஸமாபத்தீஸு ஏகமேகங் பாத³கங் கத்வா விபஸ்ஸனங் ஆரபி⁴த்வா அரஹத்தங் பத்தா சத்தாரோ, நிரோத⁴தோ வுட்டா²ய அரஹத்தங் பத்தோ சாதி பஞ்ச, உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தா, ஸத்³தா⁴து⁴ரபஞ்ஞாது⁴ரவஸேன த்³வே பஞ்ஞாவிமுத்தாதி ஏவங் விமுத்திபே⁴தே³ன ஸத்தவிதா⁴.

    Saddhādhuro , paññādhuroti duvidhā. Tathā appaṇihitavimutto paññāvimutto cāti. Evaṃ animittavimuttādivasena ca pariyāyavimuttabhedena sattavidhā. Catūsu hi arūpasamāpattīsu ekamekaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ ārabhitvā arahattaṃ pattā cattāro, nirodhato vuṭṭhāya arahattaṃ patto cāti pañca, ubhatobhāgavimuttā, saddhādhurapaññādhuravasena dve paññāvimuttāti evaṃ vimuttibhedena sattavidhā.

    து⁴ரபடிபதா³விபா⁴கே³ன அட்ட²விதா⁴. யோ ஹி து³க்க²படிபதா³ய த³ந்தா⁴பி⁴ஞ்ஞாய நிய்யாதி, ஸோ ஸத்³தா⁴து⁴ரபஞ்ஞாது⁴ரவஸேன து³விதா⁴, ததா² ஸேஸபடிபதா³ஸுபீதி ஏவங் து⁴ரபடிபதா³விபா⁴கே³ன அட்ட²விதா⁴.

    Dhurapaṭipadāvibhāgena aṭṭhavidhā. Yo hi dukkhapaṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, so saddhādhurapaññādhuravasena duvidhā, tathā sesapaṭipadāsupīti evaṃ dhurapaṭipadāvibhāgena aṭṭhavidhā.

    விமுத்திபே⁴தே³ன நவவிதா⁴. பஞ்ச உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தா, த்³வே பஞ்ஞாவிமுத்தா, பஞ்ஞாவிமுத்தியங் சேதோவிமுத்தியஞ்ச பாரமிப்பத்தா த்³வே அக்³க³ஸாவகா சாதி ஏவங் நவவிதா⁴.

    Vimuttibhedena navavidhā. Pañca ubhatobhāgavimuttā, dve paññāvimuttā, paññāvimuttiyaṃ cetovimuttiyañca pāramippattā dve aggasāvakā cāti evaṃ navavidhā.

    விமுத்திவஸேனேவ த³ஸவிதா⁴. சதூஸு அரூபாவசரஜ்ஜா²னேஸு ச ஏகமேகங் பாத³கங் கத்வா அரஹத்தங் பத்தா சத்தாரோ, ஸுக்க²விபஸ்ஸகோதி பஞ்ச பஞ்ஞாவிமுத்தா, யதா²வுத்தா ச உப⁴தோபா⁴க³விமுத்தா சாதி ஏவங் விமுத்திபே⁴தே³னேவ த³ஸவிதா⁴. தே யதா²வுத்தேன து⁴ரபே⁴தே³ன பி⁴ஜ்ஜமானா வீஸதி ஹொந்தி. படிபதா³பே⁴தே³ன பி⁴ஜ்ஜமானா சத்தாலீஸங் ஹொந்தி. புன படிபதா³பே⁴தே³ன து⁴ரபே⁴தே³ன ச பி⁴ஜ்ஜமானா அஸீதி ஹொந்தி. அத² தே ஸுஞ்ஞதவிமுத்தாதி³விபா⁴கே³ன பி⁴ஜ்ஜமானா சத்தாலீஸாதி⁴கா த்³வே ஸதானி ஹொந்தி. புன இந்த்³ரியாதி⁴கபா⁴வேன பி⁴ஜ்ஜமானா த்³விஸதுத்தரங் ஸஹஸ்ஸங் ஹொந்தீதி. ஏவங் அத்தனோ கு³ணவஸேன அனேகபே⁴த³விப⁴த்தேஸு மக்³க³ட்ட²ப²லட்டே²ஸு அரியஸாவகேஸு யே அத்தனோ படிபத்திபவத்திஆதி³கே ச விபா⁴வெந்தி. யே ‘‘ச²ன்னா மே குடிகா’’திஆதி³கா (தே²ரகா³॰ 1) கா³தா² உதா³னாதி³வஸேன அபா⁴ஸிங்ஸு. தே ச இத⁴ கா³தா²முகே²ன ஸங்க³ஹங் ஆரூள்ஹா. தேனாஹ – ‘‘ஸீஹானங்வ நத³ந்தானங்…பே॰… பு²ஸித்வா அச்சுதங் பத³’’ந்தி (தே²ரகா³॰ நிதா³னகா³தா²). ஏவமெத்த² பகிண்ணககதா² வேதி³தப்³பா³.

    Vimuttivaseneva dasavidhā. Catūsu arūpāvacarajjhānesu ca ekamekaṃ pādakaṃ katvā arahattaṃ pattā cattāro, sukkhavipassakoti pañca paññāvimuttā, yathāvuttā ca ubhatobhāgavimuttā cāti evaṃ vimuttibhedeneva dasavidhā. Te yathāvuttena dhurabhedena bhijjamānā vīsati honti. Paṭipadābhedena bhijjamānā cattālīsaṃ honti. Puna paṭipadābhedena dhurabhedena ca bhijjamānā asīti honti. Atha te suññatavimuttādivibhāgena bhijjamānā cattālīsādhikā dve satāni honti. Puna indriyādhikabhāvena bhijjamānā dvisatuttaraṃ sahassaṃ hontīti. Evaṃ attano guṇavasena anekabhedavibhattesu maggaṭṭhaphalaṭṭhesu ariyasāvakesu ye attano paṭipattipavattiādike ca vibhāventi. Ye ‘‘channā me kuṭikā’’tiādikā (theragā. 1) gāthā udānādivasena abhāsiṃsu. Te ca idha gāthāmukhena saṅgahaṃ ārūḷhā. Tenāha – ‘‘sīhānaṃva nadantānaṃ…pe… phusitvā accutaṃ pada’’nti (theragā. nidānagāthā). Evamettha pakiṇṇakakathā veditabbā.

    வங்கீ³ஸத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.

    Vaṅgīsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    மஹானிபாதவண்ணனா நிட்டி²தா.

    Mahānipātavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ப³த³ரதித்த²மஹாவிஹாரவாஸினா ஆசரியத⁴ம்மபாலத்தே²ரேன கதா

    Badaratitthamahāvihāravāsinā ācariyadhammapālattherena katā

    தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.

    Theragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.




    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 1. வங்கீ³ஸத்தே²ரகா³தா² • 1. Vaṅgīsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact