Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā

    4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා

    4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā

    627. ‘‘එකමෙව කත්‌වා’’ති වචනෙන වස්‌සිකසාටිකලක්‌ඛණෙන ඤාතකානම්‌පි සතුප්‌පාදං කරොන්‌තෙන එකමෙව ගහෙතබ්‌බන්‌ති ධම්‌මසිරිත්‌ථෙරො. චතුබ්‌බිධං ඛෙත්‌තන්‌ති එත්‌ථ කිඤ්‌චාපි තිවිධං දිස්‌සති, තං පන එවං ගහෙතබ්‌බං, යස්‌මිං ඛෙත්‌තෙ පරියෙසිතුං ලභති, තං පරියෙසනඛෙත්‌තං නාම, ‘‘එවං කරණනිවාසනාධිට්‌ඨානඛෙත්‌තානිපී’’ති වුත්‌තං. එත්‌ථ පච්‌ඡිමෙන පුරිමග්‌ගාහො වෙදිතබ්‌බො, න පුරිමෙන පච්‌ඡිමග්‌ගාහො, යථාලාභන්‌ති ආචරියො. තස්‌සත්‌ථො – අධිට්‌ඨානඛෙත්‌තෙන පච්‌ඡිමෙන පුරිමානං තිණ්‌ණං ගාහො හොති, තථා නිවාසනඛෙත්‌තෙන ද්‌වින්‌නං පුරිමානං. කරණඛෙත්‌තෙන පන එකස්‌සෙව පුරිමස්‌ස ගාහො හොතීති. එත්‌ථ පන කිඤ්‌චාපි කරණඛෙත්‌තනිවාසනඛෙත්‌තානං කාලතො නානත්‌තං නත්‌ථි, කිරියතො පන ‘‘අට්‌ඨිං කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බ’’න්‌ති පාළිවචනතො, තස්‌මා ද්‌විධා කත්‌වා වුත්‌තං අඤ්‌ඤතරාභාවෙන, තදත්‌ථසිද්‌ධිතො ච, කථං පනෙත්‌ථ නානත්‌තං නත්‌ථීති පඤ්‌ඤායතීති චෙ? පාළිතො, ‘‘අඩ්‌ඪමාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බ’’න්‌ති හි පාළි, තථා මාතිකාට්‌ඨකථාතො (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) ච.

    627. ‘‘Ekameva katvā’’ti vacanena vassikasāṭikalakkhaṇena ñātakānampi satuppādaṃ karontena ekameva gahetabbanti dhammasiritthero. Catubbidhaṃ khettanti ettha kiñcāpi tividhaṃ dissati, taṃ pana evaṃ gahetabbaṃ, yasmiṃ khette pariyesituṃ labhati, taṃ pariyesanakhettaṃ nāma, ‘‘evaṃ karaṇanivāsanādhiṭṭhānakhettānipī’’ti vuttaṃ. Ettha pacchimena purimaggāho veditabbo, na purimena pacchimaggāho, yathālābhanti ācariyo. Tassattho – adhiṭṭhānakhettena pacchimena purimānaṃ tiṇṇaṃ gāho hoti, tathā nivāsanakhettena dvinnaṃ purimānaṃ. Karaṇakhettena pana ekasseva purimassa gāho hotīti. Ettha pana kiñcāpi karaṇakhettanivāsanakhettānaṃ kālato nānattaṃ natthi, kiriyato pana ‘‘aṭṭhiṃ katvā nivāsetabba’’nti pāḷivacanato, tasmā dvidhā katvā vuttaṃ aññatarābhāvena, tadatthasiddhito ca, kathaṃ panettha nānattaṃ natthīti paññāyatīti ce? Pāḷito, ‘‘aḍḍhamāso seso gimhānanti katvā nivāsetabba’’nti hi pāḷi, tathā mātikāṭṭhakathāto (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) ca.

    තථාහ ‘‘පච්‌ඡිමො අඩ්‌ඪමාසො කරණනිවාසනඛෙත්‌තම්‌පී’’ති, ඉමිනා නයෙන තිවිධමෙව ඛෙත්‌තන්‌තිපි සිද්‌ධං. සමන්‌තපාසාදිකායං පන කත්‌ථචි පොත්‌ථකෙ ‘‘ජෙට්‌ඨමූලපුණ්‌ණමාසියා පච්‌ඡිමපාටිපදදිවසතො පට්‌ඨාය යාව කාළපක්‌ඛුපොසථො, අයමෙකො අද්‌ධමාසො පරියෙසනඛෙත්‌තඤ්‌චෙව කරණඛෙත්‌තඤ්‌ච. එතස්‌මිඤ්‌හි අන්‌තරෙ වස්‌සිකසාටිකං අලද්‌ධං පරියෙසිතුං, ලද්‌ධං කාතුඤ්‌ච වට්‌ටති, නිවාසෙතුං, අධිට්‌ඨාතුඤ්‌ච න වට්‌ටතී’’ති පාඨො දිස්‌සති, සො අපාඨො යථාවුත්‌තපාළිමාතිකාට්‌ඨකථාවිරොධතො, තස්‌මා තත්‌ථ ‘‘අලද්‌ධං පරියෙසිතුං වට්‌ටති, කාතුං, නිවාසෙතුං, අධිට්‌ඨාතුඤ්‌ච න වට්‌ටතී’’ති පාඨො වෙදිතබ්‌බො. එවං තාව පච්‌ඡිමෙන පුරිමග්‌ගාහසිද්‌ධි වෙදිතබ්‌බා, න පුරිමෙන කරණඛෙත්‌තාදීනං ගාහො සම්‌භවති. ‘‘මාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති වස්‌සිකසාටිකචීවරං පරියෙසිතබ්‌බ’’න්‌ති එත්‌තකමෙව හි වුත්‌තං, න, අට්‌ඨකථායං ‘‘අයමෙකො අද්‌ධමාසො පරියෙසනඛෙත්‌තඤ්‌චෙව කරණඛෙත්‌තඤ්‌චා’’ති වුත්‌තත්‌තාති චෙ? න, තස්‌ස ලෙඛනදොසත්‌තා , තථා සාධිතං. කරණඛෙත්‌තෙන පන නිවාසනඛෙත්‌තග්‌ගාහො අත්‌ථි කාලනානත්‌තාභාවතො, තෙනෙව පුබ්‌බෙ යථාලාභග්‌ගහණං කතං, තථා ච සාධිතමෙව, න භෙදො පනත්‌ථි, පයොජනං වුත්‌තමෙව. නිවාසනක්‌ඛෙත්‌තෙන අධිට්‌ඨානක්‌ඛෙත්‌තග්‌ගාහො නත්‌ථි එව, න හි පුරිමෙන පච්‌ඡිමග්‌ගාහො වෙදිතබ්‌බො. න පාළිවිරොධතොති චෙ? න, තදත්‌ථාජානනතො. ‘‘මාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති අද්‌ධමාසො සෙසො ගිම්‌හාන’’න්‌ති එත්‌ථ ඉති-සද්‌දස්‌ස හි ඉතො පට්‌ඨායාති අත්‌ථො. පරතො ආපත්‌තිඛෙත්‌තදස්‌සනතො ඉතරස්‌ස අනාපත්‌තිඛෙත්‌තභාවො දස්‌සිතොව හොති. දින්‌නපුබ්‌බතොපි ඤාතකපවාරිතට්‌ඨානතො නිප්‌ඵාදෙන්‌තස්‌ස නිස්‌සග්‌ගියං පිට්‌ඨිසමයත්‌තා, පකතියා වස්‌සිකසාටිකදායකා නාම සඞ්‌ඝස්‌ස වා පුග්‌ගලස්‌ස වා අපවාරෙත්‌වා අනුසංවච්‌ඡරං දෙන්‌තා, තත්‌ථ සතුප්‌පාදොව වට්‌ටති. වත්‌තභෙදෙ දුක්‌කටන්‌ති තදඤ්‌ඤෙසු.

    Tathāha ‘‘pacchimo aḍḍhamāso karaṇanivāsanakhettampī’’ti, iminā nayena tividhameva khettantipi siddhaṃ. Samantapāsādikāyaṃ pana katthaci potthake ‘‘jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā pacchimapāṭipadadivasato paṭṭhāya yāva kāḷapakkhuposatho, ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañca. Etasmiñhi antare vassikasāṭikaṃ aladdhaṃ pariyesituṃ, laddhaṃ kātuñca vaṭṭati, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho dissati, so apāṭho yathāvuttapāḷimātikāṭṭhakathāvirodhato, tasmā tattha ‘‘aladdhaṃ pariyesituṃ vaṭṭati, kātuṃ, nivāsetuṃ, adhiṭṭhātuñca na vaṭṭatī’’ti pāṭho veditabbo. Evaṃ tāva pacchimena purimaggāhasiddhi veditabbā, na purimena karaṇakhettādīnaṃ gāho sambhavati. ‘‘Māso seso gimhānanti vassikasāṭikacīvaraṃ pariyesitabba’’nti ettakameva hi vuttaṃ, na, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ayameko addhamāso pariyesanakhettañceva karaṇakhettañcā’’ti vuttattāti ce? Na, tassa lekhanadosattā , tathā sādhitaṃ. Karaṇakhettena pana nivāsanakhettaggāho atthi kālanānattābhāvato, teneva pubbe yathālābhaggahaṇaṃ kataṃ, tathā ca sādhitameva, na bhedo panatthi, payojanaṃ vuttameva. Nivāsanakkhettena adhiṭṭhānakkhettaggāho natthi eva, na hi purimena pacchimaggāho veditabbo. Na pāḷivirodhatoti ce? Na, tadatthājānanato. ‘‘Māso seso gimhānanti addhamāso seso gimhāna’’nti ettha iti-saddassa hi ito paṭṭhāyāti attho. Parato āpattikhettadassanato itarassa anāpattikhettabhāvo dassitova hoti. Dinnapubbatopi ñātakapavāritaṭṭhānato nipphādentassa nissaggiyaṃ piṭṭhisamayattā, pakatiyā vassikasāṭikadāyakā nāma saṅghassa vā puggalassa vā apavāretvā anusaṃvaccharaṃ dentā, tattha satuppādova vaṭṭati. Vattabhede dukkaṭanti tadaññesu.

    ‘‘සචෙ කත…පෙ.… වස්‌සූපනායිකදිවසෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බා…පෙ.… ඡ මාසෙ පරිහාරං ලභතී’’ති වචනතො අන්‌තොවස්‌සෙපි යාව වස්‌සානස්‌ස පච්‌ඡිමදිවසා අකතා පරිහාරං ලභතීති දීපිතං හොති. කස්‌මා න විචාරිතන්‌ති චෙ? අත්‌ථාපත්‌තිසිද්‌ධත්‌තා. ‘‘ඡ මාසෙ පරිහාරං ලභතී’’ති වචනෙන අකතා ලභතීති සිද්‌ධමෙව, තං කිඤ්‌චාපි සිද්‌ධං, සරූපෙන පන අනාගතත්‌තා සරූපෙන දස්‌සෙතුං, දුස්‌සද්‌ධාපයත්‌තා උපපත්‌තිතො දස්‌සෙතුඤ්‌ච ඉදමාරද්‌ධං ආචරියෙන, ‘‘යථා චෙත්‌ථ, එවං කථිනබ්‌භන්‌තරෙ උප්‌පන්‌නචීවරම්‌පි හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’’න්‌ති අනුගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං, තං දුවුත්‌තං තත්‌ථෙව පුබ්‌බාපරවිරොධතො. යඤ්‌චෙත්‌ථ අට්‌ඨකථාවචනං සාධකත්‌තෙන වුත්‌තං, තං තමත්‌ථං න සාධෙති. ‘‘යදි නප්‌පහොති යාව කත්‌තිකපුණ්‌ණමා පරිහාරං ලභතී’’ති වචනං අප්‌පහොන්‌තස්‌ස යාව කත්‌තිකපුණ්‌ණමා තාව පරිහාරඛෙත්‌තං, තතො පරං එකදිවසොපි න හොතීති දීපෙති, තස්‌මා අප්‌පහොනකභාවෙන අකතාව යාව කත්‌තිකපුණ්‌ණමා පරිහාරං ලභති, තතො පරං න ලභතීති සිද්‌ධං. තථා තදෙව වචනං කතපරිහාරං න ලභතීති දීපෙති, තස්‌මා කත්‌තිකපුණ්‌ණමදිවසෙයෙව අධිට්‌ඨාතබ්‌බා. ‘‘අප්‌පහොන්‌තෙ දසාහෙ අන්‌තොවස්‌සෙ කරණපරියොසානංයෙව පමාණ’’න්‌ති ලිඛිතං.

    ‘‘Sace kata…pe… vassūpanāyikadivase adhiṭṭhātabbā…pe… cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanato antovassepi yāva vassānassa pacchimadivasā akatā parihāraṃ labhatīti dīpitaṃ hoti. Kasmā na vicāritanti ce? Atthāpattisiddhattā. ‘‘Cha māse parihāraṃ labhatī’’ti vacanena akatā labhatīti siddhameva, taṃ kiñcāpi siddhaṃ, sarūpena pana anāgatattā sarūpena dassetuṃ, dussaddhāpayattā upapattito dassetuñca idamāraddhaṃ ācariyena, ‘‘yathā cettha, evaṃ kathinabbhantare uppannacīvarampi heṭṭhā vuttanayeneva paṭipajjitabba’’nti anugaṇṭhipade vuttaṃ, taṃ duvuttaṃ tattheva pubbāparavirodhato. Yañcettha aṭṭhakathāvacanaṃ sādhakattena vuttaṃ, taṃ tamatthaṃ na sādheti. ‘‘Yadi nappahoti yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhatī’’ti vacanaṃ appahontassa yāva kattikapuṇṇamā tāva parihārakhettaṃ, tato paraṃ ekadivasopi na hotīti dīpeti, tasmā appahonakabhāvena akatāva yāva kattikapuṇṇamā parihāraṃ labhati, tato paraṃ na labhatīti siddhaṃ. Tathā tadeva vacanaṃ kataparihāraṃ na labhatīti dīpeti, tasmā kattikapuṇṇamadivaseyeva adhiṭṭhātabbā. ‘‘Appahonte dasāhe antovasse karaṇapariyosānaṃyeva pamāṇa’’nti likhitaṃ.

    එත්‌ථාහ – ‘‘එකාහද්‌වීහාදිවසෙනා’’තිආදි න වත්‌තබ්‌බං. කස්‌මා? ගිම්‌හදිවසානං අනධිට්‌ඨානකාලත්‌තා, තස්‌මා එව ‘‘අන්‌තොදසාහෙ වා තදහෙයෙව වා අධිට්‌ඨාතබ්‌බා’ති ච සාමඤ්‌ඤතො න වත්‌තබ්‌බං ගිම්‌හදිවසානං අධිට්‌ඨානඛෙත්‌තභාවප්‌පසඞ්‌ගතො’’ති. එත්‌ථ වුච්‌චති – න, තදත්‌ථාජානනතො. දසාහානාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ගිම්‌හදිවසා දසාහා හොන්‌ති, පඨමදිවසෙ ච ලද්‌ධා නිට්‌ඨිතා වස්‌සිකසාටිකා දසාහාතික්‌කන්‌තාපි වස්‌සූපනායිකදිවසං අධිට්‌ඨානඛෙත්‌තං අප්‌පත්‌තත්‌තා න ච තාව නිස්‌සග්‌ගියං හොති, වුත්‌තඤ්‌චෙතං ‘‘වස්‌සූපනායිකතො පුබ්‌බෙ දසාහාතික්‌කමෙපි අනාපත්‌තී’’ති.

    Etthāha – ‘‘ekāhadvīhādivasenā’’tiādi na vattabbaṃ. Kasmā? Gimhadivasānaṃ anadhiṭṭhānakālattā, tasmā eva ‘‘antodasāhe vā tadaheyeva vā adhiṭṭhātabbā’ti ca sāmaññato na vattabbaṃ gimhadivasānaṃ adhiṭṭhānakhettabhāvappasaṅgato’’ti. Ettha vuccati – na, tadatthājānanato. Dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya gimhadivasā dasāhā honti, paṭhamadivase ca laddhā niṭṭhitā vassikasāṭikā dasāhātikkantāpi vassūpanāyikadivasaṃ adhiṭṭhānakhettaṃ appattattā na ca tāva nissaggiyaṃ hoti, vuttañcetaṃ ‘‘vassūpanāyikato pubbe dasāhātikkamepi anāpattī’’ti.

    අන්‌තොදසාහෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බාති ඉදං න අවිසෙසෙන එතස්‌මිං අන්‌තරෙ ගිම්‌හදිවසෙපි අධිට්‌ඨාතබ්‌බන්‌ති ඉමමත්‌ථං දීපෙතුං වුත්‌තං, කින්‌තු ගිම්‌හදිවසෙ චෙ උප්‌පන්‌නා, අධිට්‌ඨානඛෙත්‌තෙ ච අන්‌තොදසාහං හොති, අන්‌තොදසාහෙ ඛෙත්‌තෙයෙව අධිට්‌ඨාතබ්‌බා, න ඛෙත්‌තන්‌ති කත්‌වා දසාහං අතික්‌කමිතබ්‌බන්‌ති දීපෙතුං වුත්‌තං. කස්‌මා? ගිම්‌හදිවසානම්‌පි ගණනූපගත්‌තා, තස්‌මා අඛෙත්‌තදිවසෙපි ගණෙත්‌වා ඛෙත්‌තෙ එව ‘‘අන්‌තොදසාහෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බා’’ති වුත්‌තං හොතීති.

    Antodasāhe adhiṭṭhātabbāti idaṃ na avisesena etasmiṃ antare gimhadivasepi adhiṭṭhātabbanti imamatthaṃ dīpetuṃ vuttaṃ, kintu gimhadivase ce uppannā, adhiṭṭhānakhette ca antodasāhaṃ hoti, antodasāhe khetteyeva adhiṭṭhātabbā, na khettanti katvā dasāhaṃ atikkamitabbanti dīpetuṃ vuttaṃ. Kasmā? Gimhadivasānampi gaṇanūpagattā, tasmā akhettadivasepi gaṇetvā khette eva ‘‘antodasāhe adhiṭṭhātabbā’’ti vuttaṃ hotīti.

    වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදං • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact