Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၈. ဝာသေဋ္ဌသုတ္တံ
8. Vāseṭṭhasuttaṃ
၄၅၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ဣစ္ဆာနင္ဂလေ 1 ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ ဣစ္ဆာနင္ဂလေ ပဋိဝသန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – စင္ကီ ဗ္ရာဟ္မဏော, တာရုက္ခော ဗ္ရာဟ္မဏော, ပောက္ခရသာတိ ဗ္ရာဟ္မဏော, ဇာဏုသ္သောဏိ 2 ဗ္ရာဟ္မဏော, တောဒေယ္ယော ဗ္ရာဟ္မဏော, အညေ စ အဘိညာတာ အဘိညာတာ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာ။ အထ ခော ဝာသေဋ္ဌဘာရဒ္ဝာဇာနံ မာဏဝာနံ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမန္တာနံ အနုဝိစရန္တာနံ 3 အယမန္တရာကထာ ဥဒပာဒိ – ‘‘ကထံ, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ? ဘာရဒ္ဝာဇော မာဏဝော ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခော, ဘော, ဥဘတော သုဇာတော မာတိတော စ ပိတိတော စ သံသုဒ္ဓဂဟဏိကော ယာဝ သတ္တမာ ပိတာမဟယုဂာ အက္ခိတ္တော အနုပက္ကုဋ္ဌော ဇာတိဝာဒေန – ဧတ္တာဝတာ ခော, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။ ဝာသေဋ္ဌော မာဏဝော ဧဝမာဟ – ‘‘ယတော ခော, ဘော, သီလဝာ စ ဟောတိ ဝတ္တသမ္ပန္နော 4 စ – ဧတ္တာဝတာ ခော, ဘော, ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတီ’’တိ။ နေဝ ခော အသက္ခိ ဘာရဒ္ဝာဇော မာဏဝော ဝာသေဋ္ဌံ မာဏဝံ သညာပေတုံ, န ပန အသက္ခိ ဝာသေဋ္ဌော မာဏဝော ဘာရဒ္ဝာဇံ မာဏဝံ သညာပေတုံ။ အထ ခော ဝာသေဋ္ဌော မာဏဝော ဘာရဒ္ဝာဇံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ – ‘‘အယံ ခော, ဘော ဘာရဒ္ဝာဇ, သမဏော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ဣစ္ဆာနင္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင္ဂလဝနသဏ္ဍေ။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ။ အာယာမ, ဘော ဘာရဒ္ဝာဇ, ယေန သမဏော ဂောတမော တေနုပသင္ကမိသ္သာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သမဏံ ဂောတမံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆိသ္သာမ။ ယထာ နော သမဏော ဂောတမော ဗ္ယာကရိသ္သတိ တထာ နံ ဓာရေသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဘာရဒ္ဝာဇော မာဏဝော ဝာသေဋ္ဌသ္သ မာဏဝသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။
454. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale 5 viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā icchānaṅgale paṭivasanti, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo, jāṇussoṇi 6 brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ 7 ayamantarākathā udapādi – ‘‘kathaṃ, bho, brāhmaṇo hotī’’ti? Bhāradvājo māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena – ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī’’ti. Vāseṭṭho māṇavo evamāha – ‘‘yato kho, bho, sīlavā ca hoti vattasampanno 8 ca – ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī’’ti. Neva kho asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ. Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘‘ayaṃ kho, bho bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
၄၅၅. အထ ခော ဝာသေဋ္ဌဘာရဒ္ဝာဇာ မာဏဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဝာသေဋ္ဌော မာဏဝော ဘဂဝန္တံ ဂာထာဟိ အဇ္ဈဘာသိ –
455. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
‘‘အနုညာတပဋိညာတာ၊ တေဝိဇ္ဇာ မယမသ္မုဘော။
‘‘Anuññātapaṭiññātā, tevijjā mayamasmubho;
အဟံ ပောက္ခရသာတိသ္သ၊ တာရုက္ခသ္သာယံ မာဏဝော။
Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavo.
‘‘တေဝိဇ္ဇာနံ ယဒက္ခာတံ၊ တတ္ရ ကေဝလိနောသ္မသေ။
‘‘Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ, tatra kevalinosmase;
တေသံ နော ဇာတိဝာဒသ္မိံ၊ ဝိဝာဒော အတ္ထိ ဂောတမ။
Tesaṃ no jātivādasmiṃ, vivādo atthi gotama.
‘‘ဇာတိယာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဘာရဒ္ဝာဇော ဣတိ ဘာသတိ။
‘‘Jātiyā brāhmaṇo hoti, bhāradvājo iti bhāsati;
ဘဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဣတိ ဝိသ္သုတံ။
Bhavantaṃ puṭṭhumāgamā, sambuddhaṃ iti vissutaṃ.
‘‘စန္ဒံ ယထာ ခယာတီတံ၊ ပေစ္စ ပဉ္ဇလိကာ ဇနာ။
‘‘Candaṃ yathā khayātītaṃ, pecca pañjalikā janā;
ဝန္ဒမာနာ နမသ္သန္တိ၊ လောကသ္မိံ ဂောတမံ။
Vandamānā namassanti, lokasmiṃ gotamaṃ.
‘‘စက္ခုံ လောကေ သမုပ္ပန္နံ၊ မယံ ပုစ္ဆာမ ဂောတမံ။
‘‘Cakkhuṃ loke samuppannaṃ, mayaṃ pucchāma gotamaṃ;
အဇာနတံ နော ပဗ္ရူဟိ၊ ယထာ ဇာနေမု ဗ္ရာဟ္မဏ’’န္တိ။
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānemu brāhmaṇa’’nti.
၄၅၆.
456.
‘‘တေသံ ဝော အဟံ ဗ္ယက္ခိသ္သံ၊ (ဝာသေဋ္ဌာတိ ဘဂဝာ)
‘‘Tesaṃ vo ahaṃ byakkhissaṃ, (vāseṭṭhāti bhagavā)
အနုပုဗ္ဗံ ယထာတထံ။
Anupubbaṃ yathātathaṃ;
ဇာတိဝိဘင္ဂံ ပာဏာနံ၊ အညမညာဟိ ဇာတိယော။
Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ, aññamaññāhi jātiyo.
‘‘တိဏရုက္ခေပိ ဇာနာထ၊ န စာပိ ပဋိဇာနရေ။
‘‘Tiṇarukkhepi jānātha, na cāpi paṭijānare;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘တတော ကီဋေ ပဋင္ဂေ စ၊ ယာဝ ကုန္ထကိပိလ္လိကေ။
‘‘Tato kīṭe paṭaṅge ca, yāva kunthakipillike;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘စတုပ္ပဒေပိ ဇာနာထ၊ ခုဒ္ဒကေ စ မဟလ္လကေ။
‘‘Catuppadepi jānātha, khuddake ca mahallake;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘ပာဒုဒရေပိ ဇာနာထ၊ ဥရဂေ ဒီဃပိဋ္ဌိကေ။
‘‘Pādudarepi jānātha, urage dīghapiṭṭhike;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘တတော မစ္ဆေပိ ဇာနာထ၊ ဥဒကေ ဝာရိဂောစရေ။
‘‘Tato macchepi jānātha, udake vārigocare;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘တတော ပက္ခီပိ ဇာနာထ၊ ပတ္တယာနေ ဝိဟင္ဂမေ။
‘‘Tato pakkhīpi jānātha, pattayāne vihaṅgame;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ တေသံ၊ အညမညာ ဟိ ဇာတိယော။
Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ, aññamaññā hi jātiyo.
‘‘ယထာ ဧတာသု ဇာတီသု၊ လိင္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။
‘‘Yathā etāsu jātīsu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu;
ဧဝံ နတ္ထိ မနုသ္သေသု၊ လိင္ဂံ ဇာတိမယံ ပုထု။
Evaṃ natthi manussesu, liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.
‘‘န ကေသေဟိ န သီသေဟိ၊ န ကဏ္ဏေဟိ န အက္ခီဟိ။
‘‘Na kesehi na sīsehi, na kaṇṇehi na akkhīhi;
န မုခေန န နာသာယ၊ န ဩဋ္ဌေဟိ ဘမူဟိ ဝာ။
Na mukhena na nāsāya, na oṭṭhehi bhamūhi vā.
‘‘န ဂီဝာယ န အံသေဟိ၊ န ဥဒရေန န ပိဋ္ဌိယာ။
‘‘Na gīvāya na aṃsehi, na udarena na piṭṭhiyā;
‘‘န ဟတ္ထေဟိ န ပာဒေဟိ၊ နင္ဂုလီဟိ နခေဟိ ဝာ။
‘‘Na hatthehi na pādehi, naṅgulīhi nakhehi vā;
န ဇင္ဃာဟိ န ဦရူဟိ၊ န ဝဏ္ဏေန သရေန ဝာ။
Na jaṅghāhi na ūrūhi, na vaṇṇena sarena vā;
လိင္ဂံ ဇာတိမယံ နေဝ၊ ယထာ အညာသု ဇာတိသု။
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisu.
၄၅၇.
457.
‘‘ပစ္စတ္တဉ္စ သရီရေသု 19၊ မနုသ္သေသ္ဝေတံ န ဝိဇ္ဇတိ။
‘‘Paccattañca sarīresu 20, manussesvetaṃ na vijjati;
ဝောကာရဉ္စ မနုသ္သေသု၊ သမညာယ ပဝုစ္စတိ။
Vokārañca manussesu, samaññāya pavuccati.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ဂောရက္ခံ ဥပဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, gorakkhaṃ upajīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ကသ္သကော သော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, kassako so na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ပုထုသိပ္ပေန ဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, puthusippena jīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ သိပ္ပိကော သော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, sippiko so na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ဝောဟာရံ ဥပဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, vohāraṃ upajīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဝာဏိဇော သော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, vāṇijo so na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ပရပေသ္သေန ဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, parapessena jīvati;
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ အဒိန္နံ ဥပဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, adinnaṃ upajīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ စောရော ဧသော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, coro eso na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ဣသ္သတ္ထံ ဥပဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, issatthaṃ upajīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယောဓာဇီဝော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yodhājīvo na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ပောရောဟိစ္စေန ဇီဝတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, porohiccena jīvati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ယာဇကော သော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, yājako so na brāhmaṇo.
‘‘ယော ဟိ ကောစိ မနုသ္သေသု၊ ဂာမံ ရဋ္ဌဉ္စ ဘုဉ္ဇတိ။
‘‘Yo hi koci manussesu, gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ရာဇာ ဧသော န ဗ္ရာဟ္မဏော။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, rājā eso na brāhmaṇo.
‘‘န စာဟံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဗ္ရူမိ၊ ယောနိဇံ မတ္တိသမ္ဘဝံ။
‘‘Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi, yonijaṃ mattisambhavaṃ;
အကိဉ္စနံ အနာဒာနံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
၄၅၈.
458.
‘‘သဗ္ဗသံယောဇနံ ဆေတ္ဝာ၊ ယော ဝေ န ပရိတသ္သတိ။
‘‘Sabbasaṃyojanaṃ chetvā, yo ve na paritassati;
‘‘ဆေတ္ဝာ နဒ္ဓိံ 27 ဝရတ္တဉ္စ၊ သန္ဒာနံ သဟနုက္ကမံ။
‘‘Chetvā naddhiṃ 28 varattañca, sandānaṃ sahanukkamaṃ;
ဥက္ခိတ္တပလိဃံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘အက္ကောသံ ဝဓဗန္ဓဉ္စ၊ အဒုဋ္ဌော ယော တိတိက္ခတိ။
‘‘Akkosaṃ vadhabandhañca, aduṭṭho yo titikkhati;
ခန္တီဗလံ ဗလာနီကံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Khantībalaṃ balānīkaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘အက္ကောဓနံ ဝတဝန္တံ၊ သီလဝန္တံ အနုသ္သဒံ။
‘‘Akkodhanaṃ vatavantaṃ, sīlavantaṃ anussadaṃ;
ဒန္တံ အန္တိမသာရီရံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Dantaṃ antimasārīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ဝာရိပောက္ခရပတ္တေဝ၊ အာရဂ္ဂေရိဝ သာသပော။
‘‘Vāripokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
ယော န လိမ္ပတိ ကာမေသု၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယော ဒုက္ခသ္သ ပဇာနာတိ၊ ဣဓေဝ ခယမတ္တနော။
‘‘Yo dukkhassa pajānāti, idheva khayamattano;
ပန္နဘာရံ ဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ဂမ္ဘီရပညံ မေဓာဝိံ၊ မဂ္ဂာမဂ္ဂသ္သ ကောဝိဒံ။
‘‘Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ, maggāmaggassa kovidaṃ;
ဥတ္တမတ္ထမနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Uttamatthamanuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘အသံသဋ္ဌံ ဂဟဋ္ဌေဟိ၊ အနာဂာရေဟိ စူဘယံ။
‘‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
အနောကသာရိမပ္ပိစ္ဆံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘နိဓာယ ဒဏ္ဍံ ဘူတေသု၊ တသေသု ထာဝရေသု စ။
‘‘Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu, tasesu thāvaresu ca;
ယော န ဟန္တိ န ဃာတေတိ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘အဝိရုဒ္ဓံ ဝိရုဒ္ဓေသု၊ အတ္တဒဏ္ဍေသု နိဗ္ဗုတံ။
‘‘Aviruddhaṃ viruddhesu, attadaṇḍesu nibbutaṃ;
သာဒာနေသု အနာဒာနံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Sādānesu anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယသ္သ ရာဂော စ ဒောသော စ၊ မာနော မက္ခော စ ဩဟိတော။
‘‘Yassa rāgo ca doso ca, māno makkho ca ohito;
သာသပောရိဝ အာရဂ္ဂာ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
၄၅၉.
459.
‘‘အကက္ကသံ ဝိညာပနိံ၊ ဂိရံ သစ္စံ ဥဒီရယေ။
‘‘Akakkasaṃ viññāpaniṃ, giraṃ saccaṃ udīraye;
ယာယ နာဘိသဇ္ဇေ ကိဉ္စိ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Yāya nābhisajje kiñci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယော စ ဒီဃံ ဝ ရသ္သံ ဝာ၊ အဏုံ ထူလံ သုဘာသုဘံ။
‘‘Yo ca dīghaṃ va rassaṃ vā, aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;
‘‘အာသာ ယသ္သ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အသ္မိံ လောကေ ပရမ္ဟိ စ။
‘‘Āsā yassa na vijjanti, asmiṃ loke paramhi ca;
‘‘ယသ္သာလယာ န ဝိဇ္ဇန္တိ၊ အညာယ အကထံကထိံ။
‘‘Yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathiṃ;
အမတောဂဓံ အနုပ္ပတ္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Amatogadhaṃ anuppattaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယောဓပုညဉ္စ ပာပဉ္စ၊ ဥဘော သင္ဂံ ဥပစ္စဂာ။
‘‘Yodhapuññañca pāpañca, ubho saṅgaṃ upaccagā;
အသောကံ ဝိရဇံ သုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘စန္ဒံ ဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပသန္နံ အနာဝိလံ။
‘‘Candaṃ va vimalaṃ suddhaṃ, vippasannaṃ anāvilaṃ;
နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယော ဣမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ သံသာရံ မောဟမစ္စဂာ။
‘‘Yo imaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;
တိဏ္ဏော ပာရင္ဂတော ဈာယီ၊ အနေဇော အကထံကထီ။
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;
အနုပာဒာယ နိဗ္ဗုတော၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
ကာမဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Kāmabhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယောဓတဏ္ဟံ ပဟန္တ္ဝာန၊ အနာဂာရော ပရိဗ္ဗဇေ။
‘‘Yodhataṇhaṃ pahantvāna, anāgāro paribbaje;
တဏ္ဟာဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ဟိတ္ဝာ မာနုသကံ ယောဂံ၊ ဒိဗ္ဗံ ယောဂံ ဥပစ္စဂာ။
‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, dibbaṃ yogaṃ upaccagā;
သဗ္ဗယောဂဝိသံယုတ္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Sabbayogavisaṃyuttaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ဟိတ္ဝာ ရတိဉ္စ အရတိံ၊ သီတီဘူတံ နိရူပဓိံ။
‘‘Hitvā ratiñca aratiṃ, sītībhūtaṃ nirūpadhiṃ;
သဗ္ဗလောကာဘိဘုံ ဝီရံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘စုတိံ ယော ဝေဒိ သတ္တာနံ၊ ဥပပတ္တိဉ္စ သဗ္ဗသော။
‘‘Cutiṃ yo vedi sattānaṃ, upapattiñca sabbaso;
အသတ္တံ သုဂတံ ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယသ္သ ဂတိံ န ဇာနန္တိ၊ ဒေဝာ ဂန္ဓဗ္ဗမာနုသာ။
‘‘Yassa gatiṃ na jānanti, devā gandhabbamānusā;
ခီဏာသဝံ အရဟန္တံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Khīṇāsavaṃ arahantaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ယသ္သ ပုရေ စ ပစ္ဆာ စ၊ မဇ္ဈေ စ နတ္ထိ ကိဉ္စနံ။
‘‘Yassa pure ca pacchā ca, majjhe ca natthi kiñcanaṃ;
အကိဉ္စနံ အနာဒာနံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ဥသဘံ ပဝရံ ဝီရံ၊ မဟေသိံ ဝိဇိတာဝိနံ။
‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, mahesiṃ vijitāvinaṃ;
အနေဇံ န္ဟာတကံ 35 ဗုဒ္ဓံ၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Anejaṃ nhātakaṃ 36 buddhaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
‘‘ပုဗ္ဗေနိဝာသံ ယော ဝေဒိ၊ သဂ္ဂာပာယဉ္စ ပသ္သတိ။
‘‘Pubbenivāsaṃ yo vedi, saggāpāyañca passati;
အထော ဇာတိက္ခယံ ပတ္တော၊ တမဟံ ဗ္ရူမိ ဗ္ရာဟ္မဏံ။
Atho jātikkhayaṃ patto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
၄၆၀.
460.
‘‘သမညာ ဟေသာ လောကသ္မိံ၊ နာမဂောတ္တံ ပကပ္ပိတံ။
‘‘Samaññā hesā lokasmiṃ, nāmagottaṃ pakappitaṃ;
သမ္မုစ္စာ သမုဒာဂတံ၊ တတ္ထ တတ္ထ ပကပ္ပိတံ။
Sammuccā samudāgataṃ, tattha tattha pakappitaṃ.
‘‘ဒီဃရတ္တာနုသယိတံ၊ ဒိဋ္ဌိဂတမဇာနတံ။
‘‘Dīgharattānusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ;
‘‘ကသ္သကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ သိပ္ပိကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။
‘‘Kassako kammunā hoti, sippiko hoti kammunā;
ဝာဏိဇော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ပေသ္သကော ဟောတိ ကမ္မုနာ။
Vāṇijo kammunā hoti, pessako hoti kammunā.
‘‘စောရောပိ ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ယောဓာဇီဝောပိ ကမ္မုနာ။
‘‘Coropi kammunā hoti, yodhājīvopi kammunā;
ယာဇကော ကမ္မုနာ ဟောတိ၊ ရာဇာပိ ဟောတိ ကမ္မုနာ။
Yājako kammunā hoti, rājāpi hoti kammunā.
‘‘ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ၊ ကမ္မံ ပသ္သန္တိ ပဏ္ဍိတာ။
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, kammaṃ passanti paṇḍitā;
ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဒသ္သာ၊ ကမ္မဝိပာကကောဝိဒာ။
Paṭiccasamuppādadassā, kammavipākakovidā.
‘‘ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ လောကော၊ ကမ္မုနာ ဝတ္တတိ ပဇာ။
‘‘Kammunā vattati loko, kammunā vattati pajā;
ကမ္မနိဗန္ဓနာ သတ္တာ၊ ရထသ္သာဏီဝ ယာယတော။
Kammanibandhanā sattā, rathassāṇīva yāyato.
‘‘တပေန ဗ္ရဟ္မစရိယေန၊ သံယမေန ဒမေန စ။
‘‘Tapena brahmacariyena, saṃyamena damena ca;
ဧတေန ဗ္ရာဟ္မဏော ဟောတိ၊ ဧတံ ဗ္ရာဟ္မဏမုတ္တမံ။
Etena brāhmaṇo hoti, etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ.
‘‘တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သမ္ပန္နော၊ သန္တော ခီဏပုနဗ္ဘဝော။
‘‘Tīhi vijjāhi sampanno, santo khīṇapunabbhavo;
ဧဝံ ဝာသေဋ္ဌ ဇာနာဟိ၊ ဗ္ရဟ္မာ သက္ကော ဝိဇာနတ’’န္တိ။
Evaṃ vāseṭṭha jānāhi, brahmā sakko vijānata’’nti.
၄၆၁. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဝာသေဋ္ဌဘာရဒ္ဝာဇာ မာဏဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ! သေယ္ယထာပိ, ဘော ဂောတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ – စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီတိ – ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂောတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကေ နော ဘဝံ ဂောတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတေ’’တိ။
461. Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gate’’ti.
ဝာသေဋ္ဌသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
Vāseṭṭhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. ဝာသေဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. ဝာသေဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā