| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi |
९. वासेट्ठसुत्तं
9. Vāseṭṭhasuttaṃ
एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा इच्छानङ्गले विहरति इच्छानङ्गलवनसण्डे। तेन खो पन समयेन सम्बहुला अभिञ्ञाता अभिञ्ञाता ब्राह्मणमहासाला इच्छानङ्गले पटिवसन्ति, सेय्यथिदं – चङ्की ब्राह्मणो, तारुक्खो ब्राह्मणो, पोक्खरसाति ब्राह्मणो, जाणुस्सोणि 1 ब्राह्मणो, तोदेय्यो ब्राह्मणो, अञ्ञे च अभिञ्ञाता अभिञ्ञाता ब्राह्मणमहासाला। अथ खो वासेट्ठभारद्वाजानं माणवानं जङ्घाविहारं अनुचङ्कमन्तानं अनुविचरन्तानं 2 अयमन्तराकथा उदपादि – ‘‘कथं, भो, ब्राह्मणो होती’’ति?
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā icchānaṅgale paṭivasanti, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo, jāṇussoṇi 3 brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ 4 ayamantarākathā udapādi – ‘‘kathaṃ, bho, brāhmaṇo hotī’’ti?
भारद्वाजो माणवो एवमाह – ‘‘यतो खो, भो, उभतो सुजातो होति मातितो च पितितो च संसुद्धगहणिको याव सत्तमा पितामहयुगा अक्खित्तो अनुपक्कुट्ठो जातिवादेन, एत्तावता खो भो ब्राह्मणो होती’’ति।
Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, ettāvatā kho bho brāhmaṇo hotī’’ti.
वासेट्ठो माणवो एवमाह – ‘‘यतो खो, भो, सीलवा च होति वतसम्पन्नो 5 च, एत्तावता खो, भो, ब्राह्मणो होती’’ति। नेव खो असक्खि भारद्वाजो माणवो वासेट्ठं माणवं सञ्ञापेतुं, न पन असक्खि वासेट्ठो माणवो भारद्वाजं माणवं सञ्ञापेतुं।
Vāseṭṭho māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, sīlavā ca hoti vatasampanno 6 ca, ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī’’ti. Neva kho asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.
अथ खो वासेट्ठो माणवो भारद्वाजं माणवं आमन्तेसि – ‘‘अयं खो, भो 7 भारद्वाज, समणो गोतमो सक्यपुत्तो सक्यकुला पब्बजितो इच्छानङ्गले विहरति इच्छानङ्गलवनसण्डे; तं खो पन भवन्तं गोतमं एवं कल्याणो कित्तिसद्दो अब्भुग्गतो – ‘इतिपि…पे॰… बुद्धो भगवा’ति। आयाम, भो भारद्वाज, येन समणो गोतमो तेनुपसङ्कमिस्साम; उपसङ्कमित्वा समणं गोतमं एतमत्थं पुच्छिस्साम। यथा नो समणो गोतमो ब्याकरिस्सति तथा नं धारेस्सामा’’ति। ‘‘एवं, भो’’ति खो भारद्वाजो माणवो वासेट्ठस्स माणवस्स पच्चस्सोसि।
Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ kho, bho 8 bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe; taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi…pe… buddho bhagavā’ti. Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
अथ खो वासेट्ठभारद्वाजा माणवा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्नो खो वासेट्ठो माणवो भगवन्तं गाथाहि अज्झभासि –
Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
५९९.
599.
‘‘अनुञ्ञातपटिञ्ञाता, तेविज्जा मयमस्मुभो।
‘‘Anuññātapaṭiññātā, tevijjā mayamasmubho;
अहं पोक्खरसातिस्स, तारुक्खस्सायं माणवो॥
Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavo.
६००.
600.
‘‘तेविज्जानं यदक्खातं, तत्र केवलिनोस्मसे।
‘‘Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ, tatra kevalinosmase;
पदकस्म वेय्याकरणा, जप्पे आचरियसादिसा॥
Padakasma veyyākaraṇā, jappe ācariyasādisā.
६०१.
601.
‘‘तेसं नो जातिवादस्मिं, विवादो अत्थि गोतम।
‘‘Tesaṃ no jātivādasmiṃ, vivādo atthi gotama;
जातिया ब्राह्मणो होति, भारद्वाजो इति भासति।
Jātiyā brāhmaṇo hoti, bhāradvājo iti bhāsati;
६०२.
602.
‘‘ते न सक्कोम सञ्ञापेतुं, अञ्ञमञ्ञं मयं उभो।
‘‘Te na sakkoma saññāpetuṃ, aññamaññaṃ mayaṃ ubho;
भवन्तं 11 पुट्ठुमागम्हा, सम्बुद्धं इति विस्सुतं॥
Bhavantaṃ 12 puṭṭhumāgamhā, sambuddhaṃ iti vissutaṃ.
६०३.
603.
‘‘चन्दं यथा खयातीतं, पेच्च पञ्जलिका जना।
‘‘Candaṃ yathā khayātītaṃ, pecca pañjalikā janā;
वन्दमाना नमस्सन्ति, एवं लोकस्मि गोतमं॥
Vandamānā namassanti, evaṃ lokasmi gotamaṃ.
६०४.
604.
‘‘चक्खुं लोके समुप्पन्नं, मयं पुच्छाम गोतमं।
‘‘Cakkhuṃ loke samuppannaṃ, mayaṃ pucchāma gotamaṃ;
जातिया ब्राह्मणो होति, उदाहु भवति कम्मुना।
Jātiyā brāhmaṇo hoti, udāhu bhavati kammunā;
अजानतं नो पब्रूहि, यथा जानेसु ब्राह्मणं’’॥
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānesu brāhmaṇaṃ’’.
६०५.
605.
‘‘तेसं वो अहं ब्यक्खिस्सं, (वासेट्ठाति भगवा) अनुपुब्बं यथातथं।
‘‘Tesaṃ vo ahaṃ byakkhissaṃ, (vāseṭṭhāti bhagavā) anupubbaṃ yathātathaṃ;
जातिविभङ्गं पाणानं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६०६.
606.
‘‘तिणरुक्खेपि जानाथ, न चापि पटिजानरे।
‘‘Tiṇarukkhepi jānātha, na cāpi paṭijānare;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६०७.
607.
‘‘ततो कीटे पटङ्गे च, याव कुन्थकिपिल्लिके।
‘‘Tato kīṭe paṭaṅge ca, yāva kunthakipillike;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६०८.
608.
‘‘चतुप्पदेपि जानाथ, खुद्दके च महल्लके।
‘‘Catuppadepi jānātha, khuddake ca mahallake;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६०९.
609.
‘‘पादूदरेपि जानाथ, उरगे दीघपिट्ठिके।
‘‘Pādūdarepi jānātha, urage dīghapiṭṭhike;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६१०.
610.
‘‘ततो मच्छेपि जानाथ, ओदके वारिगोचरे।
‘‘Tato macchepi jānātha, odake vārigocare;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६११.
611.
‘‘ततो पक्खीपि जानाथ, पत्तयाने विहङ्गमे।
‘‘Tato pakkhīpi jānātha, pattayāne vihaṅgame;
लिङ्गं जातिमयं तेसं, अञ्ञमञ्ञा हि जातियो॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
६१२.
612.
‘‘यथा एतासु जातीसु, लिङ्गं जातिमयं पुथु।
‘‘Yathā etāsu jātīsu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu;
एवं नत्थि मनुस्सेसु, लिङ्गं जातिमयं पुथु॥
Evaṃ natthi manussesu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.
६१३.
613.
‘‘न केसेहि न सीसेन, न कण्णेहि न अक्खिभि।
‘‘Na kesehi na sīsena, na kaṇṇehi na akkhibhi;
न मुखेन न नासाय, न ओट्ठेहि भमूहि वा॥
Na mukhena na nāsāya, na oṭṭhehi bhamūhi vā.
६१४.
614.
‘‘न गीवाय न अंसेहि, न उदरेन न पिट्ठिया।
‘‘Na gīvāya na aṃsehi, na udarena na piṭṭhiyā;
६१५.
615.
‘‘न हत्थेहि न पादेहि, नाङ्गुलीहि नखेहि वा।
‘‘Na hatthehi na pādehi, nāṅgulīhi nakhehi vā;
न जङ्घाहि न ऊरूहि, न वण्णेन सरेन वा।
Na jaṅghāhi na ūrūhi, na vaṇṇena sarena vā;
लिङ्गं जातिमयं नेव, यथा अञ्ञासु जातिसु॥
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisu.
६१६.
616.
‘‘पच्चत्तञ्च सरीरेसु 15, मनुस्सेस्वेतं न विज्जति।
‘‘Paccattañca sarīresu 16, manussesvetaṃ na vijjati;
वोकारञ्च मनुस्सेसु, समञ्ञाय पवुच्चति॥
Vokārañca manussesu, samaññāya pavuccati.
६१७.
617.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, गोरक्खं उपजीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, gorakkhaṃ upajīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, कस्सको सो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, kassako so na brāhmaṇo.
६१८.
618.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, पुथुसिप्पेन जीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, puthusippena jīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, सिप्पिको सो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, sippiko so na brāhmaṇo.
६१९.
619.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, वोहारं उपजीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, वाणिजो सो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo.
६२०.
620.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, परपेस्सेन जीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, parapessena jīvati;
६२१.
621.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, अदिन्नं उपजीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, adinnaṃ upajīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, चोरो एसो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, coro eso na brāhmaṇo.
६२२.
622.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, इस्सत्थं उपजीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, issatthaṃ upajīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, योधाजीवो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yodhājīvo na brāhmaṇo.
६२३.
623.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, पोरोहिच्चेन जीवति।
‘‘Yo hi koci manussesu, porohiccena jīvati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, याजको एसो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yājako eso na brāhmaṇo.
६२४.
624.
‘‘यो हि कोचि मनुस्सेसु, गामं रट्ठञ्च भुञ्जति।
‘‘Yo hi koci manussesu, gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati;
एवं वासेट्ठ जानाहि, राजा एसो न ब्राह्मणो॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, rājā eso na brāhmaṇo.
६२५.
625.
‘‘न चाहं ब्राह्मणं ब्रूमि, योनिजं मत्तिसम्भवं।
‘‘Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi, yonijaṃ mattisambhavaṃ;
अकिञ्चनं अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६२६.
626.
‘‘सब्बसंयोजनं छेत्वा, सो वे न परितस्सति।
‘‘Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, so ve na paritassati;
सङ्गातिगं विसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६२७.
627.
‘‘छेत्वा नद्धिं वरत्तञ्च, सन्दानं सहनुक्कमं।
‘‘Chetvā naddhiṃ varattañca, sandānaṃ sahanukkamaṃ;
उक्खित्तपलिघं बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६२८.
628.
‘‘अक्कोसं वधबन्धञ्च, अदुट्ठो यो तितिक्खति।
‘‘Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;
खन्तीबलं बलानीकं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६२९.
629.
‘‘अक्कोधनं वतवन्तं, सीलवन्तं अनुस्सदं।
‘‘Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;
दन्तं अन्तिमसारीरं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३०.
630.
‘‘वारि पोक्खरपत्तेव, आरग्गेरिव सासपो।
‘‘Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
यो न लिम्पति कामेसु, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३१.
631.
‘‘यो दुक्खस्स पजानाति, इधेव खयमत्तनो।
‘‘Yo dukkhassa pajānāti, idheva khayamattano;
पन्नभारं विसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३२.
632.
‘‘गम्भीरपञ्ञं मेधाविं, मग्गामग्गस्स कोविदं।
‘‘Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;
उत्तमत्थमनुप्पत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३३.
633.
‘‘असंसट्ठं गहट्ठेहि, अनागारेहि चूभयं।
‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
अनोकसारिमप्पिच्छं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३४.
634.
‘‘निधाय दण्डं भूतेसु, तसेसु थावरेसु च।
‘‘Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;
यो न हन्ति न घातेति, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३५.
635.
‘‘अविरुद्धं विरुद्धेसु, अत्तदण्डेसु निब्बुतं।
‘‘Aviruddhaṃ viruddhesu, attadaṇḍesu nibbutaṃ;
सादानेसु अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३६.
636.
‘‘यस्स रागो च दोसो च, मानो मक्खो च पातितो।
‘‘Yassa rāgo ca doso ca, māno makkho ca pātito;
सासपोरिव आरग्गा, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३७.
637.
‘‘अकक्कसं विञ्ञापनिं, गिरं सच्चमुदीरये।
‘‘Akakkasaṃ viññāpaniṃ, giraṃ saccamudīraye;
याय नाभिसजे कञ्चि, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Yāya nābhisaje kañci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३८.
638.
‘‘योध दीघं व रस्सं वा, अणुं थूलं सुभासुभं।
‘‘Yodha dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
लोके अदिन्नं नादियति, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Loke adinnaṃ nādiyati, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६३९.
639.
‘‘आसा यस्स न विज्जन्ति, अस्मिं लोके परम्हि च।
‘‘Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;
६४०.
640.
‘‘यस्सालया न विज्जन्ति, अञ्ञाय अकथंकथी।
‘‘Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathī;
अमतोगधमनुप्पत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Amatogadhamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४१.
641.
‘‘योध पुञ्ञञ्च पापञ्च, उभो सङ्गमुपच्चगा।
‘‘Yodha puññañca pāpañca, ubho saṅgamupaccagā;
असोकं विरजं सुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४२.
642.
‘‘चन्दंव विमलं सुद्धं, विप्पसन्नमनाविलं।
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
नन्दीभवपरिक्खीणं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४३.
643.
‘‘योमं पलिपथं दुग्गं, संसारं मोहमच्चगा।
‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;
तिण्णो पारङ्गतो झायी, अनेजो अकथंकथी।
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;
अनुपादाय निब्बुतो, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४४.
644.
‘‘योध कामे पहन्त्वान, अनागारो परिब्बजे।
‘‘Yodha kāme pahantvāna, anāgāro paribbaje;
कामभवपरिक्खीणं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Kāmabhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४५.
645.
‘‘योध तण्हं पहन्त्वान, अनागारो परिब्बजे।
‘‘Yodha taṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;
तण्हाभवपरिक्खीणं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४६.
646.
‘‘हित्वा मानुसकं योगं, दिब्बं योगं उपच्चगा।
‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;
सब्बयोगविसंयुत्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४७.
647.
‘‘हित्वा रतिञ्च अरतिं, सीतिभूतं निरूपधिं।
‘‘Hitvā ratiñca aratiṃ, sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ;
सब्बलोकाभिभुं वीरं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४८.
648.
असत्तं सुगतं बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६४९.
649.
‘‘यस्स गतिं न जानन्ति, देवा गन्धब्बमानुसा।
‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;
खीणासवं अरहन्तं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६५०.
650.
‘‘यस्स पुरे च पच्छा च, मज्झे च नत्थि किञ्चनं।
‘‘Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;
अकिञ्चनं अनादानं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६५१.
651.
‘‘उसभं पवरं वीरं, महेसिं विजिताविनं।
‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;
अनेजं न्हातकं बुद्धं, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६५२.
652.
अथो जातिक्खयं पत्तो, तमहं ब्रूमि ब्राह्मणं॥
Atho jātikkhayaṃ patto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
६५३.
653.
‘‘समञ्ञा हेसा लोकस्मिं, नामगोत्तं पकप्पितं।
‘‘Samaññā hesā lokasmiṃ, nāmagottaṃ pakappitaṃ;
सम्मुच्चा समुदागतं, तत्थ तत्थ पकप्पितं॥
Sammuccā samudāgataṃ, tattha tattha pakappitaṃ.
६५४.
654.
‘‘दीघरत्तमनुसयितं, दिट्ठिगतमजानतं।
‘‘Dīgharattamanusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ;
६५५.
655.
‘‘न जच्चा ब्राह्मणो होति, न जच्चा होति अब्राह्मणो।
‘‘Na jaccā brāhmaṇo hoti, na jaccā hoti abrāhmaṇo;
कम्मुना ब्राह्मणो होति, कम्मुना होति अब्राह्मणो॥
Kammunā brāhmaṇo hoti, kammunā hoti abrāhmaṇo.
६५६.
656.
‘‘कस्सको कम्मुना होति, सिप्पिको होति कम्मुना।
‘‘Kassako kammunā hoti, sippiko hoti kammunā;
वाणिजो कम्मुना होति, पेस्सिको होति कम्मुना॥
Vāṇijo kammunā hoti, pessiko hoti kammunā.
६५७.
657.
‘‘चोरोपि कम्मुना होति, योधाजीवोपि कम्मुना।
‘‘Coropi kammunā hoti, yodhājīvopi kammunā;
याजको कम्मुना होति, राजापि होति कम्मुना॥
Yājako kammunā hoti, rājāpi hoti kammunā.
६५८.
658.
‘‘एवमेतं यथाभूतं, कम्मं पस्सन्ति पण्डिता।
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, kammaṃ passanti paṇḍitā;
पटिच्चसमुप्पाददस्सा, कम्मविपाककोविदा॥
Paṭiccasamuppādadassā, kammavipākakovidā.
६५९.
659.
‘‘कम्मुना वत्तति लोको, कम्मुना वत्तति पजा।
‘‘Kammunā vattati loko, kammunā vattati pajā;
कम्मनिबन्धना सत्ता, रथस्साणीव यायतो॥
Kammanibandhanā sattā, rathassāṇīva yāyato.
६६०.
660.
‘‘तपेन ब्रह्मचरियेन, संयमेन दमेन च।
‘‘Tapena brahmacariyena, saṃyamena damena ca;
एतेन ब्राह्मणो होति, एतं ब्राह्मणमुत्तमं॥
Etena brāhmaṇo hoti, etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ.
६६१.
661.
‘‘तीहि विज्जाहि सम्पन्नो, सन्तो खीणपुनब्भवो।
‘‘Tīhi vijjāhi sampanno, santo khīṇapunabbhavo;
एवं वासेट्ठ जानाहि, ब्रह्मा सक्को विजानत’’न्ति॥
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, brahmā sakko vijānata’’nti.
एवं वुत्ते, वासेट्ठभारद्वाजा माणवा भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘अभिक्कन्तं, भो गोतम…पे॰… उपासके नो भवं गोतमो धारेतु अज्जतग्गे पाणुपेते 29 सरणं गते’’ति।
Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete 30 saraṇaṃ gate’’ti.
वासेट्ठसुत्तं नवमं निट्ठितं।
Vāseṭṭhasuttaṃ navamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ९. वासेट्ठसुत्तवण्णना • 9. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
