| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๗. วสฺสการสุตฺตวณฺณนา
7. Vassakārasuttavaṇṇanā
๑๘๗. สตฺตเม วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามโตฺตติ เอตฺถ วสฺสกาโรติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํฯ มหติยา อิสฺสริยมตฺตาย สมนฺนาคโต มหามโตฺตฯ อิสฺสริยมตฺตายาติ จ อิสฺสริยปฺปมาเณนาติ อโตฺถ, อิสฺสริเยน เจว วิตฺตูปกรเณน จาติ เอวํ วา เอตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพ, อุปโภคูปกรณานิปิ หิ โลเก ‘‘มตฺตา’’ติ วุจฺจนฺติฯ มคธรโญฺญ, มคธรเฎฺฐ วา มหามโตฺตติ มคธมหามโตฺตฯ ตุทิสญฺญิโต คาโม นิวาโส เอตสฺสาติ โตเทโยฺยฯ เตเนวาห ‘‘ตุทิคามวาสิกสฺสา’’ติฯ ตุทิคามวาสิตา จสฺส ตตฺถ อธิปติภาเวนาติ ทฎฺฐพฺพาฯ โส หิ ตํ คามํ โสณทโณฺฑ วิย, จมฺปํ กูฎทโนฺต วิย, ขาณุมตํ อธิปติภาเวน อชฺฌาวสติฯ มหทฺธโน โหติ ปญฺจจตฺตาลีสโกฎิวิภโวฯ ปริสตีติ ปริสายํ, ชนสมูเหติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘สนฺนิปติตาย ปริสายา’’ติฯ อภิปฺปสโนฺนติ เอตฺถ อภิกฺกมนโตฺถ อภิ-สโทฺทติ อาห ‘‘อติกฺกมฺม ปสโนฺน’’ติ, ปสาทนียํ ฐานํ อติกฺกมิตฺวา อปฺปสาทนียฎฺฐาเน ปสโนฺนติ อธิปฺปาโยฯ ตํ ตํ กิจฺจํ อตฺถํ ปสฺสตีติ อตฺถทสา, อลํ สมตฺถา ปฎิพลา อตฺถทสา อลมตฺถทสา, อลมตฺถทเส อติสยนฺตีติ อลมตฺถทสตราฯ เตนาห ‘‘อเตฺถ ปสฺสิตุํ สมตฺถา’’ติอาทิฯ เนว สปฺปุริสํ น อสปฺปุริสํ ชานาติ สปฺปุริสธมฺมานํ อสปฺปุริสธมฺมานญฺจ ยาถาวโต อชานนโตฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
187. Sattame vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmattoti ettha vassakāroti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. Mahatiyā issariyamattāya samannāgato mahāmatto. Issariyamattāyāti ca issariyappamāṇenāti attho, issariyena ceva vittūpakaraṇena cāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo, upabhogūpakaraṇānipi hi loke ‘‘mattā’’ti vuccanti. Magadharañño, magadharaṭṭhe vā mahāmattoti magadhamahāmatto. Tudisaññito gāmo nivāso etassāti todeyyo. Tenevāha ‘‘tudigāmavāsikassā’’ti. Tudigāmavāsitā cassa tattha adhipatibhāvenāti daṭṭhabbā. So hi taṃ gāmaṃ soṇadaṇḍo viya, campaṃ kūṭadanto viya, khāṇumataṃ adhipatibhāvena ajjhāvasati. Mahaddhano hoti pañcacattālīsakoṭivibhavo. Parisatīti parisāyaṃ, janasamūheti attho. Tenāha ‘‘sannipatitāya parisāyā’’ti. Abhippasannoti ettha abhikkamanattho abhi-saddoti āha ‘‘atikkamma pasanno’’ti, pasādanīyaṃ ṭhānaṃ atikkamitvā appasādanīyaṭṭhāne pasannoti adhippāyo. Taṃ taṃ kiccaṃ atthaṃ passatīti atthadasā, alaṃ samatthā paṭibalā atthadasā alamatthadasā, alamatthadase atisayantīti alamatthadasatarā. Tenāha ‘‘atthe passituṃ samatthā’’tiādi. Neva sappurisaṃ na asappurisaṃ jānāti sappurisadhammānaṃ asappurisadhammānañca yāthāvato ajānanato. Sesamettha uttānameva.
วสฺสการสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vassakārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๗. วสฺสการสุตฺตํ • 7. Vassakārasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๗. วสฺสการสุตฺตวณฺณนา • 7. Vassakārasuttavaṇṇanā
