| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
3. වස්‌සූපනායිකක්‌ඛන්‌ධකං
3. Vassūpanāyikakkhandhakaṃ
107. වස්‌සූපනායිකානුජානනකථා
107. Vassūpanāyikānujānanakathā
184. වස්‌සූපනායිකක්‌ඛන්‌ධකෙ ‘‘අනනුඤ්‌ඤාතො’’ති ඉමිනා අපඤ්‌ඤත්‌තොති එත්‌ථ ඤාධාතුයා අනුජානනත්‌ථං දස්‌සෙති, ‘‘අසංවිහිතො’’ති ඉමිනා ඤාධාතුයා ඨපනත්‌ථං. තෙධාති තෙ ඉධ. ඉධසද්‌දො සාසනඤ්‌ච ලොකඤ්‌ච දෙසඤ්‌ච පදපූරණඤ්‌ච උපාදාය වත්‌තති, ඉධ පන පදපූරණෙති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘ඉධසද්‌දො නිපාතමත්‌තො’’ති. සංහනනං සඞ්‌ඝාතො, විනාසොති අත්‌ථො. ඉති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙති ‘‘විනාස’’න්‌ති ඉමිනා. සකුන්‌තකසද්‌දො සකුණපරියායොති ආහ ‘‘සකුණා’’ති. සකුණාති ච විහඞ්‌ගමා. තෙ හි ආකාසෙ ගන්‌තුං සක්‌කොන්‌තීති සකුණාති වුච්‌චන්‌ති. සංකසායිස්‌සන්‌තීති එත්‌ථ ‘‘සං කසෙ අච්‌ඡනෙ’’ති ධාතුපාඨෙසු (සද්‌දනීතිධාතුමාලායං 16 සකාරන්‌තධාතු) වුත්‌තත්‌තා සංපුබ්‌බො කසෙධාතු අච්‌ඡනත්‌ථොති ආහ ‘‘වසිස්‌සන්‌තී’’ති. එකාරන්‌තොයං ධාතු. නිබද්‌ධවාසන්‌ති නිච්‌චවාසං. වස්‌සානනාමකෙති වස්‌සානඋතුනාමකෙ. වස්‌සානස්‌ස චතුමාසත්‌තා ‘‘තෙමාසෙ’’ති වුත්‌තං. වස්‌සූපනායිකාති එත්‌ථ නීධාතු ගමනත්‌ථොති ආහ ‘‘වස්‌සූපගමනානී’’ති. අපරජ්‌ජූති පුණ්‌ණමිතො අපරං අහන්‌ති අපරජ්‌ජු, අහත්‌ථෙ ජ්‌ජුපච්‌චයො, අත්‌ථතො පාටිපදදිවසො. අයං අපරජ්‌ජුසද්‌දො පඨමන්‌තනිපාතො. අස්‌සාති ආසළ්‌හීපුණ්‌ණමියා. අසමානාධිකරණවිසයො බාහිරත්‌ථසමාසොයං, අතික්‌කන්‌තාය සතියාති යොජනා. අපරස්‌මිං දිවසෙති පාටිපදදිවසෙ. අස්‌සාති සාවණමාසපුණ්‌ණමියා. තස්‌මාති යස්‌මා ච අපරජ්‌ජුගතා, යස්‌මා ච මාසගතා, තස්‌මා. ‘‘අනන්‌තරෙ පාටිපදදිවසෙ’’ති ඉමිනා පාළියං අපරජ්‌ජුගතාය ආසළ්‌හියා අනන්‌තරෙ පාටිපදදිවසෙ පුරිමිකා උපගන්‌තබ්‌බාති අත්‌ථං දස්‌සෙති. ආසළ්‌හියාති ආසළ්‌හීපුණ්‌ණමියා. පච්‌ඡිමනයෙපි මාසගතාය ආසළ්‌හියා අනන්‌තරෙ පාටිපදදිවසෙ පච්‌ඡිමිකා උපගන්‌තබ්‌බාති අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. ආසළ්‌හියාති ආසළ්‌හීපුණ්‌ණමියා සමීපෙ පවත්‌තත්‌තා ආසළ්‌හීසඞ්‌ඛාතාය සාවණපුණ්‌ණමියාති අත්‌ථො. පාටිපදදිවසෙයෙව වස්‌සං උපගන්‌තබ්‌බන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. සකිං වාතිආදීසු වාසද්‌දො අනියමවිකප්‌පත්‌ථො. නිච්‌ඡාරෙත්‌වාති නිච්‌චාරෙත්‌වා, උච්‌චාරෙත්‌වාති අත්‌ථො. අඵුට්‌ඨක්‌ඛරසඤ්‌ඤොගෙහි පරො ක්‌වචි ඵුට්‌ඨත්‌තමාපජ්‌ජති ‘‘නික්‌ඛමතී’’තිආදීසු විය. තස්‌මා පරස්‌ස චකාරස්‌ස ඡකාරං කත්‌වා ‘‘නිච්‌ඡාරෙත්‌වා’’ති වුත්‌තං.
184. Vassūpanāyikakkhandhake ‘‘ananuññāto’’ti iminā apaññattoti ettha ñādhātuyā anujānanatthaṃ dasseti, ‘‘asaṃvihito’’ti iminā ñādhātuyā ṭhapanatthaṃ. Tedhāti te idha. Idhasaddo sāsanañca lokañca desañca padapūraṇañca upādāya vattati, idha pana padapūraṇeti dassento āha ‘‘idhasaddo nipātamatto’’ti. Saṃhananaṃ saṅghāto, vināsoti attho. Iti imamatthaṃ dasseti ‘‘vināsa’’nti iminā. Sakuntakasaddo sakuṇapariyāyoti āha ‘‘sakuṇā’’ti. Sakuṇāti ca vihaṅgamā. Te hi ākāse gantuṃ sakkontīti sakuṇāti vuccanti. Saṃkasāyissantīti ettha ‘‘saṃ kase acchane’’ti dhātupāṭhesu (saddanītidhātumālāyaṃ 16 sakārantadhātu) vuttattā saṃpubbo kasedhātu acchanatthoti āha ‘‘vasissantī’’ti. Ekārantoyaṃ dhātu. Nibaddhavāsanti niccavāsaṃ. Vassānanāmaketi vassānautunāmake. Vassānassa catumāsattā ‘‘temāse’’ti vuttaṃ. Vassūpanāyikāti ettha nīdhātu gamanatthoti āha ‘‘vassūpagamanānī’’ti. Aparajjūti puṇṇamito aparaṃ ahanti aparajju, ahatthe jjupaccayo, atthato pāṭipadadivaso. Ayaṃ aparajjusaddo paṭhamantanipāto. Assāti āsaḷhīpuṇṇamiyā. Asamānādhikaraṇavisayo bāhiratthasamāsoyaṃ, atikkantāya satiyāti yojanā. Aparasmiṃ divaseti pāṭipadadivase. Assāti sāvaṇamāsapuṇṇamiyā. Tasmāti yasmā ca aparajjugatā, yasmā ca māsagatā, tasmā. ‘‘Anantare pāṭipadadivase’’ti iminā pāḷiyaṃ aparajjugatāya āsaḷhiyā anantare pāṭipadadivase purimikā upagantabbāti atthaṃ dasseti. Āsaḷhiyāti āsaḷhīpuṇṇamiyā. Pacchimanayepi māsagatāya āsaḷhiyā anantare pāṭipadadivase pacchimikā upagantabbāti attho daṭṭhabbo. Āsaḷhiyāti āsaḷhīpuṇṇamiyā samīpe pavattattā āsaḷhīsaṅkhātāya sāvaṇapuṇṇamiyāti attho. Pāṭipadadivaseyeva vassaṃ upagantabbanti sambandho. Sakiṃ vātiādīsu vāsaddo aniyamavikappattho. Nicchāretvāti niccāretvā, uccāretvāti attho. Aphuṭṭhakkharasaññogehi paro kvaci phuṭṭhattamāpajjati ‘‘nikkhamatī’’tiādīsu viya. Tasmā parassa cakārassa chakāraṃ katvā ‘‘nicchāretvā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 107. වස්‌සූපනායිකානුජානනා • 107. Vassūpanāyikānujānanā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / වස්‌සූපනායිකානුජානනකථා • Vassūpanāyikānujānanakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / වස්‌සූපනායිකානුජානනකථාවණ්‌ණනා • Vassūpanāyikānujānanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / වස්‌සූපනායිකානුජානනකථාවණ්‌ණනා • Vassūpanāyikānujānanakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / වස්‌සූපනායිකඅනුජානනකථාදිවණ්‌ණනා • Vassūpanāyikaanujānanakathādivaṇṇanā
