Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൩. വസ്സൂപനായികക്ഖന്ധകം
3. Vassūpanāyikakkhandhakaṃ
൧൦൭. വസ്സൂപനായികാനുജാനനകഥാ
107. Vassūpanāyikānujānanakathā
൧൮൪. വസ്സൂപനായികക്ഖന്ധകേ ‘‘അനനുഞ്ഞാതോ’’തി ഇമിനാ അപഞ്ഞത്തോതി ഏത്ഥ ഞാധാതുയാ അനുജാനനത്ഥം ദസ്സേതി, ‘‘അസംവിഹിതോ’’തി ഇമിനാ ഞാധാതുയാ ഠപനത്ഥം. തേധാതി തേ ഇധ. ഇധസദ്ദോ സാസനഞ്ച ലോകഞ്ച ദേസഞ്ച പദപൂരണഞ്ച ഉപാദായ വത്തതി, ഇധ പന പദപൂരണേതി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘ഇധസദ്ദോ നിപാതമത്തോ’’തി. സംഹനനം സങ്ഘാതോ, വിനാസോതി അത്ഥോ. ഇതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേതി ‘‘വിനാസ’’ന്തി ഇമിനാ. സകുന്തകസദ്ദോ സകുണപരിയായോതി ആഹ ‘‘സകുണാ’’തി. സകുണാതി ച വിഹങ്ഗമാ. തേ ഹി ആകാസേ ഗന്തും സക്കോന്തീതി സകുണാതി വുച്ചന്തി. സംകസായിസ്സന്തീതി ഏത്ഥ ‘‘സം കസേ അച്ഛനേ’’തി ധാതുപാഠേസു (സദ്ദനീതിധാതുമാലായം ൧൬ സകാരന്തധാതു) വുത്തത്താ സംപുബ്ബോ കസേധാതു അച്ഛനത്ഥോതി ആഹ ‘‘വസിസ്സന്തീ’’തി. ഏകാരന്തോയം ധാതു. നിബദ്ധവാസന്തി നിച്ചവാസം. വസ്സാനനാമകേതി വസ്സാനഉതുനാമകേ. വസ്സാനസ്സ ചതുമാസത്താ ‘‘തേമാസേ’’തി വുത്തം. വസ്സൂപനായികാതി ഏത്ഥ നീധാതു ഗമനത്ഥോതി ആഹ ‘‘വസ്സൂപഗമനാനീ’’തി. അപരജ്ജൂതി പുണ്ണമിതോ അപരം അഹന്തി അപരജ്ജു, അഹത്ഥേ ജ്ജുപച്ചയോ, അത്ഥതോ പാടിപദദിവസോ. അയം അപരജ്ജുസദ്ദോ പഠമന്തനിപാതോ. അസ്സാതി ആസള്ഹീപുണ്ണമിയാ. അസമാനാധികരണവിസയോ ബാഹിരത്ഥസമാസോയം, അതിക്കന്തായ സതിയാതി യോജനാ. അപരസ്മിം ദിവസേതി പാടിപദദിവസേ. അസ്സാതി സാവണമാസപുണ്ണമിയാ. തസ്മാതി യസ്മാ ച അപരജ്ജുഗതാ, യസ്മാ ച മാസഗതാ, തസ്മാ. ‘‘അനന്തരേ പാടിപദദിവസേ’’തി ഇമിനാ പാളിയം അപരജ്ജുഗതായ ആസള്ഹിയാ അനന്തരേ പാടിപദദിവസേ പുരിമികാ ഉപഗന്തബ്ബാതി അത്ഥം ദസ്സേതി. ആസള്ഹിയാതി ആസള്ഹീപുണ്ണമിയാ. പച്ഛിമനയേപി മാസഗതായ ആസള്ഹിയാ അനന്തരേ പാടിപദദിവസേ പച്ഛിമികാ ഉപഗന്തബ്ബാതി അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ആസള്ഹിയാതി ആസള്ഹീപുണ്ണമിയാ സമീപേ പവത്തത്താ ആസള്ഹീസങ്ഖാതായ സാവണപുണ്ണമിയാതി അത്ഥോ. പാടിപദദിവസേയേവ വസ്സം ഉപഗന്തബ്ബന്തി സമ്ബന്ധോ. സകിം വാതിആദീസു വാസദ്ദോ അനിയമവികപ്പത്ഥോ. നിച്ഛാരേത്വാതി നിച്ചാരേത്വാ, ഉച്ചാരേത്വാതി അത്ഥോ. അഫുട്ഠക്ഖരസഞ്ഞോഗേഹി പരോ ക്വചി ഫുട്ഠത്തമാപജ്ജതി ‘‘നിക്ഖമതീ’’തിആദീസു വിയ. തസ്മാ പരസ്സ ചകാരസ്സ ഛകാരം കത്വാ ‘‘നിച്ഛാരേത്വാ’’തി വുത്തം.
184. Vassūpanāyikakkhandhake ‘‘ananuññāto’’ti iminā apaññattoti ettha ñādhātuyā anujānanatthaṃ dasseti, ‘‘asaṃvihito’’ti iminā ñādhātuyā ṭhapanatthaṃ. Tedhāti te idha. Idhasaddo sāsanañca lokañca desañca padapūraṇañca upādāya vattati, idha pana padapūraṇeti dassento āha ‘‘idhasaddo nipātamatto’’ti. Saṃhananaṃ saṅghāto, vināsoti attho. Iti imamatthaṃ dasseti ‘‘vināsa’’nti iminā. Sakuntakasaddo sakuṇapariyāyoti āha ‘‘sakuṇā’’ti. Sakuṇāti ca vihaṅgamā. Te hi ākāse gantuṃ sakkontīti sakuṇāti vuccanti. Saṃkasāyissantīti ettha ‘‘saṃ kase acchane’’ti dhātupāṭhesu (saddanītidhātumālāyaṃ 16 sakārantadhātu) vuttattā saṃpubbo kasedhātu acchanatthoti āha ‘‘vasissantī’’ti. Ekārantoyaṃ dhātu. Nibaddhavāsanti niccavāsaṃ. Vassānanāmaketi vassānautunāmake. Vassānassa catumāsattā ‘‘temāse’’ti vuttaṃ. Vassūpanāyikāti ettha nīdhātu gamanatthoti āha ‘‘vassūpagamanānī’’ti. Aparajjūti puṇṇamito aparaṃ ahanti aparajju, ahatthe jjupaccayo, atthato pāṭipadadivaso. Ayaṃ aparajjusaddo paṭhamantanipāto. Assāti āsaḷhīpuṇṇamiyā. Asamānādhikaraṇavisayo bāhiratthasamāsoyaṃ, atikkantāya satiyāti yojanā. Aparasmiṃ divaseti pāṭipadadivase. Assāti sāvaṇamāsapuṇṇamiyā. Tasmāti yasmā ca aparajjugatā, yasmā ca māsagatā, tasmā. ‘‘Anantare pāṭipadadivase’’ti iminā pāḷiyaṃ aparajjugatāya āsaḷhiyā anantare pāṭipadadivase purimikā upagantabbāti atthaṃ dasseti. Āsaḷhiyāti āsaḷhīpuṇṇamiyā. Pacchimanayepi māsagatāya āsaḷhiyā anantare pāṭipadadivase pacchimikā upagantabbāti attho daṭṭhabbo. Āsaḷhiyāti āsaḷhīpuṇṇamiyā samīpe pavattattā āsaḷhīsaṅkhātāya sāvaṇapuṇṇamiyāti attho. Pāṭipadadivaseyeva vassaṃ upagantabbanti sambandho. Sakiṃ vātiādīsu vāsaddo aniyamavikappattho. Nicchāretvāti niccāretvā, uccāretvāti attho. Aphuṭṭhakkharasaññogehi paro kvaci phuṭṭhattamāpajjati ‘‘nikkhamatī’’tiādīsu viya. Tasmā parassa cakārassa chakāraṃ katvā ‘‘nicchāretvā’’ti vuttaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൦൭. വസ്സൂപനായികാനുജാനനാ • 107. Vassūpanāyikānujānanā
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / വസ്സൂപനായികാനുജാനനകഥാ • Vassūpanāyikānujānanakathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / വസ്സൂപനായികാനുജാനനകഥാവണ്ണനാ • Vassūpanāyikānujānanakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / വസ്സൂപനായികാനുജാനനകഥാവണ്ണനാ • Vassūpanāyikānujānanakathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / വസ്സൂപനായികഅനുജാനനകഥാദിവണ്ണനാ • Vassūpanāyikaanujānanakathādivaṇṇanā