| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੫. વਪ੍ਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Vappasuttavaṇṇanā
੧੯੫. ਪਞ੍ਚਮੇ વਪ੍ਪੋਤਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਪਿਤਾ ਸਕ੍ਯਰਾਜਾ। ਨਿਗਣ੍ਠਸਾવਕੋਤਿ વੇਸਾਲਿਯਂ ਸੀਹਸੇਨਾਪਤਿ વਿਯ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਉਪਾਲਿਗਹਪਤਿ વਿਯ ਚ ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ। ਕਾਯੇਨ ਸਂવੁਤੋਤਿ ਕਾਯਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਸਂવੁਤਤ੍ਤਾ ਪਿਹਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਨ ਸਂવੁਤੋ ਨਾਮ। ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਖਯવਿਰਾਗੇਨ। વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਮਗ੍ਗવਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ। ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ। ਅવਿਪਕ੍ਕવਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਅਲਦ੍ਧવਿਪਾਕવਾਰਂ। ਤਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂਹੇਤੁ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ। ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਿਯਾ ਆਸવਾ ਅਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਅਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਕਾਯਸਮਾਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ। ਆਸવਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ। વਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਘਾਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਪਰਿਲ਼ਾਹੋਤਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ। ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤੀਤਿ ਞਾਣવਜ੍ਝਂ ਕਮ੍ਮਂ ਞਾਣਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਖਯਂ ਗਮੇਤਿ, વਿਪਾਕવਜ੍ਝਂ ਕਮ੍ਮਂ વਿਪਾਕਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਖਯਂ ਗਮੇਤਿ। ਨਿਜ੍ਜਰਾਤਿ ਕਿਲੇਸਜੀਰਣਕਪਟਿਪਦਾ। ਸੇਸવਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਧ ਠਤ੍વਾ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖੀਣਾਸવੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚવવਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ।
195. Pañcame vappoti dasabalassa cūḷapitā sakyarājā. Nigaṇṭhasāvakoti vesāliyaṃ sīhasenāpati viya nāḷandāyaṃ upāligahapati viya ca nigaṇṭhassa nāṭaputtassa upaṭṭhāko. Kāyena saṃvutoti kāyadvārassa saṃvutattā pihitattā kāyena saṃvuto nāma. Sesadvayepi eseva nayo. Avijjāvirāgāti avijjāya khayavirāgena. Vijjuppādāti maggavijjāya uppādena. Taṃ ṭhānanti taṃ kāraṇaṃ. Avipakkavipākanti aladdhavipākavāraṃ. Tatonidānanti taṃhetu tappaccayā. Dukkhavedaniyā āsavā assaveyyunti dukkhavedanāya paccayabhūtā kilesā assaveyyuṃ, tassa purisassa uppajjeyyunti attho. Abhisamparāyanti dutiye attabhāve. Kāyasamārambhapaccayāti kāyakammapaccayena. Āsavāti kilesā. Vighātapariḷāhāti ettha vighātoti dukkhaṃ. Pariḷāhoti kāyikacetasiko pariḷāho. Phussa phussa byantīkarotīti ñāṇavajjhaṃ kammaṃ ñāṇaphassena phusitvā phusitvā khayaṃ gameti, vipākavajjhaṃ kammaṃ vipākaphassena phusitvā phusitvā khayaṃ gameti. Nijjarāti kilesajīraṇakapaṭipadā. Sesavāresupi eseva nayo. Idha ṭhatvā ayaṃ bhikkhu khīṇāsavo kātabbo, cattāri mahābhūtāni nīharitvā catusaccavavatthānaṃ dassetvā yāva arahattaphalaṃ kammaṭṭhānaṃ kathetabbaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਸਤਤવਿਹਾਰੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹੇਤੁਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਤਤવਿਹਾਰਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚવਿਹਾਰਾ ਨਿਬਦ੍ਧવਿਹਾਰਾ। ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਰਾਗવਸੇਨ ਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਘવਸੇਨ ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਹੋਤਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਲਕ੍ਖਣਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ।
Idāni pana tassa khīṇāsavassa satatavihāre dassetuṃ evaṃ sammā vimuttacittassātiādimāha. Tattha sammā vimuttacittassāti hetunā kāraṇena sammā vimuttassa. Satatavihārāti niccavihārā nibaddhavihārā. Neva sumano hotīti iṭṭhārammaṇe rāgavasena na somanassajāto hoti. Na dummanoti aniṭṭhārammaṇe paṭighavasena na domanassajāto hoti. Upekkhako viharati sato sampajānoti satisampajaññapariggahitāya majjhattākāralakkhaṇāya upekkhāya tesu ārammaṇesu upekkhako majjhatto hutvā viharati.
ਕਾਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯਨ੍ਤਿਕਂ ਕਾਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਯਾવ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਕਾਯੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜੀવਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਿਕਂ ਜੀવਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਯਾવ ਜੀવਿਤਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਪવਤ੍ਤਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ વਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕਾ ਪવਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਠਮવਯੇ વੀਸਤਿવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਰਜ੍ਜਨਦੁਸ੍ਸਨਮੁਯ੍ਹਨવਸੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਬਲવਤੀ ਹੋਤਿ, ਪਣ੍ਣਾਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਹਾਯਮਾਨਾ, ਅਸੀਤਿਨવੁਤਿવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਿਰਰਤ੍ਤਂ ਏਕਤੋ ਨਿਸੀਦਿਮ੍ਹਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਸੁਗਨ੍ਧਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ વਾ ਸਾਦੁਅਸਾਦੁਂ વਾ ਥਦ੍ਧਮੁਦੁਕਂ વਾਤਿ ਨ ਜਾਨਾਮਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਨੇਸਂ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾ ਭਗ੍ਗਾ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਸਾਪਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਰਿਹਾਯਮਾਨਾ ਮਰਣਸਮਯੇ ਹਦਯਕੋਟਿਂਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਯਾવ ਪਨੇਸਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਸਤ੍ਤੋ ਜੀવਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਦਾ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ‘‘ਮਤੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Kāyapariyantikanti kāyantikaṃ kāyaparicchinnaṃ, yāva pañcadvārakāyo pavattati, tāva pavattaṃ pañcadvārikavedananti attho. Jīvitapariyantikanti jīvitantikaṃ jīvitaparicchinnaṃ, yāva jīvitaṃ pavattati, tāva pavattaṃ manodvārikavedananti attho. Tattha pañcadvārikavedanā pacchā uppajjitvā paṭhamaṃ nirujjhati, manodvārikavedanā paṭhamaṃ uppajjitvā pacchā nirujjhati. Sā hi paṭisandhikkhaṇe vatthurūpasmiṃyeva patiṭṭhāti. Pañcadvārikā pavatte pañcadvāravasena pavattamānā paṭhamavaye vīsativassakāle rajjanadussanamuyhanavasena adhimattā balavatī hoti, paṇṇāsavassakāle ṭhitā hoti, saṭṭhivassakālato paṭṭhāya parihāyamānā, asītinavutivassakāle mandā hoti. Tadā hi sattā ‘‘cirarattaṃ ekato nisīdimhā nipajjimhā’’ti vadantepi na jānāmāti vadanti. Adhimattānipi rūpādiārammaṇāni na passāma, sugandhaduggandhaṃ vā sāduasāduṃ vā thaddhamudukaṃ vāti na jānāmātipi vadanti. Iti nesaṃ pañcadvārikavedanā bhaggā hoti, manodvārikā pavattati. Sāpi anupubbena parihāyamānā maraṇasamaye hadayakoṭiṃyeva nissāya pavattati. Yāva panesā pavattati, tāva satto jīvatīti vuccati. Yadā nappavattati, tadā ‘‘mato niruddho’’ti vuccati.
ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ વਾਪਿਯਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ – ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸੋ ਪਞ੍ਚਉਦਕਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾਪਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਪਠਮਂ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਉਦਕਮਗ੍ਗੇਹਿ ਉਦਕਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਾਪਿਯਂ ਆવਾਟੇ ਪੂਰੇਯ੍ਯ। ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਉਦਕਮਗ੍ਗੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਾવੁਤਡ੍ਢਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਓਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਤਤੋ ਤਤੋ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਂ। ਅਥ ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਉਦਕਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਂ, ਸਸ੍ਸਪਾਕਕਾਲੇ ਉਦਕਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਪਰਿਹੀਨਂ, ‘‘ਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਤੋ ਕਤਿਪਾਹੇਨ ਆવਾਟੇਸੁਯੇવ ਉਦਕਂ ਸਣ੍ਠਹੇਯ। ਯਾવ ਪਨ ਤਂ ਆવਾਟੇਸੁ ਹੋਤਿ, ਤਾવ ਮਹਾવਾਪਿਯਂ ਉਦਕਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ‘‘વਾਪਿਯਂ ਉਦਕਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Svāyamattho vāpiyā dīpetabbo – yathā hi puriso pañcaudakamaggasampannaṃ vāpiṃ kareyya. Paṭhamaṃ deve vuṭṭhe pañcahi udakamaggehi udakaṃ pavisitvā antovāpiyaṃ āvāṭe pūreyya. Punappunaṃ deve vassante udakamagge pūretvā gāvutaḍḍhayojanamattaṃ ottharitvā udakaṃ tiṭṭheyya tato tato vissandamānaṃ. Atha niddhamanatumbe vivaritvā khettesu kamme kayiramāne udakaṃ nikkhamantaṃ, sassapākakāle udakaṃ nikkhantaṃ udakaṃ parihīnaṃ, ‘‘macche gaṇhāmā’’ti vattabbataṃ āpajjeyya. Tato katipāhena āvāṭesuyeva udakaṃ saṇṭhaheya. Yāva pana taṃ āvāṭesu hoti, tāva mahāvāpiyaṃ udakaṃ atthīti saṅkhaṃ gacchati. Yadā pana tattha chijjati, tadā ‘‘vāpiyaṃ udakaṃ natthī’’ti vuccati. Evaṃ sampadamidaṃ veditabbaṃ.
ਪਠਮਂ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਉਦਕੇ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਆવਾਟਾਨਂ ਪੂਰਣਕਾਲੋ વਿਯ ਹਿ ਪਠਮਮੇવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾਯ વਤ੍ਥੁਰੂਪੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪੂਰਣਕਾਲੋ વਿਯ ਪવਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾਯ ਪવਤ੍ਤਿ, ਗਾવੁਤਡ੍ਢਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਂ વਿਯ ਪਠਮવਯੇ વੀਸਤਿવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿવਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਬਲવਭਾવੋ, ਯਾવ વਾਪਿਤੋ ਉਦਕਂ ਨ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਪੂਰਾਯ વਾਪਿਯਾ ਠਿਤਕਾਲੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਕਾਲੋ, ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬੇਸੁ વਿવਟੇਸੁ ਕਮ੍ਮੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਉਦਕਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੋ વਿਯ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਨਿ, ਉਦਕੇ ਭਟ੍ਠੇ ਉਦਕਮਗ੍ਗੇਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤਉਦਕਸ੍ਸ ਠਿਤਕਾਲੋ વਿਯ ਅਸੀਤਿਨવੁਤਿਕਾਲੇ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾਯ ਮਨ੍ਦਕਾਲੋ, ਆવਾਟੇਸੁਯੇવ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲੋ વਿਯ ਹਦਯવਤ੍ਥੁਕੋਟਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ વੇਦਨਾਯ ਪવਤ੍ਤਿਕਾਲੋ, ਆવਾਟੇਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤੇਪਿ ਉਦਕੇ ਸਤਿ ‘‘વਾਪਿਯਂ ਉਦਕਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਕਾਲੋ વਿਯ ਯਾવ ਸਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਜੀવਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਆવਾਟੇਸੁ ਉਦਕੇ ਛਿਨ੍ਨੇ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ વਾਪਿਯਂ ਉਦਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕવੇਦਨਾਯ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਸਤ੍ਤੋ ਮਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਮਂ વੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਜੀવਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ વੇਦਨਂ વੇਦਿਯਮਾਨੋ’’ਤਿ।
Paṭhamaṃ deve vassante pañcahi maggehi udake pavisante āvāṭānaṃ pūraṇakālo viya hi paṭhamameva paṭisandhikkhaṇe manodvārikavedanāya vatthurūpe patiṭṭhitakālo, punappunaṃ deve vassante pañcamaggānaṃ pūraṇakālo viya pavatte pañcadvārikavedanāya pavatti, gāvutaḍḍhayojanamattaṃ ajjhottharaṇaṃ viya paṭhamavaye vīsativassakāle rajjanādivasena tassa adhimattabalavabhāvo, yāva vāpito udakaṃ na niggacchati, tāva pūrāya vāpiyā ṭhitakālo viya paññāsavassakāle tassa ṭhitakālo, niddhamanatumbesu vivaṭesu kamme kayiramāne udakassa nikkhamanakālo viya saṭṭhivassakālato paṭṭhāya tassa parihāni, udake bhaṭṭhe udakamaggesu parittaudakassa ṭhitakālo viya asītinavutikāle pañcadvārikavedanāya mandakālo, āvāṭesuyeva udakassa patiṭṭhitakālo viya hadayavatthukoṭiṃ nissāya manodvāre vedanāya pavattikālo, āvāṭesu parittepi udake sati ‘‘vāpiyaṃ udakaṃ atthī’’ti vattabbakālo viya yāva sā pavattati, tāva ‘‘satto jīvatī’’ti vuccati. Yathā pana āvāṭesu udake chinne ‘‘natthi vāpiyaṃ udaka’’nti vuccati, evaṃ manodvārikavedanāya appavattamānāya satto matoti vuccati. Imaṃ vedanaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno’’ti.
ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦੇਨ। ਉਦ੍ਧਂ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾਤਿ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਤੋ ਉਦ੍ਧਂ। ਇਧੇવਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਪਰਤੋ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਧੇવ। ਸੀਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪવਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਦਰਥਰਹਿਤਾਨਿ ਸੀਤਾਨਿ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਧਮ੍ਮਾਨਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
Kāyassa bhedāti kāyassa bhedena. Uddhaṃ jīvitapariyādānāti jīvitakkhayato uddhaṃ. Idhevāti paṭisandhivasena parato agantvā idheva. Sītībhavissantīti pavattivipphandanadaratharahitāni sītāni appavattanadhammāni bhavissanti.
ਥੂਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਚ। ਕੁਦ੍ਦਾਲਪਿਟਕਂ ਆਦਾਯਾਤਿ ਕੁਦ੍ਦਾਲਞ੍ਚ ਖਣਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੇਸਨਾ ਪਨ ਕੁਦ੍ਦਾਲવਸੇਨੇવ ਕਤਾ। ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮੂਲਮ੍ਹਿ ਕੁਦ੍ਦਾਲੇਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ। ਪਲਿਖਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਖਣਿਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਖਣੇਯ੍ਯ।
Thūṇaṃ paṭiccāti rukkhaṃ paṭicca. Kuddālapiṭakaṃ ādāyāti kuddālañca khaṇittiñca pacchiñca gahetvāti attho. Desanā pana kuddālavaseneva katā. Mūle chindeyyāti mūlamhi kuddālena chindeyya. Palikhaṇeyyāti khaṇittiyā samantā khaṇeyya.
ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਰੁਕ੍ਖੋ વਿਯ ਹਿ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਛਾਯਾ વਿਯ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਛਾਯਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਯੋਗਾવਚਰੋ, ਕੁਦ੍ਦਾਲੋ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਿਟਕਂ વਿਯ ਸਮਾਧਿ, ਖਣਿਤ੍ਤਿ વਿਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਖਣਿਤ੍ਤਿਯਾ ਮੂਲਾਨਂ ਪਲਿਖਣਨਕਾਲੋ વਿਯ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਛੇਦਨਕਾਲੋ, ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਕਰਣਕਾਲੋ વਿਯ ਖਨ੍ਧવਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ, ਫਾਲਨਕਾਲੋ વਿਯ ਆਯਤਨવਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ, ਸਕਲੀਕਰਣਕਾਲੋ વਿਯ ਧਾਤੁવਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲੋ, વਾਤਾਤਪੇਨ વਿਸੋਸਨਕਾਲੋ વਿਯ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸ੍ਸ વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਕਰਣਕਾਲੋ, ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਡਹਨਕਾਲੋ વਿਯ ਞਾਣੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਡਹਨਕਾਲੋ, ਮਸਿਕਰਣਕਾਲੋ વਿਯ વਤ੍ਤਮਾਨਕ-ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਕਾਲੋ, ਮਹਾવਾਤੇ ਓਫੁਨਨਕਾਲੋ વਿਯ ਨਦੀਸੋਤੇ ਪવਾਹਨਕਾਲੋ વਿਯ ਚ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਨਿਰੋਧੋ, ਓਫੁਨਨਪ੍ਪવਾਹਨੇਹਿ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭਾવੂਪਗਮੋ વਿਯ ਪੁਨਬ੍ਭવੇ વਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – rukkho viya hi attabhāvo daṭṭhabbo, rukkhaṃ paṭicca chāyā viya kusalākusalaṃ kammaṃ, chāyaṃ appavattaṃ kātukāmo puriso viya yogāvacaro, kuddālo viya paññā, piṭakaṃ viya samādhi, khaṇitti viya vipassanā, khaṇittiyā mūlānaṃ palikhaṇanakālo viya arahattamaggena avijjāya chedanakālo, khaṇḍākhaṇḍaṃ karaṇakālo viya khandhavasena diṭṭhakālo, phālanakālo viya āyatanavasena diṭṭhakālo, sakalīkaraṇakālo viya dhātuvasena diṭṭhakālo, vātātapena visosanakālo viya kāyikacetasikassa vīriyassa karaṇakālo, agginā ḍahanakālo viya ñāṇena kilesānaṃ ḍahanakālo, masikaraṇakālo viya vattamānaka-pañcakkhandhakālo, mahāvāte ophunanakālo viya nadīsote pavāhanakālo viya ca chinnamūlakānaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ appaṭisandhikanirodho, ophunanappavāhanehi apaññattikabhāvūpagamo viya punabbhave vipākakkhandhānaṃ anuppādena apaṇṇattikabhāvo veditabbo.
ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਦੇਸਨਂ વਿਨਿવਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਏਤਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਉਦਯਤ੍ਥਿਕੋਤਿ વਡ੍ਢਿਅਤ੍ਥਿਕੋ। ਅਸ੍ਸਪਣਿਯਂ ਪੋਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਪੋਤਸਤਾਨਿ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਕ੍ਕਿਣਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੋਸੇਯ੍ਯ। ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਂ ਉਪਕਰਣਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿવਸੇਨ ਪੋਸਾવਨਿਕਂਯੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇ ਅਸ੍ਸਾ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ ਰੋਗਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਏવਮਾਹ। ਉਦਯਞ੍ਚੇવ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ વਡ੍ਢਿਞ੍ਚ ਗੇਹਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਮੂਲਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਲਭੇਯ੍ਯ। ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂ। ਸ੍વਾਹਂ ਉਦਯਞ੍ਚੇવ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿਨ੍ਤਿ ਸੋ ਅਹਂ ਨੇવ ਉਦਯਂ ਨ ਗੇਹਤੋ ਦਿਨ੍ਨਧਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿਂ, ਪਣਿਯਅਸ੍ਸਜਗ੍ਗਨਕੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Bhagavantaṃ etadavocāti satthari desanaṃ vinivaṭṭente sotāpattiphalaṃ patvā etaṃ ‘‘seyyathāpi, bhante’’tiādivacanaṃ avoca. Tattha udayatthikoti vaḍḍhiatthiko. Assapaṇiyaṃ poseyyāti pañca assapotasatāni kiṇitvā pacchā vikkiṇissāmīti poseyya. Sahassagghanakassa assassa pañcasatamattaṃ upakaraṇaṃ gandhamālādivasena posāvanikaṃyeva agamāsi. Athassa te assā ekadivaseneva rogaṃ phusitvā sabbe jīvitakkhayaṃ pāpuṇeyyunti iminā adhippāyena evamāha. Udayañceva nādhigaccheyyāti vaḍḍhiñca gehato nīharitvā dinnamūlañca kiñci na labheyya. Payirupāsinti catūhi paccayehi upaṭṭhahiṃ. Svāhaṃ udayañceva nādhigacchinti so ahaṃ neva udayaṃ na gehato dinnadhanaṃ adhigacchiṃ, paṇiyaassajagganako nāma jātosmīti dasseti. Sesamettha uttānamevāti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੫. વਪ੍ਪਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Vappasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੫. વਪ੍ਪਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Vappasuttavaṇṇanā
