| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
628. චතුත්‌ථෙ ජෙට්‌ඨමූලපුණ්‌ණමාසියා…පෙ.… කරණක්‌ඛෙත්‌තඤ්‌චාති පඨමද්‌ධමාසම්‌පි කරණක්‌ඛෙත්‌තං වුත්‌තං. තං ‘‘කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බ’’න්‌ති ඉමස්‌ස පුරිමද්‌ධමාසෙ වා පච්‌ඡිමද්‌ධමාසෙ වා කත්‌වා පච්‌ඡිමමාසෙව නිවාසෙතබ්‌බන්‌ති එවමත්‌ථං ගහෙත්‌වා වුත්‌තං නිවාසනෙයෙව ආපත්‌තියා වුත්‌තත්‌තාති. යං පන මාතිකාට්‌ඨකථායං ‘‘ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමො මාසො පරියෙසනක්‌ඛෙත්‌තං, පච්‌ඡිමො අද්‌ධමාසො කරණනිවාසනක්‌ඛෙත්‌තම්‌පී’’ති (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) වුත්‌තං, තං තස්‌මිංයෙව අද්‌ධමාසෙ කත්‌වා නිවාසෙතබ්‌බන්‌ති එවමත්‌ථං ගහෙත්‌වා වුත්‌තං. ඉධ වුත්‌තනයෙනෙව අත්‌ථෙ ගහිතෙ විරොධො නත්‌ථි.
628. Catutthe jeṭṭhamūlapuṇṇamāsiyā…pe… karaṇakkhettañcāti paṭhamaddhamāsampi karaṇakkhettaṃ vuttaṃ. Taṃ ‘‘katvā nivāsetabba’’nti imassa purimaddhamāse vā pacchimaddhamāse vā katvā pacchimamāseva nivāsetabbanti evamatthaṃ gahetvā vuttaṃ nivāsaneyeva āpattiyā vuttattāti. Yaṃ pana mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘gimhānaṃ pacchimo māso pariyesanakkhettaṃ, pacchimo addhamāso karaṇanivāsanakkhettampī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ, taṃ tasmiṃyeva addhamāse katvā nivāsetabbanti evamatthaṃ gahetvā vuttaṃ. Idha vuttanayeneva atthe gahite virodho natthi.
‘‘වත්‌තභෙදෙ දුක්‌කට’’න්‌ති ඉදං වස්‌සිකසාටිකඅදින්‌නපුබ්‌බෙ සන්‌ධාය වුත්‌තං. තෙනාහ ‘‘යෙ මනුස්‌සා’’තිආදි. පකතියා වස්‌සිකසාටිකදායකා නාම සඞ්‌ඝං වා අත්‌තානං වා අප්‌පවාරෙත්‌වාව අනුසංවච්‌ඡරං දායකා.
‘‘Vattabhede dukkaṭa’’nti idaṃ vassikasāṭikaadinnapubbe sandhāya vuttaṃ. Tenāha ‘‘ye manussā’’tiādi. Pakatiyā vassikasāṭikadāyakā nāma saṅghaṃ vā attānaṃ vā appavāretvāva anusaṃvaccharaṃ dāyakā.
630. ‘‘ඡ මාසෙ පරිහාරං ලභතී’’ති එතෙන අන්‌තොවස්‌සෙපි යාව වස්‌සානස්‌ස පච්‌ඡිමදිවසා අකතා පරිහාරං ලභතීති දීපිතං හොති. එකමාසන්‌ති හෙමන්‌තස්‌ස පච්‌ඡිමුපොසථෙන සහ ගණෙත්‌වා වුත්‌තං. තස්‌මිං උපොසථදිවසෙ එව හි තං මූලචීවරං කාතබ්‌බං, ඉතරථා හි නිස්‌සග්‌ගියතො. එකාහද්‌වීහාදිවසෙන…පෙ.… ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා චාති එත්‌ථ එකාහානාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා ච ද්‌වීහානාගතාය…පෙ.… දසාහානාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා ච, අන්‌තොවස්‌සෙ වා ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා චාති එවමත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. තත්‌ථ ආසළ්‌හීමාසස්‌ස ජුණ්‌හපක්‌ඛපුණ්‌ණමියං ලද්‌ධා, තදහෙව රජනකප්‌පපරියොසානෙහි නිට්‌ඨිතා ච වස්‌සිකසාටිකා ‘‘එකාහානාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා චා’’ති වුච්‌චති. එතෙනෙව නයෙන ජුණ්‌හපක්‌ඛස්‌ස ඡට්‌ඨියං ලද්‌ධා, නිට්‌ඨිතා ච ‘‘දසාහානාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා චා’’ති වුච්‌චති. යාව පඨමකත්‌තිකතෙමාසිපුණ්‌ණමා, තාව ලද්‌ධා, නිට්‌ඨිතා ච ‘‘අන්‌තොවස්‌සෙ ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා චා’’ති වුච්‌චති. පඨමකත්‌තිකතෙමාසිපුණ්‌ණමිතො පරං ලද්‌ධා චෙව නිට්‌ඨිතා ච යාව චීවරකාලො නාතික්‌කමති, තාව අනධිට්‌ඨහිත්‌වාපි ඨපෙතුං වට්‌ටතීති අධිප්‌පායො.
630.‘‘Cha māse parihāraṃ labhatī’’ti etena antovassepi yāva vassānassa pacchimadivasā akatā parihāraṃ labhatīti dīpitaṃ hoti. Ekamāsanti hemantassa pacchimuposathena saha gaṇetvā vuttaṃ. Tasmiṃ uposathadivase eva hi taṃ mūlacīvaraṃ kātabbaṃ, itarathā hi nissaggiyato. Ekāhadvīhādivasena…pe… laddhā ceva niṭṭhitā cāti ettha ekāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā ca dvīhānāgatāya…pe… dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā ca, antovasse vā laddhā ceva niṭṭhitā cāti evamattho daṭṭhabbo. Tattha āsaḷhīmāsassa juṇhapakkhapuṇṇamiyaṃ laddhā, tadaheva rajanakappapariyosānehi niṭṭhitā ca vassikasāṭikā ‘‘ekāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Eteneva nayena juṇhapakkhassa chaṭṭhiyaṃ laddhā, niṭṭhitā ca ‘‘dasāhānāgatāya vassūpanāyikāya laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Yāva paṭhamakattikatemāsipuṇṇamā, tāva laddhā, niṭṭhitā ca ‘‘antovasse laddhā ceva niṭṭhitā cā’’ti vuccati. Paṭhamakattikatemāsipuṇṇamito paraṃ laddhā ceva niṭṭhitā ca yāva cīvarakālo nātikkamati, tāva anadhiṭṭhahitvāpi ṭhapetuṃ vaṭṭatīti adhippāyo.
එත්‌ථ ච ‘‘තස්‌මිංයෙව අන්‌තොදසාහෙ අධිට්‌ඨාතබ්‌බා’’ති අවිසෙසෙන වුත්‌තෙපි වස්‌සානතො පුබ්‌බෙ එකාහද්‌වීහාදිවසෙන අනාගතාය වස්‌සූපනායිකාය ලද්‌ධා තෙහි දිවසෙහි දසාහං අනතික්‌කමන්‌තෙන වස්‌සූපනායිකදිවසතො පට්‌ඨාය අධිට්‌ඨානක්‌ඛෙත්‌තං සම්‌පත්‌තා එව අධිට්‌ඨාතබ්‌බා, තතො පන පුබ්‌බෙ දසාහාතික්‌කමෙන නිට්‌ඨිතාපි න අධිට්‌ඨාතබ්‌බා අධිට්‌ඨානස්‌ස අඛෙත්‌තත්‌තා. තාදිසා පන වස්‌සූපනායිකදිවසෙ එව අධිට්‌ඨාතබ්‌බා, අනධිට්‌ඨහතො අරුණුග්‌ගමනෙන නිස්‌සග්‌ගියං හොති. යදි එවං ‘‘දසාහානාගතායා’’ති ඉමිනා කිං පයොජනන්‌ති චෙ? වස්‌සානතො පුබ්‌බෙ එව දසාහෙ අතික්‌කන්‌තෙ නිට්‌ඨිතා වස්‌සූපනායිකදිවසෙ එව අධිට්‌ඨාතබ්‌බාති දස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං. තෙනෙවාහ ‘‘දසාහාතික්‌කමෙ නිට්‌ඨිතා තදහෙව අධිට්‌ඨාතබ්‌බා’’ති.
Ettha ca ‘‘tasmiṃyeva antodasāhe adhiṭṭhātabbā’’ti avisesena vuttepi vassānato pubbe ekāhadvīhādivasena anāgatāya vassūpanāyikāya laddhā tehi divasehi dasāhaṃ anatikkamantena vassūpanāyikadivasato paṭṭhāya adhiṭṭhānakkhettaṃ sampattā eva adhiṭṭhātabbā, tato pana pubbe dasāhātikkamena niṭṭhitāpi na adhiṭṭhātabbā adhiṭṭhānassa akhettattā. Tādisā pana vassūpanāyikadivase eva adhiṭṭhātabbā, anadhiṭṭhahato aruṇuggamanena nissaggiyaṃ hoti. Yadi evaṃ ‘‘dasāhānāgatāyā’’ti iminā kiṃ payojananti ce? Vassānato pubbe eva dasāhe atikkante niṭṭhitā vassūpanāyikadivase eva adhiṭṭhātabbāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tenevāha ‘‘dasāhātikkame niṭṭhitā tadaheva adhiṭṭhātabbā’’ti.
දසාහෙ අප්‌පහොන්‌තෙ චීවරකාලං නාතික්‌කමෙතබ්‌බාති තෙමාසබ්‌භන්‌තරෙ දසාහෙ අප්‌පහොන්‌තෙ නවාහානාගතාය කත්‌තිකතෙමාසිපුණ්‌ණමාය සත්‌තමිතො පට්‌ඨාය ලද්‌ධා, නිට්‌ඨිතා ච චීවරකාලං නාතික්‌කමෙතබ්‌බාති අත්‌ථො. තථා හි ‘‘මාසො සෙසො ගිම්‌හානන්‌ති භික්‌ඛුනා වස්‌සිකසාටිකචීවරං පරියෙසිතබ්‌බ’’න්‌ති පරියෙසනක්‌ඛෙත්‌තං වත්‌වා ‘‘වස්‌සිකසාටිකං වස්‌සානං චාතුමාසං අධිට්‌ඨාතු’’න්‌ති (මහාව. 358) වුත්‌තත්‌තා කතායපි අකතායපි මාසමත්‌තං අනධිට්‌ඨාතබ්‌බතා සිද්‌ධා. යස්‌මා ච අකතා වස්‌සිකසාටිකසඞ්‌ඛ්‍යං න ගච්‌ඡති, අකරණඤ්‌ච කෙනචි වෙකල්‌ලෙන, න අනාදරෙන, තස්‌මා චාතුමාසං අකතත්‌තා එව පරිහාරං ලභති, කතා පන අධිට්‌ඨානක්‌ඛෙත්‌තෙ, අකතා ච චීවරකාලෙ දසාහපරමසික්‌ඛාපදෙනෙව පරිහාරං ලභතීති අයමත්‌ථො ලබ්‌භති. කස්‌මාති අත්‌තනො මතියා කාරණපුච්‌ඡා. තස්‌මාති වස්‌සානෙයෙව වස්‌සිකසාටිකාය අධිට්‌ඨාතබ්‌බතාවචනතො. ‘‘තිචීවරං අධිට්‌ඨාතු’’න්‌ති සුත්‌තං පනෙත්‌ථ සෙසචීවරානං එවං කාලනියමාභාවං සාධෙතුං උද්‌ධටං. න හි තෙනෙත්‌ථ අඤ්‌ඤං පයොජනං අත්‌ථි.
Dasāhe appahonte cīvarakālaṃ nātikkametabbāti temāsabbhantare dasāhe appahonte navāhānāgatāya kattikatemāsipuṇṇamāya sattamito paṭṭhāya laddhā, niṭṭhitā ca cīvarakālaṃ nātikkametabbāti attho. Tathā hi ‘‘māso seso gimhānanti bhikkhunā vassikasāṭikacīvaraṃ pariyesitabba’’nti pariyesanakkhettaṃ vatvā ‘‘vassikasāṭikaṃ vassānaṃ cātumāsaṃ adhiṭṭhātu’’nti (mahāva. 358) vuttattā katāyapi akatāyapi māsamattaṃ anadhiṭṭhātabbatā siddhā. Yasmā ca akatā vassikasāṭikasaṅkhyaṃ na gacchati, akaraṇañca kenaci vekallena, na anādarena, tasmā cātumāsaṃ akatattā eva parihāraṃ labhati, katā pana adhiṭṭhānakkhette, akatā ca cīvarakāle dasāhaparamasikkhāpadeneva parihāraṃ labhatīti ayamattho labbhati. Kasmāti attano matiyā kāraṇapucchā. Tasmāti vassāneyeva vassikasāṭikāya adhiṭṭhātabbatāvacanato. ‘‘Ticīvaraṃ adhiṭṭhātu’’nti suttaṃ panettha sesacīvarānaṃ evaṃ kālaniyamābhāvaṃ sādhetuṃ uddhaṭaṃ. Na hi tenettha aññaṃ payojanaṃ atthi.
කදා අධිට්‌ඨාතබ්‌බාතිආදිකුරුන්‌දිවචනෙනාපි ‘‘යදා වා තදා වා අධිට්‌ඨාතුං වට්‌ටතී’’ති ඉදං පටික්‌ඛිපිත්‌වා දසාහබ්‌භන්‌තරෙ එව කතාය අධිට්‌ඨාතබ්‌බතං දස්‌සෙති.
Kadā adhiṭṭhātabbātiādikurundivacanenāpi ‘‘yadā vā tadā vā adhiṭṭhātuṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ paṭikkhipitvā dasāhabbhantare eva katāya adhiṭṭhātabbataṃ dasseti.
පාළියං අච්‌ඡින්‌නචීවරස්‌සාතිආදීසු අච්‌ඡින්‌නසෙසචීවරස්‌ස නට්‌ඨසෙසචීවරස්‌ස. එතෙසඤ්‌හි අසමයෙ පරියෙසනනිවාසනාපත්‌තියා එව අනාපත්‌ති වුත්‌තා. තෙනෙව මාතිකාට්‌ඨකථායං ‘‘අච්‌ඡින්‌නචීවරස්‌ස වා නට්‌ඨචීවරස්‌ස වා අනිවත්‌ථං චොරා හරන්‌තීති එවං ආපදාසු වා නිවාසයතො උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌තී’’ති (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) වුත්‌තං, ඉධ පන සමන්‌තපාසාදිකායං අයං නිස්‌සග්‌ගියා අනාපත්‌ති පාළිතො සයමෙව සිජ්‌ඣතීති ඉමං අදස්‌සෙත්‌වා අසිජ්‌ඣමානං නග්‌ගස්‌ස න්‌හායතො දුක්‌කටාපත්‌තියා එව අනාපත්‌තිං දස්‌සෙතුං ‘‘අච්‌ඡින්‌නචීවරස්‌සා’’තිආදි වුත්‌තන්‌ති ගහෙතබ්‌බං. න හි එසා අනාපත්‌ති අවුත්‌තෙ සිජ්‌ඣතීති. වස්‌සිකසාටිකාය අත්‌තුද්‌දෙසිකතා, අසමයෙ පරියෙසනතා, තාය ච පටිලාභොති ඉමානි තාව පරියෙසනාපත්‌තියා තීණි අඞ්‌ගානි. නිවාසනාපත්‌තියා පන සචීවරතා, ආපදාභාවො, වස්‌සිකසාටිකාය සකභාවො, අසමයෙ නිවාසනන්‌ති චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි.
Pāḷiyaṃ acchinnacīvarassātiādīsu acchinnasesacīvarassa naṭṭhasesacīvarassa. Etesañhi asamaye pariyesananivāsanāpattiyā eva anāpatti vuttā. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘acchinnacīvarassa vā naṭṭhacīvarassa vā anivatthaṃ corā harantīti evaṃ āpadāsu vā nivāsayato ummattakādīnañca anāpattī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ, idha pana samantapāsādikāyaṃ ayaṃ nissaggiyā anāpatti pāḷito sayameva sijjhatīti imaṃ adassetvā asijjhamānaṃ naggassa nhāyato dukkaṭāpattiyā eva anāpattiṃ dassetuṃ ‘‘acchinnacīvarassā’’tiādi vuttanti gahetabbaṃ. Na hi esā anāpatti avutte sijjhatīti. Vassikasāṭikāya attuddesikatā, asamaye pariyesanatā, tāya ca paṭilābhoti imāni tāva pariyesanāpattiyā tīṇi aṅgāni. Nivāsanāpattiyā pana sacīvaratā, āpadābhāvo, vassikasāṭikāya sakabhāvo, asamaye nivāsananti cattāri aṅgāni.
වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදං • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 4. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
