| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๙. วาสิชฎสุตฺตวณฺณนา
9. Vāsijaṭasuttavaṇṇanā
๑๐๑. อตฺถสฺสาติ หิตสฺสฯ อสาธิกา ‘‘ภาวนานุโยคํ อนนุยุตฺตสฺสา’’ติ อนนุยุตฺตสฺส วุตฺตตฺตาฯ อิตราติ สุกฺกปกฺขอุปมาฯ สาธิกา ภาวนาโยคสฺส อนุยุตฺตตฺตาฯ ตญฺหิ ตสฺส สาธิกา เวทิตพฺพาฯ สมฺภาวนเตฺถติ ปรมตฺถสมฺภาวเนฯ เอวญฺหิ กณฺหปเกฺขปิ อปิสทฺทคฺคหณํ สมตฺถิตํ โหติฯ สมฺภาวนเตฺถติ วา ปริกปฺปนเตฺถติ อโตฺถฯ สงฺขาตเพฺพ อเตฺถ อนิยมโต วุจฺจมาเน สงฺขาโต อนิยมโตฺถ วาสโทฺท วตฺตโพฺพติ ‘‘อฎฺฐ วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อูนาธิกานีติ อูนานิปิ อธิกานิปิ กิญฺจาปิ โหนฺติ, เอกํโส ปน คเหตโพฺพติ ‘‘อฎฺฐ วา ทส วา ทฺวาทส วา’’ติ วุตฺตํฯ เอวํ วจนํ สนฺธาย ‘‘วจนสิลิฎฺฐตายา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปาทนขสิขาหิ อโกปนวเสน สมฺมา อธิสยิตานิฯ อุตุนฺติ อุณฺหอุตุํ กายุสฺมาวเสนฯ เตนาห ‘‘อุสฺมีกตานี’’ติฯ ภาวิตานีติ กุกฺกุฎวาสนาย วาสิตานิฯ สมฺมาอธิสยนาทิติวิธกิริยากรเณน อิมํ อปฺปมาทํ กตฺวาฯ โสตฺถินา อภินิพฺภิชฺชิตุนฺติ อนนฺตราเยน ตโต นิกฺขมิตุํฯ อิทานิ ตมตฺถํ วิวรโนฺต ‘‘เต หี’’ติอาทิมาหฯ สยมฺปีติ อณฺฑานิฯ ปริณามนฺติ ปริปกฺกํ พหินิกฺขมนโยคฺคตํฯ
101.Atthassāti hitassa. Asādhikā ‘‘bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassā’’ti ananuyuttassa vuttattā. Itarāti sukkapakkhaupamā. Sādhikā bhāvanāyogassa anuyuttattā. Tañhi tassa sādhikā veditabbā. Sambhāvanattheti paramatthasambhāvane. Evañhi kaṇhapakkhepi apisaddaggahaṇaṃ samatthitaṃ hoti. Sambhāvanattheti vā parikappanattheti attho. Saṅkhātabbe atthe aniyamato vuccamāne saṅkhāto aniyamattho vāsaddo vattabboti ‘‘aṭṭha vā’’tiādi vuttaṃ. Ūnādhikānīti ūnānipi adhikānipi kiñcāpi honti, ekaṃso pana gahetabboti ‘‘aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā’’ti vuttaṃ. Evaṃ vacanaṃ sandhāya ‘‘vacanasiliṭṭhatāyā’’tiādi vuttaṃ. Pādanakhasikhāhi akopanavasena sammā adhisayitāni. Utunti uṇhautuṃ kāyusmāvasena. Tenāha ‘‘usmīkatānī’’ti. Bhāvitānīti kukkuṭavāsanāya vāsitāni. Sammāadhisayanāditividhakiriyākaraṇena imaṃ appamādaṃ katvā. Sotthinā abhinibbhijjitunti anantarāyena tato nikkhamituṃ. Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘te hī’’tiādimāha. Sayampīti aṇḍāni. Pariṇāmanti paripakkaṃ bahinikkhamanayoggataṃ.
ตนฺติ โอปมฺมสมฺปฎิปาทนํฯ เอวนฺติ อิทานิ วุจฺจมานากาเรนฯ อเตฺถนาติ อุปเมยฺยเตฺถนฯ สํสนฺทิตฺวา สมฺมา โยเชตฺวาฯ สมฺปยุตฺตธมฺมวเสน ญาณสฺส ติกฺขาทิภาโว เวทิตโพฺพฯ ญาณสฺส หิ สภาวโต สติเนปกฺกโต จ ติกฺขภาโว, สมาธิวเสน สูรภาโว, สทฺธาวเสน วิปฺปสนฺนภาโว , วีริยวเสน ปริณามภาโวฯ ปริณามกาโลติ พลววิปสฺสนากาโลฯ วฑฺฒิตกาโลติ วุฎฺฐานคามินิวิปสฺสนากาโลฯ อนุโลมฎฺฐานสฺส หิ วิปสฺสนา คหิตคพฺภา นาม ตทา มคฺคคพฺภสฺส คหิตตฺตาฯ ตชฺชาติกนฺติ ตสฺส วิปสฺสนานุโยคสฺส อนุรูปํฯ สตฺถาปิ คาถาย อวิชฺชณฺฑโกสํ ปหรติ ภินฺทาเปติฯ
Tanti opammasampaṭipādanaṃ. Evanti idāni vuccamānākārena. Atthenāti upameyyatthena. Saṃsanditvā sammā yojetvā. Sampayuttadhammavasena ñāṇassa tikkhādibhāvo veditabbo. Ñāṇassa hi sabhāvato satinepakkato ca tikkhabhāvo, samādhivasena sūrabhāvo, saddhāvasena vippasannabhāvo , vīriyavasena pariṇāmabhāvo. Pariṇāmakāloti balavavipassanākālo. Vaḍḍhitakāloti vuṭṭhānagāminivipassanākālo. Anulomaṭṭhānassa hi vipassanā gahitagabbhā nāma tadā maggagabbhassa gahitattā. Tajjātikanti tassa vipassanānuyogassa anurūpaṃ. Satthāpi gāthāya avijjaṇḍakosaṃ paharati bhindāpeti.
โอลมฺพกสงฺขาตนฺติ โอลมฺพกสุตฺตสงฺขาตํฯ ปลนฺติ ตสฺส สุตฺตสฺส นามํฯ ธาเรตฺวาติ ทารูนํ เหยฺยาทิชานนตฺถํ อุปเนตฺวาฯ ทารูนํ คณฺฑํ หรตีติ ปลคโณฺฑติ เอเตน ปเลน คณฺฑหาโร ‘‘ปลคโณฺฑ’’ติ ปจฺฉิมปเท อุตฺตรปทโลเปน นิเทฺทโสติ ทเสฺสติฯ คหณฎฺฐาเนติ หเตฺถน คเหตพฺพฎฺฐาเนฯ สมฺมเทว เขปียนฺติ เอเตน กายทุจฺจริตาทีนีติ สเงฺขโป, เตนฯ วิปสฺสนํ อนุยุญฺชนฺตสฺส ปุคฺคลเสฺสว ทิวเส ทิวเส อาสวานํ ปริกฺขโย อิธ ‘‘วิปสฺสนายานิสํโส’’ติ อธิเปฺปโตฯ เหมนฺติเกน กรณภูเตนฯ ภุมฺมเตฺถ วา เอตํ กรณวจนํ, เหมนฺติเกติ อโตฺถฯ ปฎิปฺปสฺสมฺภนฺตีติ ปฎิปฺปสฺสทฺธผลานิ โหนฺติฯ เตนาห ‘‘ปูติกานิ ภวนฺตี’’ติฯ
Olambakasaṅkhātanti olambakasuttasaṅkhātaṃ. Palanti tassa suttassa nāmaṃ. Dhāretvāti dārūnaṃ heyyādijānanatthaṃ upanetvā. Dārūnaṃ gaṇḍaṃ haratīti palagaṇḍoti etena palena gaṇḍahāro ‘‘palagaṇḍo’’ti pacchimapade uttarapadalopena niddesoti dasseti. Gahaṇaṭṭhāneti hatthena gahetabbaṭṭhāne. Sammadeva khepīyanti etena kāyaduccaritādīnīti saṅkhepo, tena. Vipassanaṃ anuyuñjantassa puggalasseva divase divase āsavānaṃ parikkhayo idha ‘‘vipassanāyānisaṃso’’ti adhippeto. Hemantikena karaṇabhūtena. Bhummatthe vā etaṃ karaṇavacanaṃ, hemantiketi attho. Paṭippassambhantīti paṭippassaddhaphalāni honti. Tenāha ‘‘pūtikāni bhavantī’’ti.
มหาสมุโทฺท วิย สาสนํ สภาวคมฺภีรภาวโตฯ นาวา วิย โยคาวจโร มโหฆุตฺตรณโตฯ ปริยาทานํ วิยาติ ปริโต อปริปูรณํ วิยฯ ขชฺชมานานนฺติ สงฺขาทเนฺตน วิย อุทเกน เขปิยมานานํ พนฺธนานํฯ ตนุภาโวติ ปริยุฎฺฐานุปฺปตฺติยา อสมตฺถตาย ทุพฺพลภาโวฯ วิปสฺสนาญาณปีติปาโมเชฺชหีติ วิปสฺสนาญาณสมุฎฺฐิเตหิ ปีติปาโมเชฺชหิฯ โอกฺขายมาเน ปกฺขายมาเนติ วิวิธปฎิปตฺติยา อุกฺขายมาเน ปฎิสงฺขานุปสฺสนาย ปกฺขายมาเนฯ ทุพฺพลตา ทีปิตา ‘‘อปฺปกสิเรเนว สํโยชนานิ ปฎิปฺปสฺสมฺภนฺติ, ปูติกานิ ภวนฺตี’’ติ วุตฺตตฺตาฯ
Mahāsamuddo viya sāsanaṃ sabhāvagambhīrabhāvato. Nāvā viya yogāvacaro mahoghuttaraṇato. Pariyādānaṃ viyāti parito aparipūraṇaṃ viya. Khajjamānānanti saṅkhādantena viya udakena khepiyamānānaṃ bandhanānaṃ. Tanubhāvoti pariyuṭṭhānuppattiyā asamatthatāya dubbalabhāvo. Vipassanāñāṇapītipāmojjehīti vipassanāñāṇasamuṭṭhitehi pītipāmojjehi. Okkhāyamāne pakkhāyamāneti vividhapaṭipattiyā ukkhāyamāne paṭisaṅkhānupassanāya pakkhāyamāne. Dubbalatā dīpitā ‘‘appakasireneva saṃyojanāni paṭippassambhanti, pūtikāni bhavantī’’ti vuttattā.
วาสิชฎสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vāsijaṭasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๙. วาสิชฎสุตฺตํ • 9. Vāsijaṭasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙. วาสิชฎสุตฺตวณฺณนา • 9. Vāsijaṭasuttavaṇṇanā
