| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
၄. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
၆၂၈. စတုတ္ထေ ဇေဋ္ဌမူလပုဏ္ဏမာသိယာ။ပေ.။ ကရဏက္ခေတ္တဉ္စာတိ ပဌမဒ္ဓမာသမ္ပိ ကရဏက္ခေတ္တံ ဝုတ္တံ။ တံ ‘‘ကတ္ဝာ နိဝာသေတဗ္ဗ’’န္တိ ဣမသ္သ ပုရိမဒ္ဓမာသေ ဝာ ပစ္ဆိမဒ္ဓမာသေ ဝာ ကတ္ဝာ ပစ္ဆိမမာသေဝ နိဝာသေတဗ္ဗန္တိ ဧဝမတ္ထံ ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တံ နိဝာသနေယေဝ အာပတ္တိယာ ဝုတ္တတ္တာတိ။ ယံ ပန မာတိကာဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဂိမ္ဟာနံ ပစ္ဆိမော မာသော ပရိယေသနက္ခေတ္တံ, ပစ္ဆိမော အဒ္ဓမာသော ကရဏနိဝာသနက္ခေတ္တမ္ပီ’’တိ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တံ, တံ တသ္မိံယေဝ အဒ္ဓမာသေ ကတ္ဝာ နိဝာသေတဗ္ဗန္တိ ဧဝမတ္ထံ ဂဟေတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ ဣဓ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထေ ဂဟိတေ ဝိရောဓော နတ္ထိ။
628. Catutthe jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā…pe… karaṇakkhettañcāti paṭhamaddhamāsampi karaṇakkhettaṃ vuttaṃ. Taṃ ‘‘katvā nivāsetabba’’nti imassa purimaddhamāse vā pacchimaddhamāse vā katvā pacchimamāseva nivāsetabbanti evamatthaṃ gahetvā vuttaṃ nivāsaneyeva āpattiyā vuttattāti. Yaṃ pana mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘gimhānaṃ pacchimo māso pariyesanakkhettaṃ, pacchimo addhamāso karaṇanivāsanakkhettampī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ, taṃ tasmiṃyeva addhamāse katvā nivāsetabbanti evamatthaṃ gahetvā vuttaṃ. Idha vuttanayeneva atthe gahite virodho natthi.
‘‘ဝတ္တဘေဒေ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဣဒံ ဝသ္သိကသာဋိကအဒိန္နပုဗ္ဗေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ တေနာဟ ‘‘ယေ မနုသ္သာ’’တိအာဒိ။ ပကတိယာ ဝသ္သိကသာဋိကဒာယကာ နာမ သင္ဃံ ဝာ အတ္တာနံ ဝာ အပ္ပဝာရေတ္ဝာဝ အနုသံဝစ္ဆရံ ဒာယကာ။
‘‘Vattabhede dukkaṭa’’nti idaṃ vassikasāṭikaadinnapubbe sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘ye manussā’’tiādi. Pakatiyā vassikasāṭikadāyakā nāma saṅghaṃ vā attānaṃ vā appavāretvāva anusaṃvaccharaṃ dāyakā.
၆၃၀. ‘‘ဆ မာသေ ပရိဟာရံ လဘတီ’’တိ ဧတေန အန္တောဝသ္သေပိ ယာဝ ဝသ္သာနသ္သ ပစ္ဆိမဒိဝသာ အကတာ ပရိဟာရံ လဘတီတိ ဒီပိတံ ဟောတိ။ ဧကမာသန္တိ ဟေမန္တသ္သ ပစ္ဆိမုပောသထေန သဟ ဂဏေတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ တသ္မိံ ဥပောသထဒိဝသေ ဧဝ ဟိ တံ မူလစီဝရံ ကာတဗ္ဗံ, ဣတရထာ ဟိ နိသ္သဂ္ဂိယတော။ ဧကာဟဒ္ဝီဟာဒိဝသေန။ပေ.။ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စာတိ ဧတ္ထ ဧကာဟာနာဂတာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စ ဒ္ဝီဟာနာဂတာယ။ပေ.။ ဒသာဟာနာဂတာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စ, အန္တောဝသ္သေ ဝာ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စာတိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တတ္ထ အာသဠ္ဟီမာသသ္သ ဇုဏ္ဟပက္ခပုဏ္ဏမိယံ လဒ္ဓာ, တဒဟေဝ ရဇနကပ္ပပရိယောသာနေဟိ နိဋ္ဌိတာ စ ဝသ္သိကသာဋိကာ ‘‘ဧကာဟာနာဂတာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတေနေဝ နယေန ဇုဏ္ဟပက္ခသ္သ ဆဋ္ဌိယံ လဒ္ဓာ, နိဋ္ဌိတာ စ ‘‘ဒသာဟာနာဂတာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ယာဝ ပဌမကတ္တိကတေမာသိပုဏ္ဏမာ, တာဝ လဒ္ဓာ, နိဋ္ဌိတာ စ ‘‘အန္တောဝသ္သေ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စာ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ပဌမကတ္တိကတေမာသိပုဏ္ဏမိတော ပရံ လဒ္ဓာ စေဝ နိဋ္ဌိတာ စ ယာဝ စီဝရကာလော နာတိက္ကမတိ, တာဝ အနဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာပိ ဌပေတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဓိပ္ပာယော။
630.‘‘Cha māse parihāraṃ labhatī’’ti etena antovassepi yāva vassānassa pacchimadivasā akatā parihāraṃ labhatīti dīpitaṃ hoti. Ekamāsanti hemantassa pacchimuposathena saha gaṇetvā vuttaṃ. Tasmiṃ uposathadivase eva hi taṃ mūlacīvaraṃ kātabbaṃ, itarathā hi nissaggiyato. Ekāhadvīhādivasena…pe… laddhā ceva niṭṭhitā cāti ettha ekāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā ca dvīhānāgatāya…pe… dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā ca, antovasse vā laddhā ceva niṭṭhitā cāti evamattho daṭṭhabbo. Tattha āsaḷhīmāsassa juṇhapakkhapuṇṇamiyaṃ laddhā, tadaheva rajanakappapariyosānehi niṭṭhitā ca vassikasāṭikā ‘‘ekāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Eteneva nayena juṇhapakkhassa chaṭṭhiyaṃ laddhā, niṭṭhitā ca ‘‘dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Yāva paṭhamakattikatemāsipuṇṇamā, tāva laddhā, niṭṭhitā ca ‘‘antovasse laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Paṭhamakattikatemāsipuṇṇamito paraṃ laddhā ceva niṭṭhitā ca yāva cīvarakālo nātikkamati, tāva anadhiṭṭhahitvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭatīti adhippāyo.
ဧတ္ထ စ ‘‘တသ္မိံယေဝ အန္တောဒသာဟေ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ’’တိ အဝိသေသေန ဝုတ္တေပိ ဝသ္သာနတော ပုဗ္ဗေ ဧကာဟဒ္ဝီဟာဒိဝသေန အနာဂတာယ ဝသ္သူပနာယိကာယ လဒ္ဓာ တေဟိ ဒိဝသေဟိ ဒသာဟံ အနတိက္ကမန္တေန ဝသ္သူပနာယိကဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ အဓိဋ္ဌာနက္ခေတ္တံ သမ္ပတ္တာ ဧဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ, တတော ပန ပုဗ္ဗေ ဒသာဟာတိက္ကမေန နိဋ္ဌိတာပိ န အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ အဓိဋ္ဌာနသ္သ အခေတ္တတ္တာ။ တာဒိသာ ပန ဝသ္သူပနာယိကဒိဝသေ ဧဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ, အနဓိဋ္ဌဟတော အရုဏုဂ္ဂမနေန နိသ္သဂ္ဂိယံ ဟောတိ။ ယဒိ ဧဝံ ‘‘ဒသာဟာနာဂတာယာ’’တိ ဣမိနာ ကိံ ပယောဇနန္တိ စေ? ဝသ္သာနတော ပုဗ္ဗေ ဧဝ ဒသာဟေ အတိက္ကန္တေ နိဋ္ဌိတာ ဝသ္သူပနာယိကဒိဝသေ ဧဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေနေဝာဟ ‘‘ဒသာဟာတိက္ကမေ နိဋ္ဌိတာ တဒဟေဝ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာ’’တိ။
Ettha ca ‘‘tasmiṃyeva antodasāhe adhiṭṭhātabbā’’ti avisesena vuttepi vassānato pubbe ekāhadvīhādivasena anāgatāya vassūpanāyikāya laddhā tehi divasehi dasāhaṃ anatikkamantena vassūpanāyikadivasato paṭṭhāya adhiṭṭhānakkhettaṃ sampattā eva adhiṭṭhātabbā, tato pana pubbe dasāhātikkamena niṭṭhitāpi na adhiṭṭhātabbā adhiṭṭhānassa akhettattā. Tādisā pana vassūpanāyikadivase eva adhiṭṭhātabbā, anadhiṭṭhahato aruṇuggamanena nissaggiyaṃ hoti. Yadi evaṃ ‘‘dasāhānāgatāyā’’ti iminā kiṃ payojananti ce? Vassānato pubbe eva dasāhe atikkante niṭṭhitā vassūpanāyikadivase eva adhiṭṭhātabbāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘dasāhātikkame niṭṭhitā tadaheva adhiṭṭhātabbā’’ti.
ဒသာဟေ အပ္ပဟောန္တေ စီဝရကာလံ နာတိက္ကမေတဗ္ဗာတိ တေမာသဗ္ဘန္တရေ ဒသာဟေ အပ္ပဟောန္တေ နဝာဟာနာဂတာယ ကတ္တိကတေမာသိပုဏ္ဏမာယ သတ္တမိတော ပဋ္ဌာယ လဒ္ဓာ, နိဋ္ဌိတာ စ စီဝရကာလံ နာတိက္ကမေတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ ‘‘မာသော သေသော ဂိမ္ဟာနန္တိ ဘိက္ခုနာ ဝသ္သိကသာဋိကစီဝရံ ပရိယေသိတဗ္ဗ’’န္တိ ပရိယေသနက္ခေတ္တံ ဝတ္ဝာ ‘‘ဝသ္သိကသာဋိကံ ဝသ္သာနံ စာတုမာသံ အဓိဋ္ဌာတု’’န္တိ (မဟာဝ. ၃၅၈) ဝုတ္တတ္တာ ကတာယပိ အကတာယပိ မာသမတ္တံ အနဓိဋ္ဌာတဗ္ဗတာ သိဒ္ဓာ။ ယသ္မာ စ အကတာ ဝသ္သိကသာဋိကသင္ခ္ယံ န ဂစ္ဆတိ, အကရဏဉ္စ ကေနစိ ဝေကလ္လေန, န အနာဒရေန, တသ္မာ စာတုမာသံ အကတတ္တာ ဧဝ ပရိဟာရံ လဘတိ, ကတာ ပန အဓိဋ္ဌာနက္ခေတ္တေ, အကတာ စ စီဝရကာလေ ဒသာဟပရမသိက္ခာပဒေနေဝ ပရိဟာရံ လဘတီတိ အယမတ္ထော လဗ္ဘတိ။ ကသ္မာတိ အတ္တနော မတိယာ ကာရဏပုစ္ဆာ။ တသ္မာတိ ဝသ္သာနေယေဝ ဝသ္သိကသာဋိကာယ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗတာဝစနတော။ ‘‘တိစီဝရံ အဓိဋ္ဌာတု’’န္တိ သုတ္တံ ပနေတ္ထ သေသစီဝရာနံ ဧဝံ ကာလနိယမာဘာဝံ သာဓေတုံ ဥဒ္ဓဋံ။ န ဟိ တေနေတ္ထ အညံ ပယောဇနံ အတ္ထိ။
Dasāhe appahonte cīvarakālaṃ nātikkametabbāti temāsabbhantare dasāhe appahonte navāhānāgatāya kattikatemāsipuṇṇamāya sattamito paṭṭhāya laddhā, niṭṭhitā ca cīvarakālaṃ nātikkametabbāti attho. Tathā hi ‘‘māso seso gimhānanti bhikkhunā vassikasāṭikacīvaraṃ pariyesitabba’’nti pariyesanakkhettaṃ vatvā ‘‘vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātu’’nti (mahāva. 358) vuttattā katāyapi akatāyapi māsamattaṃ anadhiṭṭhātabbatā siddhā. Yasmā ca akatā vassikasāṭikasaṅkhyaṃ na gacchati, akaraṇañca kenaci vekallena, na anādarena, tasmā cātumāsaṃ akatattā eva parihāraṃ labhati, katā pana adhiṭṭhānakkhette, akatā ca cīvarakāle dasāhaparamasikkhāpadeneva parihāraṃ labhatīti ayamattho labbhati. Kasmāti attano matiyā kāraṇapucchā. Tasmāti vassāneyeva vassikasāṭikāya adhiṭṭhātabbatāvacanato. ‘‘Ticīvaraṃ adhiṭṭhātu’’nti suttaṃ panettha sesacīvarānaṃ evaṃ kālaniyamābhāvaṃ sādhetuṃ uddhaṭaṃ. Na hi tenettha aññaṃ payojanaṃ atthi.
ကဒာ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗာတိအာဒိကုရုန္ဒိဝစနေနာပိ ‘‘ယဒာ ဝာ တဒာ ဝာ အဓိဋ္ဌာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဣဒံ ပဋိက္ခိပိတ္ဝာ ဒသာဟဗ္ဘန္တရေ ဧဝ ကတာယ အဓိဋ္ဌာတဗ္ဗတံ ဒသ္သေတိ။
Kadā adhiṭṭhātabbātiādikurundivacanenāpi ‘‘yadā vā tadā vā adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ paṭikkhipitvā dasāhabbhantare eva katāya adhiṭṭhātabbataṃ dasseti.
ပာဠိယံ အစ္ဆိန္နစီဝရသ္သာတိအာဒီသု အစ္ဆိန္နသေသစီဝရသ္သ နဋ္ဌသေသစီဝရသ္သ။ ဧတေသဉ္ဟိ အသမယေ ပရိယေသနနိဝာသနာပတ္တိယာ ဧဝ အနာပတ္တိ ဝုတ္တာ။ တေနေဝ မာတိကာဋ္ဌကထာယံ ‘‘အစ္ဆိန္နစီဝရသ္သ ဝာ နဋ္ဌစီဝရသ္သ ဝာ အနိဝတ္ထံ စောရာ ဟရန္တီတိ ဧဝံ အာပဒာသု ဝာ နိဝာသယတော ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တီ’’တိ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ) ဝုတ္တံ, ဣဓ ပန သမန္တပာသာဒိကာယံ အယံ နိသ္သဂ္ဂိယာ အနာပတ္တိ ပာဠိတော သယမေဝ သိဇ္ဈတီတိ ဣမံ အဒသ္သေတ္ဝာ အသိဇ္ဈမာနံ နဂ္ဂသ္သ န္ဟာယတော ဒုက္ကဋာပတ္တိယာ ဧဝ အနာပတ္တိံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အစ္ဆိန္နစီဝရသ္သာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ န ဟိ ဧသာ အနာပတ္တိ အဝုတ္တေ သိဇ္ဈတီတိ။ ဝသ္သိကသာဋိကာယ အတ္တုဒ္ဒေသိကတာ, အသမယေ ပရိယေသနတာ, တာယ စ ပဋိလာဘောတိ ဣမာနိ တာဝ ပရိယေသနာပတ္တိယာ တီဏိ အင္ဂာနိ။ နိဝာသနာပတ္တိယာ ပန သစီဝရတာ, အာပဒာဘာဝော, ဝသ္သိကသာဋိကာယ သကဘာဝော, အသမယေ နိဝာသနန္တိ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။
Pāḷiyaṃ acchinnacīvarassātiādīsu acchinnasesacīvarassa naṭṭhasesacīvarassa. Etesañhi asamaye pariyesananivāsanāpattiyā eva anāpatti vuttā. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘acchinnacīvarassa vā naṭṭhacīvarassa vā anivatthaṃ corā harantīti evaṃ āpadāsu vā nivāsayato ummattakādīnañca anāpattī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ, idha pana samantapāsādikāyaṃ ayaṃ nissaggiyā anāpatti pāḷito sayameva sijjhatīti imaṃ adassetvā asijjhamānaṃ naggassa nhāyato dukkaṭāpattiyā eva anāpattiṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarassā’’tiādi vuttanti gahetabbaṃ. Na hi esā anāpatti avutte sijjhatīti. Vassikasāṭikāya attuddesikatā, asamaye pariyesanatā, tāya ca paṭilābhoti imāni tāva pariyesanāpattiyā tīṇi aṅgāni. Nivāsanāpattiyā pana sacīvaratā, āpadābhāvo, vassikasāṭikāya sakabhāvo, asamaye nivāsananti cattāri aṅgāni.
ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၄. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒံ • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၄. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၄. ဝသ္သိကသာဋိကသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
