| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੮. વਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
੪੫੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ વਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲવਨਸਣ੍ਡੇਤਿ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲਗਾਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ વਨਸਣ੍ਡੇ। ਚਙ੍ਕੀਤਿ ਆਦਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਨਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਪੁਰੋਹਿਤਾ ਏવ। ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਬਹੂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ। ਤੇ ਕਿਰ ਛਟ੍ਠੇ ਛਟ੍ਠੇ ਮਾਸੇ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਜਾਤਿਂ ਸੋਧੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਜਾਤਿਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਮਨ੍ਤੇ ਸੋਧੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਇਚ੍ਛਾਨਙ੍ਗਲੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਮਨ੍ਤਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਅਯਮਨ੍ਤਰਾ ਕਥਾਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕਭਾવਾਨੁਰੂਪਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਅਨੁવਿਚਰਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਯਮਞ੍ਞਾ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ। ਸੀਲવਾਤਿ ਗੁਣવਾ। વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ।
454.Evaṃme sutanti vāseṭṭhasuttaṃ. Tattha icchānaṅgalavanasaṇḍeti icchānaṅgalagāmassa avidūre vanasaṇḍe. Caṅkīti ādayo pañcapi janā rañño pasenadissa kosalassa purohitā eva. Aññe ca abhiññātāti aññe ca bahū abhiññātā brāhmaṇā. Te kira chaṭṭhe chaṭṭhe māse dvīsu ṭhānesu sannipatanti. Yadā jātiṃ sodhetukāmā honti, tadā pokkharasātissa santike jātisodhanatthaṃ ukkaṭṭhāya sannipatanti. Yadā mante sodhetukāmā honti, tadā icchānaṅgale sannipatanti. Imasmiṃ kāle mantasodhanatthaṃ sannipatiṃsu. Ayamantarā kathāti yaṃ attano sahāyakabhāvānurūpaṃ kathaṃ kathentā anuvicariṃsu, tassā kathāya antarā ayamaññā kathā udapādi. Sīlavāti guṇavā. Vattasampannoti ācārasampanno.
੪੫੫. ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਪਟਿਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ ਏવਂ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਆਮ ਆਚਰਿਯ ਸਿਕ੍ਖਿਤਮ੍ਹਾਤਿ ਏવਂ ਸਯਞ੍ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਾ। ਅਸ੍ਮਾਤਿ ਭવਾਮ। ਅਹਂ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਸ੍ਸ, ਤਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਯਂ ਮਾਣવੋਤਿ ਅਹਂ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਸ੍ਸ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸੀ ਅਗ੍ਗਸਿਸ੍ਸੋ, ਅਯਂ ਤਾਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
455.Anuññātapaṭiññātāti sikkhitā tumheti evaṃ ācariyehi anuññātā, āma ācariya sikkhitamhāti evaṃ sayañca paṭiññātā. Asmāti bhavāma. Ahaṃ pokkharasātissa, tārukkhassāyaṃ māṇavoti ahaṃ pokkharasātissa jeṭṭhantevāsī aggasisso, ayaṃ tārukkhassāti dīpeti.
ਤੇવਿਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਿવੇਦਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ। ਯਦਕ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਏਕਂ ਪਦਮ੍ਪਿ ਅਕ੍ਖਾਤਂ। ਤਤ੍ਰ ਕੇવਲਿਨੋਸ੍ਮਸੇਤਿ ਤਂ ਸਕਲਂ ਜਾਨਨਤੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਟ੍ਠਾਗਤਮ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਕੇવਲਿਭਾવਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਦਕਸ੍ਮਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਜਪ੍ਪੇ ਆਚਰਿਯਸਾਦਿਸਾਤਿ ਕਥਨਟ੍ਠਾਨੇ ਮਯਂ ਆਚਰਿਯਸਦਿਸਾਯੇવ।
Tevijjānanti tivedānaṃ brāhmaṇānaṃ. Yadakkhātanti yaṃ atthato ca byañjanato ca ekaṃ padampi akkhātaṃ. Tatra kevalinosmaseti taṃ sakalaṃ jānanato tattha niṭṭhāgatamhāti attho. Idāni taṃ kevalibhāvaṃ āvikaronto padakasmātiādimāha. Tattha jappe ācariyasādisāti kathanaṭṭhāne mayaṃ ācariyasadisāyeva.
ਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਮ੍ਮੁਨਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤવਿਧਂ ਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ, ਭੋ, ਸੀਲવਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਿવਿਧਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘વਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹਿ ਆਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਮਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤਭਾવੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ।
Kammunāti dasakusalakammapathakammunā. Ayañhi pubbe sattavidhaṃ kāyavacīkammaṃ sandhāya ‘‘yato kho, bho, sīlavā hotī’’ti āha, tividhaṃ manokammaṃ sandhāya ‘‘vattasampanno’’ti. Tena samannāgato hi ācārasampanno hoti. Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhumantabhāvena bhagavantaṃ ālapati.
ਖਯਾਤੀਤਨ੍ਤਿ ਊਨਭਾવਂ ਅਤੀਤਂ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੇਚ੍ਚਾਤਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਮੋ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
Khayātītanti ūnabhāvaṃ atītaṃ, paripuṇṇanti attho. Peccāti upagantvā. Namassantīti namo karonti.
ਚਕ੍ਖੁਂ ਲੋਕੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰੇ ਲੋਕੇ ਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ।
Cakkhuṃ loke samuppannanti avijjandhakāre loke taṃ andhakāraṃ vidhamitvā lokassa diṭṭhadhammikādiatthadassanena cakkhu hutvā samuppannaṃ.
੪੫੬. ਏવਂ વਾਸੇਟ੍ਠੇਨ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਯਾਚਿਤੋ ਭਗવਾ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ વੋ ਅਹਂ ਬ੍ਯਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਿਨ੍ਤਾ, ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਕੀਟਪਟਙ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜਾਤਿવਿਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿવਿਤ੍ਥਾਰਂ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਪਾਣਾਨਂ ਜਾਤਿਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
456. Evaṃ vāseṭṭhena thometvā yācito bhagavā dvepi jane saṅgaṇhanto tesaṃ vo ahaṃ byakkhissantiādimāha. Tattha byakkhissanti byākarissāmi. Anupubbanti tiṭṭhatu tāva brāhmaṇacintā, tiṇarukkhakīṭapaṭaṅgato paṭṭhāya anupaṭipāṭiyā ācikkhissāmīti attho. Jātivibhaṅganti jātivitthāraṃ. Aññamaññā hi jātiyoti tesaṃ tesañhi pāṇānaṃ jātiyo aññamaññā nānappakārāti attho.
ਤਿਣਰੁਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਜਾਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਜਾਤਿਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਭੇਦੋ ਪਾਕਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਮਹਾਸੀવਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਬੀਜਨਾਨਤਾਯ ਨਾਨਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤਾਯਾਤਿ? ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਆਮ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਯੋਨਿਯਂ ਖਿਪਤਿ। ਯੋਨਿਸਿਦ੍ਧਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਤਿਣਰੁਕ੍ਖੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਫੇਗ੍ਗੂ ਬਹਿਸਾਰਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਯੋਪਿ ਤਿਣਾਨੇવ, ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਾ ਪਨ ਬਹਿਫੇਗ੍ਗੂ ਸਬ੍ਬੇ ਰੁਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਨ ਚਾਪਿ ਪਟਿਜਾਨਰੇਤਿ ਮਯਂ ਤਿਣਾ ਮਯਂ ਰੁਕ੍ਖਾਤਿ વਾ, ਅਹਂ ਤਿਣਂ, ਅਹਂ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ વਾ ਏવਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਨ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ਤੇਸਂ ਜਾਤਿਮਯਮੇવ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੂਲਭੂਤਤਿਣਾਦਿਸਦਿਸਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਾ ਤਿਣਜਾਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਰੁਕ੍ਖਜਾਤਿ। ਤਿਣੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਾ ਤਾਲਜਾਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਜਾਤਿ, ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਯਂ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਨਾਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਪਰੇਸਂ વਾ ਉਪਦੇਸਂ વਿਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਜਾਤਿਤੋ વਿਸੇਸੇਨ ਗਯ੍ਹਤਿ। ਯਦਿ ਚ ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਪਰੇਸਂ વਾ ਉਪਦੇਸਂ વਿਨਾ ਖਤ੍ਤਿਯਤੋ વੇਸ੍ਸਤੋ ਸੁਦ੍ਦਤੋ વਾ વਿਸੇਸੇਨ ਗਯ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਗਯ੍ਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ। ਪਰਤੋ ਪਨ ‘‘ਯਥਾ ਏਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੂ’’ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਚੀਭੇਦੇਨੇવ ਆવਿਕਰਿਸ੍ਸਤਿ।
Tiṇarukkheti anupādinnakajātiṃ katvā pacchā upādinnakajātiṃ kathessāmi, evaṃ tassa jātibhedo pākaṭo bhavissatīti imaṃ desanaṃ ārabhi. Mahāsīvatthero pana ‘‘kiṃ, bhante, anupādinnakaṃ bījanānatāya nānaṃ, upādinnaṃ kammanānatāyāti? Evaṃ vattuṃ na vaṭṭatī’’ti pucchito āma na vaṭṭati. Kammañhi yoniyaṃ khipati. Yonisiddhā ime sattā nānāvaṇṇā hontīti. Tiṇarukkheti ettha antopheggū bahisārā antamaso tālanāḷikerādayopi tiṇāneva, antosārā pana bahipheggū sabbe rukkhā nāma. Na cāpi paṭijānareti mayaṃ tiṇā mayaṃ rukkhāti vā, ahaṃ tiṇaṃ, ahaṃ rukkhoti vā evaṃ na jānanti. Liṅgaṃ jātimayanti ajānantānampi ca tesaṃ jātimayameva saṇṭhānaṃ attano mūlabhūtatiṇādisadisameva hoti. Kiṃ kāraṇā? Aññamaññā hi jātiyo. Yasmā aññā tiṇajāti, aññā rukkhajāti. Tiṇesupi aññā tālajāti, aññā nāḷikerajāti, evaṃ vitthāretabbaṃ. Iminā idaṃ dasseti – yaṃ jātivasena nānā hoti, taṃ attano paṭiññaṃ paresaṃ vā upadesaṃ vināpi aññajātito visesena gayhati. Yadi ca jātiyā brāhmaṇo bhaveyya, sopi attano paṭiññaṃ paresaṃ vā upadesaṃ vinā khattiyato vessato suddato vā visesena gayheyya, na ca gayhati. Tasmā na jātiyā brāhmaṇoti. Parato pana ‘‘yathā etāsu jātīsū’’ti gāthāya etamatthaṃ vacībhedeneva āvikarissati.
ਏવਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਸੁ ਜਾਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਸੁ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਕੀਟੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯਾવ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕੇਤਿ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਟਙ੍ਗਾ ਨਾਮ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ ਹਿ ਜਾਤਿਯੋਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨੀਲਰਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣવਸੇਨ ਜਾਤਿਯੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Evaṃ anupādinnakesu jātiṃ dassetvā upādinnakesu dassento tato kīṭetiādimāha. Yāva kunthakipilliketi kunthakipillikaṃ pariyantaṃ katvāti attho. Ettha ca ye uppatitvā gacchanti, te paṭaṅgā nāma. Aññamaññā hi jātiyoti tesampi nīlarattādivaṇṇavasena jātiyo nānappakārāva honti.
ਖੁਦ੍ਦਕੇਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾਦਯੋ। ਮਹਲ੍ਲਕੇਤਿ ਸਸਬਿਲ਼ਾਰਾਦਯੋ।
Khuddaketi kāḷakādayo. Mahallaketi sasabiḷārādayo.
ਪਾਦੂਦਰੇਤਿ ਉਦਰਪਾਦੇ, ਉਦਰਂਯੇવ ਨੇਸਂ ਪਾਦਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦੀਘਪਿਟ੍ਠਿਕੇਤਿ ਸਪ੍ਪਾਨਞ੍ਹਿ ਸੀਸਤੋ ਯਾવ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਤੇ ‘‘ਦੀਘਪਿਟ੍ਠਿਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ।
Pādūdareti udarapāde, udaraṃyeva nesaṃ pādāti vuttaṃ hoti. Dīghapiṭṭhiketi sappānañhi sīsato yāva naṅguṭṭhā piṭṭhiyeva hoti, tena te ‘‘dīghapiṭṭhikā’’ti vuccanti.
ਉਦਕੇਤਿ ਓਦਕੇ, ਉਦਕਮ੍ਹਿ ਜਾਤੇ।
Udaketi odake, udakamhi jāte.
ਪਕ੍ਖੀਤਿ ਸਕੁਣੇ। ਤੇ ਹਿ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਤ੍ਤਯਾਨਾ, વੇਹਾਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।
Pakkhīti sakuṇe. Te hi pattehi yantīti pattayānā, vehāsaṃ gacchantīti vihaṅgamā.
ਏવਂ ਥਲਜਲਾਕਾਸਗੋਚਰਾਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਜਾਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯੇਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਏਤਾਸੂਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ વੁਤ੍ਤੋવ। વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਯਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਨ ਕੇਸੇਹੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਲਿਙ੍ਗਜਾਤਿਮਯਂ ਪੁਥੂ’’ਤਿ, ਤਂ ਏવਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ? ਨ ਕੇਸੇਹੀਤਿ। ਨ ਹਿ – ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਦਿਸਾ ਕੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਏਦਿਸਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਅਤ੍ਥਿ ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਮਿਗਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
Evaṃ thalajalākāsagocarānaṃ pāṇānaṃ jātibhedaṃ dassetvā idāni yenādhippāyena taṃ dasseti, taṃ āvikaronto yathā etāsūti gāthamāha. Tassattho saṅkhepena vuttova. Vitthārato panettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ sayameva dassento na kesehītiādimāha. Tatrāyaṃ yojanā – yaṃ vuttaṃ ‘‘natthi manussesu liṅgajātimayaṃ puthū’’ti, taṃ evaṃ natthīti veditabbaṃ. Seyyathidaṃ? Na kesehīti. Na hi – ‘‘brāhmaṇānaṃ edisā kesā honti, khattiyānaṃ edisā’’ti niyamo atthi yathā hatthiassamigādīnanti iminā nayena sabbaṃ yojetabbaṃ.
ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਨੇવ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੂਤਿ ਇਦਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਗਮਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਏવਂ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮੇਹਿ ਕੇਸਾਦੀਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਪੁਥੁ, ਤਸ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਲਿਙ੍ਗਂ ਜਾਤਿਮਯਂ ਨੇવ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਜਾਤਿਸੂ’’ਤਿ।
Liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisūti idaṃ pana vuttassevatthassa nigamananti veditabbaṃ. Tassāyaṃ yojanā – evaṃ yasmā imehi kesādīhi natthi manussesu liṅgaṃ jātimayaṃ puthu, tasmā veditabbametaṃ ‘‘brāhmaṇādibhedesu manussesu liṅgaṃ jātimayaṃ neva, yathā aññāsu jātisū’’ti.
੪੫੭. ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਜਾਤਿਭੇਦੇ ਅਸਤਿਪਿ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਜਾਤਂ , ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વੋਕਾਰਨ੍ਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਹਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਯੋਨਿਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਕੇਸਾਦਿਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰੇ ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ વੋਕਾਰਂ, ਤਂ વੋਕਾਰਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ, વੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਪવੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।
457. Idāni evaṃ jātibhede asatipi ‘‘brāhmaṇo khattiyo’’ti idaṃ nānattaṃ yathā jātaṃ , taṃ dassetuṃ paccattanti gāthamāha. Tattha vokāranti nānattaṃ. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā hi tiracchānānaṃ yonisiddhameva kesādisaṇṭhānena nānattaṃ, tathā brāhmaṇādīnaṃ attano attano sarīre taṃ natthi. Evaṃ santepi yadetaṃ ‘‘brāhmaṇo khattiyo’’ti vokāraṃ, taṃ vokārañca manussesu samaññāya pavuccati, vohāramatteneva pavuccatīti.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਭਗવਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜਸ੍ਸ વਾਦਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਦਿ ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਆਜੀવਸੀਲਾਚਾਰવਿਪਨ੍ਨੋਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪੋਰਾਣਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਾવਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਲੋਕੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ વਾਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾਦਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੂਤਿ ਅਟ੍ਠ ਗਾਥਾ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਗੋਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਰਕ੍ਖਂ, ਕਸਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਗੋਤਿ ਹਿ ਪਥવਿਯਾ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਪੁਥੁਸਿਪ੍ਪੇਨਾਤਿ ਤਨ੍ਤવਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾਨਾਸਿਪ੍ਪੇਨ। વੋਹਾਰਨ੍ਤਿ વਣਿਜ੍ਜਂ। ਪਰਪੇਸ੍ਸੇਨਾਤਿ ਪਰੇਸਂ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਮ੍ਮੇਨ। ਇਸ੍ਸਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆવੁਧਜੀવਿਕਂ, ਉਸੁਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਿਂ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪੋਰੋਹਿਚ੍ਚੇਨਾਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤਕਮ੍ਮੇਨ।
Ettāvatā bhagavā bhāradvājassa vādaṃ niggaṇhitvā idāni yadi jātiyā brāhmaṇo bhaveyya, ājīvasīlācāravipannopi brāhmaṇo bhaveyya. Yasmā pana porāṇā brāhmaṇā tassa brāhmaṇabhāvaṃ na icchanti, loke ca aññepi paṇḍitamanussā, tasmā vāseṭṭhassa vādaṃ paggaṇhanto yo hi koci manussesūti aṭṭha gāthā āha. Tattha gorakkhanti khettarakkhaṃ, kasikammanti vuttaṃ hoti. Goti hi pathaviyā nāmaṃ, tasmā evamāha. Puthusippenāti tantavāyakammādinānāsippena. Vohāranti vaṇijjaṃ. Parapessenāti paresaṃ veyyāvaccakammena. Issatthanti āvudhajīvikaṃ, usuñca sattiṃ cāti vuttaṃ hoti. Porohiccenāti purohitakammena.
ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਮਯੇਨ ਚ ਲੋਕવੋਹਾਰੇਨ ਚ ਆਜੀવਸੀਲਾਚਾਰવਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਾવਂ ਸਾਧੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਜਾਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਗੁਣੇਹਿ ਪਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਯੋ ਗੁਣવਾ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਞਾਯੋਤਿ ਏવਮੇਤਂ ਞਾਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਾਦੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਂ વਚੀਭੇਦੇਨ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਨ ਚਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਹਞ੍ਹਿ ਯ੍વਾਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਯੋਨੀਨਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜਾਤੋ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ વਿਸੇਸੇਨ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਂવਣ੍ਣਿਤਾਯ ਮਾਤਰਿ ਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਤਂ ਯੋਨਿਜਂ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਂ, ਯਾ ਚਾਯਂ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਯੋਨਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਮਾਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਜਾਤਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਯੋਨਿਜੋ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਯੋਨਿਜਂ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਂ ਇਮਿਨਾ ਚ ਯੋਨਿਜਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਮਤ੍ਤੇਨ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ, ਭੋ ਭੋਤਿ, વਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੇਹਿ વਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਭੋવਾਦਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਹੋਤਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ ਸਪਲਿਬੋਧੋ। ਯੋ ਪਨਾਯਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜਾਤੋਪਿ ਰਾਗਾਦਿਕਿਞ੍ਚਨਾਭਾવੇਨ ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ, ਸਬ੍ਬਗਹਣਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਤਪਾਪੋਤਿ।
Evaṃ brāhmaṇasamayena ca lokavohārena ca ājīvasīlācāravipannassa abrāhmaṇabhāvaṃ sādhetvā evaṃ sante na jātiyā brāhmaṇo, guṇehi pana brāhmaṇo hoti. Tasmā yattha katthaci kule jāto yo guṇavā, so brāhmaṇo, ayamettha ñāyoti evametaṃ ñāyaṃ atthato āpādetvā idāni naṃ vacībhedena pakāsento na cāhaṃ brāhmaṇantiādimāha. Tassattho – ahañhi yvāyaṃ catunnaṃ yonīnaṃ yattha katthaci jāto, tatrāpi visesena yo brāhmaṇassa saṃvaṇṇitāya mātari sambhūto, taṃ yonijaṃ mattisambhavaṃ, yā cāyaṃ ubhato sujātotiādinā nayena brāhmaṇehi brāhmaṇassa parisuddhauppattimaggasaṅkhātā yoni vuttā, saṃsuddhagahaṇikoti iminā ca mātisampatti, tatopi jātasambhūtattā yonijo mattisambhavoti vuccati, taṃ yonijaṃ mattisambhavaṃ iminā ca yonijamattisambhavamattena na brāhmaṇaṃ brūmi. Kasmā? Yasmā, bho bhoti, vacanamattena aññehi sakiñcanehi visiṭṭhattā bhovādi nāma so hoti, sace hoti sakiñcano sapalibodho. Yo panāyaṃ yattha katthaci jātopi rāgādikiñcanābhāvena akiñcano, sabbagahaṇapaṭinissaggena anādāno, akiñcanaṃ anādānaṃ, tamahaṃ brūmibrāhmaṇaṃ. Kasmā? Yasmā bāhitapāpoti.
੪੫੮. ਕਿਞ੍ਚਭਿਯ੍ਯੋ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਂ ਛੇਤ੍વਾਤਿਆਦਿ ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸવਿਧਸਂਯੋਜਨਂ। ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਨ੍ਤਿ ਰਾਗਸਙ੍ਗਾਦਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਯੋਨੀਹਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਾ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ।
458. Kiñcabhiyyo sabbasaṃyojanaṃ chetvātiādi sattavīsati gāthā. Tattha sabbasaṃyojananti dasavidhasaṃyojanaṃ. Na paritassatīti taṇhāparitassanāya na paritassati. Saṅgātiganti rāgasaṅgādayo atikkantaṃ. Visaṃyuttanti catūhi yonīhi sabbakilesehi vā visaṃyuttaṃ.
ਨਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਉਪਨਾਹਂ। વਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਪਾਸਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਸੇ ਪવੇਸਨਗਣ੍ਠਿ, ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਲਿਘੋਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਬੁਦ੍ਧਂ। ਤਿਤਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਖਮਤਿ।
Naddhinti upanāhaṃ. Varattanti taṇhaṃ. Sandānanti yuttapāsaṃ, diṭṭhipariyuṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ. Sahanukkamanti anukkamo vuccati pāse pavesanagaṇṭhi, diṭṭhānusayassetaṃ nāmaṃ. Ukkhittapalighanti ettha palighoti avijjā. Buddhanti catusaccabuddhaṃ. Titikkhatīti khamati.
ਖਨ੍ਤਿਬਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿਬਲਂ। ਸਾ ਪਨ ਸਕਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਬਲਾਨੀਕਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਬਲਾਨੀਕਂ।
Khantibalanti adhivāsanakhantibalaṃ. Sā pana sakiṃ uppannā balānīkaṃ nāma na hoti, punappunaṃ uppannā pana hoti. Tassā atthitāya balānīkaṃ.
વਤવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੁਤਙ੍ਗવਨ੍ਤਂ। ਸੀਲવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗੁਣવਨ੍ਤਂ। ਅਨੁਸ੍ਸਦਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਉਸ੍ਸਦવਿਰਹਿਤਂ। ‘‘ਅਨੁਸ੍ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਨવਸ੍ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ।
Vatavantanti dhutaṅgavantaṃ. Sīlavantanti guṇavantaṃ. Anussadanti rāgādiussadavirahitaṃ. ‘‘Anussuta’’ntipi pāṭho, anavassutanti attho. Dantanti nibbisevanaṃ.
ਨ ਲਿਮ੍ਪਤੀਤਿ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ। ਕਾਮੇਸੂਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮવਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ।
Na limpatīti na allīyati. Kāmesūti kilesakāmavatthukāmesu.
ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਧੇવ ਖਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਧਿਗਮવਸੇਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਨ੍ਨਭਾਰਨ੍ਤਿ ਓਹਿਤਭਾਰਂ, ਖਨ੍ਧਕਿਲੇਸਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਕਾਮਗੁਣਭਾਰੇ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਂ। વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਪਦਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ।
Dukkhassapajānāti, idheva khayanti ettha arahattaphalaṃ dukkhakkhayoti adhippetaṃ. Pajānātīti adhigamavasena jānāti. Pannabhāranti ohitabhāraṃ, khandhakilesaabhisaṅkhārakāmaguṇabhāre otāretvā ṭhitaṃ. Visaṃyuttapadaṃ vuttatthameva.
ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪવਤ੍ਤਪਞ੍ਞਂ। ਮੇਧਾવਿਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਪਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਂ।
Gambhīrapaññanti gambhīresu ārammaṇesu pavattapaññaṃ. Medhāvinti pakatipaññāya paññavantaṃ.
ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚ વਿਸਂਸਟ੍ਠਂ ਉਭਯਞ੍ਚ, ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਚੇਤੇਹਿ વਿਸਂਸਟ੍ਠਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੋਕਸਾਰਿਨ੍ਤਿ ਓਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਲਯੋ, ਤਂ ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਂ।
Anāgārehicūbhayanti anāgārehi ca visaṃsaṭṭhaṃ ubhayañca, dvīhipi cetehi visaṃsaṭṭhamevāti attho. Anokasārinti okaṃ vuccati pañcakāmaguṇālayo, taṃ anallīyamānanti attho. Appicchanti anicchaṃ.
ਤਸੇਸੂਤਿ ਸਤਣ੍ਹੇਸੁ। ਥਾવਰੇਸੂਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੇਸੁ।
Tasesūti sataṇhesu. Thāvaresūti nittaṇhesu.
ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੂਤਿ ਗਹਿਤਦਣ੍ਡੇਸੁ। ਨਿਬ੍ਬੁਤਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ। ਸਾਦਾਨੇਸੂਤਿ ਸਉਪਾਦਾਨੇਸੁ।
Attadaṇḍesūti gahitadaṇḍesu. Nibbutanti kilesanibbānena nibbutaṃ. Sādānesūti saupādānesu.
ਓਹਿਤੋਤਿ ਪਤਿਤੋ।
Ohitoti patito.
੪੫੯. ਅਕਕ੍ਕਸਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ। ਸਦੋਸੋ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖੋਪਿ ਸਕਕ੍ਕਸੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਨਿਕਂ। ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅવਿਸਂવਾਦਿਕਂ। ਉਦੀਰਯੇਤਿ ਭਣਤਿ। ਯਾਯ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਤਿ ਯਾਯ ਗਿਰਾਯ ਪਰਸ੍ਸ ਸਜ੍ਜਨਂ વਾ ਲਗ੍ਗਨਂ વਾ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਅਫਰੁਸਂ ਗਿਰਂ ਭਾਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
459.Akakkasanti niddosaṃ. Sadoso hi rukkhopi sakakkasoti vuccati. Viññāpaninti atthaviññāpanikaṃ. Saccanti avisaṃvādikaṃ. Udīrayeti bhaṇati. Yāyanābhisajjeti yāya girāya parassa sajjanaṃ vā lagganaṃ vā na karoti, tādisaṃ apharusaṃ giraṃ bhāsatīti attho.
ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਭਣ੍ਡਂ। ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਭਣ੍ਡਂ। ਅਣੁਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਂ। ਥੂਲਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ। ਸੁਭਾਸੁਭਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਦੀਘਭਣ੍ਡਞ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਮਹਗ੍ਘਮ੍ਪਿ। ਰਸ੍ਸਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਤਿ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯਾਦਿਣ੍ਣਂ, ‘‘ਸੁਭਾਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਰਿਯਾਦਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ।
Dīghanti suttāruḷhabhaṇḍaṃ. Rassanti vippakiṇṇabhaṇḍaṃ. Aṇunti khuddakaṃ. Thūlanti mahantaṃ. Subhāsubhanti sundarāsundaraṃ. Dīghabhaṇḍañhi appagghampi hoti mahagghampi. Rassādīsupi eseva nayo. Iti ettāvatā na sabbaṃ pariyādiṇṇaṃ, ‘‘subhāsubha’’nti iminā pana pariyādiṇṇaṃ hoti.
ਨਿਰਾਸਯਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਂ।
Nirāsayanti nittaṇhaṃ.
ਆਲਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਲਯਾ। ਅਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਮਤੋਗਧਨ੍ਤਿ ਅਮਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ। ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪવਿਟ੍ਠਂ।
Ālayāti taṇhālayā. Aññāyāti jānitvā. Amatogadhanti amatabbhantaraṃ. Anuppattanti anupaviṭṭhaṃ.
ਉਭੋ ਸਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਙ੍ਗਂ। ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਸਗ੍ਗੇ ਲਗ੍ਗਾਪੇਤਿ, ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਅਪਾਯੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਉਪਚ੍ਚਗਾਤਿ ਅਤੀਤੋ।
Ubho saṅganti ubhayampetaṃ saṅgaṃ. Puññañhi sagge laggāpeti, apuññaṃ apāye, tasmā ubhayampetaṃ saṅganti āha. Upaccagāti atīto.
ਅਨਾવਿਲਨ੍ਤਿ ਆવਿਲਕਰਣਕਿਲੇਸવਿਰਹਿਤਂ। ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨਨ੍ਦਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਂ।
Anāvilanti āvilakaraṇakilesavirahitaṃ. Nandībhavaparikkhīṇanti parikkhīṇanandiṃ parikkhīṇabhavaṃ.
‘‘ਯੋ ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਯੇવ વਿਸਂવਾਦਕਟ੍ਠੇਨ ਪਲਿਪਥੋ, ਮਹਾવਿਦੁਗ੍ਗਤਾਯ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਂਸਾਰੋ, ਮੋਹਨਟ੍ਠੇਨ ਮੋਹੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਚਤੁਰੋਘਤਿਣ੍ਣੋ। ਪਾਰਙ੍ਗਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤੋ। ਝਾਯੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ ਝਾਯੀ। ਅਨੇਜੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ। ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ।
‘‘Yo ima’’nti gāthāya avijjāyeva visaṃvādakaṭṭhena palipatho, mahāviduggatāya duggaṃ, saṃsaraṇaṭṭhena saṃsāro, mohanaṭṭhena mohoti vutto. Tiṇṇoti caturoghatiṇṇo. Pāraṅgatoti nibbānaṃ gato. Jhāyīti ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānavasena jhāyī. Anejoti nittaṇho. Anupādāyanibbutoti kiñci gahaṇaṃ aggahetvā sabbakilesanibbānena nibbuto.
ਕਾਮੇਤਿ ਦੁવਿਧੇਪਿ ਕਾਮੇ। ਅਨਾਗਾਰੋਤਿ ਅਨਾਗਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਜਤਿ। ਕਾਮਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਖੀਣਕਾਮਂ ਖੀਣਭવਂ।
Kāmeti duvidhepi kāme. Anāgāroti anāgāro hutvā. Paribbajeti paribbajati. Kāmabhavaparikkhīṇanti khīṇakāmaṃ khīṇabhavaṃ.
ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਕਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਯੋਗਂ। ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਯੋਗਂ। ਸਬ੍ਬਯੋਗવਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਯੋਗવਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ।
Mānusakaṃ yoganti mānusakaṃ pañcakāmaguṇayogaṃ. Dibbaṃ yoganti dibbaṃ pañcakāmaguṇayogaṃ. Sabbayogavisaṃyuttanti sabbakilesayogavisaṃyuttaṃ.
ਰਤਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਰਤਿਂ। ਅਰਤਿਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਭਾવਨਾਯ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਂ। વੀਰਨ੍ਤਿ વੀਰਿਯવਨ੍ਤਂ।
Ratinti pañcakāmaguṇaratiṃ. Aratinti kusalabhāvanāya ukkaṇṭhitaṃ. Vīranti vīriyavantaṃ.
ਸੁਗਤਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਠਾਨਂ ਗਤਂ, ਸੁਨ੍ਦਰਾਯ વਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਗਤਂ।
Sugatanti sundaraṃ ṭhānaṃ gataṃ, sundarāya vā paṭipattiyā gataṃ.
ਗਤਿਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ। ਪੁਰੇਤਿ ਅਤੀਤੇ। ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇ। ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ। ਕਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਨਕਾਰਕੋ ਕਿਲੇਸੋ।
Gatinti nibbattiṃ. Pureti atīte. Pacchāti anāgate. Majjheti paccuppanne. Kiñcananti kiñcanakārako kileso.
ਮਹੇਸਿਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਗੁਣੇ ਪਰਿਯੇਸਨਟ੍ਠੇਨ ਮਹੇਸਿਂ। વਿਜਿਤਾવਿਨਨ੍ਤਿ વਿਜਿਤવਿਜਯਂ।
Mahesinti mahante guṇe pariyesanaṭṭhena mahesiṃ. Vijitāvinanti vijitavijayaṃ.
੪੬੦. ਏવਂ ਭਗવਾ ਗੁਣਤੋ ਖੀਣਾਸવਂਯੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਯੇ ਜਾਤਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਅਭਿਨਿવੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਇਦਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ, ਸਾવ ਨੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮਞ੍ਞਾ ਹੇਸਾਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਦਿਦਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਾਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਕਤਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ, ਸਮਞ੍ਞਾ ਹੇਸਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਚਾ ਸਮੁਦਾਗਤਂ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਆਗਤਂ। ਏਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਾਲੇਯੇવਸ੍ਸ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੇਹਿ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਕਤਂ। ਨੋ ਚੇ ਨਂ ਏવਂ ਪਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਕੋਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਸ੍વਾ ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ વਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤਿ વਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਪੇਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮਜਾਨਤਂ, ਤਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, વੋਹਾਰਤ੍ਥਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਦਯੇ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮਨੁਸਯਿਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਯਿਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਨੋ ਪਬ੍ਰੁਨ੍ਤਿ, ‘‘ਜਾਤਿਯਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾવ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
460. Evaṃ bhagavā guṇato khīṇāsavaṃyeva brāhmaṇaṃ dassetvā ye jātito brāhmaṇoti abhinivesaṃ karonti, te idaṃ ajānantā, sāva nesaṃ diṭṭhi duddiṭṭhīti dassento samaññā hesāti gāthādvayamāha. Tassattho – yadidaṃ brāhmaṇo khattiyo bhāradvājo vāseṭṭhoti nāmagottaṃ pakappitaṃ kataṃ abhisaṅkhataṃ, samaññā hesā lokasmiṃ, vohāramattanti attho. Kasmā? Yasmā samuccā samudāgataṃ samaññāya āgataṃ. Etañhi tattha tattha jātakāleyevassa ñātisālohitehi pakappitaṃ kataṃ. No ce naṃ evaṃ pakappeyyuṃ, na koci kiñci disvā ayaṃ brāhmaṇoti vā bhāradvājoti vā jāneyya. Evaṃ pakappitaṃ petaṃ dīgharattānusayitaṃ, diṭṭhigatamajānataṃ, taṃ pakappitaṃ nāmagottaṃ ‘‘nāmagottamattametaṃ, vohāratthaṃ pakappita’’nti, ajānantānaṃ sattānaṃ hadaye dīgharattaṃ diṭṭhigatamanusayitaṃ. Tassa anusayitattā taṃ nāmagottaṃ ajānantā no pabrunti, ‘‘jātiyā hoti brāhmaṇo’’ti ajānantāva evaṃ vadantīti vuttaṃ hoti.
ਏવਂ ‘‘ਯੇ ‘ਜਾਤਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’ਤਿ ਅਭਿਨਿવੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਇਦਂ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ, ਸਾવ ਨੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਮੇવ ਜਾਤਿવਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮવਾਦਞ੍ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਜਚ੍ਚਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਮ੍ਮੁਨਾ’’ਤਿ ਉਪਡ੍ਢਗਾਥਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਣਤ੍ਥਂ ਕਸ੍ਸਕੋ ਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਕਸਿਕਮ੍ਮਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਚੇਤਨਾਕਮ੍ਮੁਨਾ।
Evaṃ ‘‘ye ‘jātito brāhmaṇo’ti abhinivesaṃ karonti, te idaṃ vohāramattaṃ ajānantā, sāva nesaṃ diṭṭhi duddiṭṭhī’’ti dassetvā idāni nippariyāyameva jātivādaṃ paṭikkhipanto kammavādañca patiṭṭhapento na jaccātiādimāha. Tattha ‘‘kammunā’’ti upaḍḍhagāthāya vitthāraṇatthaṃ kassako kammunātiādi vuttaṃ. Tattha kammunāti paccuppannena kasikammādinibbattakacetanākammunā.
ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਏવਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ। ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਕੋવਿਦਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਨਾવਮਾਨਾਰਹਕੁਲੇ ਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ ਹੀਨਪਣੀਤੇ ਕਮ੍ਮੇ વਿਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਹੋਤੀਤਿ। ਏવਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਕੁਸਲਾ।
Paṭiccasamuppādadassāti iminā paccayena evaṃ hotīti evaṃ paṭiccasamuppādadassāvino. Kammavipākakovidāti sammānāvamānārahakule kammavasena uppatti hoti, aññāpi hīnapaṇītatā hīnapaṇīte kamme vipaccamāne hotīti. Evaṃ kammavipākakusalā.
ਕਮ੍ਮੁਨਾ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਾਥਾਯ ਪਨ ਲੋਕੋਤਿ વਾ ਪਜਾਤਿ વਾ ਸਤ੍ਤੋਤਿ વਾ ਏਕੋਯੇવਤ੍ਥੋ, વਚਨਮਤ੍ਤਭੇਦੋ। ਪੁਰਿਮਪਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੇਟ੍ਠੋ ਸਜਿਤਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਟਿਸੇਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹਿ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਗਤੀਸੁ વਤ੍ਤਤਿ ਲੋਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਕੋ ਸਜਿਤਾਤਿ। ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ‘‘ਏવਂ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਪਿ ਚ ਪવਤ੍ਤੇਪਿ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭੇਦੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ વਤ੍ਤਤਿ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤੋ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿਭੇਦਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤਿਯੇਨ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮੇਤਿ ‘‘ਏવਂ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਸਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮੇਨੇવ ਬਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਤਮੇਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਰਥਸ੍ਸ ਯਾਯਤੋ ਆਣਿ ਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਾਯ ਅਨਿਬਦ੍ਧੋ ਯਾਤਿ, ਏવਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੋ ਚ ਪવਤ੍ਤਤੋ ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬਨ੍ਧਨਂ, ਨ ਤੇਨ ਅਨਿਬਦ੍ਧੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਨ ਪવਤ੍ਤਤਿ।
Kammunā vattatīti gāthāya pana lokoti vā pajāti vā sattoti vā ekoyevattho, vacanamattabhedo. Purimapadena cettha ‘‘atthi brahmā mahābrahmā seṭṭho sajitā’’ti diṭṭhiyā paṭisedho veditabbo. Kammunā hi tāsu tāsu gatīsu vattati loko, tassa ko sajitāti. Dutiyapadena ‘‘evaṃ kammunā nibbattopi ca pavattepi atītapaccuppannabhedena kammunā vattati, sukhadukkhāni paccanubhonto hīnapaṇītādibhedañca āpajjanto pavattatī’’ti dasseti. Tatiyena tamevatthaṃ nigameti ‘‘evaṃ sabbathāpi kammanibandhanā sattā kammeneva baddhā hutvā pavattanti, na aññathā’’ti. Catutthena tametthaṃ upamāya vibhāveti. Yathā hi rathassa yāyato āṇi nibandhanaṃ hoti, na tāya anibaddho yāti, evaṃ lokassa nibbattato ca pavattato ca kammaṃ nibandhanaṃ, na tena anibaddho nibbattati na pavattati.
ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਕਮ੍ਮਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਲੋਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਪੇਨਾਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤਪੇਨਾਤਿ ਧੁਤਙ੍ਗਤਪੇਨ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨਾਤਿ ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਯਾ। ਸਂਯਮੇਨਾਤਿ ਸੀਲੇਨ । ਦਮੇਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮੇਨ। ਏਤੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸੇਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਤ੍ਤਮਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗੁਣੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਆਨੇਤੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਾવਂ ਆવਹਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Idāni yasmā evaṃ kammanibandhano loko, tasmā seṭṭhena kammunā seṭṭhabhāvaṃ dassento tapenāti gāthādvayamāha. Tattha tapenāti dhutaṅgatapena. Brahmacariyenāti methunaviratiyā. Saṃyamenāti sīlena . Damenāti indriyadamena. Etenāti etena seṭṭhena parisuddhena brahmabhūtena kammunā brāhmaṇo hoti. Kasmā? Yasmā etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ, yasmā etaṃ kammaṃ uttamo brāhmaṇaguṇoti vuttaṃ hoti. ‘‘Brahmāna’’ntipi pāṭho. Ayaṃ panettha vacanattho – brahmaṃ ānetīti brahmānaṃ, brāhmaṇabhāvaṃ āvahatīti vuttaṃ hoti.
ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਸਨ੍ਤਕਿਲੇਸੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਸਕ੍ਕੋ ਚ, ਯੋ ਏવਰੂਪੋ, ਸੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਸਕ੍ਕੋ ਚ ਸੋ વਿਜਾਨਤਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ, ਏવਂ વਾਸੇਟ੍ਠ, ਜਾਨਾਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Dutiyagāthāya santoti santakileso. Brahmā sakkoti brahmā ca sakko ca, yo evarūpo, so na kevalaṃ brāhmaṇo, atha kho brahmā ca sakko ca so vijānataṃ paṇḍitānaṃ, evaṃ vāseṭṭha, jānāhīti vuttaṃ hoti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
વਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੮. વਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Vāseṭṭhasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੮. વਾਸੇਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Vāseṭṭhasuttavaṇṇanā
