Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ౪. వస్సికసాటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా

    4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā

    ౬౨౭. ‘‘ఏకమేవ కత్వా’’తి వచనేన వస్సికసాటికలక్ఖణేన ఞాతకానమ్పి సతుప్పాదం కరోన్తేన ఏకమేవ గహేతబ్బన్తి ధమ్మసిరిత్థేరో. చతుబ్బిధం ఖేత్తన్తి ఏత్థ కిఞ్చాపి తివిధం దిస్సతి, తం పన ఏవం గహేతబ్బం, యస్మిం ఖేత్తే పరియేసితుం లభతి, తం పరియేసనఖేత్తం నామ, ‘‘ఏవం కరణనివాసనాధిట్ఠానఖేత్తానిపీ’’తి వుత్తం. ఏత్థ పచ్ఛిమేన పురిమగ్గాహో వేదితబ్బో, న పురిమేన పచ్ఛిమగ్గాహో, యథాలాభన్తి ఆచరియో. తస్సత్థో – అధిట్ఠానఖేత్తేన పచ్ఛిమేన పురిమానం తిణ్ణం గాహో హోతి, తథా నివాసనఖేత్తేన ద్విన్నం పురిమానం. కరణఖేత్తేన పన ఏకస్సేవ పురిమస్స గాహో హోతీతి. ఏత్థ పన కిఞ్చాపి కరణఖేత్తనివాసనఖేత్తానం కాలతో నానత్తం నత్థి, కిరియతో పన ‘‘అట్ఠిం కత్వా నివాసేతబ్బ’’న్తి పాళివచనతో, తస్మా ద్విధా కత్వా వుత్తం అఞ్ఞతరాభావేన, తదత్థసిద్ధితో చ, కథం పనేత్థ నానత్తం నత్థీతి పఞ్ఞాయతీతి చే? పాళితో, ‘‘అడ్ఢమాసో సేసో గిమ్హానన్తి కత్వా నివాసేతబ్బ’’న్తి హి పాళి, తథా మాతికాట్ఠకథాతో (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ వస్సికసాటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా) చ.

    627. ‘‘Ekameva katvā’’ti vacanena vassikasāṭikalakkhaṇena ñātakānampi satuppādaṃ karontena ekameva gahetabbanti dhammasiritthero. Catubbidhaṃ khettanti ettha kiñcāpi tividhaṃ dissati, taṃ pana evaṃ gahetabbaṃ, yasmiṃ khette pariyesituṃ labhati, taṃ pariyesanakhettaṃ nāma, ‘‘evaṃ karaṇanivāsanādhiṭṭhānakhettānipī’’ti vuttaṃ. Ettha pacchimena purimaggāho veditabbo, na purimena pacchimaggāho, yathālābhanti ācariyo. Tassattho – adhiṭṭhānakhettena pacchimena purimānaṃ tiṇṇaṃ gāho hoti, tathā nivāsanakhettena dvinnaṃ purimānaṃ. Karaṇakhettena pana ekasseva purimassa gāho hotīti. Ettha pana kiñcāpi karaṇakhettanivāsanakhettānaṃ kālato nānattaṃ natthi, kiriyato pana ‘‘aṭṭhiṃ katvā nivāsetabba’’nti pāḷivacanato, tasmā dvidhā katvā vuttaṃ aññatarābhāvena, tadatthasiddhito ca, kathaṃ panettha nānattaṃ natthīti paññāyatīti ce? Pāḷito, ‘‘aḍḍhamāso seso gimhānanti katvā nivāsetabba’’nti hi pāḷi, tathā mātikāṭṭhakathāto (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) ca.

    తథాహ ‘‘పచ్ఛిమో అడ్ఢమాసో కరణనివాసనఖేత్తమ్పీ’’తి, ఇమినా నయేన తివిధమేవ ఖేత్తన్తిపి సిద్ధం. సమన్తపాసాదికాయం పన కత్థచి పోత్థకే ‘‘జేట్ఠమూలపుణ్ణమాసియా పచ్ఛిమపాటిపదదివసతో పట్ఠాయ యావ కాళపక్ఖుపోసథో, అయమేకో అద్ధమాసో పరియేసనఖేత్తఞ్చేవ కరణఖేత్తఞ్చ. ఏతస్మిఞ్హి అన్తరే వస్సికసాటికం అలద్ధం పరియేసితుం, లద్ధం కాతుఞ్చ వట్టతి, నివాసేతుం, అధిట్ఠాతుఞ్చ న వట్టతీ’’తి పాఠో దిస్సతి, సో అపాఠో యథావుత్తపాళిమాతికాట్ఠకథావిరోధతో, తస్మా తత్థ ‘‘అలద్ధం పరియేసితుం వట్టతి, కాతుం, నివాసేతుం, అధిట్ఠాతుఞ్చ న వట్టతీ’’తి పాఠో వేదితబ్బో. ఏవం తావ పచ్ఛిమేన పురిమగ్గాహసిద్ధి వేదితబ్బా, న పురిమేన కరణఖేత్తాదీనం గాహో సమ్భవతి. ‘‘మాసో సేసో గిమ్హానన్తి వస్సికసాటికచీవరం పరియేసితబ్బ’’న్తి ఏత్తకమేవ హి వుత్తం, న, అట్ఠకథాయం ‘‘అయమేకో అద్ధమాసో పరియేసనఖేత్తఞ్చేవ కరణఖేత్తఞ్చా’’తి వుత్తత్తాతి చే? న, తస్స లేఖనదోసత్తా , తథా సాధితం. కరణఖేత్తేన పన నివాసనఖేత్తగ్గాహో అత్థి కాలనానత్తాభావతో, తేనేవ పుబ్బే యథాలాభగ్గహణం కతం, తథా చ సాధితమేవ, న భేదో పనత్థి, పయోజనం వుత్తమేవ. నివాసనక్ఖేత్తేన అధిట్ఠానక్ఖేత్తగ్గాహో నత్థి ఏవ, న హి పురిమేన పచ్ఛిమగ్గాహో వేదితబ్బో. న పాళివిరోధతోతి చే? న, తదత్థాజాననతో. ‘‘మాసో సేసో గిమ్హానన్తి అద్ధమాసో సేసో గిమ్హాన’’న్తి ఏత్థ ఇతి-సద్దస్స హి ఇతో పట్ఠాయాతి అత్థో. పరతో ఆపత్తిఖేత్తదస్సనతో ఇతరస్స అనాపత్తిఖేత్తభావో దస్సితోవ హోతి. దిన్నపుబ్బతోపి ఞాతకపవారితట్ఠానతో నిప్ఫాదేన్తస్స నిస్సగ్గియం పిట్ఠిసమయత్తా, పకతియా వస్సికసాటికదాయకా నామ సఙ్ఘస్స వా పుగ్గలస్స వా అపవారేత్వా అనుసంవచ్ఛరం దేన్తా, తత్థ సతుప్పాదోవ వట్టతి. వత్తభేదే దుక్కటన్తి తదఞ్ఞేసు.

    Tathāha ‘‘pacchimo aḍḍhamāso karaṇanivāsanakhettampī’’ti, iminā nayena tividhameva khettantipi siddhaṃ. Samantapāsādikāyaṃ pana katthaci potthake ‘‘jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā pacchimapāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva kāḷapakkhuposatho, ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañca. Etasmiñhi antare vassikasāṭikaṃ aladdhaṃ pariyesituṃ, laddhaṃ kātuñca vaṭṭati, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho dissati, so apāṭho yathāvuttapāḷimātikāṭṭhakathāvirodhato, tasmā tattha ‘‘aladdhaṃ pariyesituṃ vaṭṭati, kātuṃ, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho veditabbo. Evaṃ tāva pacchimena purimaggāhasiddhi veditabbā, na purimena karaṇakhettādīnaṃ gāho sambhavati. ‘‘Māso seso gimhānanti vassikasāṭikacīvaraṃ pariyesitabba’’nti ettakameva hi vuttaṃ, na, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañcā’’ti vuttattāti ce? Na, tassa lekhanadosattā , tathā sādhitaṃ. Karaṇakhettena pana nivāsanakhettaggāho atthi kālanānattābhāvato, teneva pubbe yathālābhaggahaṇaṃ kataṃ, tathā ca sādhitameva, na bhedo panatthi, payojanaṃ vuttameva. Nivāsanakkhettena adhiṭṭhānakkhettaggāho natthi eva, na hi purimena pacchimaggāho veditabbo. Na pāḷivirodhatoti ce? Na, tadatthājānanato. ‘‘Māso seso gimhānanti addhamāso seso gimhāna’’nti ettha iti-saddassa hi ito paṭṭhāyāti attho. Parato āpattikhettadassanato itarassa anāpattikhettabhāvo dassitova hoti. Dinnapubbatopi ñātakapavāritaṭṭhānato nipphādentassa nissaggiyaṃ piṭṭhisamayattā, pakatiyā vassikasāṭikadāyakā nāma saṅghassa vā puggalassa vā apavāretvā anusaṃvaccharaṃ dentā, tattha satuppādova vaṭṭati. Vattabhede dukkaṭanti tadaññesu.

    ‘‘సచే కత…పే॰… వస్సూపనాయికదివసే అధిట్ఠాతబ్బా…పే॰… ఛ మాసే పరిహారం లభతీ’’తి వచనతో అన్తోవస్సేపి యావ వస్సానస్స పచ్ఛిమదివసా అకతా పరిహారం లభతీతి దీపితం హోతి. కస్మా న విచారితన్తి చే? అత్థాపత్తిసిద్ధత్తా. ‘‘ఛ మాసే పరిహారం లభతీ’’తి వచనేన అకతా లభతీతి సిద్ధమేవ, తం కిఞ్చాపి సిద్ధం, సరూపేన పన అనాగతత్తా సరూపేన దస్సేతుం, దుస్సద్ధాపయత్తా ఉపపత్తితో దస్సేతుఞ్చ ఇదమారద్ధం ఆచరియేన, ‘‘యథా చేత్థ, ఏవం కథినబ్భన్తరే ఉప్పన్నచీవరమ్పి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ పటిపజ్జితబ్బ’’న్తి అనుగణ్ఠిపదే వుత్తం, తం దువుత్తం తత్థేవ పుబ్బాపరవిరోధతో. యఞ్చేత్థ అట్ఠకథావచనం సాధకత్తేన వుత్తం, తం తమత్థం న సాధేతి. ‘‘యది నప్పహోతి యావ కత్తికపుణ్ణమా పరిహారం లభతీ’’తి వచనం అప్పహోన్తస్స యావ కత్తికపుణ్ణమా తావ పరిహారఖేత్తం, తతో పరం ఏకదివసోపి న హోతీతి దీపేతి, తస్మా అప్పహోనకభావేన అకతావ యావ కత్తికపుణ్ణమా పరిహారం లభతి, తతో పరం న లభతీతి సిద్ధం. తథా తదేవ వచనం కతపరిహారం న లభతీతి దీపేతి, తస్మా కత్తికపుణ్ణమదివసేయేవ అధిట్ఠాతబ్బా. ‘‘అప్పహోన్తే దసాహే అన్తోవస్సే కరణపరియోసానంయేవ పమాణ’’న్తి లిఖితం.

    ‘‘Sace kata…pe… vassūpanāyikadivase adhiṭṭhātabbā…pe… cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanato antovassepi yāva vassānassa pacchimadivasā akatā parihāraṃ labhatīti dīpitaṃ hoti. Kasmā na vicāritanti ce? Atthāpattisiddhattā. ‘‘Cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanena akatā labhatīti siddhameva, taṃ kiñcāpi siddhaṃ, sarūpena pana anāgatattā sarūpena dassetuṃ, dussaddhāpayattā upapattito dassetuñca idamāraddhaṃ ācariyena, ‘‘yathā cettha, evaṃ kathinabbhantare uppannacīvarampi heṭṭhā vuttanayeneva paṭipajjitabba’’nti anugaṇṭhipade vuttaṃ, taṃ duvuttaṃ tattheva pubbāparavirodhato. Yañcettha aṭṭhakathāvacanaṃ sādhakattena vuttaṃ, taṃ tamatthaṃ na sādheti. ‘‘Yadi nappahoti yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhatī’’ti vacanaṃ appahontassa yāva kattikapuṇṇamā tāva parihārakhettaṃ, tato paraṃ ekadivasopi na hotīti dīpeti, tasmā appahonakabhāvena akatāva yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhati, tato paraṃ na labhatīti siddhaṃ. Tathā tadeva vacanaṃ kataparihāraṃ na labhatīti dīpeti, tasmā kattikapuṇṇamadivaseyeva adhiṭṭhātabbā. ‘‘Appahonte dasāhe antovasse karaṇapariyosānaṃyeva pamāṇa’’nti likhitaṃ.

    ఏత్థాహ – ‘‘ఏకాహద్వీహాదివసేనా’’తిఆది న వత్తబ్బం. కస్మా? గిమ్హదివసానం అనధిట్ఠానకాలత్తా, తస్మా ఏవ ‘‘అన్తోదసాహే వా తదహేయేవ వా అధిట్ఠాతబ్బా’తి చ సామఞ్ఞతో న వత్తబ్బం గిమ్హదివసానం అధిట్ఠానఖేత్తభావప్పసఙ్గతో’’తి. ఏత్థ వుచ్చతి – న, తదత్థాజాననతో. దసాహానాగతాయ వస్సూపనాయికాయ గిమ్హదివసా దసాహా హోన్తి, పఠమదివసే చ లద్ధా నిట్ఠితా వస్సికసాటికా దసాహాతిక్కన్తాపి వస్సూపనాయికదివసం అధిట్ఠానఖేత్తం అప్పత్తత్తా న చ తావ నిస్సగ్గియం హోతి, వుత్తఞ్చేతం ‘‘వస్సూపనాయికతో పుబ్బే దసాహాతిక్కమేపి అనాపత్తీ’’తి.

    Etthāha – ‘‘ekāhadvīhādivasenā’’tiādi na vattabbaṃ. Kasmā? Gimhadivasānaṃ anadhiṭṭhānakālattā, tasmā eva ‘‘antodasāhe vā tadaheyeva vā adhiṭṭhātabbā’ti ca sāmaññato na vattabbaṃ gimhadivasānaṃ adhiṭṭhānakhettabhāvappasaṅgato’’ti. Ettha vuccati – na, tadatthājānanato. Dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya gimhadivasā dasāhā honti, paṭhamadivase ca laddhā niṭṭhitā vassikasāṭikā dasāhātikkantāpi vassūpanāyikadivasaṃ adhiṭṭhānakhettaṃ appattattā na ca tāva nissaggiyaṃ hoti, vuttañcetaṃ ‘‘vassūpanāyikato pubbe dasāhātikkamepi anāpattī’’ti.

    అన్తోదసాహే అధిట్ఠాతబ్బాతి ఇదం న అవిసేసేన ఏతస్మిం అన్తరే గిమ్హదివసేపి అధిట్ఠాతబ్బన్తి ఇమమత్థం దీపేతుం వుత్తం, కిన్తు గిమ్హదివసే చే ఉప్పన్నా, అధిట్ఠానఖేత్తే చ అన్తోదసాహం హోతి, అన్తోదసాహే ఖేత్తేయేవ అధిట్ఠాతబ్బా, న ఖేత్తన్తి కత్వా దసాహం అతిక్కమితబ్బన్తి దీపేతుం వుత్తం. కస్మా? గిమ్హదివసానమ్పి గణనూపగత్తా, తస్మా అఖేత్తదివసేపి గణేత్వా ఖేత్తే ఏవ ‘‘అన్తోదసాహే అధిట్ఠాతబ్బా’’తి వుత్తం హోతీతి.

    Antodasāhe adhiṭṭhātabbāti idaṃ na avisesena etasmiṃ antare gimhadivasepi adhiṭṭhātabbanti imamatthaṃ dīpetuṃ vuttaṃ, kintu gimhadivase ce uppannā, adhiṭṭhānakhette ca antodasāhaṃ hoti, antodasāhe khetteyeva adhiṭṭhātabbā, na khettanti katvā dasāhaṃ atikkamitabbanti dīpetuṃ vuttaṃ. Kasmā? Gimhadivasānampi gaṇanūpagattā, tasmā akhettadivasepi gaṇetvā khette eva ‘‘antodasāhe adhiṭṭhātabbā’’ti vuttaṃ hotīti.

    వస్సికసాటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౪. వస్సికసాటికసిక్ఖాపదం • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౪. వస్సికసాటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౪. వస్సికసాటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact