Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൭. സത്തമവഗ്ഗോ
7. Sattamavaggo
൧. വപ്പത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
1. Vappattheragāthāvaṇṇanā
പസ്സതി പസ്സോതി ആയസ്മതോ വപ്പത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഹംസവതീനഗരേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ‘‘അസുകോ ച അസുകോ ച ഥേരോ സത്ഥു പഠമം ധമ്മപടിഗ്ഗാഹകാ അഹേസു’’ന്തി ഥോമനം സുത്വാ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പത്ഥനം പട്ഠപേസി – ‘‘അഹമ്പി ഭഗവാ അനാഗതേ താദിസസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ പഠമം ധമ്മപടിഗ്ഗാഹകാനം അഞ്ഞതരോ ഭവേയ്യ’’ന്തി, സത്ഥു സന്തികേ സരണഗമനഞ്ച പവേദേസി. സോ യാവജീവം പുഞ്ഞാനി കത്വാ തതോ ചുതോ ദേവമനുസ്സേസുയേവ സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കപിലവത്ഥുസ്മിം വാസേട്ഠസ്സ നാമ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, വപ്പോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ അസിതേന ഇസിനാ ‘‘സിദ്ധത്ഥകുമാരോ സബ്ബഞ്ഞൂ ഭവിസ്സതീ’’തി ബ്യാകതോ കോണ്ഡഞ്ഞപ്പമുഖേഹി ബ്രാഹ്മണപുത്തേഹി സദ്ധിം ഘരാവാസം പഹായ താപസപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ ‘‘തസ്മിം സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തേ തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ അമതം പാപുണിസ്സാമീ’’തി ഉരുവേലായം വിഹരന്തം മഹാസത്തം ഛബ്ബസ്സാനി പധാനം പദഹന്തം ഉപട്ഠഹിത്വാ ഓളാരികാഹാരപരിഭോഗേന നിബ്ബിജ്ജിത്വാ ഇസിപതനം ഗതോ. അഭിസമ്ബുജ്ഝിത്വാ സത്ഥാരാ സത്തസത്താഹാനി വീതിനാമേത്വാ ഇസിപതനം ഗന്ത്വാ ധമ്മചക്കേ പവത്തിതേ പാടിപദദിവസേ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠിതോ പഞ്ചമിയം പക്ഖസ്സ അഞ്ഞാസികോണ്ഡഞ്ഞാദീഹി സദ്ധിം അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൨.൨൦-൩൦) –
Passatipassoti āyasmato vappattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ‘‘asuko ca asuko ca thero satthu paṭhamaṃ dhammapaṭiggāhakā ahesu’’nti thomanaṃ sutvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā patthanaṃ paṭṭhapesi – ‘‘ahampi bhagavā anāgate tādisassa sammāsambuddhassa paṭhamaṃ dhammapaṭiggāhakānaṃ aññataro bhaveyya’’nti, satthu santike saraṇagamanañca pavedesi. So yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devamanussesuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ vāseṭṭhassa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, vappotissa nāmaṃ ahosi. So asitena isinā ‘‘siddhatthakumāro sabbaññū bhavissatī’’ti byākato koṇḍaññappamukhehi brāhmaṇaputtehi saddhiṃ gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā ‘‘tasmiṃ sabbaññutaṃ patte tassa santike dhammaṃ sutvā amataṃ pāpuṇissāmī’’ti uruvelāyaṃ viharantaṃ mahāsattaṃ chabbassāni padhānaṃ padahantaṃ upaṭṭhahitvā oḷārikāhāraparibhogena nibbijjitvā isipatanaṃ gato. Abhisambujjhitvā satthārā sattasattāhāni vītināmetvā isipatanaṃ gantvā dhammacakke pavattite pāṭipadadivase sotāpattiphale patiṭṭhito pañcamiyaṃ pakkhassa aññāsikoṇḍaññādīhi saddhiṃ arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.12.20-30) –
‘‘ഉഭിന്നം ദേവരാജൂനം, സങ്ഗാമോ സമുപട്ഠിതോ;
‘‘Ubhinnaṃ devarājūnaṃ, saṅgāmo samupaṭṭhito;
അഹോസി സമുപബ്യൂള്ഹോ, മഹാഘോസോ അവത്തഥ.
Ahosi samupabyūḷho, mahāghoso avattatha.
‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
അന്തലിക്ഖേ ഠിതോ സത്ഥാ, സംവേജേസി മഹാജനം.
Antalikkhe ṭhito satthā, saṃvejesi mahājanaṃ.
‘‘സബ്ബേ ദേവാ അത്തമനാ, നിക്ഖിത്തകവചാവുധാ;
‘‘Sabbe devā attamanā, nikkhittakavacāvudhā;
സമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ, ഏകഗ്ഗാസിംസു താവദേ.
Sambuddhaṃ abhivādetvā, ekaggāsiṃsu tāvade.
‘‘മയ്ഹം സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, വാചാസഭിമുദീരയി;
‘‘Mayhaṃ saṅkappamaññāya, vācāsabhimudīrayi;
അനുകമ്പകോ ലോകവിദൂ, നിബ്ബാപേസി മഹാജനം.
Anukampako lokavidū, nibbāpesi mahājanaṃ.
‘‘പദുട്ഠചിത്തോ മനുജോ, ഏകപാണം വിഹേഠയം;
‘‘Paduṭṭhacitto manujo, ekapāṇaṃ viheṭhayaṃ;
തേന ചിത്തപ്പദോസേന, അപായം ഉപപജ്ജതി.
Tena cittappadosena, apāyaṃ upapajjati.
‘‘സങ്ഗാമസീസേ നാഗോവ, ബഹൂ പാണേ വിഹേഠയം;
‘‘Saṅgāmasīse nāgova, bahū pāṇe viheṭhayaṃ;
നിബ്ബാപേഥ സകം ചിത്തം, മാ ഹഞ്ഞിത്ഥോ പുനപ്പുനം.
Nibbāpetha sakaṃ cittaṃ, mā haññittho punappunaṃ.
‘‘ദ്വിന്നമ്പി യക്ഖരാജൂനം, സേനാ സാ വിമ്ഹിതാ അഹു;
‘‘Dvinnampi yakkharājūnaṃ, senā sā vimhitā ahu;
സരണഞ്ച ഉപാഗച്ഛും, ലോകജേട്ഠം സുതാദിനം.
Saraṇañca upāgacchuṃ, lokajeṭṭhaṃ sutādinaṃ.
‘‘സഞ്ഞാപേത്വാന ജനതം, പദമുദ്ധരി ചക്ഖുമാ;
‘‘Saññāpetvāna janataṃ, padamuddhari cakkhumā;
പേക്ഖമാനോവ ദേവേഹി, പക്കാമി ഉത്തരാമുഖോ.
Pekkhamānova devehi, pakkāmi uttarāmukho.
‘‘പഠമം സരണം ഗച്ഛിം, ദ്വിപദിന്ദസ്സ താദിനോ;
‘‘Paṭhamaṃ saraṇaṃ gacchiṃ, dvipadindassa tādino;
കപ്പാനം സതസഹസ്സം, ദുഗ്ഗതിം നുപപജ്ജഹം.
Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjahaṃ.
‘‘മഹാദുന്ദുഭിനാമാ ച, സോളസാസും രഥേസഭാ;
‘‘Mahādundubhināmā ca, soḷasāsuṃ rathesabhā;
തിംസകപ്പസഹസ്സമ്ഹി, രാജാനോ ചക്കവത്തിനോ.
Tiṃsakappasahassamhi, rājāno cakkavattino.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ അത്തനാ പടിലദ്ധസമ്പത്തിം പച്ചവേക്ഖണമുഖേന സത്ഥു ഗുണമഹന്തതം പച്ചവേക്ഖിത്വാ ‘‘ഈദിസം നാമ സത്ഥാരം ബാഹുലികാദിവാദേന സമുദാചരിമ്ഹ. അഹോ പുഥുജ്ജനഭാവോ നാമ അന്ധകരണോ അചക്ഖുകരണോ അരിയഭാവോയേവ ചക്ഖുകരണോ’’തി ദസ്സേന്തോ ‘‘പസ്സതി പസ്സോ’’തി ഗാഥം അഭാസി.
Arahattaṃ pana patvā attanā paṭiladdhasampattiṃ paccavekkhaṇamukhena satthu guṇamahantataṃ paccavekkhitvā ‘‘īdisaṃ nāma satthāraṃ bāhulikādivādena samudācarimha. Aho puthujjanabhāvo nāma andhakaraṇo acakkhukaraṇo ariyabhāvoyeva cakkhukaraṇo’’ti dassento ‘‘passati passo’’ti gāthaṃ abhāsi.
൬൧. തത്ഥ പസ്സതി പസ്സോതി പസ്സതി സമ്മാദിട്ഠിയാ ധമ്മേ അവിപരീതം ജാനാതി ബുജ്ഝതീതി പസ്സോ, ദസ്സനസമ്പന്നോ അരിയോ, സോ പസ്സന്തം അവിപരീതദസ്സാവിം ‘‘അയം അവിപരീതദസ്സാവീ’’തി പസ്സതി പഞ്ഞാചക്ഖുനാ ധമ്മാധമ്മം യഥാസഭാവതോ ജാനാതി. ന കേവലം പസ്സന്തമേവ, അഥ ഖോ അപസ്സന്തഞ്ച പസ്സതി, യോ പഞ്ഞാചക്ഖുവിരഹിതോ ധമ്മേ യഥാസഭാവതോ ന പസ്സതി, തമ്പി അപസ്സന്തം പുഥുജ്ജനം ‘‘അന്ധോ വതായം ഭവം അചക്ഖുകോ’’തി അത്തനോ പഞ്ഞാചക്ഖുനാ പസ്സതി. അപസ്സന്തോ അപസ്സന്തം, പസ്സന്തഞ്ച ന പസ്സതീതി അപസ്സന്തോ പഞ്ഞാചക്ഖുരഹിതോ അന്ധബാലോ താദിസം അന്ധബാലം അയം ധമ്മാധമ്മം യഥാസഭാവതോ ന പസ്സതീതി യഥാ അപസ്സന്തം ന പസ്സതി ന ജാനാതി, ഏവം അത്തനോ പഞ്ഞാചക്ഖുനാ ധമ്മാധമ്മം യഥാസഭാവതോ പസ്സന്തഞ്ച പണ്ഡിതം ‘‘അയം ഏവംവിധോ’’തി ന പസ്സതി ന ജാനാതി, തസ്മാ അഹമ്പി പുബ്ബേ ദസ്സനരഹിതോ സകലം ഞേയ്യം ഹത്ഥാമലകം വിയ പസ്സന്തം ഭഗവന്തം അപസ്സന്തമ്പി പൂരണാദിം യഥാസഭാവതോ ന പസ്സിം, ഇദാനി പന ബുദ്ധാനുഭാവേന സമ്പന്നോ ഉഭയേപി യഥാസഭാവതോ പസ്സാമീതി സേവിതബ്ബാസേവിതബ്ബേസു അത്തനോ അവിപരീതപടിപത്തിം ദസ്സേതി.
61. Tattha passati passoti passati sammādiṭṭhiyā dhamme aviparītaṃ jānāti bujjhatīti passo, dassanasampanno ariyo, so passantaṃ aviparītadassāviṃ ‘‘ayaṃ aviparītadassāvī’’ti passati paññācakkhunā dhammādhammaṃ yathāsabhāvato jānāti. Na kevalaṃ passantameva, atha kho apassantañca passati, yo paññācakkhuvirahito dhamme yathāsabhāvato na passati, tampi apassantaṃ puthujjanaṃ ‘‘andho vatāyaṃ bhavaṃ acakkhuko’’ti attano paññācakkhunā passati. Apassanto apassantaṃ, passantañca na passatīti apassanto paññācakkhurahito andhabālo tādisaṃ andhabālaṃ ayaṃ dhammādhammaṃ yathāsabhāvato na passatīti yathā apassantaṃ na passati na jānāti, evaṃ attano paññācakkhunā dhammādhammaṃ yathāsabhāvato passantañca paṇḍitaṃ ‘‘ayaṃ evaṃvidho’’ti na passati na jānāti, tasmā ahampi pubbe dassanarahito sakalaṃ ñeyyaṃ hatthāmalakaṃ viya passantaṃ bhagavantaṃ apassantampi pūraṇādiṃ yathāsabhāvato na passiṃ, idāni pana buddhānubhāvena sampanno ubhayepi yathāsabhāvato passāmīti sevitabbāsevitabbesu attano aviparītapaṭipattiṃ dasseti.
വപ്പത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vappattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. വപ്പത്ഥേരഗാഥാ • 1. Vappattheragāthā